Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhà Chu”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Dòng 66:
Qua nhiều đời di cư, Chu phát triển thành một bộ lạc lớn và bắt đầu di cư về đất Mân (nay thuộc tây nam huyện Tuần Ấp, [[Thiểm Tây]]). Tại đây, bộ lạc Chu bắt đầu mở rộng ảnh hưởng và trở thành thủ lĩnh một liên minh gồm các bộ lạc gần nền văn minh Thương, đóng đô tại đất Kỳ (nay là Kỳ Sơn, Thiểm Tây). Truyền 15 đời từ [[Cơ Hậu Tắc]] tới đời Tây bá [[Chu Văn Vương|Cơ Xương]], liên minh bộ lạc này phát triển thành một tiểu quốc Chu hùng mạnh, với kinh đô tại đất Phong (nay thuộc tây [[Trường An]], [[Thiểm Tây]]), uy hiếp mạnh mẽ sự tồn tại của [[nhà Thương]].
 
Khi cha Cơ Xương là [[Cơ Quý Lịch]] còn ở ngôi, họ Cơ chỉ là một nước chư hầu nhỏ thuộc vương triều [[nhà Thương]]. Quý Lịch từng dẫn người tộc Chu từ [[sông Vị]] xuống xây thành [[Cư Ấp]] ở [[Chu Nguyên]], phía tây nam núi [[Kỳ Sơn]], gây dựng cơ sở tiến về phía Đông. Về sau, Quý Lịch bị vua [[nhà Thương]] giết hại, Cơ Xương nối ngôi cha. Cơ Xương ghi nhớ mối thù giết cha, quyết tâm cai trị tốt đất nước của mình, từ đó dần lật đổ ách thống trị của triều Thương. Ông noi theo cách của ông nội là [[Cổ Công Đản Phủ]], xua đuổi thế lực dị tộc lân cận, đồng thời với việc dùng binh ở ngoài, tăng cường, chỉnh đốn nội chính. Ông đối xử với dân khoan hậu, giảm bớt tô thuế. Ông còn luôn luôn mặc quần áo của người bình thường ra đồng ruộng đốc thúc nông phu khai khẩn đất đai, quan tâm đến bệnh tật, nỗi khốn khổ của trăm họ lớp dưới và những người cô quả già yếu. Những chính sách ấy tạo nên sự đối nghịch rõ rệt với sự thống trị tàn bạo của [[nhà Thương]], khiến nước láng giềng có không ít người bồng bế con cái chạy sang nước Chu nương nhờ.
 
Ngoài ra, để thực hiện nghiệp lớn diệt Thương, Cơ Xương đã thực hiện nhiều biện pháp thu hút nhân tài. Hễ gặp một người có [[tri thức|kiến thức]], có tài văn võ, thì nhiệt tình khoản đãi, kề gối chuyện trò. Một ví dụ điển hình là đích thân đến mời [[Khương Tử Nha|Lã Vọng]] ([[Khương Tử Nha]]) là một ông già câu cá bên [[sông Vị]] khi đó đã hơn sáu mươi tuổi, và phong ông làm tướng soái cầm quân đội đánh nhà Thương, thậm chí yêu cầu con mình gọi ông là [[Thượng Phụ]]. Bởi vậy, kẻ sĩ bốn phương tấp nập đến quy phục.
:''Trong cuốn “[[Liệt nữ truyện]] – [[Chu thất tam mẫu]]” có miêu tả về [[Thái Khương]], [[Thái Nhâm]], [[Thái Tự]] - ba thế hệ nàng dâu họ Cơ, là thê tử của ba vị tộc trưởng khai sáng triều đại nhà Chu – [[Cổ Công Đản Phủ|Cơ Thái Vương]], [[Cơ Quý Lịch]] và [[Chu Văn Vương]]. Ba vị tộc trưởng khai quốc cai trị hiền đức, ba vị phu nhân của họ đều trang nghiêm, chân thành cung kính, xứng đáng là mẫu nghi thiên hạ. Ba vị phu nhân thi hành cảm hóa gia quốc, phụ tá ba vị tộc trưởng kiến lập nên triều đại nhà Chu 800 năm hưng thịnh, cũng thai nghén nên văn hóa nữ nhi giúp chồng tề gia của Trung Quốc.''
 
