Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao
Dòng 84:
Phần phía sau tương tự nhưng có cách đánh vần và nhấn mạnh khác với từ "Росси́я" (''Nga''), lần đầu tiên vào thời [[Đế quốc Nga|đế chế Nga]], và [[Sa hoàng|Nga hoàng]] thường được phong là "Sa hoàng của tất cả người Nga", như ''Nga'' hay ''đế quốc Nga'' được hình thành bởi ba các vùng của Nga: [[Đại Nga]], [[Tiểu Nga]], và [[Bạch Nga]].<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=XAItI5C_JPUC&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Belorussia+Russian+Empire |title=Where Nation-States Come From: Institutional Change in the Age of Nationalism |author=Philip G. Roeder |date=15 December 2011 |isbn=978-0-691-13467-3 }}</ref> Điều này khẳng định rằng các vùng lãnh thổ trên đều là của Nga và tất cả các dân tộc trong đó cũng là người Nga; trong trường hợp của người Belarus, họ là những biến thể của người Nga.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=oUydX_3rG0AC&pg=PA385&lpg=PA385&dq=Belorussia+name |title=Handbook of Language and Ethnic Identity: The Success-Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts |date= 2011 |isbn=978-0-19-983799-1 }}</ref>
 
Sau cuộc [[Cách mạng Tháng Mười|Cách mạng tháng Mười]] năm 1917, thuật ngữ "Bạch Nga" đã gây ra một số nhầm lẫn vì đây cũng là tên của [[Bạch vệ|lực lượng quân sự]] chống lại những người cộng sản Bolshevik.<ref>{{Cite book|last=Richmond|first=Yale|title=From Da to Yes: Understanding the East Europeans|publisher=Intercultural Press|year=1995|url=https://books.google.com/books?id=2Y8GNIp42ysC&pg=PA260&dq=Byelorussia+name|isbn=1-877864-30-7|page=260}}</ref> Dưới thời kỳ Xô viết, từ ''Byelorussia'' được chấp nhận như một phần của sự hiểu biết về quốc gia. Ở phía [[tây Belarus]] dưới sự kiểm soát của Ba Lan, "Byelorussia" trở nên phổ biến được sử dụng ở các vùng [[Białystok]] và [[Hrodna]] trong thời kỳ giữa chiến tranh.<ref>{{cite book |last=Ioffe |first=Grigory |title=Understanding Belarus and How Western Foreign Policy Misses the Mark |publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Inc |date=25 February 2008 |page=41 |url=https://books.google.com/books?id=00B6wxgftH8C&pg=PA150&dq=west+belarus |isbn=0-7425-5558-5 }}</ref> Thuật ngữ ''Byelorussia'' (tên của nó trong các ngôn ngữ khác như tiếng Anh dựa trên mẫu tiếng Nga) chỉ được sử dụng chính thức sau khi nước ''[[Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia'']] hình thành năm 1920. Năm 1936, với việc tuyên bố bản [[Hiến pháp Xô viết 1936]], nước cộng hòa này được đổi tên thành ''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia'', đảo từ ''Xã hội chủ nghĩa'' lên trên từ ''Xô viết''.
 
Vào ngày 25 tháng 8 năm 1991, Xô viết tối cao Byelorussia đã quyết định đổi tên đất nước thành "Cộng hòa Belarus", với dạng viết tắt là "Belarus". Tuy nhiên, Các lực lượng bảo thủ ở nước Belarus mới độc lập lại không ủng hộ việc thay đổi tên và phản đối việc đưa nó vào dự thảo [[Hiến pháp Belarus]] năm 1991.<ref>{{Cite book | author = Andrew Ryder | title = Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States, Volume 4 | publisher=Routledge | year = 1998 | url = https://books.google.com/books?id=qmN95fFocsMC&pg=PA183&dq=Belarus+name+law+1991 | isbn = 1-85743-058-1|page=183}}</ref>
Dòng 90:
== Lịch sử ==
{{Xem thêm|Lịch sử Belarus}}
[[FileTập tin:100 years of BSSR 2019 stamp of Belarus.jpg|nhỏ|trái|177px|Một con tem năm 2019 dành riêng cho dịp kỷ niệm 100 năm thành lập CHXHCN Xô viết Byelorussia]]
 
Từng là một phần của [[Đế quốc Nga]] trước [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]], Belarus tuyên bố chủ quyền lần đầu tiên vào ngày [[25 tháng 3]] năm [[1918]], hình thành nên nước [[Cộng hòa Nhân dân Belarus]]. Tuy nhiên, nước cộng hòa này tồn tại không bao lâu thì bị chiếm lại sau sự rút lui của quân đội Đức. Vào ngày [[1 tháng 1]] năm [[1919]] nước [[Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia|Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Belarus]] (SSRB) được thành lập. Sau đó quốc gia này bị giải tán, lãnh thổ của nó được sáp nhập vào [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga|Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga]] (RSFSR) và [[Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Litva-Belorussia]] mới thành lập.
 
