Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lưu Cứ”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 35:
Tuy là con trai trưởng của Hán Vũ Đế nhưng Lưu Cứ chào đời tương đối muộn vào năm Nguyên Sóc nguyên niên ([[128 TCN]]) khi Vũ Đế đã 29 tuổi<ref>Lê Đông Phương, Vương Tử Kim, ''Kể chuyện Tần Hán'', mục Lệ Thái tử Lưu Cứ</ref>, mẹ ông là [[Vệ Tử Phu]] do ''"mẹ quý nhờ con"'' mà cũng lên làm Hoàng hậu. Trước khi sinh Lưu Cứ, Vệ Hoàng hậu cũng đã hạ sinh được ba vị công chúa là [[Vệ Trưởng công chúa]], [[Thạch Ấp công chúa]] và [[Chư Ấp công chúa]]<ref>《史记·卷四十九·外戚世家第十九》: 而子夫後大幸，有宠，凡生三女○索隐按：谓诸邑、石邑及卫长公主後封当利公主是。一男。男名据。</ref>. [[Tư Mã Trinh]] trong cuốn [[Sử ký tắc ẩn]] có nói:「''"Con trai của Vệ Tử Phu gọi là Vệ Thái tử, con gái là Vệ Trưởng công chúa. Là con gái cả của Hoàng hậu, nên gọi Trưởng công chúa, không phải ý chỉ chị em gái của Hoàng đế"''」<ref>唐代司马贞在《史记索隐》对此的解释是: “卫子夫之子曰卫太子，女曰卫长公主。是卫后长女，故曰长公主，非如帝姊曰长公主之例。”</ref>, vì vậy đương thời Lưu Cứ hay được gọi là ['''Vệ Thái tử'''].
Năm Nguyên Thú nguyên niên ([[122 TCN]]), khi đã được 7 tuổi, Hán Vũ Đế chính thức lập ông làm Hoàng thái tử<ref name="zh.wikipedia.org">{{chú thích web|author=Ban Cố|title=Hán thư, quyển 63|url=http://zh.wikipedia.org/wiki/s:%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7063}}</ref>. Khi thành niên, Hán Vũ Đế dốc lòng muốn một [[Thái phó]] uyên thâm để giảng dạy cho Lưu Cứ. Từ khi còn là Thái tử, Vũ Đế đã được Hán Cảnh Đế tìm một gia sư cực kỳ nghiêm khắc là [[Thạch Phấn]] (石奋), một cựu thần tận thời [[Hán Cao Tổ]] Lưu Bang, năm 15 tuổi đã theo phò Cao Tổ. Vì công lao phục vụ đời đời này, nhà họ Thạch con cháu đều làm quan đến 2.000 thạch, thế xưng ''"Vạn Thạch Quân"'' (万石君)<ref>司马迁《史记·万石张叔列传》：“及孝景即位，以为九卿；迫近，惮之，【集解】：张晏曰：“以其恭敬履度，故难之。”徙奋为诸侯相。奋长子建，次子甲，次子乙，【集解】：徐广曰：“一作‘仁’。”【正义】：颜师古云：“史失其名，故云甲乙耳，非其名也。”次子庆，皆以驯行孝谨，【集解】：徐广曰：“驯，一作‘训’。”【索隐】：驯音巡。官皆至二千石。於是景帝曰：“石君及四子皆二千石，人臣尊宠乃集其门。”号奋为万石君。”</ref>. Thời Lưu Cứ trưởng thành, Thạch Phấn đã qua đời, con cả vì để tang cha mà cũng mệt rồi mất, chỉ còn con thứ là [[Thạch Khánh]] (石慶), đương khi ấy vẫn làm còn [[Thái thú]] của đất Phái<ref>司马迁《史记·万石张叔列传》载：“元狩元年，上立太子，选群臣可为傅者，庆自沛守为太子太傅，七岁迁为御史大夫。”</ref>.
Khi Lưu Cứ dần trưởng thành, Hán Vũ Đế đặc biệt cho dựng một nơi gọi là Đông Cung cho ông, nằm ở phía Nam của Trường An, đặt làm '''Bác Vọng uyển''' (博望苑), mang ý ''"Uyên bác quan vọng"''<ref>《三辅黄图·卷四》：“博望苑，武帝立子据为太子，为太子开博望苑以通宾客。《汉书》曰："武帝年二十九乃得太子，甚喜。太子冠，为立博望苑，使之通声客从其所好。"。又云"博望苑在长安城南，杜门外五里有遗址。"”</ref>. Tuy bản thân Vũ Đế không thích thần tử kết giao khách khứa<ref>司马迁《史记·卫将军骠骑列传》：“大将军谢曰：‘自魏其、武安之厚宾客，天子常切齿。彼亲附士大夫，招贤绌不肖者，人主之柄也。人臣奉法遵职而已，何与【索隐】：音预。招士！’”</ref>, nhưng ông đã ban cho Lưu Cứ nơi ấy, lại cho phép kết giao người khác khắp thiên hạ, tự gầy dựng mối quan hệ và thế lực, do đó ngày càng có nhiều tứ phương bác sĩ theo về Lưu Cứ<ref>班固《汉书·武五子传》载：“戾太子据，元狩元年立为皇太子，年七岁矣。初，上年二十九乃得太子，甚喜，为立禖，使东方朔、枚皋作禖祝。少壮，诏受《公羊春秋》，又从瑕丘江公受《谷梁》。及冠就宫，上为立博望苑，使通宾客，从其所好，故多以异端进者。”</ref>. Mà xem cách Lưu Cứ kết giao, rất nhiều người không hỏi xuất thân<ref>班固《汉书 公孙弘卜式儿宽传》载：卜式拔于刍牧，弘羊擢于栗竖，卫青奋于奴仆，日磾出于降虏，斯亦曩时版筑饭牛之朋已。汉之得人，于兹为盛</ref>.
