Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhà hát Lớn Hà Nội”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[Tập tin:Hanoi_opera_house._Made_as_a_copy_of_the_Opera_Garnier_in_Paris_(22334215449).jpg|nhỏ|280px]]▼
{{Thông tin công trình xây dựng
| tên = Nhà hát Lớn Hà Nội
| hình = Hanoi Opera House 1.jpg
| ghi chúcỡ hình = Nhà hát nhìn từ phố Tràng Tiền = 280px
| ghi chú hình = Nhà hát nhìn từ quảng trường Cách mạng Tháng Tám
| vĩ độ = 21.024167
| kinhvĩ độ = 10521.857778024167
| kinh độ = 105.857778
| loại bản đồ =Hà Nội
| kích thước = Dài: 87 m; rộng: 30 m
| [[chiều cao]] = Đỉnh mái: 34 m
| kích thước khác = 598 chỗ ngồi
| diện tích xây dựng = 2,600 [[mét vuông|m²]]
| phong cách =[[Kiến trúc Tân cổ điển|Tân cổ điển]], [[chiết trung]]
| địa chỉ = Số 1 phố Tràng Tiền, [[Hà Nội]]<br>[[Điện thoại|ĐT]]: +84.4 39330113
| khởi công = {{ngày bắt đầu và tuổi|1901|6|7|df=yes}}▼
| khánhkhởi công thành = {{ngày bắt đầu và tuổi|19111901|126|97|df=yes}}
▲| khởikhánh thành công = {{ngày bắt đầu và tuổi|19011911|612|79|df=yes}}
| trùng tu = 1995 – 1997
| chi phí xây dựng = 2 triệu [[Franc Pháp|franc]]
| chi phí trùngxây dựng tu = 1562 tỷtriệu [[ĐồngFranc (tiền)Pháp|đồngfranc]]
| chi phí trùng tu = 156 tỷ [[Đồng (tiền)|đồng]]
| kiến trúc sư = Broyer, Harley và Lagisquet
| kiến trúc sư trùng tu = [[Hồ Thiệu Trị]]
| website = [http://www.hanoioperahouse.org.vn Nhà hát lớn Hà Nội]
}}
'''Nhà hát Lớn Hà Nội''' là một công trình kiến trúc tại thành phố [[Hà Nội]], [[Việt Nam]], phục vụ biểu diễn nghệ thuật. Nhà hát tọa lạc trên [[quảng trường Cách mạng tháng Tám]], vị trí ở số 1A [[phố Tràng Tiền]], phường Tràng Tiền, [[Hoàn Kiếm (quận)|quận Hoàn Kiếm]], thành phố [[Hà Nội]], không xa [[hồ Hoàn Kiếm]] và [[Bảo tàng Lịch sử Việt Nam]], cạnh [[Hilton Hanoi Opera|khách sạn Hilton Hanoi Opera]], nhìn ra các vườn hoa Nhà hát Lớn và vườn hoa 19-8. Công trình được người [[Pháp]] khởi công xây dựng năm 1901 và hoàn thành năm 1911, theo mẫu [[Nhà hát Opéra Garnier]] ở [[Paris]] nhưng mang tầm vóc nhỏ hơn và sử dụng các vật liệu phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương. Tác phẩm của hai kiến trúc sư Harlay và Broyer mang nhiều màu sắc, đường nét kiến trúc của các nhà hát ở miền Nam nước [[Pháp]], có cách tổ chức mặt bằng, không gian biểu diễn, cầu thang, lối vào sảnh... giống với các nhà hát ở [[châu Âu]] đầu thế kỷ 20.<ref name=tourism/> Mặc dù là một công trình kiến trúc mang tính chiết trung, được pha trộn nhiều [[Trường phái kiến trúc|phong cách]], nhưng Nhà hát Lớn Hà Nội vẫn mang đậm dáng vẻ [[Kiến trúc Tân cổ điển|Tân cổ điển]] [[Pháp]], đặc biệt ở kết cấu kiến trúc, kiểu mái hai mảng lợp ngói đá đen cùng các họa tiết trang trí bên trong. Ra đời muộn hơn các nhà hát ở [[Nhà hát Lớn Thành phố Hồ Chí Minh|Thành phố Hồ Chí Minh]] và [[Nhà hát lớn Hải Phòng|Hải Phòng]], nhưng Nhà hát Lớn Hà Nội có kiến trúc hoàn chỉnh nhất và trở thành một hình ảnh quen thuộc, đặc trưng của thành phố Hà Nội.<ref name=maihong/>
 
