Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cách mạng Hồi giáo”

*[[Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1979 ]]

[[Shah]] [[Mohammad Reza Pahlavi]] đạt được quyền lực vào năm 1941 sau khi hạ bệ phụ hoàng, [[Reza Shah]], nhờ một cuộc xâm lược của quân đội Anh và Liên Xô vào năm 1941. [[Reza Shah]], một quân nhân, nổi tiếng vì quyết tâm hiện đại hóa Iran và sự thù địch của ông với giới tăng lữ (''[[ulema]]''). Shah Mohammad Reza Pahlavi nắm giữ quyền lực từ năm 1941 cho đến cuộc cách mạng 1979 dù đã trải qua sự gián đoạn ngắn vào năm 1953, khi ông phải đối mặt với một nỗ lực cách mạng. Vào năm 1953 ông đã bỏ trốn khỏi đất nước sau khi xuất hiện sự tranh giành quyền lực giữa ông và [[Thủ tướng]] [[Mohammad Mossadegh]], người đã [[quốc hữu hóa]] các [[mỏ dầu]] của đất nước và đang tìm cách quản lý quân đội. Mossadegh được bầu vào chiếc ghế thủ tướng thông qua một cuộc bầu cử dân chủ. Nhờ cuộc đảo chính do [[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]] và [[Cục tình báo mật|MI6]] giật dây, có [[mật danh]] [[Chiến dịch Ajax]], Mossadegh bị lật đổ và bắt giam, còn Đức Shah thì quay trở lại ngai vàng. Tư tưởng của một số người Iran vẫn cho rằng hành động lật đổ này là sự phá hoại tiến trình dân chủ của Iran. Tuy vậy vào thời điểm đó Mossadegh cũng đang âm mưu trở thành nhà độc tài của Iran thông qua việc kiểm soát quân đội, nhiều đối thủ chính trị đã bị ông ta bỏ tù, và ông ta cũng đã thành lập một liên minh không chính thức với Đảng Cộng sản Iran (Tudeh) <ref>Office of the Military Governor of Teheran: Black Book on Tudeh Officers Organization. 1956. ISBN 978-3-8442-7813-2.</ref><ref name=Kressin>{{cite web|last=Kressin|first=Wolfgang K.|title=Prime Minister Mossaddegh and Ayatullah Kashani From Unity to Enmity: As Viewed from the American Embassy in Tehran, June 1950 – August 1953 |date=May 1991 |publisher=University of Texas at Austin |url=http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a239339.pdf}}</ref>. Đến giữa năm 1953, Mossadegh quyết định giải tán Nghị viện Iran dựa theo kết quả của một cuộc trưng cầu dân ý gian lận. Trớ trêu thay, hành động phi dân chủ này của một thủ tướng được bầu cử dân chủ đã dẫn đến một chuỗi các sự kiện dẫn đến sự sụp đổ của ông ta <ref name=Kressin>{{cite web|last=Kressin|first=Wolfgang K.|title=Prime Minister Mossaddegh and Ayatullah Kashani From Unity to Enmity: As Viewed from the American Embassy in Tehran, June 1950 – August 1953 |date=May 1991 |publisher=University of Texas at Austin |url=http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a239339.pdf}}</ref> <ref name="Milani Shah">{{cite book|last=Milani|first=Abbas|title=The Shah|url=https://books.google.com/books/about/The_Shah.html?id=8V1UhqWhKRwC|isbn=9780230115620|date=2011}}</ref>.