Với vai trò người kế vị, từ năm Nguyên Đỉnh thứ 4 ([[113 TCN]]), tức khoảng hơn 15 tuổi, Lưu Cứ thành hôn với [[Sử lương đệ]] và sinh Hoàng tôn [[Lưu Tiến]], từ đấy Thái tử Lưu Cứ bắt đầu chính thức trưởng thành và tham gia vào các công việc triều chính và đôi khi nắm quyền ''"Giám quốc"'' khi Hán Vũ Đế không có mặt trong triều. Sử sách ghi nhận Thái tử Lưu Cứ tính tình ôn hòa, thương dân và thiếu tài trị nước, trái hẳn với cha mình, nên thường sinh ra mâu thuẫn. Ông thường khuyên can cha nên bớt gây chiến tranh với các nước khác, nhưng Vũ Đế thường không hài lòng. Cùng với đó Vệ Hoàng hậu nhan sắc ngày một kém và các vị phu nhân khác như Vương phu nhân sinh Tề Hoài vương [[Lưu Hoành]], Lý Cơ sinh Yến vương [[Lưu Đán]] và Quảng Lăng Lệ vương [[Lưu Tư]], [[Lý phu nhân (Hán Vũ Đế)|Lý phu nhân]] còn đột ngột đoạt sủng sinh Xương Ấp Ai vương [[Lưu Bác]], nên địa vị của mẹ con Lưu Cứ cũng giảm sút, không còn được sủng ái như trước nữa<ref>司马光《资治通鉴·卷二十二》：“及长，性仁恕温谨，上嫌其材能少，不类己；而所幸王夫人生子闳，李姬生子旦、胥，李夫人生子，皇后、太子宠浸衰，常有不自安之意。”</ref>. ▼
=== Thái tử nhân đức ===
Do không được cha mình coi trọng nên Thái tử và Vệ Hoàng hậu phải dựa cậy rất nhiều vào thế lực của Đại tướng quân [[Vệ Thanh]], em trai của Vệ hậu. Càng ngày, Vũ Đế càng biết hai mẹ con Lưu Cứ càng không yên lòng về địa vị của mình, nên gặp Vệ Thanh và nói: 「''"Quốc triều của trẫm lấy quân công mà lập, ngoại di càng lấn lướt, nếu không suất chinh thì thiên hạ không yên. Nhưng nếu hậu nhân ai cũng như trẫm thì sẽ lại như vết xe đổ của triều Tần. Thái tử có tính ổn trọng đoan tĩnh, tương lai có thể lấy văn trị mà làm yên thiên hạ, sẽ không làm trẫm sầu lo. Về chuyện này, không ai mạnh bằng Thái tử. Khanh có thể chuyển ý của trẫm, khiến Hoàng hậu và Thái tử yên tâm phỏng?"''」<ref>司马光《资治通鉴·卷二十二》：“上觉之，谓大将军青曰：“汉家庶事草创，加四夷侵陵中国，朕不变更制度，后世无法；不出师征伐，天下不安；为此者不得不劳民。若后世又如朕所为，是袭亡秦之迹也。太子敦重好静，必能安天下，不使朕忧。欲求守文之主，安有贤于太子者乎！闻皇后与太子有不安之意，岂有之邪？可以意晓之。”</ref>. Đại tướng quân Vệ Thanh dập tạ, bèn nói lại với mẹ con Thái tử, Hoàng hậu ngay sau đó bèn cởi trang sức tự trách. Từ ấy về sau, hễ khi Thái tử khuyên can Vũ Đế không nên chinh phạt tứ phương, Vũ Đế bèn cười nói: 「''"Trẫm lãnh trọng trách gian khổ, không phải để ngươi sau này an nhàn hay sao?"''」<ref>司马光《资治通鉴·卷二十二》：“大将军顿首谢。皇后闻之，脱簪请罪。太子每谏征伐四夷，上笑曰：“吾当其劳，以逸遗汝，不亦可乎！””</ref>.▼
▲Với vai trò người kế vị, từ năm Nguyên Đỉnh thứ 4 ([[113 TCN]]), tức khoảng hơn 15 tuổi, Lưu Cứ thành hôn với [[Sử lương đệ]] và sinh Hoàng tôn [[Lưu Tiến]], từ đấy Thái tử Lưu Cứ bắt đầu chính thức trưởng thành và tham gia vào các công việc triều chính
▲Do không được cha mình coi trọng nên Thái tử và Vệ Hoàng hậu phải dựa cậy rất nhiều vào thế lực của Đại tướng quân [[Vệ Thanh]], em trai của Vệ hậu. Càng ngày, Vũ Đế càng biết hai mẹ con Lưu Cứ càng không yên lòng về địa vị của mình, nên gặp Vệ Thanh và nói: 「''"Quốc triều của trẫm lấy quân công mà lập, ngoại di càng lấn lướt, nếu không suất chinh thì thiên hạ không yên. Nhưng nếu hậu nhân ai cũng như trẫm thì sẽ lại như vết xe đổ của triều Tần. Thái tử có tính ổn trọng đoan tĩnh, tương lai có thể lấy văn trị mà làm yên thiên hạ, sẽ không làm trẫm sầu lo. Về chuyện này, không ai mạnh bằng Thái tử. Khanh có thể chuyển ý của trẫm, khiến Hoàng hậu và Thái tử yên tâm phỏng?"''」<ref>司马光《资治通鉴·卷二十二》：“上觉之，谓大将军青曰：“汉家庶事草创，加四夷侵陵中国，朕不变更制度，后世无法；不出师征伐，天下不安；为此者不得不劳民。若后世又如朕所为，是袭亡秦之迹也。太子敦重好静，必能安天下，不使朕忧。欲求守文之主，安有贤于太子者乎！闻皇后与太子有不安之意，岂有之邪？可以意晓之。”</ref>. Đại tướng quân Vệ Thanh dập tạ, bèn nói lại với mẹ con Thái tử, Hoàng hậu ngay sau đó bèn cởi trang sức tự trách. Từ ấy về sau, hễ khi Thái tử khuyên can Vũ Đế không nên chinh phạt tứ phương, Vũ Đế bèn cười nói: 「''"Trẫm lãnh trọng trách gian khổ, không phải để ngươi sau này an nhàn hay sao?"''」<ref>司马光《资治通鉴·卷二十二》：“大将军顿首谢。皇后闻之，脱簪请罪。太子每谏征伐四夷，上笑曰：“吾当其劳，以逸遗汝，不亦可乎！””</ref>.