Ngay từ khi hoàn thành, Nhà hát Lớn đã giữ vai trò một trong những trung tâm văn hóa quan trọng của thủ đô, nơi diễn ra thường xuyên các hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật. Nhà hát Lớn là nơi khai sinh và tôn vinh kịch nghệ cùng sân khấu Việt Nam, cũng như các loại hình nghệ thuật giao hưởng, hợp xướng, nhạc kịch, vũ kịch.<ref name=thanhnam/> Không chỉ vậy, nhà hát còn là một địa điểm mang đậm những dấu ấn lịch sử, từng là nơi [[Quốc hội Việt Nam khóa I|Quốc hội đầu tiên]] của nước Việt Nam độc lập nhóm họp và thông qua [[Hiến pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1946|Hiến pháp năm 1946]], bản Hiến pháp đầu tiên của [[Việt Nam]] cũng như danh sách [[chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] (Hồ Chí Minh đứng đầu); [[Bộ Tổng Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam#Tổ chức tiền thân|Toàn quốc Kháng chiến Ủy viên Hội]] ([[Võ Nguyên Giáp]] làm chủ tịch); [[Chính phủ Liên hiệp Kháng chiến Việt Nam Dân chủ Cộng hòa#Các thành viên trong chính phủ liên hiệp kháng chiến|Quốc gia Cố vấn đoàn]] ([[Bảo Đại|Vĩnh Thụy]] làm đoàn trưởng).<ref name="QH1"/>
Dòng 30:
== Lịch sử ==
{{Multiple image
| align = leftright
| direction = vertical
| width = 240280
| image1 = Paris Opera full frontal architecture, May 2009.jpg
| caption1 =[[Nhà hát Opéra Garnier]] ở Paris, hình mẫu kiến trúc của Nhà hát Lớn Hà Nội.
Dòng 42:
Ngay từ khi mới tới Hà Nội vào năm 1883, người Pháp đã sớm có ý định xây dựng ở thành phố này một địa điểm dành cho trình diễn nghệ thuật. Rạp hát đầu tiên được mang tên rạp Chùa Bút nằm ở khoảng đất trống trước cửa [[đền Ngọc Sơn]], ảnh hưởng bởi công trình [[Tháp Bút (Hồ Gươm)|Tháp Bút]] ở gần đó.<ref name=trungquoc/> Vào năm 1887, nhân dịp hội chợ trên phố Tràng Thi, một hiệu buôn [[Hoa kiều]] đã cho xây dựng ở đầu phố [[Hàng Cót]] – khi đó mang tên phố Takou – một rạp hát chuyên diễn [[Kinh kịch|tuồng Tàu]]. Mặc dù vậy, rạp hát này lại được một bác sĩ người Pháp tên Nico đứng tên và đôi khi cũng dành cho các đoàn nghệ thuật từ [[Pháp]] sang trình diễn. Rạp Takou, tuy không phù hợp cho các hoạt động nghệ thuật Tây phương, nhưng chính là rạp hát đầu tiên ở Hà Nội theo kiểu Tây phương.<ref name=ngoctien/>
 