Giống như phụ hoàng Reza Shah, Shah Mohammad Reza Pahlavi cố gắng hiện đại hóa và Tây phương hóa một quốc gia bị trì trệ nghiêm trọng bởi nền chính trị Hồi giáo bảo thủ. Như lời R. Kapuchinsky khẳng định, những nỗ lực này bị ngăn trở bởi sự thiếu giáo dục của lực lượng lao động ở Iran và khoảng cách quá lớn về cơ sở hạ tầng công nghiệp và kỹ thuật. Ông vẫn duy trì mối quan hệ thân cận với [[Hoa Kỳ]] và một số quốc gia phương Tây khác, và thường được các chính quyền tổng thống Hoa Kỳ ghi nhận vì các chính sách và sự đối nghịch đối với [[Chủ nghĩa cộng sản]] của ông. Những người đối lập với chính quyền của ông đến từ phe cánh tả, những người theo chủ nghĩa quốc gia và các nhóm tôn giáo, những người chỉ trích chính phủ vì họ cho rằng chính quyền Shah đã vi phạm hiến pháp Iran, [[tham nhũng|tham nhũng chính trị]], và sự đàn áp chính trị của [[SAVAK]] (cảnh sát mật). Đối với những nhóm chống đối, quan trọng bật nhất là hình ảnh tôn giáo của ''[[Ulema]],'' hay [[giới tăng lữ]], những người đã chứng tỏ được mình là một lực lượng chính trị có tiếng nói ở Iran trong [[Phong trào chống thuốc lá]] vào thế kỷ 19 chống lại sự nhượng bộ đối với lợi ích từ nước ngoài. Giới tăng lữ có tầm ảnh hưởng quan trọng đến đa số người Iran có thiên hướng tôn giáo, truyền thống và xa lánh bất kỳ tiến trình Tây phương hóa nào.

Vào tháng 9 năm 1980, Iraq đã phát động một cuộc xâm lược toàn diện vào Iran, bắt đầu cuộc [[Chiến tranh Iran-Iraq]] (tháng 9 năm 1980 - tháng 8 năm 1988).

Khomeini đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của nhiều phụ nữ Hồi giáo trong vụ lật đổ Shah và trước khi Cách mạng thắng lợi, ông ta đã ủng hộ việc đưa phụ nữ tham gia vào mọi lĩnh vực của cuộc sống và thậm chí nói về khả năng có một nữ [[nguyên thủ quốc gia]] tại Iran <ref name=":1">{{Cite book|url=https://www.cambridge.org/core/books/critical-introduction-to-khomeini/khomeinis-legacy-on-womens-rights-and-roles-in-the-islamic-republic-of-iran/A31FB62AC60F41E697489D28D9FF3926|title=Khomeini's Legacy on Women's Rights and Roles in the Islamic Republic of Iran|pages=239–255|last=Osanloo|first=Arzoo|date=February 2014|website=A Critical Introduction to Khomeini|language=en|doi=10.1017/cbo9780511998485.013|url-status hỏng=live|access-date=26 October 2019|isbn=9780511998485}}</ref>. Tuy nhiên, khi trở lại Iran, lập trường của ông về quyền phụ nữ đã có những thay đổi mạnh mẽ. Khomeini đã phản đối việc trao quyền bầu cử cho phụ nữ và chỉ trích một đạo luật cho phép phụ nữ Hồi giáo [[ly hôn]] theo ý muốn cũng như tái hôn, ông ta coi những điều này là trái với kinh sách Hồi giáo và do đó, tương đương với [[ngoại tình]] <ref name=":1" />.

Chỉ ba tuần sau khi nắm quyền, với lý do là đảo ngược quá trình Tây phương hóa và được hỗ trợ bởi một bộ phận bảo thủ trong xã hội, Khomeini đã hủy bỏ luật ly hôn <ref name=":1" />. Khomeini hạ độ tuổi kết hôn tối thiểu của phụ nữ xuống chỉ còn 13 và thậm chí cho phép các bé gái trên 7 tuổi được phép kết hôn nếu được một bác sĩ ký giấy chứng nhận rằng họ có khả năng tình dục <ref name=":0">{{cite book|url=https://books.google.co.in/books/about/Cruel_and_Usual_Punishment.html?id=5gkGg9Ps_MwC|title=Cruel and Usual Punishment: The Terrifying Global Implications of Islamic Law|last=Darwish|first=Nonie|publisher=Thomas Nelson|year=2009|isbn=978-0863564833|location=|pages=56–57}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=OGDTCwAAQBAJ|title=Refuting the Anti-Israel Narrative: A Case for the Historical, Legal and Moral Legitimacy of the Jewish State|last=Havardi|first=Jeremy|publisher=McFarland & Co|year=2016|isbn=978-0786498819|location=|page=226}}</ref>. Khomeini cũng chấp thuận việc người lớn thỏa mãn ham muốn tình dục của họ với trẻ em dưới hình thức [[tình dục không xâm nhập]], mặc dù ở hầu hết các quốc gia khác những hành vi như vậy sẽ cấu thành tội [[ấu dâm]] <ref name=":0" />. Luật pháp mới được thông qua đã hợp pháp hóa chế độ [[đa thê]], bên cạnh đó cấm phụ nữ ly hôn với đàn ông và xếp ngoại tình vào nhóm tội phạm nghiêm trọng bậc nhất .<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=aVp5AAAAQBAJ&pg=PT107&lpg=PT107&dq=Khoemini+lowered+the+marriage+age+for+females+from+eighteen+to+thriteen,+but+permitted+girls+as+young+as+nine,#v=onepage&q=Khoemini%20lowered%20the%20marriage%20age%20for%20females%20from%20eighteen%20to%20thriteen%2C%20but%20permitted%20girls%20as%20young%20as%20nine%2C&f=false|title=Price of Honor: Muslim Women Lift the Veil of Silence on the Islamic World|last=Goodwin|first=Jan|publisher=PLUME|year=2002|isbn=978-0452283770}}</ref><ref>{{cite book|title=Encounters with Islam: On Religion, Politics and Modernity (Library of Modern Religion)|last=Ruthven|first=Malise|publisher=I.B. Tauris|year=2012|isbn=978-1780760247|page=166}}</ref> . Phụ nữ bị buộc phải đeo mạng che mặt, và những hình ảnh về một phụ nữ phương Tây được tô vẽ như một biểu tượng của sự không ngoan đạo <ref name=":1" />.

