Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Câu Tiễn”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Xóa đổi hướng đến trang Việt Vương Câu Tiễn
Thẻ: Xóa đổi hướng
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
{{xoá|Sử dụng làm trang đích cho bài [[Việt Vương Câu Tiễn]].}}
| tên = Câu Tiễn
| tên gốc = 勾踐
| tước vị = [[Vua]] [[chư hầu]] [[Trung Quốc]]
| thêm = china
| hình = Goujian.jpg
| cỡ hình = 150px
| ghi chú hình = Một hình ảnh của Câu Tiễn.
| chức vị = Vua [[Việt (nước)|nước Việt]]
| tại vị = [[496 TCN]] - [[465 TCN]]
| tiền nhiệm = [[Việt hầu Doãn Thường|<font color="grey">Doãn Thường</font>]]
| kế nhiệm = [[Việt vương Lộc Dĩnh|<font color="blue">Lộc Dĩnh</font>]]
| hoàng tộc = [[Việt (nước)|nước Việt]]
| thông tin tước vị đầy đủ = ẩn
| tước vị đầy đủ = Việt Vương (越王)
| cha = [[Việt hầu Doãn Thường|Doãn Thường]]
| tên đầy đủ = Tự: Câu Tiễn (姒勾踐)
| kiểu tên đầy đủ = Tên thật
| thụy hiệu = [[Bá Vương]]
| mất = [[465 TCN]]
| nơi mất = [[Trung Quốc]]
}}
 
'''Việt Bá Vương Câu Tiễn''' ([[chữ Hán]]: 越王勾踐; trị vì [[496 TCN]] - [[465 TCN]]) là vua nước [[Việt (nước)|Việt]] (ngày nay là [[Thượng Hải]], bắc [[Chiết Giang]] và nam [[Giang Tô]]) cuối thời kỳ [[Xuân Thu]] trong [[lịch sử Trung Quốc]], một trong [[Ngũ Bá]].
 
==Nguồn gốc==
Theo [[Sử Ký (định hướng)|Sử ký]], Câu Tiễn là dòng dõi vua [[Thiếu Khang]] [[nhà Hạ]],<ref name="VV">Sử ký, Việt vương Câu Tiễn thế gia</ref> tên họ là '''Tự Câu Tiễn''' (姒勾踐). Tổ tiên của ông là con thứ hai của Thiếu Khang,<ref name="VV"/> em vua [[Hạ Trữ]].
 
Câu Tiễn là con trai của [[Việt hầu Doãn Thường|Doãn Thường]], cháu hai mươi đời của vua [[Thái Khang]], dòng dõi [[Hạ Vũ|vua Vũ]] [[nhà Hạ]].
 
==Vua bại trận==
Năm 496 TCN, Doãn Thường qua đời, Câu Tiễn lên nối ngôi. Hay tin, vua [[Ngô Hạp Lư]] bèn đem quân đánh Việt. Câu Tiễn mang quân ra chống cự. Ông sai những kẻ sĩ quyết liều chết ra khiêu chiến. Họ dàn thành ba hàng, tiến đến trận tuyến quân Ngô, thét lên rồi tự đâm vào cổ. Quân Ngô đang mải nhìn thì Câu Tiễn thúc quân Việt thừa cơ đánh úp. Quân Việt đại thắng quân Ngô ở thành Huề Lý. Quân Việt bắn trúng Ngô Hạp Lư.
 
Quân Ngô thua to, bỏ chạy về nước. Hạp Lư bị trúng tên trước khi chết, dặn con là Phù Sai phải báo thù nước Việt. Sau đó Phù Sai lên ngôi vua.
 
Ba năm sau Câu Tiễn được tin Ngô Phù Sai ngày đêm luyện quân sĩ, sắp sửa đánh Việt để trả thù. Ông muốn mang quân ra đánh trước khi quân Ngô xuất trận. [[Phạm Lãi]] can nhưng Câu Tiễn không nghe, bèn cất quân. Vì xem thường lực lượng quân Ngô nên quân Việt đã thua to ở Phù Tiêu. Câu Tiễn bèn đem 5000 quân còn lại giữ và trốn tránh ở núi Cối Kê.<ref name="VV"/>.
 
