|
A
{{1000 bài cơ bản}}
{{Infobox UN
| name = Tổ chức Y tế Thế giới<br /> World Health Organization <br />منظمة الصحة العالمية <br />世界卫生组织 <br />Organisation mondiale de la santé <br />Всемирная организация здравоохранения <br />Organización Mundial de la Salud
| image = Flag of WHO.svg
| image size = 220px
| caption = Cờ của Tổ chức Y tế Thế giới
| type = Tổ chức chuyên môn của [[Liên Hiệp Quốc]]
| acronyms = WHO<br>
OMS
| headquarters= [[Geneva]], {{SUI}}
| head = [[Tedros Adhanom]]
| status = Đang hoạt động
| established = {{Ngày bắt đầu và tuổi|1948|04|7|df=yes}}
| website = [http://www.who.int/ WHO Official website]
| parent = [[Hội đồng Kinh tế và Xã hội Liên Hiệp Quốc|ECOSOC]]
| subsidiaries =
| commons =
}}
[[Tập tin:World Health Organisation building south face edit.jpg|nhỏ|phải|Trụ sở tại Geneva]]
'''Tổ chức Y tế Thế giới''' viết tắt '''WHO''' ([[tiếng Anh]]: World Health Organization) hoặc '''OMS''' ([[tiếng Pháp]]: Organisation mondiale de la santé) là một cơ quan của [[Liên Hiệp Quốc]], WHO đóng vai trò thẩm quyền điều phối các vấn đề [[sức khỏe]] và [[y tế công cộng|y tế cộng đồng]] trên bình diện quốc tế, WHO tham gia giúp đỡ các quốc gia thành viên, WHO cung cấp những thông tin chính xác, những địa chỉ đáng tin cậy trên lĩnh vực [[sức khỏe con người]], WHO sẽ đứng ra để giải quyết những vấn đề cấp bách về sức khỏe cộng đồng và [[dịch bệnh]] của con người.<ref name="Abouty">[http://www.who.int/about/en/ About WHO.] Truy cập 15/05/2015.</ref> Kể từ khi WHO được thành lập, nó đã đóng một vai trò hàng đầu trong việc loại trừ bệnh đậu mùa. Các ưu tiên hiện tại của tổ chức bao gồm các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là [[HIV / AIDS]], [[Ebola]], [[sốt rét]] và [[lao]]; giảm thiểu những tác động của [[bệnh không truyền nhiễm]]; theo dõi sức khoẻ sinh sản và tình dục, sự phát triển và tuổi già; Dinh dưỡng, [[an ninh lương thực]] và ăn uống lành mạnh; sức khỏe nghề nghiệp; [[kháng thuốc kháng sinh|lạm dụng thuốc kháng sinh]]; và thúc đẩy sự phát triển của các báo cáo, các ấn phẩm và kết nối mạng toàn cầu.
WHO được [[Liên Hiệp Quốc]] thành lập vào ngày [[7 tháng 4]] năm [[1948]]. WHO kế thừa phần nhiều chức trách và tài nguyên từ tổ chức tiền thân của nó là Tổ chức Sức khoẻ (Organisation de la Santé), một cơ quan của [[Hội Quốc Liên]] trước đây.<ref>[http://www.who.int/governance/en/ WHO Governance.] Truy cập 15/05/2015.</ref>
WHO có trụ sở đặt tại [[Trụ sở Liên Hiệp Quốc tại Geneva|Geneva]], [[Thụy Sĩ]]. Tổng Giám đốc hiện nay là [[Tedros_Adhanom]], đảm trách từ năm 2017.
Ngân sách 2015 của WHO là khoảng 4 tỷ đô la Mỹ trong đó khoảng 930 triệu đô la Mỹ sẽ được cung cấp bởi các quốc gia thành viên với thêm 3 tỷ đô la Mỹ nữa là từ đóng góp tự nguyện.<ref name=Fin2013>{{Chú thích web|tiêu đề=Programme budget 2014–2015|url=http://www.who.int/about/resources_planning/A66_R2_en.pdf|website=who.int|ngày truy cập=23 February 2015|ngày tháng=24 May 2013}}</ref>
== Thành viên ==
Năm 2015 WHO có 194 thành viên quốc gia hay vùng lãnh thổ<ref>[http://www.who.int/countries/en/ WHO Countries]. Truy cập 15/07/2015.</ref>.
Đại hội đồng là cơ quan ra quyết định tối cao của WHO, họp hàng năm tại [[Geneva]], [[Thuỵ Sĩ]] vào tháng 5 với sự tham dự của tất cả các nước thành viên. Đại hội đồng đề cử Tổng Giám đốc, thông qua chính sách tài chính và ngân sách chương trình của WHO.
