Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiếc bè của chiến thuyền Méduse”

'''''Chiếc bè của chiến thuyền Méduse''''' ({{lang-fr|Le Radeau de la Méduse}}; {{IPA-fr|lə ʁado də'la medyz}}) là một bức [[sơn dầu|tranh sơn dầu]] được họa sĩ lãng mạn người Pháp [[Théodore Géricault]] (1791–1824) thực hiện trong thời gian 1818–1819. Bức tranh được hoàn thành khi ông 27 tuổi, và đã trở thành một biểu tượng cho [[chủ nghĩa lãng mạn]] Pháp. Với kích thước 491&nbsp;[[xentimét|cm]] × 716&nbsp;cm (193,3&nbsp;in × 282,3&nbsp;in),<ref>{{harvnb|Berger, Klaus. "Géricault and His Work". Lawrence: NXB Đại học Kansas, 1955. |1978|p=78}}</ref> bức tranh mô tả một khoảnh khắc là hậu quả từ vụ đắm [[tàu frigate]] ''[[Méduse (1810)|Méduse]]'' của [[hải quân Pháp]] sau khi bị mắc cạn vào ngày 2 tháng 7 năm 1816 tại bờ biển thuộc về [[Mauritanie]] ngày nay.

Mặc dù ''Chiếc bè của chiến thuyền Méduse'' giữ lại các yếu tố của loại tranh lịch sử, nhưng với cái cách chọn chủ đề đầy ấn tượng và phong cách trình bày kịch tính, nó đại diện cho sự bứt phá ra ngoài khuôn mẫu và trật tự của trường phái [[tân cổ điển]] đang thịnh hành. Tác phẩm của Géricault gần như ngay lập tức thu hút được sự chú ý rộng sau khi được trưng bày lần đầu, và khi được trưng bày tại Luân Đôn sau này. Bức tranh đã được [[bảo tàng Louvre]] mua lại ngay sau khi tác giả qua đời ở tuổi 32. Ảnh hưởng của bức tranh có thể nhìn thấy rõ trong các tác phẩm của [[Eugène Delacroix]], [[J. M. W. Turner]], [[Gustave Courbet]] và [[Édouard Manet]] sau này..{{sfnp|Fried|1998|p=92}}