=== Bị ép làm loạn ===▼
Từ sau đó, mỗi khi Hán Vũ Đế có việc rời khỏi kinh sư, Lưu Cứ nắm quyền ''"Giám quốc"'', còn nội đình sẽ do Hoàng hậu chủ trương, nếu có việc tối quan trọng thì mới cần báo lên Vũ Đế, nhưng thông thường ông cũng không hỏi gì nhiều, có xu hướng giao hết cho hai mẹ con Thái tử<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“上每行幸，常以后事付太子，宫内付皇后。有所平决，还，白其最，上亦无异，有时不省也。”</ref>. Khi giải quyết công vụ, Lưu Cứ thường không như cha trừng trị quá nghiêm khắc quan tham, thường xuyên đem một số người bị xử quá nặng mà sửa lại giảm bớt, cũng khiến nhiều quan viên chấp pháp bất mãn. Vệ Hoàng hậu thấy con trai mình như vậy thì khuyên không nên đắc tội đại thần, khuyên con trai vẫn nên làm theo ý của Hán Vũ Đế mà không nên tùy tiện chỉnh sửa. Hán Vũ Đế nghe xong, hài lòng với cách làm của Thái tử, mà không đồng ý sự nhân nhượng sợ sệt của Vệ Hoàng hậu<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“上用法严，多任深刻吏。太子宽厚，多所平反，虽得百姓心，而用法大臣皆不悦。皇后恐久获罪，每戒太子，宜留取上意，不应擅有所纵舍。上闻之，是太子而非皇后。”</ref>.
Mấy ngày sau, Lưu Cứ sai người giả mạo sứ vua đến chỗ của [[Giang Sung]], ra lệnh bắt hắn ta. Trợ thủ của hắn là [[Hàn Thuyết]] nghi ngờ sứ giả và không nhận chiếu, liền bị người của Lưu Cứ giết chết tại chỗ. Sau đó ông đem việc này tâu với Vệ hoàng hậu, rồi phát vũ khí cho các thị vệ, kể tội Giang Sung mưu phản với các quan đại thần, bắt giết hắn ta.▼
Bởi vì Thái tử Lưu Cứ công khai chủ trương nhân đức, mà quần thần triều Vũ Đế rất nhiều người không cùng tư tưởng với Lưu Cứ nên đã dần có nhiều phe cánh chửi bới Thái tử. Năm Nguyên Phong thứ 5 ([[106 TCN]]), Đại tướng quân Vệ Thanh qua đời, các phe phái phản đối Thái tử nhân vì thấy một Thái tử đã mất đi [[ngoại thích]], càng không xem Thái tử ra gì. Rất nhiều kế hoạch đã được triển khai nhằm hạ bệ Thái tử<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“群臣宽厚长者皆附太子，而深酷用法者皆毁之。邪臣多党与，故太子誉少而毁多。卫青薨后，臣下无复外家为据，竞欲构太子。”</ref>.
