[[Tập tin:TriangieParadox.png|nhỏ|214x214px|Tam giác nghịch lý đơn giản nhất]]
'''Nghịch lý''' (tiếng Anh: ''paradox'') là một khẳng định có vẻ như mâu thuẫn với chính nó, nhưng có thể đúng (hoặc đồng thời có thể sai).<ref>{{Chú thích web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/paradox|title=Paradox|website=Merriam-Webster|accessdate = ngày 30 tháng 8 năm 2013}}</ref><ref name="dictionary">{{Chú thích web|url=http://www.thefreedictionary.com/paradox|title=Paradox|website=Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia|accessdate = ngày 22 tháng 1 năm 2013}}</ref> Một số nghịch lý logic được biết đến là lý luận sai lầm nhưng vẫn có giá trị trong việc thúc đẩy [[tư duy phản biện]].<ref>{{chú thích web | url = http://connection.ebscohost.com/c/articles/9604072434/using-paradoxes-teach-critical-thinking-science|title=Using | tiêu đề = Using paradoxes to teach critical thinking in science | author = | ngày = | ngày truy cập = 12 tháng 3 năm 2016 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>
Một nghịch lý, còn được gọi là antinomy, là một tuyên bố tự mâu thuẫn về mặt logic hoặc một tuyên bố chạy ngược lại với mong đợi của một người. Đó là một tuyên bố rằng, mặc dù lý do rõ ràng hợp lệ từ các cơ sở thực sự, dẫn đến một kết luận dường như tự mâu thuẫn hoặc một kết luận logic không thể chấp nhận được. Một nghịch lý thường liên quan đến các yếu tố mâu thuẫn nhưng chưa liên quan đến nhau, tồn tại đồng thời và tồn tại theo thời gian.
MộtTrong logic, nhiều nghịch lý tồn tại được coi là đối số không hợp lệ, nhưng vẫn có giá trị trong việc thúc đẩy tư duy phê phán, trong khi các nghịch lý khác đã chotiết thấylộ saicác lỗi trong các định nghĩa giảđược địnhcho là chặtnghiêm chẽ,ngặt và đã khiếngây ra các tiên đề của toán học và logic học phải được xemkiểm xéttra lại. VíMột ví dụ là [[nghịch lý Russell]], mà câu hỏi liệu một "danh sách gồm tất cả các danh sách mà không chứa nóchính chúng" sẽ bao gồm chính nó hay không, và cho thấy rằng những nỗ lực đểtìm ra [[lý thuyết tập hợp]]dùngvề đểviệc xác định các tập hợp với tính chất hoặccác thuộc tính vẫnhoặc còncác thiếuvị sót.<ref>{{Chútừ thíchđã sách|last1=Crossley|first1=J.N.|last2=Ash|first2=C.J.|last3=Brickhill|first3=C.J.|last4=Stillwell|first4=J.C.|last5=Williams|first5=N.H.|title=Whatbị issai mathematical logic?|zbl=0251sót.02001|location=London-Oxford-New York|publisher=[[Oxford University Press]]|year=1972|isbn=0-19-888087-1|pages=59–60}}</ref> Những nghịch lýngười khác, chẳng hạn như [[Danh sách nghịch lý|nghịch lý của Curry]], vẫnkhông chưa đượcthể giải quyết dễ dàng bằng cách thực hiện các thay đổi cơ bản trong một hệ thống logic.
Các ví dụ bên ngoài logic bao gồm [[Danh sách nghịch lý|con tàu Theseus]] từ triết học, một nghịch lý đặt ra câu hỏi liệu một con tàu có được sửa chữa theo thời gian hay không bằng cách thay thế từng bộ phận bằng gỗ của nó, từng cái một, sẽ vẫn giữ nguyên con tàu. Nghịch lý cũng có thể ở dạng hình ảnh hoặc phương tiện truyền thông khác. Ví dụ: M.C. Escher đã đưa ra những nghịch lý dựa trên phối cảnh trong nhiều bức vẽ của mình, với những bức tường được coi là sàn từ các góc nhìn khác và cầu thang dường như leo lên vô tận.
Trong cách sử dụng phổ biến, từ "nghịch lý" thường đề cập đến những câu nói mỉa mai hoặc bất ngờ, chẳng hạn như "nghịch lý là đứng mệt mỏi hơn đi bộ".
