Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Điệu phi”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
| tên = "Thanh Thế Tổ Điệu phi"
| tên gốc = 清世祖悼妃
| tước vị = [[Thuận Trị Đế]] [[Phi (hậu cung)|phi]]
| tước vị thêm =
| hình =
| ghi chú hình =
| phối ngẫu = [[Thanh Thế Tổ]]<br>Thuận Trị ĐếHoàng đế▼
| chức vị =
| tại vị =
| đăng quang =
| tiền nhiệm =
| nhiếp chính =
| kế nhiệm =
| tôn hiệu =
| miếu hiệu =
| thụy hiệu =
| niên hiệu =
| thời gian của niên hiệu =
| niên hiệu 2 =
| thời gian của niên hiệu 2 =
| niên hiệu 3 =
| thời gian của niên hiệu 3 =
| niên hiệu 4 =
| thời gian của niên hiệu 4 =
| niên hiệu 5 =
| thời gian của niên hiệu 5 =
| niên hiệu 6 =
| thời gian của niên hiệu 6 =
| tước hiệu = [Thứ phi; 庶妃]<br>[Điệu phi; 悼妃]
| cha = Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương [[Mãn Châu Tập Lễ]]▼
| hoàng tộc =
▲| cha = Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương [[Mãn Châu Tập Lễ]]
| mẹ =
| sinh = không rõ?
| nơi sinh = [[Khoa Nhĩ Thấm]], [[Mông Cổ]]
| mất = 5 tháng 3 năm [[1658]]
| nơi mất = [[Tử Cấm Thành, Bắc Kinh]]
| ngày an táng = [[10 tháng 7]], năm [[1663]]
| nơi an táng = [[Thanh Hiếu Lăng|Hiếu lăng]] (孝陵), [[Thanh Đông lăng]]
}}
| học vấn =
| nghề nghiệp =
| tôn giáo =
| chữ ký =
▲| phối ngẫu = [[Thanh Thế Tổ]]<br>Thuận Trị Đế
| con cái =
| tên đầy đủ =
| tên tự =
| tên hiệu =
}}'''Điệu phi''' ([[chữ Hán]]: 悼妃, ? - 5 tháng 3 năm 1658), [[Bột Nhi Chỉ Cân|Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị]] (博爾濟吉特氏), là một [[phi tần]] nhỏ tuổi của [[Thanh Thế Tổ]] Thuận Trị Hoàng đế. Bà nổi tiếng được Thuận Trị Đế yêu thương và ưu ái. Có lẽ ngoài [[Đổng Ngạc phi|Hiếu Hiến Đoan Kính Hoàng hậu]] Đổng Ngạc thị, Điệu phi là người duy nhất được ông tỏ rõ sự thiên vị.
 
'''Điệu phi Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị''' ([[chữ Hán]]: 悼妃博尔济吉特氏, ? - [[1658]]), là một [[phi tần]] của [[Thanh Thế Tổ]] Thuận Trị Đế trong [[lịch sử Trung Quốc]].
== Xuất thân cao quý ==
 
