Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiến tranh thế giới thứ hai”

Vào ngày [[17 tháng 9]], [[Hồng quân Liên Xô]] cũng tấn công Ba Lan từ phía đông khi biên giới đã bỏ trống do Ba Lan chuyển quân sang phía tây chống Đức, với lí do là để bảo vệ kiều dân gốc Nga và thu hồi lại những vùng đất đã bị Ba Lan chiếm đóng của họ trong [[Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)]]. Sự xâm nhập từ 2 nước mạnh khiến chính phủ Ba Lan phải chạy khỏi đất nước, một phần quân đội Ba Lan rút theo và tổ chức lại ở Pháp. Đến ngày [[6 tháng 10]], lực lượng quân đội Ba Lan còn lại hoàn toàn đầu hàng. Lãnh thổ Ba Lan do Đức kiểm soát nằm dưới quản lý của 1 viên Toàn quyền Đức trong khi các vùng phía đông (từ năm 1772 đến trước [[Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)]] thuộc lãnh thổ Đế chế Nga, được gọi là Tây Belarus và Tây Ucraina) được hoàn trả cho Liên Xô. Khoản 22.000 tù binh chiến tranh Ba Lan sau đó bị Liên Xô [[thảm sát Katyn|xử bắn]] ở Katyn. Cuộc tấn công của Liên Xô, mà nhân dân Liên Xô, Ukraina và Belarus gọi là ''"chiến dịch giải phóng Tây Belarus và Tây Ukraina"'', đã dẫn đến việc tái hợp nhất nửa phía Tây Ukraina và Tây Byelorussia (sau khi Ba Lan chiếm vào năm 1921), và hiện nay được coi là 1 ngày lễ chính ở 2 nước này<ref>Rieber, p 29.</ref>.

Những ý kiến khác thì cho rằng Anh và Pháp đã không thể làm gì nhiều để giúp Ba Lan vào thời điểm đó. Quá trình huy động binh lính ở cả hai nước đã diễn ra quá chậm, chưa kể đến việc thiếu thốn các phương tiện vận chuyển, [[máy bay chiến đấu]],... Ngoài ra Anh và Pháp cũng đã bị bất ngờ bởi sức tấn công hiệu quả của người Đức, họ cho rằng Ba Lan có thể cầm cự ít nhất là đến cuối năm, đủ thời gian cho họ có thể đem quân đến tiếp viện, nhưng trên thực tế người Ba Lan đã sụp đổ quá sớm. Một lí do khác cũng được đưa ra là việc Stalin đem quân tấn công [[Ba Lan]] nằm ngoài dự tính của chính phủ Anh-Pháp, do đó họ không muốn tham chiến vội bởi họ lo sợ sẽ phải đối đầu với cả lực lượng của Đức lẫn của Liên Xô. Tư tưởng "chủ hòa" lúc ấy vẫn chiếm ưu thế trong nội bộ chính phủ 2 nước, và những người đứng đầu chính phủ của cả Anh và Pháp vẫn chủ trương giải quyết vấn đề với nước Đức Quốc xã thông qua các biện pháp ngoại giao hơn là dùng vũ lực. Do chính phủ Anh-Pháp tin rằng hòa bình vẫn sẽ còn kéo dài nên không ra lệnh tác chiến, quân đội 2 nước đã không ở trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu.

Tại tuyến phía Tây do quân Anh - Pháp đóng có ưu thế tuyệt đối, nhưng lại án binh bất động. Pháo binh quân Anh-Pháp ở bên nàybờ [[sông Rhine]] vẫn im lặng nhìn những đoàn xe quân Đức vận chuyển vũ khí qua lại ở bên kia sông. Các trạm đóng quân dọc biên giới của Pháp ở phía Tây vẫn án binh bất động, binh sĩ chơi bài, đá bóng và còn có các hoạt động văn hóa, thể thao để giết thời gian. Thủ tướng Pháp thậm chí còn phát cho binh lính một vạn quả bóng để chơi. Cuộc “chiến tranh kỳ quái” cứ tiếp diễn (xem [[Cuộc chiến Cuội]]).