Hán Vũ Đế cùng các con trai rất ít ở bên nhau, cùng Vệ Hoàng hậu cũng khó được gặp mặt. Một lần, Thái tử vào cung yết kiến Hoàng hậu, qua một thời gian rất lâu mới xuất cung. Một viên [[Hoàng môn]]<ref>'''Hoàng môn''' (黃門), là cách gọi ngắn thường chỉ đến Hoàng môn Thị lang, là một nhóm quan lại phục vụ gần Hoàng đế, do cửa cung đều sơn màu vàng, do vậy có tên này. Người nhậm chức có thể là quan viên bình thường, lại có thể là [[hoạn quan]].</ref> tên là [[Tô Văn]] tâu với Vũ Đế rằng:''"Thái tử đùa giỡn với cung nữ"''. Vũ Đế nghe vậy, tăng thêm 200 người trong cung của Thái tử. Hồi lâu sau Thái tử mới biết chuyện này, từ đó hận Tô Văn<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“上与诸子疏，皇后希得见。太子尝谒皇后，移日乃出。黄门苏文告上曰："太子与宫人戏。"上益太子宫人满二百人。太子后知之，心衔文。</ref>. Từ đó, Hoàng môn Tô Văn, cùng [[Thường Dung]] và [[Vương Bật]] thường xuyên âm thầm tìm kiếm khuyết điểm của Thái tử, sau đó lại đi thêm mắm thêm muối mà đem báo cáo lên Hán Vũ Đế. Vệ Hoàng hậu hận đám người Tô Văn, muốn nói con trai tâu lên cha mình xử chết cả đi, nhưng Thái tử nói:''"Chỉ cần tâm của ta không sai, sợ gì một đám Tô Văn chứ?! Hoàng thượng thánh minh, sẽ không vì những lời này nghi kị con!"''. Một lần, Vũ Đế thấy không khỏe, sai Thường Dung truyền Thái tử đến. Sau đó, Thường Dung về báo cáo nói:''"Thái tử mặt mày vui vẻ"'', Vũ Đế im lặng không nói gì. Khi Thái tử vào, hốc mắt đã hơi ướt, nhưng lại ráng cười vui vẻ, Vũ Đế cảm thấy kì quái nên mới cử riêng người điều tra. Sau khi tra ra sự thực, đem Thường Dung giết đi. Vệ Hoàng hậu từ đó thường cẩn thận phòng bị, dù nhan sắc phai tàn mất đi sủng ái, nhưng vẫn được Vũ Đế tôn trọng như trước<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“文与小黄门常融、王弼等常微伺太子过，辄增加白之。皇后切齿，使太子白诛文等。太子曰："第勿为过，何畏文等！上聪明，不信邪佞，不足忧也"上尝小不平，使常融召太子，融言"太子有喜色"，上嘿然。及太子至，上察其貌，有涕泣处，而佯语笑，上怪之；更微问，知其情，乃诛融。皇后亦善自防闲，避嫌疑，虽久无宠，尚被礼遇。”</ref>.
=== Binh bại thân vong ===▼
Những năm Thái Thủy, người nước Triệu là [[Giang Sung]] vì tố giác Thái tử Đan của Triệu vương [[Lưu Bành Tổ]] mà được Hán Vũ Đế trọng dụng. Có một lần, Lưu Cứ sai sứ giả đến Cam Tuyền cung thăm hỏi Vũ Đế, trên đường gặp Giang Sung cũng đang đi theo Vũ Đế đến Cam Tuyền cung. Sứ giả của Lưu Cứ khi ấy đang chạy xe trên ''Trì đạo'' (驰道), mà đây là đường độc nhất chỉ dành cho Thiên tử, quần thần dám đi là tội chết, do vậy Giang Sung sai người bắt giam sứ giả của Lưu Cứ. Biết chuyện, Lưu Cứ đến chỗ Giang Sung mà xin lỗi, nói: ''"Không phải ta tiếc của ngựa xe, chỉ là không nghĩ Bệ hạ biết chuyện, lại rằng ta quản giáo thủ hạ không nghiêm. Hi vọng Giang Quân lượng thứ"''. Nhưng Giang Sung vẫn tấu lên Vũ Đế, ông được Vũ Đế khen ngợi mà nói: ''"Làm thần tử, nên như thế!"''. Từ đó Giang Sung được Vũ Đế tín nhiệm rất lớn, và cũng vì vậy mà tạo nên sự hiềm khích khởi đầu giữa Lưu Cứ và Giang Sung<ref>《汉书·蒯伍江息夫传》：江充字次倩，赵国邯郸人也。充本名齐，有女弟善鼓琴歌舞，嫁之赵太子丹。齐得幸于敬肃王，为上客。久之，太子疑齐以己阴私告王，与齐忤，使吏逐捕齐，不得，收系其父兄，按验，皆弃市。齐遂绝迹亡，西人关，更名充。诣阙告太子丹与同产姊及王后宫奸乱，交通郡国豪猾，攻剽为奸，吏不能禁。书奏，天子怒，遣使者诏郡发吏卒围赵王宫，收捕太子丹，移系魏郡诏狱，与廷尉杂治，法至死。赵王彭祖，帝异母兄也，上书讼太子罪，言“充逋逃小臣，苟为奸讹，激怒圣朝，欲取必于万乘以复私怨。后虽亨醢，计犹不悔。臣愿选从赵国勇敢士，从军击匈奴，极尽死力，以赎丹罪。”上不许，竟败赵太子。</ref><ref>《汉书·蒯伍江息夫传》：贵戚近臣多奢僣，充皆举劾，奏请没入车马，令身待北军击匈奴。奏可。充即移书光禄勋、中黄门，逮名近臣侍中诸当诣北军者，移劾门卫，禁止无令得出入宫殿。于是贵戚子弟惶恐，皆见上叩头求哀，愿得入钱赎罪。上许之，令各以秩次输钱北军，凡数千万。上以充忠直，奉法不阿，所言中意。</ref><ref>《汉书·蒯伍江息夫传》：后充从上甘泉，逢太子家使乘车马行驰道中，充以属吏。太子闻之，使人谢充曰：“非爱车马，诚不欲令上闻之，以教敕亡素者。唯江君宽之！”充不听，遂白奏。上曰：“人臣当如是矣。”大见信用，威震京师。</ref>. Về cuối đời, Hán Vũ Đế trở nên mê tín và sợ chết, nhiều lần cất công tìm thuốc trường sinh nhưng không thành, càng tín nhiệm Giang Sung.