Năm 1816 tại [[Paris]], tức một năm sau khi hoàng đế [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] bị quân Anh và đồng minh đánh bại tại [[trận Waterloo]]. Để thể hiện sự ủng hộ đối với dòng họ [[nhà Bourbon|Bourbon]] mới được phục hồi ở Pháp, người Anh trao trả cho nước Pháp hải cảng Saint Louis trên bờ biển Tây Phi thuộc [[Sénégal]]. Để tiếp nhận chủ quyền đối với hải cảng này, [[Bourbon phục hoàng|nhà nước mới]] của Pháp chuẩn bị một hạm đội để đưa viên tổng toàn quyền mới Pháp tại Sénégal cùng với một số quan chức và binh lính tới hải cảng đó. Thuyền trưởng lãnh đạo hạm đội là [[Hugues Duroy De Chaumareys]], một người đã hơn 20 năm không hề ra biển,<ref>{{harvnb|Zarzeczny, Matthew. "Theodore Géricault's 'The Raft of the Méduse' Part|2001|loc=phần I". ''Member's Bulletin of The Napoleonic Society of America'', Fall 2001.}}</ref><ref>{{harvnb|Zarzeczny, Matthew. "Theodore Géricault's 'The Raft of the Méduse' Part|2002|loc=phần II". ''Member's Bulletin of The Napoleonic Society of America'', Spring 2002.}}</ref> thậm chí chưa bao giờ chỉ huy một con tàu. Thực ra trước đó ông ta chỉ là một sĩ quan hải quân. Lý do chủ yếu để De Chaumareys được bổ nhiệm đơn giản vì ông ta là một nhân vật bảo hoàng tuyệt đối trung thành. Từng là một [[Tử tước]] (''Vicomte''), năm 1795, De Chaumareys đã gia nhập quân đội Anh để chống lại cuộc cách mạng Pháp. Năm 1814, lúc [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] được đưa trở lại ngai vàng thì cũng là lúc De Chaumareys được trả công một cách xứng đáng. Vì hải quân là một bộ phận sống còn của nhà nước Pháp nên nó cũng được "bảo hoàng hoá". Trong bối cảnh đó, De Chaumareys trở thành một lựa chọn thích hợp, bất chấp sự thiếu hiểu biết về hàng hải của ông này. Tuy nhiên trên thực tế việc bổ nhiệm thuyền trưởng không nằm trong phạm vi của nhà vua, mà là thẩm quyền của Bộ Hải quân Pháp.<ref>Đối với các phán quyết chính trị thực sự của Louis XVIII, xem P. Mansel, ''Louis XVIII'' (Luân Đôn, 1981), và đối với môi trường chính trị thời kỳ bấy giờ, xem Munro Price, ''The Perilous Crown: France between Revolutions'' (Luân Đôn, 2007).</ref> Ngày 17 tháng 6 năm 1816, dưới sự lãnh đạo của De Chaumareys, đoàn tàu hải quân của Pháp gồm bốn con tàu – chiến thuyền ''Méduse'',<ref group="Ghi chú">Đây là tàu frigate ''Méduse'' thuộc lớp ''Pallas'' với 40 pháo được hạ thủy năm 1810. Nhiều người nhầm lẫn nó với một tàu frigate khác có 26 pháo cũng mang tên ''Méduse'' thuộc lớp ''Danae'' từng tới Việt Nam; vào ngày 24 tháng 7 năm 1789, [[Bá Đa Lộc]] (Pigneau de Béhaine) và [[Nguyễn Phúc Cảnh|Hoàng tử Cảnh]] (con trai Nguyễn Ánh) đi trên chiến thuyền ''Méduse'' cùng với khoảng 300 thủy quân, 80 pháo binh và 50 lính da đen, cập bến Bãi Dừa, [[Vũng Tàu|Cap Saint-Jacques]], Vũng Tàu ngày nay. Cuộc hành trình tới Saint Louis năm 1816 đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp của "Méduse".</ref> tàu chở hàng ''Loire'', thuyền hai buồm ''Argus'' và tàu hộ tống nhỏ ''Écho'' – khởi hành từ [[Rochefort, Charente-Maritime|Rochefort]], rầm rộ hướng tới Saint Louis. Đi trên thuyền có gia đình gồm vợ chồng và con gái của tân thống đốc mới được bổ nhiệm của Sénégal [[Julien-Désiré Schmaltz]].<ref>{{harvnb|Jore, Léonce (|1953) "[http://www.persee.fr/doc/outre_0399-1385_1953_num_40_139_1188 La vie diverse et volontaire du colonel Julien, Désiré Schmaltz]". ''Revue d'histoire des colonies''. Quyển 40, Số 139, các trang |pp=265–312.}}</ref>

[[Tập tin:Raft of Méduse-Alexandre Corréard-IMG 4788-cropped.JPG|nhỏ|upright|Phác họa ''Chiếc bè của chiến thuyền Méduse'' tại thời điểm các thủy thủ được cứu sống<ref name="Darcy">{{harvnb|Grigsby, Darcy Grimaldo. ''Extremities: Painting Empire in Post-Revolutionary France''. NXB Đại học Yale, |2002. |p=177. ISBN 0-300-08887-6}}</ref>]]