Phù Sai đuổi đến, bao vây Cối Kê. Câu Tiễn hỏi kế Phạm Lãi. Phạm Lãi khuyên ông dùng lời lẽ khiêm nhượng, lấy lễ hậu để lấy lòng vua Ngô; nếu vua Ngô không chịu thì phải thân hành đến hầu hạ.
 
Câu Tiễn nghe theo, bèn sai đại phu [[Văn Chủng]] đến cầu hòa với Ngô. Phù Sai sắp ưng thuận thì [[Ngũ Tử Tư]] can không nên theo. Văn Chủng trở về báo với Câu Tiễn. Câu Tiễn muốn giết vợ con, đốt của cải châu báu, xông ra đánh để chịu chết. Văn Chủng ngăn Câu Tiễn nói:
:''Quan thái tể của Ngô tên là Bá Hi là người tham lam có thể dùng lợi để dụ dỗ. Xin nhà vua cho tôi lẻn đến để nói với ông ta.''
 
Câu Tiễn đành phải xin đầu hàng, sai Chủng đem gái đẹp, của quý lẻn đến đưa cho [[Bá Hi]]. Bá Hi nhận rồi nói giúp với vua Ngô. Phù Sai nghe theo, cho nước Việt đầu hàng. Nước Việt không bị tiêu diệt nhưng Câu Tiễn bị bắt về nước Ngô. Sau đó ông phải chịu nhiều khổ nhục kể cả việc nếm phân của [[Ngô Phù Sai|Phù Sai]].<ref name="NVXT">[http://zh.wikisource.org/wiki/%E5%90%B3%E8%B6%8A%E6%98%A5%E7%A7%8B/%E7%AC%AC007%E5%8D%B7 Ngô Việt xuân thu quyển 7]</ref>
 
==Gian khổ chiến đấu chống quân Ngô==
Sau 3 năm phục dịch và chịu nhục cùng với vợ ở nước Ngô, ông đã giành được sự tin tưởng của Phù Sai và được Ngô Vương cho quay về nước Việt. Ông đã tiếp tục cai trị và tiến hành [[đổi mới|cải cách]] lớn. Trong thời gian này, ông đã trọng dụng [[Văn Chủng]] và [[Phạm Lãi]] là những nhà quân sư chính trị, quân sự tài ba để xây lại Việt Quốc. Câu Tiễn bên trong nuôi chí phục thù, nhưng ngoài mặt giả vờ tuân phục, hằng năm đều đặn triều cống. Việt Vương giao Phạm Lãi bí mật luyện tập quân đội, tích trữ quân lương. Cùng lúc, Phạm Lãi dùng mỹ nhân kế, đem [[Tây Thi]] (một trong [[Tứ đại mỹ nhân Trung Hoa|Tứ đại Mỹ nhân Trung Hoa]]) dâng cho Ngô vương Phù Sai làm cho Phù Sai hoang dâm, xa xỉ, bỏ bê chính sự, giết hại trung thần [[Ngũ Tử Tư]] (một trong những trụ cột chính của đất nước). Trong thời gian này, các quan chức của Việt Vương cũng phá hoại nội bộ của Ngô Quốc bằng các thủ đoạn hối lộ và tung tin thị phi. Việt Vương Câu Tiễn đã kiên trì theo đuổi mục tiêu phục thù bằng cách tự đày đọa chính mình như kê gối bằng gỗ khi ngủ, ăn thức ăn của những người nghèo khó,… theo như câu thành ngữ Trung Hoa "nếm mật nằm gai" ([[wikt:臥|臥]][[wikt:薪|薪]][[wikt:嘗|嘗]][[wikt:膽|膽]], "ngọa tân thường đảm").
 
Sau 10 năm phục hưng [[kinh tế]], [[quân sự]] và cải cách chính trị, Việt Quốc đã trở nên hùng mạnh. Câu Tiễn được sự tin tưởng của Phù Sai, không chú ý tới sự phục hồi của nước Việt mà mang quân lên trung nguyên giao tranh với nước Tề, nước Tấn.
 