Sử sách không ghi năm sinh của '''Điệu phi''', chỉ biết bà xuất thân từ gia tộc [[Bột Nhi Chỉ Cân|Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị]] (博爾濟吉特氏), thuộc bộ tộc [[Khoa Nhĩ Thấm]] của [[Mông Cổ]]. Tổ phụ của bà là [[Trại Tang]] (宰桑), thân phụ của Trác Lễ Khác Đồ Thân vương [[Ngô Khắc Thiện]] (吴克善), Cố Sơn Bối tử [[Sát Hãn]] (察罕), Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương [[Mãn Châu Tập Lễ]] (滿珠習禮), [[Mẫn Huệ Cung Hòa Nguyên phi]] và [[Hiếu Trang Văn hoàng hậu|Hiếu Trang Hoàng thái hậu]]. Mãn Châu Tập Lễ, anh trai của Hiếu Trang Thái hậu, chính là thân phụ của Điệu phi. ▼
== Thân thế ==
▲Sử sách không ghi năm sinh của '''Điệu phi''', chỉ biết bà xuất thân từ gia tộchọ [[Bột Nhi Chỉ Cân|Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị]] (博爾濟吉特氏), thuộcxuất bộthân từ gia tộc [[Khoa Nhĩ Thấm]] của [[Mông Cổ]]. Tổ phụ của bà là [[Trại Tang]] (宰桑), thân phụ của Trác Lễ Khác Đồ Thân vương [[Ngô Khắc Thiện]] (吴克善), Cố Sơn Bối tử [[Sát Hãn]] (察罕), Hòa Thạc Đạt Nhĩ Hãn Thân vương [[Mãn Châu Tập Lễ]] (滿珠習禮), [[Mẫn Huệ Cung Hòa Nguyên phi]] và [[Hiếu Trang Văn hoàng hậu|Hiếu Trang Hoàng thái hậu]]. Mãn Châu Tập Lễ, anh trai của Hiếu Trang Thái hậu, chính là thân phụ của Điệu phi.
 
Theo vai vế gia tộc, bà là cháu gọi Hoàng thái hậu là cô mẫu, là biểu muội của Thuận Trị Đế, đường muội của [[Bát Nhĩ Tế Cát Đặc phế hậu|Phế hậu Tĩnh phi]] và đường cô của [[Hiếu Huệ Chương Hoàng hậu]].
 
== Đại Thanh Tầntần phi ==
Từ nhỏ bà được nuôi dạy trong cung, gọi là ['''Cung trung đãi niên ;''' 幼待年宫中], Hán ngữ gọi ['''Đồng dưỡng tức'''; 童養媳], mang nghĩa tương tự với ''"nàngNàng dâu nuôi từ nhỏ"'' trong dân gian [[người Hán]]. Có thể do sống trong cung lâu năm và có quan hệ họ hàng nên Thuận Trị Đế thấy thân thiết, và gần gũi với bà. Đương thời, chế độ hậu cung chưa hoàn thiện, cũng có thể vì bà chưa chính thức trở thành tần phi nên chưa có phong hào chính thức, chỉ gọi là [[Thứ phi]] ( 庶妃).
 
Ngày mùng [[5 tháng 3]] nămNăm Thuận Trị thứ 15 ([[1658]]), ngày mùng [[5 tháng 3]] (âm lịch), Thứ phi Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị lâm trọng bệnh rồi qua đời, tuổi đời cơ hồ còn rất trẻ. <ref>《 清列代后妃传稿 》 记载 (高时显着): " 妃博尔济吉特氏, 科尔沁和硕达尔汉亲王满珠习礼女, 以选入宫待年, 未册薨, 顺治十五年追封为妃谥曰悼."</ref>. Ngay ngày hôm đó, Thuận Trị Đế hạ chỉ dụ cho bộ Lễ, truy phong Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị làm [[Phi (hậu cung)|Phi]]. Lời dụ nói:▼
=== Bất hạnh hoăng thệ ===
▲Ngày mùng [[5 tháng 3]] năm Thuận Trị thứ 15 ([[1658]]), Thứ phi Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị lâm trọng bệnh rồi qua đời, tuổi đời cơ hồ còn rất trẻ. <ref>《 清列代后妃传稿 》 记载 (高时显着): " 妃博尔济吉特氏, 科尔沁和硕达尔汉亲王满珠习礼女, 以选入宫待年, 未册薨, 顺治十五年追封为妃谥曰悼."</ref>
 
{{Cquote|科尔沁巴图鲁王之女, 选进宫中, 因待年未行册封. 今遽尔长逝, 朕心深切轸悼, 宜追封为妃. 其封号及应行典礼, 尔部即察例议奏. 寻追封悼妃.▼
Ngay ngày hôm đó, Thuận Trị Đế hạ chỉ dụ cho bộ Lễ, truy phong Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị làm [[Phi]].
 