Ngay sau [[Cuộc tấn công Ba Lan (1939)|chiến dịch Ba Lan]], để củng cố biên giới phía Tây chuẩn bị cho chiến tranh với Đức, Liên Xô bắt đầu tiến quân vào các nước cộng hòa gần [[biển Baltic]]. Tại 3 nước Baltic, quân đội Liên Xô không gặp kháng cự đáng kể, nhưng [[Phần Lan]] thì phản kháng quyết liệt, dẫn đến [[Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan]] vào ngày [[30 tháng 11]] cho đến tháng 3 năm [[1940]]. Cũng vào lúc này, Đức và các nước Đồng Minh Tây phương đang trải qua một sự [[cuộc chiến tranh kỳ quặc|yên tĩnh buồn cười]], với việc hai phía tuyên chiến với nhau nhưng không bên nào chịu ra tay trước. Sự yên tĩnh này kết thúc khi Đức mở [[Chiến dịch Weserübung]] xâm lược [[Đan Mạch]] và [[Na Uy]] nhằm bảo vệ con đường vận chuyển quặng sắt từ [[Thụy Điển]] tới [[Đức]] <ref>{{Harvnb|Murray|Millett|2001|pp=57–63}}.</ref> Đan Mạch nhanh chóng đầu hàng quân Đức chỉ sau vài giờ chiến đấu. Ở [[Na Uy]] thì quân Đức gặp nhiều khó khăn hơn khi Anh điều một lực lượng lớn tới đây trợ giúp Na Uy, và phải mất hai tháng để Đức chiếm đóng hoàn toàn được quốc gia trung lập này.{{sfn|Commager|2004|p=9}} Thất bại trong việc cứu Na Uy khiến cho Thủ tướng Anh [[Neville Chamberlain]] bị thay thế bởi [[Winston Churchill]] vào ngày 10 tháng 5 năm [[1940]]{{sfn|Reynolds|2006|p=76}}.

Sau khi thôn tính các nước [[Bắc Âu]], [[Adolf Hitler|Hitler]] phát động chiến dịch tấn công nước [[Pháp]], mở đầu là [[Kế hoạch Manstein]] xâm chiếm các nước [[Trận Hà Lan|Hà Lan]], [[Trận nước Bỉ|Bỉ]] và [[Luxembourg]]. Những cuộc tấn công vào ba nước này đã diễn ra rất nhanh chóng và Đức giành thắng lợi vang dội. Người Đức đã huy động vào mặt trận này 3.350.000 quân, nhiều hơn bất kỳ mặt trận nào khác cho tới thời điểm đó. Phía liên quân Anh-Pháp có 3,3 triệu quân, lực lượng 2 bên khá tương đương. Tuy nhiên, các chỉ huy Anh-Pháp vẫn duy trì lối tư duy về [[chiến tranh chiến hào]] của [[thế chiến thứ nhất]], do vậy họ tập trung lực lượng về [[phòng tuyến Maginot]] với dự định dựa vào hệ thống công sự vững chắc để chặn đứng quân Đức tại đây, sau khi Đức thiệt hại nặng thì sẽ chuyển sang phản công, đúnggiống như diễn biến trong [[Chiến tranh thế giới thứ nhất|Thế chiến thứ nhất]].

Thực tế cho thấy đây là một sai lầm chiến lược rất tai hại của liên quân Anh-Pháp. Quân Đức với học thuyết [[chiến tranh chớp nhoáng]] đã sử dụng lực lượng thiết giáp đi vòng qua [[phòng tuyến Maginot]], thọc sâu vào hậu phương của Pháp và bao vây luôn khối quân Anh-Pháp đang tập trung ở phòng tuyến này. Do quân chủ lực Anh-Pháp đang tập trung ở phòng tuyến Maginot nên quân Đức tiến nhanh vào lãnh thổ Pháp mà không găp kháng cự đáng kể, các cuộc phản công của Anh-Pháp nhằm chặn đứng quân Đức đều thất bại nhanh chóng. [[Chính phủ Pháp]] bỏ chạy khỏi thủ đô [[Paris]], điều này lại càng làm tăng thêm sự hoảng loạn đối với toàn [[quân đội Pháp]].[[Tập tin:Bundesarchiv Bild 183-L05487, Paris, Avenue Foch, Siegesparade.jpg|250px|nhỏ|trái|Quân Đức diễu hành chiến thắng tại Khải Hoàn Môn, Paris ngày 14 tháng 6]]Với chiến lược khôn khéo cộng với những sai lầm của Anh-Pháp, quân Đức nhanh chóng đánh bại đối phương. Trong vòng một tháng, chính phủ Pháp tuyên bố đầu hàng, trong khi lực lượng Anh phải lên tàu chạy khỏi nước Pháp. Ngày 10 tháng 6, [[Ý]], với ý định thâu chiếm lãnh thổ, đã tuyên chiến với Pháp (nay đã tê liệt). Chỉ trong hơn 1 tháng, quân Đức đã tiêu diệt hoặc bắt làm tù binh 2,2 triệu quân Anh và Pháp. Ngoài ra, 340.000 quân Anh-Pháp [[Trận Dunkerque|bị bao vây ở Dunkirk]], đã phải vứt bỏ lại vũ khí, lên tàu bỏ chạy khỏi Pháp về Anh. Để có thắng lợi rất lớn này, quân Đức chỉ bị thiệt hại 156.000 người (trong đó 46.000 tử trận và 110.000 bị thương). Đây là một trong những chiến dịch quân sự thắng lợi lớn nhất trong [[thế kỷ 20]].