Vào năm 1899, Hội đồng thành phố dưới sự chủ tọa của Công sứ Hà Nội Richard đã đề nghị lên [[Toàn quyền Đông Dương]], xin xây dựng một nhà hát cho thành phố.<ref name=operalichsu/> Vị trí lựa chọn là khu vực đầm lầy thuộc hai làng Thạch Tần và Tây Luông. Đồ án thiết kế được xét duyệt là của hai [[kiến trúc sư]] người Pháp Broyer và V. Harley, họa theo hình dáng [[nhà hát Opéra Garnier]] nổi tiếng ở [[Paris]]. Trong công đoạn xây cất thì có sự tham gia của kiến trúc sư François Lagisquet chỉnh trang sửa chữa thêm họa đồ. Với kinh phí lên đến 2 triệu [[Franc Pháp|franc]], dự án Nhà hát thành phố ở Hà Nội đã gây nên tranh cãi trên một số [[báo chí]] tại Pháp thời đó.<ref name=dienminh/> Ngày 7 tháng 6 năm 1901 thì khởi công xây dựng do hai hãng thầu Travary và Savelon đứng thầu, kiến trúc sư Harley giám sát. Harley lúc bấy giờ cũng là thanh tra đô thị của Hà Nội.<ref name=ngoctien/> Vì xây dựng trên một vũng lầy nên việc san lấp mặt bằng gặp khá nhiều khó khăn. 35 nghìn cây cọc [[tre]] được đóng xuống trước khi đổ lớp [[bê tông]] dày 0,9 [[mét]] làm nền tòa nhà.<ref name=tamhung/> Phần móng được xây bằng đá tảng; khu vực [[sân khấu]] sử dụng gạch chịu lửa để đề phòng hỏa hoạn, phần mái nhà lợp bằng [[phiến thạch]] trang trí [[kẽm]] [[thếp]] [[vàng]], đường vòng quanh mái trang trí [[gạch men|gạch tráng men]].<ref name=ngoctien/> Công trình sử dụng tới 12.000 [[mét khối|m³]] vật liệu, gần 600 [[tấn]] [[gang]] [[thép]], với khoảng 300 công nhân tham gia thi công mỗi ngày.<ref name=operalichsu/>
 
Sau 10 năm xây dựng, Nhà hát thành phố được khánh thành. Để gắn tên mình với sự kiện này, nhóm kịch nghiệp dư Philarmonique của những [[người Pháp]] tại Hà Nội khi đó đã tập một vở hài kịch. Công trình tuy đã hoàn thành nhưng sân khấu lúc bấy giờ vẫn thiếu màn kéo, phông cảnh. Để khắc phục, đoàn kịch đã lấy vải thô may lại rồi vẽ hình [[hồ Hoàn Kiếm|hồ Gươm]] cùng [[tháp Rùa]] để làm màn kéo. Nhà hát dùng tấm màn này 16 năm cho đến khi được thay thế bằng một tấm màn vải [[sa tanhsatanh]], và tới năm 1932, nhà hát mới trang bị màn [[nhung]] theo kiểu sân khấu của [[Ý]]. Tối ngày [[9 tháng 12]] năm 1911, lễ khai trương nhà hát bắt đầu với vở [[hài kịch]] bốn hồi ''Le Voyage de monsieur Perrichon'' (''Chuyến đi của ông Perrichon'') của Eugène Labiche và Édouard Martin. Số tiền thu được từ buổi biểu diễn được nhóm kịch Philarmonique ủng hộ cho những trẻ em [[lai]] sống lang thang trên phố.<ref name=ngoctien/>
 