== Nhiệm vụ ==
Mục tiêu của WHO là giúp mọi người có được sức khoẻ tốt nhất. Từ năm 1977, Hội đồng Y tế Thế giới đề ra khẩu hiệu "Sức khoẻ cho tất cả mọi người vào năm 2000" và coi là ưu tiên cao nhất của WHO. Để đạt được những mục tiêu này, tổ chức WHO đã đề ra bốn định hướng chiến lược tác động qua lại lẫn nhau:
* Giảm tỉ lệ tử vong, tỉ lệ mắc bệnh và tật nguyền cao quá mức, đặc biệt trong các nhóm dân cư nghèo và bị thiệt thòi;
* Cổ vũ lối sống lành mạnh và giảm các yếu tố gây nguy cơ cho sức khoẻ con người do các nguyên nhân môi trường, kinh tế, xã hội và hành vi gây ra;
* Xây dựng các hệ thống y tế trong đó nâng cao một cách công bằng các kết quả đầu ra về sức khoẻ, đáp ứng các nhu cầu chính đáng của nhân dân và công bằng về tài chính;
* Xây dựng môi trường thể chế và chính sách thuận lợi trong ngành y tế, đẩy mạnh có hiệu quả vị thế y tế trong chính sách phát triển, môi trường, kinh tế và xã hội.
Ngoài các định hướng chiến lược này, WHO cũng xác định các ưu tiên cụ thể như phòng chống các bệnh sốt rét, lao phổi, sức khoẻ tâm thần, thuốc lá, các bệnh không truyền nhiễm (ung thư, tim mạch...), mang thai an toàn hơn và sức khoẻ trẻ em, HIV/AIDS, sức khoẻ và môi trường, an toàn thực phẩm, truyền máu an toàn, hệ thống y tế.
== Cấu trúc ==
Tổng Giám đốc: Đứng đầu WHO là Tổng Giám đốc, do Đại hội đồng bầu ra. Giúp việc cho Tổng Giám đốc là các Phó Tổng Giám đốc và Ban Thư ký.
[http://www.who.int/governance/eb/eb_members/en/ Hội đồng chấp hành WHO]: gồm 32 thành viên, nhiệm kỳ 3 năm. Nhiệm vụ của Hội đồng chấp hành là thực hiện các quyết định và chính sách của Đại hội đồng, góp ý kiến và thúc đẩy hoạt động của Đại hội đồng. Việt Nam là thành viên của Hội đồng chấp hành WHO từ tháng 5/2003 đến tháng 5/2005.
Văn phòng khu vực: WHO có 6 Văn phòng khu vực trên thế giới và các Văn phòng Đại diện ở các nước thành viên.
Văn phòng WHO tại Hà Nội do một Đại diện của WHO đứng đầu.
{| class="wikitable"
|+Văn phòng khu vực WHO
|-
!width=13%|Khu vực
!width=17%|Trụ sở
!Viết tắt
!Ghi chú
|-
|Châu Phi
|[[Brazzaville]], {{flagcountry|COG}}
|[http://www.afro.who.int AFRO]
|AFRO gồm phần lớn châu Phi, trừ những nước thuộc EMRO:[[Ai Cập]], [[Sudan]], [[Djibouti]], [[Tunisia]], [[Libya]], [[Somalia]], [[Maroc]].<ref>{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/afro/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for Africa |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref><ref name="euro">{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/euro/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for Europe |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref> Giám đốc khu vực là Matshidiso Moeti.
|-
|Châu Âu
|[[Copenhagen]], {{flagcountry|DNK}}
|[http://www.euro.who.int EURO]
|EURO gồm phần lớn châu Âu và [[Israel]].<ref name="euro"/>
|-
| Đông Địa Trung Hải
|[[Cairo]], {{flagcountry|EGY}}
|[http://www.emro.who.int EMRO]
|[[Eastern Mediterranean Regional office of World Health Organization|Eastern Mediterranean Regional office]] gồm các nước châu Phi không thuộc AFRO, các nước Trung Đông và [[Pakistan]], nhưng trừ [[Israel]].<ref>{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/emro/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for Eastern Mediterranean |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref>
|-
|Đông và Nam Á
|[[New Delhi]], {{flagcountry|India}}
|[http://www.searo.who.int SEARO]
|[[CHDCND Triều Tiên]] được SEARO phục vụ.<ref>{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/searo/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for South-East Asia |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref>
|-
| style=white-space:nowrap|Tây Thái Bình Dương
|[[Manila]], {{flagcountry|PHL}}
|[http://www.wpro.who.int WPRO]
|WPRO gồm các nước châu Á và Oceania không thuộc SEARO và EMRO. [[Hàn Quốc]] được WPRO phục vụ.<ref>{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/wpro/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for the Western Pacific |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref>
|-
|Châu Mỹ
| style=white-space:nowrap|[[Washington DC]], {{flagcountry|Hoa Kỳ}}
|[http://www.paho.org AMRO]
| Còn được biết đến với tên [[Pan American Health Organization]] (PAHO), phụ trách châu Mỹ.<ref>{{Chú thích web |url= http://www.who.int/about/regions/amro/en/index.html |tiêu đề=Regional Office for the Americas |nhà xuất bản=WHO |ngày truy cập=ngày 11 tháng 2 năm 2012}}</ref> Giám đốc khu vực là [[Carissa F. Etienne]].
