|
| partof = [[Tây Ban Nha xâm chiếm châu Mỹ]] và [[các cuộc chiến tranh Da đỏ México]]
|image=[[Tập tin:The Conquest of Tenochtitlan.jpg|300px]]
|caption=''XâmChinh chiếmphạt México được vẽ bởi [[Hernán Cortés|Cortés]]'', sơn dầu<ref>{{chú thích web|url=http://www.relatosehistorias.com.mx/ensayos_relatos60.html|title=Indigeniso e hispanismo|publisher=Arqueología mexicana|date= |accessdate = ngày 20 tháng 10 năm 2015}} '''(Spanish)'''</ref><br><small>[[tiếng Tây Ban Nha]]: ''Conquista de México por Cortés''</small>
| date =tháng 2 năm 1519 đến 13 tháng 8 năm 1521 chống lại [[Đế quốc Aztec|Aztec]],<br>sau 1522 đến 17 tháng 2 năm 1530 chống lại [[nhà nước Tarasca|Tarasca]]
|shave it
[[Tập tin:Escudo de armas de Zempoala.gif|20px]] [[Cempoala]]<br>
<br><small>hỗ trợ hoặc liên minh ngẫu nhiên:</small>
* [[OtomiNgười people|OtomisOtomi]]
* [[Tập tin:Signo Miquiztli.png|18px]] [[San Andrés Mixquic|Mixquic]]
* [[Tập tin:Glifo Iztapalapa.png|20px]] [[Iztapalapa]]
* 13 thuyền buồm [[brigantine]]
[[Tập tin:TlaxcalaGlyph.jpg|20px]] [[Tlaxcala (nhà nước Nahua)|Tlaxcala]]: 80,000–200,000<br>[[Tập tin:Escudo de armas de Zempoala.gif|20px]] [[Cempoala]]: 400
| casualties1 = {{flagicon|Spain|1506}} 1.000 chết{{sfn|Clodfelter|2017|p=32}} Hàng ngàn [[Tlaxcalla]] và Đồngđồng minh Bản địa {{citation needed|date=December 2017}}
| casualties2 = 200.000 chết (bao gồm thường dân) {{sfn|Clodfelter|2017|p=32}}<br>300 chiến thuyền bị chìm{{sfn|Clodfelter|2017|p=32}}
| campaignbox =
}}
'''Cuộc chinh phục Đế quốc Aztec của Tây Ban Nha''', bắt đầu vào tháng 2 năm 1519, là một trong những sự kiện quan trọng nhất trongcủa việcquá [[Tây Ban Nhatrình thuộc địa hóa châu Mỹ]]mỹ của Tây Ban Nha. Sau khi [[Christopher Columbus]] thành lập các khu định cư vĩnh viễn tại Caribê, cácnhiều cuộc viễn chinh hoặc ''entradas'' được phép của Tây Ban Nha chođược việctiến khámhành phá,nhằm chinh phục và chiếmmở rộng đóngvùng lãnh thổ mới, sử dụng các khu định cư hiện tại của Tây Ban Nha làm cănbàn cứđạp.
Chiến dịch của Tây Ban Nha bắt đầu vào tháng 2 năm 1519, sau khi người Tây Ban Nha đếncập bến [[bán đảo Yucatán|Yucatán]] năm 1517. Hai năm sau, chiếc thuyền buồm Tây Ban Nha bắttiến đầuhành chiến dịchđánh chiếm đóng châu Mỹ.<ref name="spanishwars.net">{{chú thích web|url=http://www.spanishwars.net/16th-century-conquest-of-the-aztec-empire-partI.html|title=Conquest of the Aztec Empire Part I|website=www.spanishwars.net|language=en|accessdate = ngày 6 tháng 5 năm 2017}}</ref> Chiến dịch Tây Ban Nha tuyên bố chiến thắng vào ngày 13 tháng 8 năm 1521 khi quân đội liên minh của các lực lượngquân Tây Ban Nha và các cácđồng chiến binhminh bản địa [[Tlaxcala (quốc gia Nahua)|TlaxcalanTlaxcala]] dưới sự chỉ huy của [[Hernán Cortés]] và [[Xicotencatl II|Xicotencatl Trẻ]] đã bắt sống hoàng đế [[Cuauhtemoc]] và tiếp quản thủ đô [[Tenochtitlan]], kinh đô của [[Liên minh Ba bên Aztec|Đế chếquốc Aztec]].