Ngay sau khi trở thành lãnh đạo tối cao vào tháng 2 năm 1979, Khomeini đã tuyên bố áp dụng hình phạt [[tử hình]] đối với người [[đồng tính]]. Trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 3, mười sáu người Iran đã bị xử tử do các tội liên quan đến tình dục <ref>{{cite book |first=Brian |last=Whitaker |title=Unspeakable Love: Gay and Lesbian Life in the Middle East |publisher=Saqi Books|year=2011|isbn= 978-0863564833|url=https://books.google.com/?id=e0YhBQAAQBAJ&pg=PT44&lpg=PT44&dq=Soon+after+coming+to+power+in+1979,+Ayatollah+Khomeini+established+the+death+penalty+for+homosexuality.+In+February+and+March+1979+there+were+16+executions+for+crimes+related+to+sexual+violatio#v=onepage&q=Soon%20after%20coming%20to%20power%20in%201979%2C%20Ayatollah%20Khomeini%20established%20the%20death%20penalty%20for%20homosexuality.%20In%20February%20and%20March%201979%20there%20were%2016%20executions%20for%20crimes%20related%20to%20sexual%20violatio&f=false}}</ref>. Khomeini cũng tạo ra một "Toà án Cách mạng". Là một phần của chiến dịch "làm sạch" xã hội, <ref>{{cite book |last1=Seliktar |first1=Ofira |title=Failing the Crystal Ball Test |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=9780275968724 |url=https://books.google.com/?id=LzjKeAekZL8C&pg=PA135&lpg=PA135&dq=%22Revolutionary+Tribunals%22+Khomeini+after+the+revolution#v=onepage&q=Revolutionary%20Tribunals%20cleans%20the%20society&f=false|year=2000 }}</ref> các tòa án này đã xử tử hơn 100 người nghiện [[ma túy]], [[gái mại dâm]], đồng tính luyến ái, những người [[hiếp dâm]] và ngoại tình <ref>{{cite book |first=Ervand |last=Abrahamian |title=Radical Islam: The Iranian Mojahedin |publisher=I.B. Tauris|year=1989|isbn=978-1-85043-077-3|pages=53}}</ref>. Năm 1979, Khomeini đã tuyên bố rằng việc xử tử những người đồng tính luyến ái (cũng như gái mại dâm và ngoại tình) là hợp lý trong một nền văn minh đạo đức theo nghĩa tương tự như hành động cắt một miếng da đã bị mục nát <ref>{{cite book |first=Faramerz |last=Dabhoiwala |title=The Origins of Sex: A History of the First Sexual Revolution |publisher=Oxford University Press |year=2013|isbn=978-0199892419|pages=364}}</ref>.

[[CategoryThể loại:Biểu tình ở Iran]]

[[CategoryThể loại:Khởi nghĩa ở Iran]]

[[CategoryThể loại:Iran 1979]]

[[CategoryThể loại:Nội chiến Iran]]

[[CategoryThể loại:Xung đột liên quan tới Mujahedin Nhân dân Iran]]

[[CategoryThể loại:Phong trào dân chủ Iran]]