Quốc gia sau cũng tồn tại một thời gian ngắn, do bị giày xéo bởi [[chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)|cuộc xâm lược của Ba Lan năm 1919]]. Sau khi [[Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)|Chiến tranh Ba Lan-Xô viết]] kết thúc năm [[1921]], vùng đất Byelorussia bị chia thành Ba Lan, Nga, và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Belarus được tái thành lập,{{efn|Trong [[Lịch sử Xô viết]] thuật ngữ "SSRB" bị bỏ, nhưng có những bằng chứng trên giấy tờ về việc sử dụng SSRB chứ không phải BSSR, xem, ví dụ, [http://zakon2006.by.ru/part28/doc37855.shtm A 1992 cancellation of a 1921 SSRB laws]}} trở thành một thành viên sáng lập ra [[Liên Xô|Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủchủ nghĩa Xô viết]] vào năm [[1922]] và được biết đến với tên Cộng hòa Xô viết Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Byelorussia (BSSR).
 
=== Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia vào giữa thập niên 1920 ===
[[Tập tin:Miensk Railway Station 1926.jpg|thumb|Ga xe lửa Minsk (1926), với tên thành phố được đặt theo tiếng Belarus, Nga, Ba Lan và Yiddish (hay 4 ngôn ngữ chính thức của Belarus)|thế=|viền|trái]]
Theo ''[[Đại bách khoa toàn thư Xô Viết|Đại bách khoa toàn thư Xô viết]]'',<ref name="encyclopedia">[[Great Soviet Encyclopedia]] 1st edition, Volume 5, p.378-413, 1927</ref> vào năm 1925 Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia (SSRB) là một quốc gia phần lớn mà người dân sống chủ yếu ở nông thôn. Trong số 4.342.800 người, chỉ có 14,5% sống ở thành thị. Về mặt hành chính, đất nước được chia thành mười okrug (vùng): Bobruysk, Borisov, Vitebsk, Kalinin, Minsk, Mogilev, Mozyr, Orsha, Polotsk và Slutsk; tất cả đều chia thành 100 raion và 1229 selsoviet. Byelorussia chỉ có 25 thị trấn và thành phố và thêm 49 khu định cư đô thị.
 
Kế hoạch của Trotsky để SSRB hoạt động như một thỏi nam châm tương lai cho các nhóm thiểu số ở [[Đệ Nhị Cộng hòa Ba Lan|Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan]] được chứng minh rõ ràng trong các chính sách quốc gia. Đất nước ban đầu có bốn ngôn ngữ chính thức: [[Tiếng Belarus|Belarus]], [[Tiếng Nga|Nga]], [[Tiếng Yiddish|Yiddish]] và [[Tiếng Ba Lan|Ba Lan]], mặc dù thực tế là [[người Nga]] và [[người Ba Lan]] chỉ chiếm khoảng 2% tổng dân số (hầu hết những người sau này sống gần biên giới quốc gia ở Minsk và các khu Borisov). Dân tộc thiểu số quan trọng nhất là người Do Thái, người có lịch sử áp bức dưới thời Sa hoàng, và năm 1925 họ chiếm gần 44% dân số thành thị và bắt đầu được hỗ trợ bởi các chương trình [[ Hành động khẳng định|hành động khẳng định]]. Năm 1924, chính phủ đã thành lập một ủy ban - ''Belkomzet'' - để giao đất cho các gia đình Do Thái, năm 1926, tổng cộng 32.700 ha đã được trao cho 6.860 hộ là người Do Thái. Người Do Thái sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong chính trị, xã hội và kinh tế Byelorussia cho đến [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến thứ hai]], trên thực tế từ năm 1928 đến 1930, Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Byelorussia, ông [[ Yakov Gamarnik|Yakov Gamarnik]] là người Do Thái.
 
