Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bắc Nguyên”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
nKhông có tóm lược sửa đổi |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 43:
}}
{{Lịch sử Mông Cổ}}
'''Bắc Nguyên''' ([[tiếng Mông Cổ]]: ᠬᠦᠮᠠᠷᠳᠦ ᠥᠨ ᠥᠯᠥᠰ, [[tiếng Trung]]: 北元; [[bính âm]]: Beǐyuán) là phần tàn dư của [[nhà Nguyên]] bị trục xuất khỏi Trung Quốc vào năm 1368 và rút về Mông Cổ, và kết thúc khi [[nhà Thanh]] nổi lên vào thế kỷ 17. Nhà Bắc Nguyên khởi đầu bằng việc chấm dứt quyền cai trị của người Mông Cổ tại Trung Quốc và thời kỳ này được đánh dấu với các cuộc đấu tranh bè phái và [[Đại hãn]] chỉ có vai trò trên danh nghĩa. Giai đoạn trước 1388, tức trước khi [[Nguyên Chiêu Tông]] bị giết gần [[sông Tuul]], triều đại thỉnh thoảng được đề cập đến với tên gọi '''Bắc Nguyên'''.<ref>Luc Kwanten, "Imperial Nomads: A History of Central Asia, 500-1500"</ref> Triều đại cũng được đề cập đến với tên gọi '''Hậu đế quốc Mông Cổ''' hay '''Mông Cổ hãn quốc''' trong các tư liệu ngày nay.<ref>Reuven Amitai-Preiss, Reuven Amitai, David Morgan-The Mongol empire and its legacy, p.275</ref> Người Mông có ghi chép thời kỳ này với tên ''40 và 4'', nghĩa là 40 tumen (vạn hộ) người Mông Cổ Đông và 4 tumen người Mông Cổ Tây.
[[Đạt Diên Hãn]] (Dayan Khan) và [[Mãn Đô Hải Cáp Đồn]] (Mandukhai Khatun) đã thống nhất toàn bộ [[Mông Cổ]] vào thế kỷ 15.<ref>[http://www.amazon.com/dp/0307407152 Jack Weatherford-The Secret History of the Mongol Queens]</ref> Tuy nhiên, việc phân bổ đế quốc trước đó cho các con trai và họ hàng như là các [[thái ấp]] đã dẫn đến việc quyền lực hoàng gia bị phân tán.<ref>René Grousset-The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, p.508</ref> Với việc việc phân quyền này, có một sự hòa hợp đặc biệt trong tầng lớp quý tộc Dayan Khanid và nội chiến [[Borjigin|nội bộ gia tộc Bác nhĩ Tế Cát Đặc]] vẫn chưa được biết đến cho đến tận thời trị vì của [[Lâm Đan Hãn]] (Ligden Khan, 1604–34).<ref>C.P.Atwood-Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, ''see: Batumöngke Dayan Qaghan''</ref>Tuy nhiên, giới sử Trung Quốc cho rằng triều Bắc Nguyên kết thúc với cái chết của [[Khôn Thiếp Mộc Nhi Hãn]] (Gün Temür Khan) năm 1402 và giai đoạn từ sau đó đến khi bị nhà Thanh xâm chiếm gọi là thời kỳ Thát Đát.
| |||