Khoa Nhĩ Thấm Ba Đồ Lỗ vương chi nữ, tuyển tiến cung trung, nhân đãi niên vị hành sách phong. Kim cự nhĩ trường thệ, trẫmTrẫm tâm thâm thiết chẩn điệu, nghi truy phong vi phiPhi. kỳKỳ phong hào cập ứng hành điển lễ, nhĩ bộ tức sát lệ nghị tấu. Tầm truy phong Điệu phi.|||Chỉ dụ truy phong Điệu phi Bát Nhĩ Tế Cát Đặc thị}}▼
'''''[ Lời dụ của Thuận Trị đế]'''''
 
Ngày [[21 tháng 3]] (âm lịch) cùng năm ấy, Bác Nhĩ Tề Cát Đặc thị chính thức được truy phong '''Điệu phi''' (悼妃). Nghi lễ của bà đều được tiến hành theo Phi vị, dùng bạc ''Quả tử'' (锞子) cúng tế 35.000 cái, tiền 35.000, bàn thờ cúng 15 cái, thịt dê dùng 9 chỉ, rượu trắng và rượu vàng tổng 9 bình<ref>(清) 乾隆朝二十九年敕撰 胤 裪 等撰. 《 钦定大清会典则例 》: 台湾商务印书馆, 1986 年出版: 初祭礼用锞子三万五千个，钱三万五千张，连馔桌供桌十五张，羊九只，烧酒和黄酒共九瓶</ref>.
▲{{Cquote|科尔沁巴图鲁王之女, 选进宫中, 因待年未行册封. 今遽尔长逝, 朕心深切轸悼, 宜追封为妃其封号及应行典礼, 尔部即察例议奏. 寻追封悼妃.
 
== Lăng viên ==
▲Khoa Nhĩ Thấm Ba Đồ Lỗ vương chi nữ, tuyển tiến cung trung, nhân đãi niên vị hành sách phong. Kim cự nhĩ trường thệ, trẫm tâm thâm thiết chẩn điệu, nghi truy phong vi phi kỳ phong hào cập ứng hành điển lễ, nhĩ bộ tức sát lệ nghị tấu. Tầm truy phong Điệu phi.}}
Điệu phi là người qua đời sớm nhất trong 32 hậu phi của Thuận Trị Đế. Khi bà mất, [[Thanh Hiếu lăng]] dù đã được chọn làm nơi ['''vạnan niên đại cát''']nghỉ cho Hoàng đế, khu vực (dưới chân núi Xương Thụy thuộc địa phận huyện Cảnh, [[Tuân Hóa]], tỉnh [[Hà Bắc]]); song công trình này vẫn còn chưa được khởi công xây dựng. Thuận Trị Đế quyết định an táng Điệu phi bên cạnh Hoàng lăng, để hi vọng tương lai có thể cùng bà bầu bạn nơi cửu tuyền. Vìvì vậy, ông hạ lệnh xây cho Điệu phi một tòa Phi viên tẩm,. đếnĐến ngày [[8 tháng 9]] (âm lịch) cùng năm thì hạ huyệt, gọi là ['''Điệu phi viên tẩm'''; 悼妃园寝]. Sau đó 2 ngày, Thuận Trị Đế phái Nội đại thần Ba Đồ Lỗ công [[Ngao Bái]] (khi ấy đang là trọng thần của triều đình, tâm phúc của Hoàng đế) đặc biệt vượt đường xa đi cúng tế Điệu phi. Những điều này cho thấy, Thuận Trị Đế dành cho bà một tình cảm đặc biệt.▼
 