Tuy nhiên, dân tộc trên danh nghĩa của Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia là người [[Người Belarus|Belarus]], chiếm tới 82% dân số nông thôn, nhưng lại chưa bằng một nửa dân số thành thị (40,1%). Sự thương cảm của người Belarus cũng ít hơn rất nhiều so với nước láng giềng Ukraina, điều này bị khai thác rất nhiều bởi cuộc đấu tranh quyền lực Bolshevik-Ba Lan trong [[Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)|Chiến tranh Liên Xô – Ba Lan]] (trên thực tế để tránh bị sáp nhập vào Ba Lan, tại cuộc điều tra dân số năm 1920, nhiều người đã tự gọi mình là [[người Nga]]).<ref name="encyclopedia2">[[Great Soviet Encyclopedia]] 1st edition, Volume 5, p.378-413, 1927</ref> Để kêu gọi người dân [[Người Belarus|Belarus]] thuộc vùng [[ Tây Bêlarut|Tây Belarus]] và cũng để ngăn chặn thành phần dân tộc của [[Cộng hòa Nhân dân Belarus|Cộng hòa Nhân dân Bêlarut]] lưu vong không có bất kỳ ảnh hưởng nào đối với dân chúng (tức là để tránh một cuộc nổi dậy Slutsk khác), một chính sách của [[ Korenizatsiya|Korenizatsiya]] đã được thực hiện rộng rãi. Ngôn ngữ, văn hóa dân gian và văn hóa Belarus được đặt lên trên mọi thứ khác. Điều này đi ngang với chính sách giảm nạn mù chữ của Liên Xô ([[ Likbez|likebez]]).
 
Về mặt kinh tế, nước cộng hòa chủ yếu vẫn tự cho mình là trung tâm, và phần lớn những nỗ lực là để khôi phục ngành công nghiệp bị chiến tranh tàn phá (nếu vào năm 1923, chỉ có 226 công trình xây dựng và nhà máy, thì đến năm 1926, con số này đã tăng lên tới 246, nhân lực tăng vọt từ 14 nghìn lên 21,3 nghìn công nhân). Phần lớn là ngành công nghiệp thực phẩm, tiếp theo là kết hợp gia công kim loại và gỗ. Hơn rất nhiều đã tập trung vào khu vực địa phương và tư nhân, theo sự cho phép [[Chính sách kinh tế mới (Nga)|Chính sách kinh tế mới]] của Liên Xô, vào năm 1925, con số 38,5 nghìn người này đã sử dụng gần 50 nghìn người. Hầu hết là các xưởng dệt và xưởng gỗ và thợ rèn.
 
Để tiếp tục làm cho nền cộng hòa thịnh vượng và tiếp tục việc [[Phân định quốc gia ở Liên Xô|phân định quốc gia]]. Vào ngày 6 tháng 12 năm 1926, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia một lần nữa được mở rộng bằng cách sáp nhập một số phần của khu Gomel Guberniya thuộc Nga Xô viết, bao gồm các thành phố [[Gomel]] và [[ Rechytsa|Rechytsa]]. Điều này đã tăng diện tích đất nước lên 126.300 km2 và cuộc điều tra dân số của Liên Xô được tổ chức cùng năm đã báo cáo dân số là 4.982.623. Trong đó 83% ở nông thôn và người Belarus chiếm 80,6% (mặc dù chỉ 39,2% ở thành thị, nhưng 89% ở nông thôn).
 
Vào ngày 11 tháng 4 năm 1927, Byelorussia đã thông qua bản Hiến pháp mới, đưa luật pháp của nước này gắn liền với Liên Xô và đổi tên từ ''Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Byelorussia'' thành ''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia.'' Người đứng đầu chính phủ (Chủ tịch Ủy ban nhân dân Liên Xô) là [[ Nikolay Goloding|Nikolay Goloding]], trong khi [[ Vilmus Knorin|Vilmus Knorin]] vẫn là bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản.
 