== Vụ án Vu cổ ==
=== Khởi động sự kiện ===
Thái tử Lưu Cứ có một anh họ là [[Công Tôn Kính Thanh]], là con trai của [[Công Tôn Hạ]] với [[Vệ Quân Nhụ]] - chị cả của Vệ Hoàng hậu. Vì ỷ vào chức phận của cha, cũng như mẹ mình là chị cả của Vệ Hoàng hậu, Kính Thanh hành sự kiêu xa không tuân thủ pháp kỷ, địa vị trên Cửu khanh, lại lạm dùng quân lương của Bắc quân tới 1900 vạn tiền. Khoảng năm Chinh Hòa nguyên niên ([[93 TCN]]), sự tình của Kính Thanh bại lộ mà bị bắt vào ngục. Lúc này, Hán Vũ Đế hạ chiếu bắt giữ người Giang Lăng là [[Chu An Thế]], Công Tôn Hạ hi vọng dùng cách này cứu con trai. Hán Vũ Đế đồng ý, Công Tôn Hạ nhanh chóng bắt được Chu An Thế quy án, nhưng đột nhiên Chu An Thế vu cáo Công Tôn Hạ tư thông cùng một con gái khác của Vũ Đế là [[Dương Thạch công chúa]] thực hiện thuật yểm bùa nguyền rủa, gọi là ['''Vu cổ''']<ref>《汉书》载：“贺子敬声，代贺为太仆，父子并居公卿位。敬声以皇后姊子，骄奢不奉法，征和中擅用北军钱千九百万，发觉，下狱。是时，诏捕阳陵朱安世不能得，上求之急，贺自请逐捕安世以赎敬声罪。上许之。后果得安世。安世者，京师大侠也，闻贺欲以赎子，笑曰：“丞相祸及宗矣。南山之行不足受我辞，斜谷之木不足为我械。”安世遂从狱中上书，告敬声与阳石公主私通，及使人巫祭祠诅上，且上甘泉当驰道埋偶人，祝诅有恶言。下有司案验贺，穷治所犯，遂父子死狱中，家族。 ”</ref>.
Năm Chính Hòa thứ 2 ([[92 TCN]]), [[mùa xuân]], Hán Vũ Đế lệnh bắt giữ Thừa tướng Công Tôn Hạ, lại cho bắt luôn đệ tử và môn khách, hạch rất nhiều tội không màn lê dân bá tánh mà chiếm đoạt tài sản. Cha con Hạ và Kính Thanh sau đó chết trong ngục<ref>{{chú thích web|author=Ban Cố|title=Hán thư, quyển 66|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7066}}: 征和二年春，制诏御史：“故丞相贺倚旧故乘高势而为邪，兴美田以利子弟宾客，不顾元元，无益边谷，货赂上流，朕忍之久矣。终不自革，乃以边为援，使内郡自省作车，又令耕者自转，以困农烦扰畜者，重马伤枆，武备衰减；下吏妄赋，百姓流亡；又诈为诏书，以奸传朱安世。</ref>. Từ lúc đó Vũ Đế lại trở nên đa nghi và sợ chuyện bùa yểm làm hại mình, do đó quyết định mở rộng việc điều tra này. Sau đó những thành viên trong thân tộc họ Lưu cũng bị liên lụy. [[Tháng 4]] cùng năm, người chị khác mẹ của Thái tử Lưu Cứ là Dương Thạch công chúa và người chị cùng mẹ [[Chư Ấp công chúa]] đều bị xét tội dùng Vu cổ mà bị xử tử, con trai của [[Vệ Trưởng công chúa]] là [[Tào Tông]] cùng con trai của Vệ Thanh là [[Vệ Kháng]] vì bị hạch tội dính liếu mà cũng bị hành quyết<ref>《汉书·五行志》载：“后月，巫蛊事兴，帝女诸邑公主、阳石公主、丞相公孙贺、子太仆敬声、平阳侯曹宗等皆下狱死。”</ref><ref>《资治通鉴·卷二十二》载：“夏，四月，大风，发屋折木。闰月，诸邑公主、阳石公主及皇后弟子长平侯伉皆坐巫蛊诛。”</ref>.
Trong lúc này, Hán Vũ Đế đổ bệnh, muốn ở lại Cam Tuyền cung. Mắt thấy Hoàng đế đã già yếu, Giang Sung ngẫm lại mình hay hà khắc với Thái tử, sợ sau này Hoàng đế qua đời thì Thái tử sẽ không tha cho mình, nên nhân sự việc mà muốn lật đổ Thái tử. Nghĩ thế, Giang Sung tâu lên Vũ Đế rằng bệnh của Hoàng đế trở nặng là do trong thiên hạ có kẻ dùng bùa yểm Vu cổ. Hán Vũ Đế lập tức nghe lời Giang Sung, trao cho Giang Sung toàn quyền làm sứ giả trừng trị cái tệ nạn Vu cổ của thiên hạ. Có được Thánh chỉ toàn quyền, Giang Sung cùng các Vu sư đào tìm kiếm các loại bùa yểm, hình nhân, lại cho bắt các người sống gần khu vực bị chỉ điểm, dùng cung hình bắt ép họ nhận tội. Bá tánh sợ hãi mà cứ vu cáo người này người nọ dùng thuật Vu cổ. Cuối cùng chỉ trong vòng có 1 tháng, số người chết vì bị cáo buộc dùng thuật Vu cổ đã đến hơn 10.000 người<ref>《汉书·蒯伍江息夫传》载：“充见上年老，恐晏驾后为太子所诛，因是为奸，奏言上疾祟在巫蛊。于是上以充为使者治巫蛊。充将胡巫掘地求偶人，捕蛊及夜祠，视鬼，染污令有处，辄收捕验治，烧铁钳灼，强服之。民转相诬以巫蛊，吏辄劾以大逆亡道，坐而死者前后数万人。”</ref>. Qua một thời gian dài như vậy, Vũ Đế cũng không thấy khởi sắc, Giang Sung bèn tâu trong cung có kẻ dùng thuật hãm hại Hoàng đế, nên Vũ Đế mệnh Giang Sung dẫn Án Đạo hầu [[Hàn Thuyết]], Ngự sử [[Chương Cống]] cùng Hoàng môn [[Tô Văn]] điều tra<ref>《汉书·武无子传》：“充典治巫蛊，既知上意，白言宫中有蛊气，入宫至省中，坏御座掘地。上使按道侯韩说、御史章赣、黄门苏文等助充。”</ref>. Giang Sung bắt đầu điều tra ở tẩm viện các phu nhân không được sủng ái, đến chỗ Vệ Hoàng hậu cũng không thấy gì.