Sau khi chính phủ Pháp đầu hàng phát xít Đức, tướng Pháp [[Charles de Gaulle]] chạy sang [[London]] và tập hợp tổ chức có tên gọi là "[[Nước Pháp Tự do]]", thành lập chính phủ Pháp lưu vong, ra lời kêu gọi tất cả người Pháp ở trong nước cũng như ở hải ngoại tiếp tục cuộc kháng chiến chống lại sự chiếm đóng của [[Đức Quốc Xã|Đức Quốc xã]].

[[Trận chiến Đại Tây Dương (1939-1945)|Trận chiến Đại Tây Dương]] được xem là trận chiến kéo dài nhất trong lịch sử chiếnChiến tranh thế giới thứ hai, mặc dù có sử gia cho rằng đây không phải là một trận duy nhất mà là gồm một chuỗi nhiều trận hải chiến hay cuộc hành quân trên biển. Cuộc chiến bắt đầu ngày [[3 tháng 9]] năm [[1939]] cho đến khi [[Đức Quốc xã]] [[đầu hàng]] năm [[1945]]. Cao điểm của trận chiến là những năm [[1940]] - [[1943]] khi [[tàu ngầm]] (''[[U-Boatboat]]'') và các chiến hạm của hải quân Đức (''[[Hải quân Đức Quốc xã|Kriegsmarine]]'') tấn công và đánh chìm nhiều đoàn tàu buôn và chiến hạm của [[Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai|Đồng Minh]].

Sau những tổn thất thảm hại trong năm 1940, hải quân Anh buộc phải chấn chỉnh lại chiến lược chống quân Đức. Một trong những thay đổi quan trọng là thiết lập những đội tàu chiến hộ tống thường xuyên cho các đoàn tàu hàng tiếp vận, điều hợp đội hình vững chắc hiệu quả hơn và cố gắng bảo vệ tính mạng của thủy thủ. Những chiếc [[Tàu khu trục|khu trục hạm]] phế thải của Mỹ lúc này cũng bắt đầu thamgửi giađến tàu chiến củacho Anh và Canada trong các cuộc hộ tống. Ngoài ra còn có hỗ trợ từ các đoàn chiến thuyền nhỏ của [[Lực lượng Pháp quốc Tự do|Lực lượng Pháp tự do]], Hà Lan, Na Uy. DânNhân chúngdân Hoa Kỳ vào đầu năm 1941 cũng bắt đầu lên tiếng ủng hộ Anh trong công cuộc đấu tranh chống lại Đức Quốc xã.

Tuy trên danh nghĩa vẫn còn trung lập, Hoa Kỳ càng ngày càng tham gia nhiều hơn vào cuộc tranh chấp giữa Anh và Đức. Tháng 4 năm 1941, [[Franklin D. Roosevelt|tổng thống Roosevelt]] cho nới dài ''Khu vực an ninh xuyên Mỹ'' đến tận [[Iceland]]. Hòn đảo này trước đó đã bị Anh lấn chiếm để tạo căn cứ phòng vệ trước tình hình Đức chiếm Đan Mạch. Quân đội Hoa Kỳ được Anh khuyến khích ra đóng quân trên đảo này để hỗ trợ quân đội Anh. Hải quân Hoa Kỳ bắt đầu tham gia hộ tống tàu hàng của Anh và cũng nhiều lần đụng độ với U-boat của Đức. Khi Hoa Kỳ chính thức tuyên chiến với Đức, hải quân của ba nước Anh-Cannada-Hoa Kỳ phối hợp tạo thành Lực lượng Hộ tống Đại dương.

[[Tập tin:Submarine attack (AWM 304949).jpg|nhỏ|Chiếc tàu ngầm U-848 của [[Hải quân Đức Quốc Xã|Hải quân Đức]] bị tấn công bởi một máy bay thuộc [[Hải quân Hoa Kỳ]]]]Người Đức thất bại trong việc ngăn chặn dòng cung cấp chiến lược cho Anh. Thất bại này dẫn đến việc xây dựng quân đội và nhu yếu phẩm cần thiết cho [[trận Normandie]]. Thất bại của chiếc [[U-boat]] là tiền thân cần thiết cho sự chuẩn bị của quân đội Đồng minh và nhu yếu phẩm để đảm bảo cho việc quân Mỹ-Anh có thể đổ bộ lên [[Mặt trận phía Tây (Thế chiến thứ hai)|mặt trận Tây Âu]]. Dù bị đội tàu ngầm Đức gây thiệt hại nặng, nhưng Đồng Minh dần dần chiếm được thế thượng phong và đánh đuổi được chiến hạm địch ra khỏi chiến trường vào cuối năm 1942, và phá được chiến lược tàu ngầm và tháng 3 - 5 năm 1943. Hải quân Đức cố gắng trang bị thêm tàu ngầm hiện đại hơn vào năm 1945 nhưng đã quá trễ, không phục hồi được cục diện của chiến trường Đại Tây Dương.