Trong chiến dịch, Cortés được hỗ trợ từ một số chi lưu và các đối thủ của người Aztec, bao gồm Totonacs, Tlaxcaltecas, Texcocans và các thành phố khác, đặc biệt là giáp với Lake Texcoco. Trong sự tiến bộ của họ, các đồng minh đã bị lừa và bị phục kích vài lần bởi những người mà họ gặp phải. Sau 8 tháng chiến đấu và vượt qua được cuộc kháng chiến ngoại giao của Hoàng đế Aztec Moctezuma II trong chuyến viếng thăm của ông, Cortés đến Tenochtitlan vào ngày 8 tháng 11 năm 1519, nơi ông lên ngôi, được Moctezuma chào đón. Khi tin tức tới Cortés về cái chết của một số người đàn ông của ông trong cuộc tấn công Aztec vào Totonacs ở Veracruz, ông đã nắm lấy cơ hội để bắt Moctezuma bị giam giữ, Moctezuma cho phép mình bị bắt như một cử chỉ ngoại giao. Việc bắt giữ kẻ cacique hoặc người cai trị bản địa là quy trình hoạt động tiêu chuẩn cho người Tây Ban Nha trong việc mở rộng của họ ở Caribê, vì vậy việc bắt Moctezuma có nhiều tiền lệ đáng kể, có thể bao gồm cả những người ở Tây Ban Nha trong cuộc phục hưng của người Kitô giáo về lãnh thổ do người Hồi giáo nắm giữ.<ref>James Lockhart and Stuart Schwartz,''Early Latin America: A History of Colonial Spanish America and Brazil'' New York: Cambridge University Press, 1983, p. 80</ref>
Khi Cortés rời khỏi Tenochtitlan để trở lại bờ biển và đối phó với cuộc thám hiểm của [[Pánfilo de Narváez]], [[Pedro de Alvarado]] đã được giao phụ trách. Alvarado cho phép một bữa tiệc lớn của người Aztec được tổ chức tại Tenochtitlan và trên khu vực cuộc thảm sát trước đó ở Cholula, đóng cửa quảng trường và tàn sát đám quý tộc Aztec đang dự tiệc. Tiểu sử của Cortés ghi chép bởi Francisco López de Gómara có mô tả cuộc thảm sát.<ref>Francisco López de Gómara, ''Cortés: The Life of the Conqueror by His Secretary,'' translated by Lesley Byrd Simpson. Berkeley: University of California Press 1964, pp. 207-08.</ref> Cuộc tàn sát Alvarado tại Đền chính của [[Tenochtitlan]] đã gây ra cuộc nổi loạn bởi dân số của thành phố. Moctezuma đã bị giết, mặc dù các nguồn không đồng ý về việc ai đã giết ông ta.<ref>{{chú thích sách|title=Victors and Vanquished: Spanish and Nahua Views of the Conquest of Mexico|last=Schwartz|first=Stuart B.|publisher=Bedford/St Martin's|year=2000|isbn=978-0-312-39355-7|location=Boston|pages=157}}</ref> Theo ghi chép, khi Moctezuma, lúc đó chỉ là một con rối của người Tây Ban Nha xâm chiếm, đã cố gắng trấn an người dân bị xúc phạm, ông ta đã bị giết chết bởi một viên đạn.<ref>Ida Altman, et al. ''The Early History of Greater Mexico,'' Pearson, 2003, p. 59.</ref> Theo một ghi chép bản địa, người Tây Ban Nha đã giết Moctezuma.<ref>{{chú thích sách|title=Victors and Vanquished: Spanish and Nahua Views of the Conquest of Mexico|last=Schwartz|first=Stuart B.|publisher=Bedford/St. Martins|year=2000|isbn=978-0-312-39355-7|location=Boston|pages=157}}</ref> Cortés đã trở lại Tenochtitlan và những người đàn ông của ông trốn khỏi thủ đô trong suốt Noche Triste vào tháng 6 năm 1520. Người Tây Ban Nha, Tlaxcala và các viện trợ trở lại một năm sau đó vào ngày 13 tháng 8 năm 1521 để trở thành một nền văn minh bị suy yếu do nạn đói và bệnh đậu mùa. Điều này làm cho việc chinh phục Aztec còn lại dễ dàng hơn.<ref>{{chú thích sách|title=The Atlantic World|last=Egerton,|first=Douglas R., et al.|publisher=Harlan Davidson, Inc.|year=2007|isbn=978-0-88295-245-1|location=Wheeling, Illinois|pages=100}}</ref>
Rất nhiều trong số những người trong cuộc thám hiểm Cortés năm 1519 chưa từng tham chiến bao giờ hết, kể cả Cortés. Một thế hệ người Tây Ban Nha sau đó tham gia các cuộc thám hiểm ở Caribê và Tierra Firme (Trung Mỹ), học tập chiến lược và chiến thuật của các sự nghiệp thành công. Cuộc chinh phục của Mexico ở Tây Ban Nha có tiền thân với những rèn luyện đã được thiết lập.<ref>James Lockhart and Stuart Schwartz, ''Early Latin America: A History of Colonial Spanish America and Brazil.'' New York: Cambridge University Press, 1983. See especially chapter 3, "From islands to mainland: the Caribbean phase and subsequent conquests."</ref>
Sự sụp đổ của đế chế Aztec là sự kiện quan trọng trong sự hình thành đế chế ở nước ngoài của Tây Ban Nha, với Tân Tây Ban Nha, sau này trở thành Mexico.
| 