[[Tháng 7]] năm đó, Giang Sung tìm đến cung của Thái tử, phát hiện một hình nhân gỗ<ref>《汉书·蒯伍江息夫传》载：“是时，上春秋高，疑左右皆为蛊祝诅，有与亡，莫敢讼其冤者。充既知上意，因言宫中有蛊气，先治后宫希幸夫人，以次及皇后，遂掘蛊于太子宫，得桐木人。太子惧，不能自明，收充，自临斩之。”</ref>. Lúc này Lưu Cứ cực kỳ kinh sợ, mà thấy Vũ Đế vẫn còn ở Cam Tuyền cung, không cho triệu thì không vào được<ref>《汉书·武五子传》载：“充遂至太子宫掘蛊，得桐木人。时上疾，辟暑甘泉宫，独皇后、太子在。”</ref>, Lưu Cứ không cách nào đến trước mặt Hoàng đế mà chứng minh sự trong sạch của mình bèn hỏi Thiếu phó [[Thạch Đức]], con trai của Thạch Khánh. Thạch Đức vì cảm thấy mình sẽ vì quan hệ với Thái tử mà cùng bị xử tử, bèn nói: ''"Trước đó cũng vì chuyện này, cha con Thừa tướng, hai vị Công chúa cùng nhà họ Vệ đều bị giết hại. Nay tuy lời vu cáo là giả, nhưng tìm được chứng cứ là thực, không dễ cho chúng ta phủi sạch tội. Nay chỉ có thể giả xưng Chiếu lệnh, dùng Phù tiết đem đám người Giang Sung giam vào, tấu lên nói rằng bọn họ âm mưu hãm hại mà xin điều tra rõ ràng. Hiện tại Hoàng đế nghỉ ở Cam Tuyền cung, mà ngài cùng Hoàng hậu đến xin đều không thể vào. Sinh mệnh Thiên tử ra sao nào ai biết, mà gian thần lại làm chuyện này, ngài chớ quên sự việc của Phù Tô triều Tần!"''. Lưu Cứ hết cách, bèn tiếp thu lời của Thạch Đức<ref>《汉书·武五子传》载：太子召问少傅石德，德惧为师傅并诛，因谓太子曰：“前丞相父子、两公主及卫氏皆坐此，今巫与使者掘地得征验，不知巫置之邪，将实有也，无以自明，可矫以节收捕充等系狱，穷治其奸诈。且上疾在甘泉，皇后及家吏请问皆不报，上存亡未可知，而奸臣如此，太子将不念秦扶苏事耶？”太子急，然德言。</ref>.
=== Giết Giang Sung và khởi binh ===
▲Mấy ngày sau, tức ngày [[Canh Ngọ]] của tháng 7, Thái tử Lưu Cứ sai người giả mạo
Vì quyền lực của Thái tử có hạn không thể điều động quá nhiều ngựa xe, Lưu Cứ liền sai một Xá nhân đem Phù tiết chạy đến Trường Thu môn trong [[Vị Ương cung]], diện kiến Vệ Hoàng hậu, báo cáo hết thảy sự tình và xin trợ giúp. Vệ Hoàng hậu biết được, lập tức điều động ngựa xe của riêng Trung cung, xuất kho vũ khí, lại điều động đội Hộ vệ của Trường Lạc cung, phát cáo Giang Sung mưu phản. Thái tử Lưu Cứ tự tay mình giết Giang Sung, mắng:''"Tên nô tài nước Triệu! Nhà ngươi làm loạn cha con Triệu vương còn chưa đủ, dám đến đây làm loạn nhà của ta?!"''. Sau đó, Thái tử còn ở Thượng Lâm uyển thiếu chết một Hồ Vu sư. Hoàng môn Tôn Văn cũng tức tốc thoát khỏi Trường An, nhắm đến Cam Tuyền cung diện kiến Vũ Đế, tố Thái tử hành sử khác thường. Vũ Đế nghe ra cũng hiểu chuyện, chỉ nói:''"Thái tử hẳn là rất sợ hãi, nó đối với đám người Gaing Sung sớm đã có thù oán, cho nên mới xảy ra chuyện này đây"''. Sau đó, ông lại sai sứ giả đến Trường An, triệu kiến Thái tử. Sứ giả lại khiếp đảm chưa dám vào thành, liều mạng nói dối rằng:''"Thái tử muốn phản, muốn giết thần, thần mới chạy"''. Hán Vũ Đế tin Thái tử phản, đại nộ<ref>《汉书·武五子传》载：“征和二年七月壬午，乃使客为使者收捕充等。