Đức cũng đã lợi dụng những mâu thuẫn giữa các nước vùng [[Balkan]] để lôi kéo các nước này làm [[chư hầu]] của mình. Ở Hội nghị Viên tháng 8 năm 1940, [[Đức]] và [[Ý|Italia]] đã yêu cầu [[Romania]] cắt vùng [[Transivalnia]] giao cho [[Hungaria]] và hứa với [[Rumani]] sẽ ''đền bù'' cho nước này bằng đất đai chiếm được của [[Liên Xô]]. Đức lại giúp lực lượng thân [[Đức]] ở Rumani làm chính biến, đưa những phần tử chống [[Liên Xô]] lên nắm chính quyền, do tướng Antonesscu cầm đầu. Với sự thỏa thuận của Antonesscu, ngày 7 tháng 10 năm 1940, quân đội Đức kéo vào Rumani. Sau đó, lần lượt Hungari, Rumani và [[Slovakia]] đều tuyên bố tham gia Hiệp ước Béclin (tháng 11 năm 1940). Tháng 3 năm 1941, chính phủ [[Bulgaria]] cũng tham gia hiệp ước Berlin và để cho quân đội Đức kéo vào nước mình, đồng thời cam kết góp quân cùng [[Chiến dịch Barbarossa|Đức tấn công Liên Xô]].

Trong khi [[Ý]] đang đươngđối đầu với [[Hy Lạp]], nước [[Nam Tư]] láng giềng bị một cuộc [[đảo chính]] vào ngày [[27 tháng 3]] năm [[1941]]. Người Nam Tư trục xuất chính quyền thân Đức đã ký [[Hiệp ước Ba Bên]] chỉ ba ngày trước, đồng thời ký hiệp ước thân thiện và không xâm phạm với [[Liên Xô]] ngày 5 tháng 4 năm 1941. Trước tình hình đó. [[Hitler]] phải ra lệnh hoãn việc thực hiện [[kế hoạch Barbarossa]] xâm chiếm [[Liên Xô]] và quyết định đè bẹp [[Nam Tư]] và [[Hy Lạp]] trước. Kế hoạch được đặt ra và Đức mở cuộc tấn công cả hai nước Nam Tư và Hy Lạp vào ngày [[6 tháng 4]]. Không quân Đức dội bom xuống thủ đô Nam Tư và 56 sư đoàn Đức cùng chư hầu tràn vào Nam Tư. Chính phủ Nam Tư bỏ chạy sang [[Ai Cập]]. Cùng ngày đó, quân Đức cũng mở cuộc tấn công vào Hy Lạp. Quân đội Hy Lạp phải đầu hàng, quân đội Anh đóng ở Hy Lạp cũng bị đánh bật và phải chạy ra biển sau trận đánh tại [[trận Crete]]. Mặc dù chiến thắng của quân Đức tại [[Balkan]] đã diễn ra cực kì chóng vánh, họ vẫn phải đối mặt với phong trào [[du kích]] của các lực lượng yêu nước tại đây chống lại ách cai trị của Phát xít. Phong trào du kích diễn ra mạnh mẽ nhất ở [[Nam Tư]], đã kéo dài liên tục kể từ thời điểm Đức chiếm đóng cho đến tận khi Liên Xô giải phóng [[Đông Âu]] vào năm [[1944]].

Lúc đầu Đức chú trọng đến [[mặt trận Bắc Phi]] vì muốn chiếm [[kênh đào Suez]] và cắt đứt những đường giao thông chính của Anh với các thuộc địa. Với một sư đoàn thiết giáp Đức, một sư đoàn thiết giáp Ý và một sư đoàn bộ binh Ý, vào cuối tháng 3 năm 1941, quân Đức tiến công. Trong vòng 12 ngày, Đức chiếm được tỉnh [[Cyrenaica]] và tiến đến [[Bardia]], đồng thời bao vây [[Tobruk]], cách biên giới [[Ai Cập]] vài km. Quân Anh bị thua liên tiếp, vị thế của Anh ở Ai Cập và Kênh đào Suez bị đe dọa, và vị thế ở Địa Trung Hải cũng bị nguy hiểm vì sự hiện diện của quân Đức tại Hy Lạp.

====='''Đức tấn công Liên Xô'''=====

Sau 5 năm, Đức đã thôn tính xong 11 nước châu Âu với diện tích gần 2 triệu km2, dân số 142 triệu người, phát xít Đức đã chiếm được những vị trí có ý nghĩa chiến lược hết sức quan trọng về kinh tế, quân sự và lực lượng trở nên rất hùng mạnh. Hầu như toàn bộ [[Tây Âu]] và [[Trung Âu]] (trừ Thụy Sĩ, Thụy Điển, Bồ Đào Nha và Anh) đã thuộc về Đức mà không vấp phải trở ngại hoặc tổn thất gì đáng kể. TiếmTiềm lực công nghiệp quân sự của Đức cũng tăng thêm nhiều lần nhờ trưng dụng các mỏ tài nguyên, nhà máy công nghiệp, hàng chục triệu nhân công,... tại các nước bị Đức chiếm đóng. Trong bối cảnh thuận lợi này, Đức Quốc xã quyết định tiếntấn đánhcông Liên Xô với mục tiêu nhằm tiêu diệt [[Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)|Nhà nước Xô Viết]], kẻ thù số l của [[phe Trục]], đồng thời giành lấy những lãnh thổ và tài nguyên bao la của Liên Xô.