{{Cquote|4=Nhà sử học [[Dương Trung Quốc]]|Nhà hát Lớn Hà Nội không chỉ có giá trị đơn thuần về kiến trúc. Rộng hơn, từ đầu thế kỷ 20, đó cũng là nơi chứng kiến những cuộc "tiếp xúc" đầu tiên giữa Việt Nam với văn hóa, nghệ thuật phương Tây, cụ thể là âm nhạc và sân khấu.<ref name=cucduong/>}}
[[Tập tin:QuocHoiVNKhoaI.jpg|nhỏ|240px280px|Các đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa 1, kỳ họp thứ hai chụp ảnh với Hồ Chí Minh trước cửa chính nhà hát Lớn Hà Nội ngày 28/10/1946]]
Khi hoàn thành với 870 chỗ ngồi, Nhà hát Lớn Hà Nội là một công trình quy mô rất lớn nếu so với dân số Hà Nội khi đó.<ref name=tamhung/> Nhà hát trở thành trung tâm các sự kiện văn hóa, nghệ thuật dành cho người Pháp và một số ít người Việt thượng lưu ở Hà Nội. Đây cũng là địa điểm biểu diễn lý tưởng cho các đoàn kịch, ban nhạc từ Pháp và châu Âu tới lưu diễn.<ref name=ngoctien/> Khoảng thời gian về sau, một số buổi trình diễn của các nghệ sĩ người Việt với mục đích [[từ thiện]] như quyên góp cứu nạn các vùng lụt lội, xây dựng nhà tế bần... cũng bắt đầu được trình diễn ở đây. Từ năm 1940, nhiều đoàn [[kịch nói]] Việt Nam đã có thể thuê lại nhà hát để biểu diễn. Từ đó Nhà hát Lớn Hà Nội không còn là địa điểm chỉ dành cho người Pháp. Sự hình thành tầng lớp thị dân cùng trí thức mới đã biến nơi đây thành cái nôi cho nhiều sinh hoạt nghệ thuật của người Việt.<ref name=trungquoc/> Không chỉ là một địa điểm văn hóa, Nhà hát Lớn Hà Nội cùng [[quảng trường Cách mạng tháng Tám|quảng trường Nhà hát]] còn là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Vào ngày [[17 tháng 8]] năm 1945, trên quảng trường Nhà hát đã diễn ra [[Tổng khởi nghĩa Hà Nội#Ngày 17 tháng 8 năm 1945: Quyết định lịch sử|cuộc mít tinh]] ra mắt Mặt trận [[Việt Minh]]<ref name="HT">{{Chú thích thông cáo báo chí
| publisher = Hoàng Thùy, VnExpress
| date = 19/ tháng 8/ năm 2011
| url = http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2011/08/ky-uc-ngay-tong-khoi-nghia-o-thu-do/
| title = Ký ức ngày tổng khởi nghĩa ở thủ đô
| accessdate = ngày 2 tháng 1 năm 2012}}</ref>. Ngày [[28 tháng 8]] năm 1945 đã diễn ra một trong những cuộc duyệt binh đầu tiên của [[Việt Nam Giải phóng quân]], tiền thân của [[Quân đội Nhân dân Việt Nam]].<ref>[http://web.archive.org/web/20140828084503/http://www1.archives.gov.vn:80/Trienlamtlhn/Program/Chude2_2.asp Đoàn giải phóng quân ở Việt Bắc về duyệt binh ở quảng trường Nhà hát Lớn - Hà Nội ngày 28.8.1945], ảnh của Nguyễn Bá Khoản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, [[Cục Văn thư và Lưu trữ Nhànhà nước (Việt Nam)]]</ref> Ngày 16 tháng 9 năm 1945, [[Hồ Chí Minh]] đã phát động Tuần lễ vàng quyên góp ủng hộ Chính phủ tại Nhà hát Lớn. [[Quốc hội Việt Nam khóa I|Quốc hội]] nước [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] khóa I họp phiên đầu tiên ở nhà hát vào ngày 2 tháng 3 năm 1946<ref name="QH1">{{Chú thích báo
| url= http://quochoi.vn/htx/Vietnamese/C1454/C1456/?cateid=1701#LovI0pZbp5nh
| tên bài= Quốc hội khóa I (1946-1960)
Dòng 65:
}}</ref> và tiếp tục ở đây cho đến năm 1963, khi [[Hội trường Ba Đình]] được xây dựng.<ref name=trungquoc/><ref name=operalichsu/>
 
[[Hình:Nha hat lon Ha Noi xua.JPG|nhỏ|trái|240px280px|Nội thất nhà hát trong một tấm bưu ảnh thời [[Pháp thuộc]]]]
Cuối [[thế kỷ 20]], Nhà hát Lớn Hà Nội sau hơn 80 năm tồn tại đã rơi vào tình trạng xuống cấp trầm trọng. Phần chân tường nhà hát phủ đầy [[rêu]] phong, nhiều chỗ mái ngói bị thay thế bằng mái [[tôn]].<ref name=dienminh/> Bên trong, các trang trí, vật liệu, màu sắc, tiện nghi phục vụ và thiết bị kỹ thuật quan trọng đều quá cũ kỹ, lạc hậu. Nhiều hoa văn bị quét vôi phủ kín trong những lần sửa chữa trước đó.<ref name=ngoctien/> Xung quanh quảng trường ngày càng xuất hiện nhiều các công trình không phù hợp, khiến phá vỡ không gian kiến trúc của nhà hát.<ref name=operalichsu/>
 