Trong nỗ lực để đến đích trước, ''Méduse'' đã bỏ xa các tàu khác, nhưng do khả năng định vị kém, nó bị trôi chệch hướng {{convert|100|mi|km|0}} với hạm đội của mình. Thế rồi tai họa xảy ra, ngày 2 tháng 7, nó bị mắc cạn trên bãi cát ngoài khơi bờ biển Tây Phi, gần [[Mauritanie]] ngày nay. ''Méduse'' tuy không bị vỡ, chỉ mắc kẹt, nhưng rất khó để kéo cả con tàu ra khỏi một dãy đá ngầm, nó từ từ chìm xuống. Mọi người đổ lỗi cho De Chaumereys, một người thiếu khả năng cũng như kinh nghiệm, một kẻ lưu vong (''émigré'') nhưng lại được phong tước.<ref name="Darcy"/><ref name="Eitner">{{harvnb|Trapp, Frank Anderson. "Gericault's 'Raft of the Medusa', by Lorenz Eitner. ''The Art Bulletin'', Volume 58 No 1, March, |1976. 134–37|p=134-37}}</ref><ref name="Eitner2">{{harvnb|Eitner|2002|p=191-192}}</ref> Nhiều người đã thử đẩy con tàu ra khỏi dãy đá ngầm, nhưng đều thất bại. De Chaumereys quyết định rời bỏ con tàu. Ông ta tập hợp những người tin cẩn để thảo luận phương án cấp cứu, tất nhiên thuỷ thủ không được mời tham dự. Nhiều người đã tỏ ra lo ngại nếu đi {{convert|60|mi|km|0}} tới bờ biển phía tây châu Phi cùng sáu chiếc thuyền con của ''Méduse''. Mặc dù Méduse chở tới 400 người, bao gồm 160 thành viên thủy thủ đoàn, nhưng số thuyền hiện có chỉ có thể chở được 250 người. De Chaumereys nêu khó khăn rằng số thuyền cấp cứu không đủ để chở tất cả vào đất liền, Schmaltz lập tức đưa ra "sáng kiến": làm một chiếc bè để chở thuỷ thủ vào đất liền,{{sfnp|Lavauzelle|1986|p=30}} ưu tiên dành thuyền cấp cứu cho những hành khách "quan trọng", và những thuyền này sẽ kéo chiếc bè vào bờ an toàn. Phần còn lại gồm ít nhất 146 đàn ông và một phụ nữ được chất đống vào một chiếc bè tạm bợ.<ref>Borias, 2:19</ref> Ít người hơn trên một chiếc thuyền cấp cứu có nghĩa là khẩu phần ăn cho mỗi người trên con thuyền đó sẽ lớn hơn, đó là cách tính toán của đám người "quan chức quyền quý". Cuối cùng thì những chiếc thuyền cấp cứu cũng bắt đầu giương buồm lướt sóng chạy vào bờ, kéo theo chiếc bè. Toàn chiếc bè chỉ có duy nhất một túi bánh bích quy để ăn (nhưng đã dùng hết ngay trong ngày đầu tiên), hai thùng nước ngọt (bị rơi mất xuống biển trong khi gây lộn) và một vài thùng rượu.<ref>{{harvnb|Savigny|Corréard|1818|p=59–60, 76, 105}}</ref>

Ông đã làm việc với Corréard, Savigny và một người sống sót khác, thợ mộc Lavillette, để xây dựng một mô hình chi tiết chính xác của chiếc bè, được vẽ lại trên tấm vải hoàn thiện, thậm chí còn để lộ những khoảng trống giữa một số tấm ván.<ref name=christiansen/> Géricault tạo dáng mô hình, biên soạn hồ sơ tài liệu, sao chép các bức tranh có liên quan của các nghệ sĩ khác và đến [[Le Havre]] để nghiên cứu biển và trời.<ref name=christiansen/> Dù bị sốt nhưng ông vẫn đi trên bờ biển nhiều lần để chứng kiến cảnh những cơn bão đổ bộ vào bờ. Và một chuyến viếng thăm của ông ở [[Anh]] đã giúp vị hoạ sỹ này có thêm cơ hội để nghiên cứu các yếu tố trong khi băng qua [[eo biển Manche]].<ref name="Miles, 180"/><ref>{{harvcolnb|Borias, |1968|loc=9:04}}</ref>

[[File:LastjudgementCharon.jpg|thumb|left|[[Michelangelo]]. Chi tiết bức ''[[Sự phán xét cuối cùng (Michelangelo)|Sự phán xét cuối cùng]]'' trong [[nhà nguyện Sistina]]. Géricault từng nói, "Michelangelo đã làm tôi rùng mình đến tận xương tuỷ, những linh hồn lạc lối đang hủy hoại lẫn nhau chắc chắn gợi lên sự hùng vĩ bi thảm của Nhà nguyện Sistina."<ref>{{harvcolnb|Borias, |1968|loc=10:11}}</ref>]]

Nhận xét về sự tương phản giữa các nhân vật đang hấp hối ở tiền cảnh và các nhân vật ở giữa nền bè đang vẫy về phía con tàu cứu hộ đang đến gần, nhà sử học nghệ thuật người Pháp [[Georges-Antoine Borias]] cho rằng bức tranh của Géricault đại diện cho "[hai khía cạnh khác nhau:] một mặt là sự hoang tàn và cái chết, còn mặt kia là hy vọng và cuộc sống".<ref>{{harvcolnb|Borias, |1968|loc=12:32}}</ref>