Cuộc tấn công kịch liệt nhất trong cuộc chiến tranh này xảybắt rađầu vào [[tháng sáu|tháng 6]] năm [[1941]], khi Đức bất ngờ cắtxóa đứtbỏ [[Hiệp ước Xô-Đức|thỏa thuận không xâm lược với Liên Xô]] và tiến hành [[chiến dịch Barbarossa]], một kế hoạch tấn công khổng lồ nhất trong lịch sử. Quân đội phát xít Đức và chư hầu huy động 190 [[sư đoàn]] (trong đó gồm 152 sư đoàn Đức, 38 sư đoàn các nước chư hầu (gồm [[Ý]], [[Romania]], [[Bulgaria]], [[Hungary]], [[Phần Lan]], [[Slovakia]], [[Croatia]], [[Vichy Pháp]]) với tổng quân số trên 5 triệu người (4.300.000 quân Đức và 750.000 quân các nước chư hầu), tập trung dọc theo hơn 2.900&nbsp;km biên giới (1800 dặm) từ bờ [[biển Baltic]] phía Bắc đến bờ [[biển Đen]] phía nam<ref name=Axell121>{{Harvnb|Axell|2006|p=121}}</ref>. Một số lượng khổng lồ phương tiện chiến tranh được triển khai gồm khoảng 5.000 [[xe tăng]] và [[pháo tự hành]], 3.400 [[xe thiết giáp]], 600.000 xe cơ giới các loại, 47.000 pháo và súng cối, 4.940 máy bay các loại và khoảng 300 tàu chiến (trong đó có 105 tàu khu trục, 86 tàu ngầm các loại), với mục tiêu [[Trận Moskva (1941)|chiếm Moskva]] trước cuối năm. [[Chiến tranh Xô-Đức]] bắt đầu.

Để thực hiện [[kế hoạch Barbarossa]], nước Đức đã huy động 3/4 quân đội Đức cùng với quân đội nhiều nước đồng minh với Đức tại châu Âu, chỉ để lại 1/4 quân số và phương tiện tại Tây Âu và Bắc Phi<ref name=Axell121/>. Trong khi đó, [[Hồng Quân|Hồng quân Liên Xô]] có 141 [[sư đoàn]] với 3,2 triệu quân đóng ở các khu vực phía Tây chống lại quân Đức. So với Hồng quân, quân Đức chiếm ưu thế cả về quân số lẫn kinh nghiệm tác chiến.

====='''Bước ngoặt tại Moscow và Stalingrad'''=====

Lần đầu tiên sau 6 năm chiến tranh, các đơn vị chủ lực của [[Đức Quốc Xã|Đức Quốc xã]] phải chịu thất bại nặng. [[Hitler]] cách chức Tổng tư lệnh lục quân, tư lệnh Tập đoàn quân trung tâm, Tư lệnh tập đoàn quân xe tăng 2 và hàng chục tướng lĩnh khác. Chiến lược ''"[[chiến tranh chớp nhoáng]]"'' của Đức đã thất bại.

====='''Liên Xô phản công'''=====

====='''Những kế hoạch ban đầu'''=====

====='''Các trận ném bom nước Đức'''=====

====='''Đồng Minh đổ bộ lên Tây Âu'''=====

[[Trận tập kích Trân Châu Cảng]] của Nhật đã thu được thắng lợi lớn, khiến hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ bị tê liệt trong nhiều tháng. Qua 2 đợt tấn công của hơn 350 máy bay Nhật Bản kéo dài trong gần 2 giờ đồng hồ, Hạmhạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ bị đánh chìm 5 thiết giáp hạm (5 thiết giáp hạm khác bị hư hại), 3 tàu tuần dương bị hư hại, 2 tàu khu trục bị đánh chìm (một tàu khu trục khác bị hư hại).<ref name="chientranhthaibinhduong 1-75">{{harvnb|Lê Vinh Quốc|Huỳnh Văn Tòng|1991|p=75}}</ref> Số máy bay Mỹ bị phá hủy là 188 chiếc và 128 chiếc khác bị hư hại. Số lính Mỹ bị giết là 2.403 người. Để đạt được thành quả rất lớn ấy, Nhật Bản chỉ phải mất 29 máy bay và 5 [[tàu ngầm bỏ túi|tàu ngầm mini]].