|}
== Tổng Giám đốc và Hội đồng chấp hành ==
{| class="wikitable"
|+ Tổng Giám đốc
! Tt
! Tên
! Quốc gia
! Thời gian giữ chức vụ<ref>[http://www.who.int/dg/emeriti/en/ Các Tổng Giám đốc của WHO]</ref>
|- style="background:#ddffee"
|[[9]]||[[Tedros Adhanom]] || {{flagcountry|Ethiopia}} || từ 2017
|-
| 8 || [[Trần Phùng Phú Trân]]<br>(Margaret Chan) || {{flagcountry|HKG}} || 2006– 2017
|-
| 7 ||[ơAnders Nordström]]||{{flagcountry|SWE}} || 2006, tạm quyền
|-
| 6 || [[Lý Chung Úc|Lee Jong-wook]] || {{flagcountry|KOR}} || 2003–2006 (mất ngày 22/5/2006)
|-
| 5 || [[Gro Harlem Brundtland]] || {{flagcountry|NOR}} || 1998–2003
|-
| 4 || [[Hiroshi Nakajima]] || {{flagcountry|JPN}} || 1988–1998
|-
| 3 || [[Halfdan T. Mahler]] || {{flagcountry|DNK}} || 1973–1988
|-
| 2 || [[Marcolino Gomes Candau]] || {{flagcountry|BRA}} || 1953–1973
|-
| 1 ||[[Brock Chisholm]]||{{flagcountry|CAN}} || 1948–1953
|}
{| class="wikitable"
|+ Hội đồng chấp hành WHO (34 thành viên)
! Nhiệm kỳ
!Châu Phi
!Châu Âu
! Đông <br>Địa Trung Hải
! Đông và Nam Á
! Tây <br>Thái Bình Dương
!Châu Mỹ
|- style="background:#ccffcc"
| '''2017-2020'''<br> <ref>[http://apps.who.int/gb/gov/executive-board-members.html WHO Executive Board members 2017]. Truy cập 15/04/2017.</ref>
|
{{flagcountry|Algeria}} <br>
{{flagcountry|Burundi}} <br>
|
{{flagcountry|Hà Lan}} <br>
{{flagcountry|Turkey}} <br>
|
{{flagcountry|Libya}} <br>
|
{{flagcountry|Bahrain}} <br>
{{flagcountry|Bhutan}} <br>
|
{{flagcountry|Fiji}} <br>
{{flagcountry|Vietnam}} <br>
|
{{flagcountry|Colombia}} <br>
{{flagcountry|Jamaica}} <br>
{{flagcountry|Mexico}}
|- style="background:#f7f7c7"
| '''2015-2018'''<br><ref>[http://www.who.int/governance/eb/eb_members/en/ WHO Executive Board members 2015]. Truy cập 15/11/2015.</ref>
|
{{flagcountry|Congo}} <br>
|
{{flagcountry|Pháp}} <br>
{{flagcountry|Sweden }} <br>
|
{{flagcountry|Jordan }} <br>
{{flagcountry|Malta }} <br>
{{flagcountry|Pakistan }} <br>
|
{{flagcountry|Kazakhstan }} <br>
|
{{flagcountry|New Zealand }} <br>
{{flagcountry|Philippines }} <br>
{{flagcountry|Thailand}} <br>
|
{{flagcountry|Canada }} <br>
{{flagcountry|Dominican Republic }}
|- style="background:#ddeeee"
| '''2014-2017'''
|
{{flagcountry|Democratic Republic of the Congo|name=CHDC Congo}} <br>
{{flagcountry|Gambia }} <br>
{{flagcountry|Liberia }} <br>
|
{{flagcountry|United Kingdom}} <br>
{{flagcountry|Russian Federation }} <br>
|
{{flagcountry|Eritrea }} <br>
{{flagcountry|Kuwait }} <br>
|
{{flagcountry|Nepal }} <br>
|
{{flagcountry|China }} <br>
|
{{flagcountry|United States of America }} <br>
|-
| '''2013-2016'''
|
{{flagcountry|Namibia }} <br>
{{flagcountry|South Africa }} <br>
|
{{flagcountry|Albania }} <br>
{{flagcountry|Andorra }} <br>
|
{{flagcountry|Egypt }} <br>
|
{{flagcountry|Democratic People's Republic of Korea }} <br>
{{flagcountry|Saudi Arabia }} <br>
|
{{flagcountry|Japan }} <br>
{{flagcountry|Republic of Korea }} <br>
|
{{flagcountry|Argentina }} <br>
{{flagcountry|Brazil }} <br>
{{flagcountry|Suriname }} <br>
|}
== Ngày hành động quốc tế do WHO đề xuất ==
Ngày hành động quốc tế, hay [[ngày lễ quốc tế]], do WHO đề xuất và được công nhận.