Dòng 74:
== Kiến trúc ==
{{Multiple image
| align = rightleft
| direction = vertical
| width = 240280
| image1 = Hanoi Opera House - detail.jpg
| caption1 =Chi tiết mặt trước của nhà hát với hàng cột theo thức Ionic La Mã và các trang trí phong phú.
▲[[Tập| image2 = tin:Hanoi_opera_house._Made_as_a_copy_of_the_Opera_Garnier_in_Paris_(22334215449).jpg|nhỏ|280px]]
| image2 = Hilton Hanoi Opera hotel.JPG
| caption2 = KháchMặt sạnđứng Hiltonnhà Opera,hát mộtnhìn côngtứ trìnhhướng hiệnTây đại nằm bên phải nhà hátNam.
| image3 = Mặt Nam Nhà hát Lớn HN.JPG
| caption3 =Mặt phía nam của nhà hát nhìn từ khách sạn Hilton Opera.
Dòng 87:
Nhà hát Lớn Hà Nội nằm trên [[quảng trường Cách mạng tháng Tám]], nhìn thẳng ra phố Tràng Tiền, vị trí xưa nay vẫn là khu vực sầm uất bậc nhất của thành phố. Công trình có [[chiều dài]] 87 mét, bề ngang trung bình 30 mét, phần đỉnh mái cao nhất cao 34 mét so với nền đường, và diện tích xây dựng khoảng 2.600 mét vuông.<ref name=tourism/> Bên phải nhà hát, khách sạn Hilton Opera nằm hơi uốn cong, cũng là một công trình do kiến trúc sư người Pháp thiết kế. Mang những đường nét cổ điển – như hàng cột cao, bộ mái Mansard... – khách sạn hiện đại Hilton Opera không những không phá vỡ không gian kiến trúc của quảng trường mà còn giúp tôn thêm vẻ đẹp của nhà hát.
 
Mặt bằng Nhà hát Lớn Hà Nội được chia thành ba phần tương đối rõ rệt. Không gian đầu tiên ngay lối vào là chính sảnh với một cầu thang hình chữ T bằng đá dẫn lên tầng hai. Đây là nơi đầu tiên đón khách tới nhà hát, gạch lát nền sử dụng loại đá vân thạch kết hợp với những họa tiết trang trí theo tinh thần cổ điển, đem lại cảm giác sang trọng. Hệ thống đèn chùm nhỏ treo trên tường được mạ [[đồng]] theo lối cổ, còn đèn chùm phía trên cao được mạ một lớp [[vàng]] bằng công nghệ hiện đại.<ref name=operakientruc/> Ở tầng hai, phòng gương là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng, lễ ký kết các văn kiện của Chính phủ hay đón tiếp các nhân vật cao cấp. Căn phòng này còn dành cho các chương trình nghệ thuật thính phòng, các cuộc [[họp báo]] hay những hội nghị mang tính chất nhỏ.<ref name=operakientruc/> Sàn phòng gương được phục chế theo kỹ thuật Mozaic[[mosaic]] với đá mang đến từ Ý. Trên tường, xen giữa các cửa đi mở rộng là những tấm [[gương]] lớn. Các đèn treo, đèn chùm pha lê cùng bàn ghế mang phong cách cổ điển Pháp.<ref name=operakientruc/> Không gian tiếp theo của nhà hát là phòng khán giả kích thước 24 x 24 mét với sân khấu lớn, ba tầng ghế, tổng cộng 598 chỗ ngồi.<ref name=operakientruc/> Căn phòng được trang trí cầu kỳ với những hàng cột [[thức cột Corinth|thức Corinth]] đỡ một vòm tràn đầy màu sắc bởi những bức bích họa, xen kẽ những hình đắp nổi cùng một đèn chùm pha lê lớn dát vàng. Sàn phòng lát gạch và trải thảm, các ghế ngồi thiết kế theo phong cách cổ điển Pháp thế kỷ 19. Không gian nội thất nhà hát như một sự tổng hòa của các yếu tố ánh sáng, màu sắc và âm thanh. Cuối cùng, phía sau sân khấu là 18 phòng trang điểm dành cho diễn viên, 2 phòng tập, cùng các phòng làm việc, thư viện, phòng họp.<ref name=tourism/>
 