12 giờ 30 phút ngày [[8 tháng 12]], tổng thống Roosevelt[[Franklin đãD. Roosevelt|Roosevelt]] đọc Tuyên cáo chiến tranh của Hoa Kỳ đối với Nhật Bản. Ông mở đầu bài diễn văn như sau: ''"Hôm qua, ngày 7-12, một ngày của sự nhục nhã – Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đã bị các lực lượng hải quân và không quân của đế quốc Nhật tấn công bất ngờ và không tuyên chiến…."''<ref name="chientranhthaibinhduong 1-85">{{harvnb|Lê Vinh Quốc|Huỳnh Văn Tòng|1991|p=85}}</ref>

Sau khi tấn công [[Trân Châu Cảng]], Nhật hành động nhanh chóng để chiếm các đảo ở Thái Bình Dương có giá trị phòng thủ nhằm làm cạn ý chí chiến đấu của Mỹ, buộc Mỹ phải ký hiệp ước hòa bình với những điều kiện có lợi cho Nhật. Vào cuối tháng 4 - đầu tháng 5 năm 1942, quân đội Nhật Bản cùng với nước chư hầu của họ là [[Thái Lan]] đã tràn vào [[Miến Điện]], [[Mã Lai]], [[Đông Ấn Hà Lan]], [[Singapore]], [[Hồng Kông]], [[Philippines]]{{sfn|Beevor|2012|pp=247–267, 345}} và giành thắng lợi nhanh chóng tại đây, đồng thời lật đổ chính quyền thực dân của các nước đồng minh [[Phương Tây]]. Tại [[Philippines]], Tướngtướng Mỹ [[Douglas MacArthur]] bị buộc phải sơ tán khỏi thủ đô [[Manila]] và phải rút chạy ra đảo Corregidor. Riêng tại [[trận Singapore]], Nhật chiến thắng và bắt giữ gần 100.000 lính Anh, đây là trận thua có số lính bị bắt làm tù binh lớn nhất trong [[Lịch sử Anh|lịch sử nước Anh]].

Các lực lượng [[hải quân]] Nhật Bản cũng đã giành được chiến thắng tại [[biển Đông]], [[biển Java]] và [[Ấn Độ Dương]]{{sfn|Grove|1995|p=362}}, và [[không quân]] Nhật đánh bom căn cứ hải quân Đồng Minh tại [[Darwin]], [[Australia]]. Chỉ có một chiến dịch của đồng minh giành thắng lợi trước Nhật Bản là chiến thắng của [[Trung Quốc]] tại [[Trường Sa]]{{sfn|Ch'i|1992|p=158}}. Suốt 5 tháng kể từ ngày nổ ra cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương, quân đội [[Đế quốc Nhật Bản|Nhật Bản]] đã đánh chiếm được tất cả các thuộc địa của [[Anh]], [[Hoa Kỳ|Mỹ]], [[Pháp]], [[Hà Lan]] ở vùng [[Đông Nam Á]] và một số hòn đảo quan trọng trên [[Thái Bình Dương]] mà không vấp phải sự kháng cự đáng kể nào.<ref name="lichsuhiendai 165">{{harvnb|Hoàng Anh Thái (chủ biên)|2006|p=165}}</ref> Toàn bộ vùng Nhật Bản chiếm được rộng 3,8 triệu km² với 150 triệu dân. Còn nếu tính cả các vùng chiếm được ở [[Trung Quốc]] thì diện tích lên đến 7 triệu km² với số dân khoảng 500 triệu người. Nhật Bản giờ đây đã nắm trong tay nhữngnhiều nguyên liệu chiến lược mà họ rất cần: - [[dầu hỏa]], [[cao su]], [[thiếc]], [[wolfram|tungsten]], [[crom|crôm]], [[mangan]] và [[Lúa|lúa gạo]] - ngoại trừ [[sắt]].<ref name="lichsuww2 234">{{harvnb|Abraham Rothberg|Pierce G.Fredericks|Michael O'Keefe|2009|p=234}}</ref>. Thắng lợi của Nhật Bản trong giai đoạn đầu của cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương phần lớn là do không quân và hải quân, bởi vì Nhật chỉ điều động khoảng 11 sư đoàn lục quân (khoảng 200.000 người) để tấn công [[Philippines]], [[Mã Lai]], [[Myanmar|Miến Điện]] và [[Indonesia|Nam Dương]] trong khi 70% lục quân Nhật (khoảng 37 sư đoàn) còn đang ở [[Tên gọi Trung Quốc|Trung Hoa]] đại lục.{{sfn|Vĩnh Sính|1991|p=238}} Một trong những nguyên nhân chủ yếu làm cho quân Nhật thắng lớn trong giai đoạn đầu là do sự mất cảnh giác, không chuẩn bị đầy đủ và thiếu kiên quyết của phía Mỹ, Anh chống lại cuộc tấn công của quân Nhật.{{sfn|Nhiều tác giả|1985|p=19}} Sự thất bại của những người da trắng ở châu Á còn làm tổn hại uy thế của họ một cách trầm trọng.<ref name="lichsuww2 234"/>