=== Dưới thời kì Stalin ===
Những năm 1930 đánh dấu đỉnh cao của sự đàn áp của Liên Xô tại Belarus. Theo thống kê không đầy đủ, khoảng 600.000 người trở thành nạn nhân của sự đàn áp của Liên Xô tại Belarus trong khoảng thời gian từ 1917 đến 1953.<ref name="hb">В. Ф. Кушнер. ''Грамадска-палітычнае жыццё ў БССР у 1920—1930–я гг.'' Гісторыя Беларусі (у кантэксьце сусьветных цывілізацыяў) p. 370.</ref><ref>[http://www.nn.by/1999/03/10.htm 600 000 ахвяраў — прыблізная лічба] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120311191726/http://www.nn.by/1999/03/10.htm |date=11 March 2012 }}: з І. Кузьняцовым гутарыць Руслан Равяка // Наша Ніва, 3 кастрычніка 1999.</ref> Các ước tính khác đưa con số lên tới hơn 1,4 triệu người,<ref>Ігар Кузьняцоў. [http://baj.by/belkalehium/lekcyji/historyja/kuzniacou_02.htm Рэпрэсіі супраць беларускай iнтэлiгенцыi і сялянства ў 1930—1940 гады. Лекцыя 2.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111003062059/http://baj.by/belkalehium/lekcyji/historyja/kuzniacou_02.htm |date=3 October 2011 }} // «Беларускі Калегіюм», 15 чэрвеня 2008.</ref> trong đó 250.000 người đã bị kết án bởi các cơ quan tư pháp hoặc bị xử tử mà không đưa ra toà (''dvoikas'', ''[[Bộ ba Dân ủy Nội vụ|troikas]]'', ủy ban đặc biệt của [[OGPU]], [[Bộ Dân ủy Nội vụ Liên Xô|NKVD]], [[Bộ An ninh Nhà nước (Liên Xô)|MGB]]). Trừ việc tuyên án trong thập niên 1920 và 1930, hơn 250.000 người Belarus đã trục xuất như [[kulak]] hoặc thành viên gia đình kulak ở khu vực bên ngoài Cộng hòa Xô viết Belarus. Quy mô sự khiếp sợ của Liên Xô tại Belarus cao hơn ở Nga hoặc Ukraina dẫn đến mức độ [[Nga hóa]] mạnh mẽ hơn ở nước cộng hòa.{{Cần chú thích|date=}}
 
[[Quận tự trị của Ba Lan#Dzierzynszczyzna|Quận tự trị Dzierzynszczyzna của Ba Lan]] được thành lập trong Byelorussia vào năm 1932 và tan rã vào năm 1935.
 
Vào tháng 9 năm [[1939]], Liên Xô, theo [[LiênHiệp ước Xô-Đức]], thu hồi phầnvới [[TâyĐức BelarusQuốc Xã|Đức Quốc xã]], dochiếm Bađóng Lanmiền nắmđông giữBa Lan trong [[Liên Xô tấn công Ba Lan|Cuộccuộc tấn công Ba Lan năm 1939]]. vàCác đưalãnh nóthổ vàođó Byelorussia.trước Mộtđây phầngọi củalà nó[[ sauTây đóBêlarut|Tây Belarus]] đã được chuyểnsáp sangnhập lại vào Byelorussia, ngoại trừ thành phố [[CộngVilnius]] hòavà Xãcác hộikhu Chủvực nghĩaxung Xôquanh viếtđược chuyển đến [[Litva]]. Vụ sáp nhập đã được quốc tế công nhận sau khi Thế chiến II kết thúc.
 
=== Thời kì Đức chiếm đóng ===
[[Tập_tin:Masha_Bruskina_(1924-1941)_06.jpg|nhỏ|trái|Các thành viên của lực lượng kháng chiến Liên Xô tại Belarus bị quân Đức treo cổ vào ngày 26 tháng 10 năm 1941]]
Mùa hè năm 1941, nước Cộng hòa Xô viết Belarus bị [[Đức Quốc Xã|phát xít Đức]] chiếm đóng. Phần lớn lãnh thổ Belarus đã trở thành ''Tổng quận Belarus'' trong [[Reichskommissariat Ostland]].
 