{| class="wikitable"
! Ngày!! Tên!! Tên gốc!! Văn bản
|-
| 4/02 || [[Ngày ung thư thế giới]]
| World Cancer Day
| WHO
|-
| 24/03 || [[Ngày Thế giới phòng chống lao]]
| World Tuberculosis Day
| WHO
|-
| 7/04 || [[Ngày Sức khỏe Thế giới]]
| World Health Day
| WHO WHA/A.2/Res.35
|-
| 24-30/04 || [[Tuần Tiêm chủng Thế giới]]
| [[World Immunization Week]]
| WHO
|-
| 25/04 || [[Ngày Sốt rét Thế giới]]
| [[World Malaria Day]]
| WHO
|-
| 31/05 || [[Ngày Thế giới không thuốc lá]]
| World No-Tobacco Day
| WHOResolution 42.19
|-
| 14/06 || [[Ngày Hiến Máu Thế giới]]
| [[World Blood Donor Day]]
| WHOWHA58.13
|-
| 28/07 || [[Ngày Viêm gan Thế giới]]
| [[World Hepatitis Day]]
| WHO
|}
''Thập kỷ 2011-2020'' là '''[[Thập kỷ hành động vì an toàn đường bộ]]''' (Decade of Action for Road Safety)<ref>[http://www.who.int/roadsafety/decade_of_action/en/ WHO: Road Safety Collaboration]. Truy cập 15/07/2015.</ref>
được WHO đề xuất và được [[Liên Hiệp Quốc]] công nhận trong Nghị quyết A/RES/64/255.[http://www.un.org/en/roadsafety/ ''ws'']
== Đại sứ thiện chí WHO ==
{{chính|Đại sứ thiện chí Tổ chức Y tế Thế giới}}
[[Đại sứ thiện chí Tổ chức Y tế Thế giới]] (WHO Goodwill Ambassador) là những người có danh tiếng, uy tín được WHO lựa chọn nhằm sử dụng tài năng cũng như danh tiếng của họ phục vụ cho các mục đích phát triển [[y tế]] và [[phúc lợi]] ở các nước trên thế giới.<ref>[http://www.who.int/goodwill_ambassadors/en/ WHO Goodwill ambassadors]. Truy cập 15/07/2015.</ref>
Tổ chức Sứ mệnh toàn cầu (''Global Embassy]'' [http://www.globalembassy.org]) có danh sách các đại sứ thiện chí của Tổ chức Y tế Thế giới cũng như các tổ chức khác của [[Liên hợp quốc]].
==Tham khảo==
{{tham khảo|colwidth=25em}}
== Xem thêm ==
* [[Hệ thống Liên Hiệp Quốc]]
* [[Trụ sở Liên Hiệp Quốc]]
* [[Trụ sở Liên Hiệp Quốc tại Geneva]]
* [[Danh sách các tổ chức Liên Hiệp Quốc theo vị trí]]
* [[:en:Lists of countries and territories|Lists of countries and territories]]
== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|United Nations World Health Organisation}}
* [http://www.who.int/fr/ Tổ chức Y tế Thế giới - Français]
* [http://www.who.int Tổ chức Y tế Thế giới - English]
* [http://www.un.org.vn/who/index.htm Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam] ''(tiếng Anh)''
* [http://www.accessmeds.org/ Statement on the human right to essential medicines]
{{Liên Hiệp Quốc}}
[[Thể loại:Tổ chức Y tế Thế giới| ]]
[[Thể loại:Tổ chức sức khỏe quốc tế]]
[[Thể loại:Tổ chức y học và sức khỏe]]
[[Thể loại:Cơ quan chuyên môn thuộc Liên Hiệp Quốc]]
[[Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình]]
[[Thể loại:Nhóm các tổ chức phát triển Liên hợp quốc]]
| 