Đầu tháng 5 năm [[1942]], "[[Chiến dịch MO]]" do [[phó Đô đốc|phó đô đốc]] [[Shigeyoshi Inoue]] chỉ huy bắt đầu được thực hiện nhằm đánh chiếm cảng [[Moresby]] tại [[New Guinea]]. Nếu chiếm được cảng này, Nhật Bản sẽ kiểm soát được vùng biển phía bắc nước Úc và đặt nước này vào tình thế nguy hiểm{{sfn|Abraham Rothberg|Pierce G.Fredericks|Michael O'Keefe|2009|p=242}}. Tuy nhiên, không may cho người Nhật, người Mỹ đã giải mã được các mật mã của hải quân Nhật, và các lực lượng hải quân Mỹ-Úc được điều động tới vùng [[biển San Hô|biển Coral]] để ngăn chặn bước tiến của quân Nhật. Trong hai ngày 7 và 8 tháng 5, [[Trận chiến biển San Hô|trận chiến vùng biển Coral]] xảy ra giữa 2 phe. Kết thúc trận hải chiến, Nhật Bản giành thắng lợi về chiến thuật nhưng về mặt chiến lược, họ đã thất bại trong nỗ lực đổ bộ lên phía nam [[New Guinea]]. Lần đầu tiên kể từ [[trận Trân Châu Cảng|trận Trân Châu cảng]], một cuộc tấn công của Nhật Bản đã bị đánh bại.{{sfn|Lê Vinh Quốc|Huỳnh Văn Tòng|1991|p=159}} Với kết quả đó, Đồng Minh đã phần nào lấy lại thế chủ động và tình hình chiến lược [[Thái Bình Dương]] bắt đầu có sự đổi chiều bất lợi cho người Nhật.

Trong khi đó, quần đảo Solomon bị người Nhật chiếm lấy vào tháng 4 năm 1942 nhưng vì ít quân nên Nhật chỉ chiếm một số đảo. Còn hải quân Nhật thì đóng tại [[Rabaul]], nằm trên [[new Britain|đảo New Britain]]. Sau đó, quân Nhật chọn đảo [[Guadalcanal]], nằm ở đông nam [[Quần đảo Solomon|Solomon]] làm căn cứ tiền phương và xây dựng sân bay ở phía bắc đảo. Ngày [[7 tháng 8]], chiến dịch phản công trên bộ đầu tiên của quân Đồng Minh ở vùng biển Tây Nam Thái Bình Dương bắt đầu khi Hoa Kỳ tung Sư đoàn 1 Thủy Quân Lục Chiến của họ với quân số khoảng 17.000 quân vào cuộc chiến ở quần đảo Solomon trong đó có 11.000 quân [[Chiến dịch Guadalcanal|đổ bộ lên đảo Guadalcanal]] <ref name="chientranhthaibinhduong 1-190">{{harvnb|Lê Vinh Quốc|Huỳnh Văn Tòng|1991|p=190}}</ref>. Hải quân Mỹ không ngừng đổ bộ thêm quân tăng viện lên đảo và đến tháng 1 năm 1943, số quân Mỹ có mặt trên đảo đã lên đến hơn 50.000 người. Trong khi đó, để tăng viện cho lực lượng bộ binh đang giao tranh, quân Nhật đã tổ chức các đoàn chuyển vận mà quân Đồng Minh gọi là "[[Tokyo Express]]", dẫn đến những cuộc hải chiến vào ban đêm với hải quân Đồng Minh. Tổng cộng đã có 6 trận hải chiến lớn diễn ra và kết thúc vào tháng 12 khi hải quân Nhật thất bại trong trận [[hải chiến Guadalcanal]], đồng nghĩa với nỗ lực chuyển quân cuối cùng của người Nhật cũng thất bại.

[[Tập tin:Marines rest in the field on Guadalcanal.jpg|trái|nhỏ|[[Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ]] đang hành quân trên đảo [[Guadalcanal]], năm 1942]]

[[Tập tin:Cairo conference.jpg|nhỏ|280px|phải|[[Tưởng Giới Thạch]], [[Franklin D. Roosevelt]], và [[Winston Churchill]] tại [[Hội nghị Cairo]], ngày 25 tháng 11 năm 1943]]

Đến tháng 4 năm [[1945]], quân Mỹ mới làm chủ hoàn toàn [[Leyte (đảo)|Leyte]]. Trước đó, quân Mỹ đã đổ bộ lên [[Luzon]] vào tháng 1 và giải phóng thủ đô của [[Philippines]] là [[Manila]] vào tháng 3. Tháng 5 năm 1945, quân đội Úc đổ bộ vào [[Borneo]] và đánh chiếm các mỏ dầu của Nhật tại đây. Liên quân [[Anh]], [[Mỹ]] và [[Trung Quốc]] đánh tan quân Nhật ở miền Bắc [[Miến Điện]] vào tháng 3, và người Anh chiếm được [[Rangoon]] vào ngày 3 tháng 5.<ref name="Drea 2003 57">{{Harvnb|Drea|2003|p=57}}.</ref> Các lực lượng Trung Quốc cũng bắt đầu phản công trong Trận Tây Hồ diễn ra từ ngày 6 tháng 4 đến ngày 7 tháng 6 năm 1945.