Có thể tìm thấy ở bề ngoài của công trình nhiều phong cách kiến trúc khác nhau. Mặt chính nhà hát nổi bật nhờ hàng cột theo [[Thức cột Ionic|thức Ionic]] La Mã, phía trên nhấn bởi các mái chóp cong lợp ngói đá. Dường như những nguyên tắc [[kiến trúc Phục Hưng]] được nhấn mạnh phía mặt ngoài này. Tuy vậy, những đường cong uốn lượn của các ban công kết hợp với hình thức cuốn vòm phía trên lối vào lại làm nổi bật những yếu tố [[Kiến trúc Baroque|Baroque]]. Ở cả mặt bên lẫn mặt chính giữa, các trang trí cầu kỳ, các thanh đỡ uốn lượn, các cửa sổ hình chữ nhật hay cuốn vòm, tất cả đều giàu tính điêu khắc và mang nét Baroque nổi trội. Riêng phần mái đón lối vào cho người đi xe hơi ở hai mặt bên lại theo phong cách [[Art Nouveau]]. Ở phía trên nhà hát, hệ mái lợp ngói đá đen được tổ chức rất kỳ công với sự kết hợp của nhiều hình thức, đem lại cảm giác về tinh thần [[Kiến trúc Tân cổ điển|Tân cổ điển]] Pháp. Tất cả những hòa trộn này đưa đến ấn tượng về một công trình kiến trúc Tân cổ điển kiểu chiết trung với những giá trị không chỉ về mặt kiến trúc mà còn về nghệ thuật trang trí.
Dòng 93:
Bao quanh Nhà hát Lớn có nhiều điểm vui chơi giải trí như vườn hoa nhà hát lớn nằm chếch phía tây nam, quán cà phê [[Highlands Coffee]] ở hai khu vực sườn và tầng hầm (trước đó tầng hầm là quán Nineteen11, lấy theo tên năm khánh thành).<ref>{{Chú thích thông cáo báo chí
| publisher = Linh Hương, [[VnExpress]] - Nhà đẹp
| date = 25/ tháng 12/ năm 2008
| url = http://nhadep.vnexpress.net/gl/nha-dep/khong-gian-song/2008/12/3ba0c502/
| title = 'Lạ' dưới hầm Nhà hát lớn
Dòng 99:
 
== Hoạt động ==
[[Tập tin:Hanoi opera stage.JPG|nhỏ|240px230px|Bên trong nhà hát với sân khấu được chuẩn bị cho [[dàn nhạc giao hưởng]] trình diễn.]]
[[Tập tin:Lang Toi.jpg|nhỏ|phải|230px|Vở xiếc 'Làng tôi' công diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội]]
Kể từ khi hoàn thành sau đợt trùng tu từ năm 1995 đến năm 1997, Nhà hát Lớn Hà Nội tiếp tục vai trò trong quá khứ, là nơi diễn ra thường xuyên các hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật của các đoàn nghệ thuật Việt Nam và nước ngoài.<ref name=maihong/>
 
Hàng 236 ⟶ 237:
}}</ref>
}}
 
* Nguyễn Thụy Kha: [http://www.cpv.org.vn/cpv/Modules/News_English/News_Detail_E.aspx?CN_ID=486659&CO_ID=0 Nhà hát Lớn Hà Nội - vẻ đẹp tròn thế kỷ], Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2011▼
== Liên kết ngoài ==
{{chủ đề|Âm nhạc|Âm nhạc Việt Nam|Kiến trúc}}
{{thể loại Commons|Hanoi Opera House}}
*[[Tập tin:4G4A0815 HDR.jpg|nhỏ]][http://hanoioperahouse.org.vn/ Trang chính thức] của Nhà hát Lớn Hà Nội.
* {{TĐBKVN|24308}}
* [http://www.hanoilavie.com/index.php?lang=vi&action=voir_gallerie&rep=Theatre 19 bức ảnh về nhà hát] của ông [[Chaplain Phillippe]], chủ tịch [[Liên đoàn Di sản Quốc gia Pháp]]
▲* Nguyễn Thụy Kha: [http://www.cpv.org.vn/cpv/Modules/News_English/News_Detail_E.aspx?CN_ID=486659&CO_ID=0 Nhà hát Lớn Hà Nội - vẻ đẹp tròn thế kỷ], Nhà xuất bản Hội Nhà văn, 2011
 
{{Du lịch Hà Nội}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nhà_hát_Lớn_Hà_Nội”