SauVề nàysau, quan quách của Hoàng quý phi [[Đổng Ngạc phi|Đổng Ngạc thị]] (sau được truy phong Hiếu Hiến Đoan Kính Hoàng hậu), [[Trinh phi]] và [[Khác phi]] cũng được đặt ở Điệu phi viên tẩm 1 thời gian. Chotrước đếnkhi 60được nămđưa sau,vào ngàyĐịa 7cung thángcủa 4Hiếu lăng. nămNăm Khang Hi thứ 57 ([[1718]]), kimngày quan[[7 củatháng Điệu4]] phi(âm vàlịch), baĐiệu vị nói trênphi được đưa đến an táng tại [[Hiếu Đông lăng]] - lăng tẩm riêng dành cho cháu gái bà [[Hiếu Huệ Chương Hoàng hậu]]. Bảo đỉnh của bà tọa lạc ở vị trí tôn quý nhất trong 28 vị tần phi.▼
Ngày [[21 tháng 3]], Bác Nhĩ Tề Cát Đặc thị chính thức được truy phong '''Điệu phi''' (悼妃). Phong hiệu [ '''Điệu'''] có ý ''"tưởng niệm''". Thuận Trị Đế lòng đau xót, tiếc thương cho số mệnh ngắn ngủi của bà, phải rơi rụng khi còn đương xuân sắc.
 
== Tham khảo ==▼
Nghi lễ của bà đều được tiến hành theo Phi vị. "Khâm định Đại Thanh hội điển tắc lệ" có chép: <ref>(清) 乾隆朝二十九年敕撰 胤 裪 等撰. 《 钦定大清会典则例 》: 台湾商务印书馆, 1986 年出版</ref>
{{tham khảo}}
* [[Thanh sử cảo]]
* [[Thanh thực lục]]
* [[Thanh hoàng thất tứ phổ]] - (清皇室四谱)
 
{{Cquote|悼妃薨, 追谥曰悼. 一切礼仪悉从妃例
 
Điệu phi hoăng, truy thụy viết Điệu. Nhất thiết lễ nghi tất tòng phi lệ.}}
 
== Đãi ngộ vượt bậc ==
 
▲Điệu phi là người qua đời sớm nhất trong 32 hậu phi của Thuận Trị Đế. Khi bà mất, [[Hiếu lăng]] dù đã được chọn làm nơi ['''vạn niên đại cát'''] cho Hoàng đế (dưới chân núi Xương Thụy thuộc địa phận huyện Cảnh, [[Tuân Hóa]], tỉnh [[Hà Bắc]]) song vẫn còn chưa được khởi công xây dựng. Thuận Trị Đế quyết định an táng Điệu phi bên cạnh Hoàng lăng để hi vọng tương lai có thể cùng bà bầu bạn nơi cửu tuyền. Vì vậy, ông hạ lệnh xây cho Điệu phi một tòa Phi viên tẩm, đến ngày 8 tháng 9 cùng năm thì hạ huyệt, gọi là ['''Điệu phi viên tẩm''']. Sau đó 2 ngày, Thuận Trị Đế phái Nội đại thần Ba Đồ Lỗ công [[Ngao Bái]] (khi ấy đang là trọng thần của triều đình, tâm phúc của Hoàng đế) đặc biệt vượt đường xa đi cúng tế Điệu phi. Những điều này cho thấy, Thuận Trị Đế dành cho bà một tình cảm đặc biệt.
 
▲Sau này, quan quách của Hoàng quý phi [[Đổng Ngạc phi|Đổng Ngạc thị]] (sau được truy phong Hiếu Hiến Đoan Kính Hoàng hậu), [[Trinh phi]] và [[Khác phi]] cũng được đặt ở Điệu phi viên tẩm 1 thời gian. Cho đến 60 năm sau, ngày 7 tháng 4 năm Khang Hi thứ 57 ([[1718]]), kim quan của Điệu phi và ba vị nói trên được đưa đến an táng tại Hiếu Đông lăng. Bảo đỉnh của bà tọa lạc ở vị trí tôn quý nhất trong 28 vị tần phi.
 
Sau khi kim quan của Điệu phi được dời đi, Điệu phi viên tẩm khi xưa Thuận Trị Đế xây dựng cho bà không còn mộ chủ, năm tháng trôi qua ngày một hoang phế, đến những năm cuối triều Thanh đã chẳng còn tồn tại.
 
▲== Tham khảo ==
<references />
[[Thể loại:Mất 1658]]
[[Thể loại:Phi tần nhà Thanh]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Điệu_phi”