Chế độ phát xít Đức đã áp đặt lên Byelorussia một chế độ tàn bạo,khoảng 380.000 người phải làm lao động nô lệ và giết chết hàng trăm ngàn dân thường. Ít nhất 5.295 khu định cư đã bị người Đức phá hủy và một số hoặc tất cả cư dân bị giết (trong số 9.200 khu định cư đã bị đốt cháy hoặc bị phá hủy ở Belarus trong [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Thế chiến II]]).<ref name="Khatyn-expeditions">{{In lang|en}} {{Chú thích web|url=http://www.khatyn.by/en/genocide/expeditions/|tựa đề=Genocide policy|tác giả=|năm=2005|website=Khatyn.by|nhà xuất bản=SMC "Khatyn"}}</ref> Hơn 600 ngôi làng như [[Thảm sát Khatyn|Khatyn]] đã bị phá hủy với toàn bộ dân làng bị tàn sát.<ref name="Khatyn-expeditions" /> Tổng cộng, hơn 2.000.000 người thiệt mạng ở Belarus trong ba năm dưới sự chiếm đóng của Đức, gần một phần tư dân số nơi đây.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Vitali Silitski|date=May 2005|title=Belarus: A Partisan Reality Show|url=http://www.ilhr.org/ilhr/regional/belarus/updates/BU-2005-PDF/vol8no20-2005.pdf|journal=Transitions Online|pages=5|archive-url=https://web.archive.org/web/20061013223959/http://www.ilhr.org/ilhr/regional/belarus/updates/BU-2005-PDF/vol8no20-2005.pdf|archive-date=2006-10-13}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.khatyn.by/en/genocide/|tựa đề=The tragedy of Khatyn - Genocide policy|năm=2005|nhà xuất bản=SMC Khatyn}}</ref>
 
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia đã được trao một ghế trong [[Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc|Đại hội đồng Liên Hợp Quốc]] cùng với Liên Xô và Ukraina, trở thành một trong những thành viên sáng lập của Liên hợp quốc. Đây là một phần trong thỏa thuận với Hoa Kỳ nhằm đảm bảo mức độ cân bằng trong [[Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc|Đại hội đồng]], mà Liên Xô đã phản đối, không cân bằng có lợi cho Khối phương Tây.{{Cần chú thích|date=April 2010}} Một người Byelorussia, GG Chernushchenko, từng là [[Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc|Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc]] từ tháng 1, tháng 2 năm 1975.
 
=== Tuyên bố độc lập ===
Sau [[Chiến tranh thế giới thứ hai]], CHXHCNXV Byelorussia được trao một ghế tại [[Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc|Hội đồng Bảo an]] [[Liên Hiệp Quốc]] cùng với Liên Xô và [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina|Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina]], trở thành một trong những sáng lập viên Liên Hiệp Quốc.
[[Tập_tin:Flag_of_Belarus_(1918,_1991-1995).svg|nhỏ|Quốc kì Cộng hòa Belarus đến ngày 26 tháng 12 năm 1991]]
Trong những năm cuối cùng dưới chính sách ''[[perestroika]]'' của thời [[Mikhail Sergeyevich Gorbachyov|Mikhail Gorbachev]], Xô viết tối cao Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia đã tuyên bố chủ quyền vào ngày 27 tháng 7 năm 1990 về mặt pháp luật.
 
Sau [[Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991]],|cuộc Xôđảo viếtchính Tốithất caobại Belarusvào đãtháng 8]], nước này tuyên bố táchđộc lập rakhỏi Liên Xô vào ngày [[25 tháng 8]] năm [[1991]]., Nướcvà cộng hòađược đổi tên thành ''[[Belarus|Cộng hòa Belarus]]'' vào ngày [[19 tháng 9]] năm 1991. Vào ngày [[8 tháng 12]], năm 1991, quốcBelarus giacùng nàyvới kýNga và [[Hiệp ước BelovezhUkraina]] cùngđã vớiký kết [[Nga]]Hiệp vàđịnh [[UkrainaBelovezha|Hiệp định Belavezha]], thay thế Liên Xô bằng [[Cộng đồng các Quốc gia Độc lập|]]. Belarus đã giành được độc lập vào ngày 25 tháng 12 năm 1991, một ngày sau Liên Xô không còn tồn tại. Tuy nhiên, Hiến pháp (Luật cơ bản) Cộng đồnghòa cácBelarus quốcnăm gia1978, vẫn được giữ lại sau khi nước này giành được độc lập]].
 
== Chính trị và chính phủ ==
Hàng 150 ⟶ 177:
== Xem thêm ==
* [[Liên Xô]]
* [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga]]
* [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina]]
 
== Chú thích ==
;Ghi chú
{{danh sách ghi chú}}
 
;Tham khảo
{{tham khảo}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Cộng_hòa_Xã_hội_chủ_nghĩa_Xô_viết_Byelorussia”