:''Trong cuốn “[[Liệt nữ truyện]] – [[Chu thất tam mẫu]]” có miêu tả về [[Thái Khương]], [[Thái Nhâm]], [[Thái Tự]] - ba thế hệ nàng dâu họ Cơ, là thê tử của ba vị tộc trưởng khai sáng triều đại nhà Chu – [[Cổ Công Đản Phủ|Cơ Thái Vương]], [[Cơ Quý Lịch]] và [[Chu Văn Vương]]. Ba vị tộc trưởng khai quốc cai trị hiền đức, ba vị phu nhân của họ đều trang nghiêm, chân thành cung kính, xứng đáng là mẫu nghi thiên hạ. Ba vị phu nhân thi hành cảm hóa gia quốc, phụ tá ba vị tộc trưởng kiến lập nên triều đại nhà Chu 800 năm hưng thịnh, cũng thai nghén nên văntruyền hóathống nữhiền nhithê giúp chồng tề gia của Trung Quốc.''
:''[[Thái Nhâm]] là vợ Cơ Quý Lịch, khi bà mang thai thì mắt không nhìn những cảnh xấu xa, miệng không nói lời ngạo mạn, nằm ngủ tư thế ngay ngắn đoan chính, cũng coi trọng thế đứng dáng ngồi. Bởi giữ gìn như vậy cho nên con của bà, chính là [[Chu Văn Vương]] sau này, ngay khi còn nhỏ đã có tài năng phẩm hạnh hơn người, trí tuệ thông minh. Vì thế người đời sau cho rằng Chu Văn Vương được như vậy chính là nhờ vào công lao bà Thái Nhâm áp dụng “thai giáo” thành công.''
:''[[Thái Tự]] là phu nhân của Văn Vương, càng thêm hiền thục. Bà vô cùng ngưỡng mộ danh tiếng đạo đức của tổ mẫu Thái Khương và mẹ chồng Thái Nhâm, lại kế thừa đức hạnh của họ. Bà cần kiệm chăm lo việc nhà, tương trợ chồng giáo dục con cái, toàn lực hiệp trợ Văn Vương, xử lý việc trong nội viện gọn gàng ngăn nắp, để cho Văn Vương có thể chuyên tâm trị vì quốc gia, thi hành chính sách có lợi cho dân, giáo hóa đại chúng. Thái Tự được tôn xưng là “Văn Mẫu”, được khen tụng là ''“Văn Vương cai trị bên ngoài, mà Văn Mẫu cai trị nội các bên trong”''
 
Thực hiện chính sách của Cơ Xương, nước Chu trở thành một nước lớn mạnh ở phía tây, khiến [[Trụ Vương]] nhà Thương lo ngại. Trụ vương ngoài mặt phong Cơ Xương làm [[Tây Bá]] (西伯), nên còn gọi là '''Bá Xương''' (伯昌). Tuy trao tước vị thống soái một phương, nhưng Trụ Vương lại tìm cách vờ mời Cơ Xương đến kinh đô [[Triều Ca]], rồi bịa đặt ra tội danh để bắt giam Cơ Xương ở ngục [[Dữu Lý]]. Sau nhờ bầy tôi của Tây Bá dâng mỹ nữ, vật lạ cho Trụ Vương, Trụ Vương mới tha cho Cơ Xương.
[[Chu Văn Vương|Cơ Xương]] mất, con là [[Chu Vũ vương|Cơ Phát]] lên thay, tiếp tục ý định diệt Thương. Vị vua Thương, [[Trụ Vương|Đế Tân]] hay Trụ Tân (Zhouxin) tàn bạo và mất lòng dân. Cơ Phát đã tranh thủ sự ủng hộ của các chư hầu oán ghét nhà Thương, tập hợp lực lượng chống lại. Cơ Phát cầm đầu 800 [[chư hầu]] nổi dậy - mỗi chư hầu thời đó có lẽ chỉ là một bộ lạc, và vào năm 1123 TCN (Một thuyết khác cho rằng thời điểm bắt đầu nhà Chu là 1046 TCN) họ chiến thắng vua nhà Thương là Trụ trong [[trận Mục Dã]] (Mu-ye). Vua Trụ thua trận, nhảy vào lửa tự thiêu. Từ đó, vương triều Chu bắt đầu cai trị ở vùng đất trước đó thuộc nền văn minh Thương. Cơ Phát lên làm '''Thiên tử''', tức là [[Chu Vũ vương|Chu Vũ Vương]].
 
Sau khi trở về đất Chu, Cơ Xương tăng cường gấp rút diệt Thương. Ông dẫn quân vượt [[Hoàng Hà]] về phía đông, đánh thẳng đến khu vực trung tâm triều Thương, chiếm cứ phần lớn vùng phía nam sông Vị, hình thành cục diện "ba phần thiên hạ có hai phần". Đang lúc Cơ Xương chuẩn bị phát động cuộc tiến công cuối cùng diệt Thương, thì không may ông bị bệnh mất. Trước khi lâm chung, ông dặn dò con cháu phải hoàn thành nghiệp lớn diệt Thương.
 
[[Chu Văn Vương|Cơ Xương]] mất, con là [[Chu Vũ vương|Cơ Phát]] lên thay, tiếp tục ý định diệt Thương. Vị vua Thương, [[Trụ Vương|Đế Tân]] hay Trụ Tân (Zhouxin) tàn bạo và mất lòng dân. Cơ Phát đã tranh thủ sự ủng hộ của các chư hầu oán ghét nhà Thương, tập hợp lực lượng chống lại. Cơ Phát cầm đầu 800 [[chư hầu]] nổi dậy - mỗi chư hầu thời đó có lẽ chỉ là một bộ lạc, và vào năm 1123 TCN (Một thuyết khác cho rằng thời điểm bắt đầu nhà Chu là 1046 TCN) họ chiến thắng vua nhà Thương là Trụ trong [[trận Mục Dã]] (Mu-ye). Vua Trụ thua trận, nhảy vào lửa tự thiêu. Từ đó, vương triều Chu bắt đầu cai trị ở vùng đất trước đó thuộc nền văn minh Thương. Cơ Phát lên làm '''[[Thiên tử]]''', tức là [[Chu Vũ vương|Chu Vũ Vương]].
 
== Cai trị ==