按道侯说疑使者有诈，不肯受诏，客格杀说。御史章赣被创突亡。自归甘泉。太子使舍人无且持节夜入未央宫殿长秋门，因长御倚华具白皇后，发中厩车载射士，出武库兵，发长乐宫卫，告令百官日江充反。乃斩充以徇，炙胡巫上林中。遂部宾客为将率，与丞相刘屈等战。长安中扰乱，言太子反，以故众不附。太子兵败，亡，不得。 ”</ref><ref>《汉书·蒯伍江息夫传》：“太子惧，不能自明，收充，自临斩之。骂曰“赵虏！乱乃国王父子不足邪！乃复乱吾父子也！””</ref><ref>《汉书·武五子传》载：“征和二年七月壬午，乃使客为使者收捕充等。按道侯说疑使者有诈，不肯受诏，客格杀说。御史章赣被创突亡。自归甘泉。太子使舍人无且持节夜入未央宫殿长秋门，因长御倚华具白皇后，发中厩车载射士，出武库兵，发长乐宫卫，告令百官日江充反。乃斩充以徇，炙胡巫上林中。遂部宾客为将率，与丞相刘屈等战。长安中扰乱，言太子反，以故众不附。太子兵败，亡，不得。 ”</ref><ref>《资治通鉴·卷二十二》：“太子使舍人无且持节夜入未央宫殿长秋门，因长御倚华具白皇后，发中厩车载射士，出武库兵，发长乐宫卫卒。长安拢乱，言太子反。苏文迸走，得亡归甘泉，说太子无状。上曰：“太子必惧，又忿充等，故有此变。”乃使使召太子。使者不敢进，归报云：“太子反已成，欲斩臣，臣逃归。”上大怒。”</ref>.
Tả Thừa tướng [[Lưu Khuất Li]] vốn có thù riêng với Thái tử, thế là Lưu Cứ để môn khách làm tướng, dẫn binh vây phủ của Lưu Khuất Li, khiến Khuất Li phải bỏ lại quan ấn mà chạy<ref>《汉书 匈奴传上》载：单于使左右难汉使者，曰：“汉，礼义国也。贰师道前太子发兵反，何也？”使者曰：“然。乃丞相私与太子争斗，太子发兵欲诛丞相，丞相诬之，故诛丞相。</ref>. Trưởng sử trong phủ của Lưu Khuất Li vội đánh xe đến Cam Tuyền cung báo cáo Vũ Đế, Vũ Đế hỏi Khuất Li làm gì, khi biết y bỏ chạy thì tức giận, mắng Khuất Li không có phong độ như [[Chu Công]], bèn thảo chiếu mà ban cho Khuất Li, nói:''"Bắt hết bọn nghịch tặc. Trẫm sẽ tự thưởng phạt phân minh. Dùng xe bò yểm trợ, không cần giáp đấu với bọn phản nghịch, bảo toàn Vệ quân. Lệnh tử thủ cửa thành, không cho đám nghịch tặc này lao ra Trường An!"''<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“是时，上避暑在甘泉宫，丞相长史乘疾置以闻。上问：“丞相何为？”对曰：“丞相秘之，未敢发兵。”上怒曰：“事籍籍如此，何谓秘也？丞相无周公之风矣。周公不诛管、蔡乎？”乃赐丞相玺书曰：“捕斩反者，自有赏罚。以牛车为橹，毋接短兵，多杀伤士众。坚闭城门，毋令反者得出。””</ref>. Lưu Cứ cứ như [[Phù Tô]] năm xưa khi đối diện chiếu thư của [[Triệu Cao]], cho rằng đó căn bản không phải là Vũ Đế ra chỉ mà là do bọn gian thần thay quyền, bèn hướng đến quan viên mà nói:''"Hoàng thượng vì bệnh mà luôn ở Cam Tuyền cung, ta hoài nghi có lẽ đã xảy ra chuyện, bọn gian thần muốn thừa cơ phản loạn"''. Thế là Vũ Đế phải đích thân đi đến [[Kiến Chương cung]] thuộc phía Tây thành Trường An, dẫn đầu khống chế binh quyền, ban bố chiếu thư điều động quân đội phụ cận từ [[Tam Phụ]]<ref>'''Tam Phụ''' (三辅), lại gọi ''Tam Tần'' (三秦), nói đến 3 viên quan cai quản 3 khu vực phụ cận Trường An từ đời Hán Vũ Đế đến Đông Hán, là [[Kinh Triệu doãn]], [[Tả Phùng Dực]] và [[Hữu Phù Phong]].</ref>, điều động các quan viên lãnh Trung 2.000 thạch đều quy về Lưu Khuất Li. Thái tử Lưu Cứ biết mình yếu thế, lại giả Thánh chỉ đem tù nhân thả ra, điều động được Kỵ binh người Hồ, chuẩn bị tập hợp ứng phó quân chính quy của Vũ Đế<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“太子既诛充发兵，宣言帝在甘泉病困，疑有变，奸臣欲作乱。上于是从甘泉来，幸城西建章宫，诏发三辅近县兵，部中二千石以下，丞相兼将。太子亦遣使者挢制赦长安中都官囚徒，发武库兵，命少傅石德及宾客张光等分将，使长安囚如侯持节发长水及宣曲胡骑，皆以装会。</ref>.