Đến gần cuối chiến tranh, hải quân Mỹ đã làm chủ tình hình, hải quân Nhật gần như đã mất hết lực lượng. Mỹ dần đánh chiếm các căn cứ gần Nhật và bắt đầu ném bom vào các đảo nước này. Tuy không mạnh mẽ như tại Đức, việc ném bom rất có hiệu quả vì nhà cửa ở Nhật dễ sập hơn và lực lượng phòng không Nhật ít có khả năng đối phó với mối đe dọa này. Trong trận đánh bom của không quân Mỹ tiến hành vào đêm ngày 9 tháng 3 năm 1945 ở [[Tokyo]], đã có 85.000 người thiệt mạng, nhiều hơn so với bất kỳ cuộc không kích nào khác trong Thế chiến II. Việc mất các thuộc địa và quan trọng hơn là việc mất các tuyến hàng hải đã làm tê liệt khả năng thu thập tài nguyên cần thiết của Nhật. Vì thế, ngành công nghiệp Nhật không thể sản xuất vũ khí bằng mức có thể duy trì được thế cầm cự vào lúc chiến tranh sắp chấm dứt. Lực lượng hải quân và lực lượng đổ bộ của Mỹ dần dần tiến sát đến lãnh thổ [[Nhật Bản]], đánh chiếm [[Iwo Jima]] vào tháng 3 và [[Okinawa]] vào cuối tháng 6. Trong [[Trận Okinawa|trận chiến trên đảo Okinawa]], Nhật Bản bị tổn thất hơn 90.000 quân, chưa kể hơn 150.000 dân đảo Okinawa chết vì nhiều nguyên nhân, 6 chiến hạm và 1.430 máy bay. Phía Mỹ tổn thất 20.195 lính chết (bao gồm 12.520 chết tại trận, gần 7.800 chết tại bệnh viện vì bị thương hoặc bị bệnh), 55.162 người bị thương, 763 máy bay bị rơi, 36 chiến hạm chìm và 22 chiến hạm bị hư hại.<ref>{{Chú thích web | url = http://www.historynet.com/battle-of-okinawa-the-bloodiest-battle-of-the-pacific-war.htm | tiêu đề = Battle of Okinawa: The Bloodiest Battle of the Pacific War | tác giả 1 = | ngày = | ngày truy cập = 13 tháng 2 năm 2015 | nơi xuất bản = History Net: Where History Comes Alive - World &amp; US History Online | ngôn ngữ = }}</ref> [[Trận Okinawa]] được coi là trận đánh đẫm máu nhất của chiến tranh Thái Bình Dương.<ref>{{harvnb|Geoffrey Parker|2006|p=429}}</ref>

Ngày [[15 tháng 8]], Nhật hoàng chính thức tuyên bố đầu hàng Đồng Minh. Trong bài phát biểu được truyền trên sóng phát thanh tới toàn thể dân Nhật, ông nói rằng "''Chúng ta đã ra lệnh cho Chính phủ của chúng ta liên hệ với Chính phủ Hoa Kỳ, Anh, Trung Quốc và Liên Xô rằng Đế chế của chúng ta chấp nhận các điều khoản trong Tuyên bố chung của họ ([[tuyên bố Postdam]] buộc Nhật đầu hàng vô điều kiện).,.. Nhưng bây giờ cuộc chiến đã kéo dài gần bốn năm. Mặc dù những nỗ lực cao nhất đã được thực hiện bởi tất cả mọi người - những chiến sĩ dũng cảm của các lực lượng lục quân và hải quân, sự siêng năng và kiên trì của các viên chức Nhà nước, và sự cống hiến của 100 triệu người dân của chúng ta - tình hình chiến tranh đã phát triển không thuận lợi Nhật Bản, trong khi tình hình chung trên thế giới đã quay lưng lại với lợi ích của đất nước ta. Hơn nữa, đối phương bây giờ đã có một loại vũ khí mới và khủng khiếp với sức mạnh để tiêu diệt nhiều sinh mạng vô tội và làm thiệt hại khôn lường. Nếu chúng ta tiếp tục chiến đấu, không chỉ nó sẽ dẫn đến kết quả là một sự sụp đổ cuối cùng và xóa bỏ quốc gia Nhật Bản mà còn có thể dẫn đến sự diệt vong hoàn toàn nền văn minh nhân loại...'<nowiki/>'''''<ref>{{Citation|title = Text of Hirohito's Radio Rescript |newspaper = [[The New York Times]] |pages = 3 |date = 15 August 1945 |url = http://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1945/08/15/88279592.html?pageNumber=3 |accessdate = 8 August 2015}}</ref>