Đối phó với Thái tử, Vũ Đế lập tức chỉnh đi chỉ dụ của mình, tuyên bố Thái tử dùng lệnh đều là giả, rất nhanh khiến nhiều quân đội của Thái tử bị vô hiệu hóa<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“侍郎莽通使长安，因追捕如侯，告胡人曰：“节有诈，勿听也。”遂斩如侯，引骑入长安，又发辑濯士，以予大鸿胪商丘城。”</ref>. Thái tử đến doanh trại Bắc Quân, đem Phù tiết định điều động quân đội Bắc Quân, nhưng Sứ giả quản lý Bắc Quân là [[Nhậm An]] không chịu theo lời Thái tử, đóng cửa sau khi nhận Phù tiết khiến Thái tử lần nữa không điều binh được<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“太子召监北军使者任安发北军兵，安受节已，闭军门，不肯应太子。</ref>. Sau đó, Thái tử đem số người ít ỏi đến 4 chợ Trường An, khiến chừng 10.000 người ở đó được võ trang tạm thời, kéo đến bên ngoài Tây Môn của Trường Lạc cung mà giao chiến với Lưu Khuất Li. Trong vòng 5 ngày, hai bên giằng co quyết liệt, chết cả chục ngàn người, máu theo mương chảy nhuộm cả một góc thành. Khi đó dân gian nói Thái tử mưu phản, không ai chịu theo Thái tử nữa, quân của Khuất Li càng được gia tăng<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“驱四市人凡数万众，至长乐西阙下，逢丞相军，合战五日，死者数万人，血流入沟中。丞相附兵浸多，太子军败，南奔覆盎城门，得出。”</ref>.
Ngày [[Nhâm Dần]] tháng 7, Lưu Cứ bại trận, đem theo người của mình chạy trốn đến phía Nam thành Trường An qua [[Phúc Áng môn]] (覆盎門). Khi đó, gác cổng thành là Tư trực [[Điền Nhân]], cảm thấy quan hệ giữa Vũ Đế và Thái tử là cha con, không tiện gây khó dễ cho Thái tử nên để Thái tử thuận lợi ra khỏi thành<ref>《资治通鉴·卷二十二》：“庚寅，太子兵败，南奔覆盎城门。司直田仁部闭城门，以为太子父子之亲，不欲急之；太子由是得出亡。”</ref>.
Sau khi Lưu Cứ chạy trốn, Vũ Đế chất vấn Ngự sử đại phu [[Bạo Thắng Chi]] ngăn cản Lưu Khuất Li chém Điền Nahn6 vì tội để Thái tử chạy thoát, Thắng Chi do vậy sợ hãi tự sát. Sau đó, Vũ Đế đem Nhậm An cùng Điền Nhân đều bị chém ngang eo. Các môn khách của Thái tử, cùng Thái tử mưu phản hoặc chỉ cần từng ra vào cung, đều bị tội tử hình và giết sạch cả nhà. Quan lại và binh lính ai thừa loạn lạc mà cướp bóc, đều bị đày đi [[Đôn Hoàng]]. Vì Thái tử đào vong, thành Trường An bắt đầu thiết lập doanh trại quân đội<ref>《汉书·公孙刘田王杨蔡陈郑传》：“下吏责问御史大夫曰：“司直纵反者，丞相斩之，法也，大夫何以擅止之？”胜之皇恐，自杀。及北军使者任安，坐受太子节，怀二心，司直田仁纵太子，皆要斩。上曰：“侍郎莽通获反将如侯，长安男子景通从通获少傅石德，可谓元功矣。大鸿胪商丘成力战获反将张光。其封通为重合侯，建为德侯，成为秺侯。”诸太子宾客，尝出入宫门，皆坐诛。其随太子发兵，以反法族。吏士劫略者，皆徙敦煌郡。以太子在外，始置屯兵长安诸城门。</ref>.
Hán Vũ Đế liên tiếp tru phạt khiến cho quần thần lo lắng sợ hãi, không biết như thế nào cho phải. Lưu Cứ chạy đến huyện Hồ thuộc Kinh Triệu doãn, tá túc trong một gia đình bần hàn ven [[suối]]. Cả gia đình đó khúm núm cung phụng Thái tử cùng 2 vị Hoàng tôn đi theo. Sau đó Lưu Cứ nhớ đến một người bạn khá giàu có cũng ở huyện Hồ, do vậy sai người đi tìm, nhưng chẳng may để tin tức lộ ra. Ngày [[Tân Hợi]], [[tháng 8]] năm đó, quan viên địa phương vây bắt Thái tử. Hoàng thái tử Lưu Cứ, tại vị Quốc trữ Phó quân đã 38 năm, ngay tại căn nhà nghèo khó này mà tự sát. Hai đứa con đi theo ông cũng bị hại<ref>《汉书·武无子传》：太子之亡也，东至湖，臧匿泉鸠里。主人家贫，常卖屦以给太子。太子有故人在湖，闻其富赡，使人呼之而发觉。吏围捕太子，太子自度不得脱，即入室距户自经。山阳男子张富昌为卒，足蹋开户，新安令史李寿趋抱解太子，主人公遂格斗死，皇孙二人皆并遇害。</ref>. Sau đó, Hoàng hậu [[Vệ Tử Phu]] bị buộc phải tự vẫn, [[Sử lương đệ]], con trai Sử Hoàng tôn [[Lưu Tiến]] cùng con dâu [[Vương Ông Tu]] cũng đều bị hại tại Trường An<ref>《汉书 武五子传》载：初，太子有三男一女，女者平舆侯嗣子尚焉。及太子败，皆同时遇害。卫后、史良娣葬长安城南。史皇孙、皇孙妃王夫人及皇女孙葬广明。</ref>.
== Truy tôn ==
| |||