Đầu năm [[483 TCN]], Phù Sai họp chư hầu ở Hoằng Trì, muốn tranh ngôi bá chủ của [[tấn (nước)|nước Tấn]]. Trong khi hội chư hầu chưa xong thì tháng 6 năm đó, Câu Tiễn mang quân đánh úp nước Ngô. Thế tử nước Ngô là Hữu ra cự bị quân Việt bắt sống và tự sát. Quân Việt tiến vào nước Ngô.
 
Phù Sai mang quân về nước. Quân Ngô theo Phù Sai đi đường xa mỏi mệt, bị quân Việt đánh bại. Phù Sai phải mang nhiều của cải sai sứ sang giảng hòa với nước Việt. Câu Tiễn cho giảng hòa.<ref name="NTB">Sử ký, Ngô Thái bá thế gia</ref>
 
Năm 478 TCN, Câu Tiễn lại mang quân đánh Ngô. Hai bên giáp trận ở Lập Trạch. Quân Ngô đại bại. Năm 476 TCN, Câu Tiễn lại tấn công đánh bại Ngô lần thứ ba. Năm 475 TCN, Câu Tiễn lại mang quân đánh, vây nước Ngô. Đến tháng 11 năm 473 TCN, quân Việt đại phá quân Ngô. Ngô Phù Sai sau nhiều lần bại trận không còn khả năng kháng cự, xin quy phục như nước Việt trước đây. Câu Tiễn định chấp nhận nhưng Phạm Lãi can không nên. Vì vậy Phù Sai phải đâm cổ tự sát.<ref name="NTB"/>
 
==Làm bá chư hầu==
Cuối cùng Câu Tiễn đã tiêu diệt được [[Ngô Phù Sai]], rửa được cái nhục ở [[Cối Kê]]. Phù Sai tự vẫn không đầu hàng, Câu Tiễn sai chôn Ngô vương tử tế và giết thái tể Bá Hi phản chủ.
 
Sau khi Câu Tiễn đã bình định được nước Ngô, bèn đem quân về hướng bắc, vượt sông Hoài cùng các nước chư hầu là [[Tề (nước)|Tề]], [[Tấn (nước)|Tấn]], họp ở Từ Châu, nộp cống cho [[nhà Chu]]. Vua [[Chu Nguyên vương|Nguyên Vương]] [[nhà Chu]] ban thịt đến Câu Tiễn, cho ông làm bá.
 
Sau khi đã vượt qua phía nam sông Hoài, Câu Tiễn bèn lấy đất trên sông Hoài cho nước Sở, trả cho nước Tống đất Ngô đã lấy của nước Tống, trả cho nước Lỗ dải đất một trăm [[dặm Anh|dặm]] ở phía đông sông Tứ. Bấy giờ quân của Việt làm bá chủ ở phía đông sông Giang, sông Hoài. Chư hầu đều mừng gọi Câu Tiễn là bá vương.<ref name="VV"/>
 
==Giết công thần==
Khi đại sự thành công, vì cái chết của [[Tây Thi]] đã giúp [[Phạm Lãi]] thấy được con người thật của Câu Tiễn. Ông cho rằng Câu Tiễn là người chỉ có thể chung hoạn nạn, không thể cùng hưởng yên vui.<ref name="VV"/> Phạm Lãi bèn viết thư từ biệt Câu Tiễn:
{{tin nhắn|
''Tôi nghe: "Vua lo thì tôi phải khó nhọc, vua nhục thì tôi phải chết"! Hồi xưa nhà vua chịu nhục ở Cối Kê, tôi sở dĩ chưa chết là vì còn phải trả thù. Nay đã rửa được nhục rồi, tôi xin chết theo tội ở Cối Kê!''
}}
Rồi bỏ đi ẩn dật. Trước khi đi, Phạm Lãi gửi thư về cho đại phu Văn Chủng nói:
{{tin nhắn|
''Chim đã hết thì cung tốt phải cất, thỏ khôn đã chết thì chó săn bị nấu. Vua Việt là người cổ dài, miệng diều hâu có thể cùng lúc lo hoạn nạn, nhưng không thể cùng vui sướng với ông ta. Sao ông lại không bỏ đi?''
}}
Văn Chủng nhận được thư nhưng đã không tin. Câu Tiễn cầm theo kiếm đến gặp Văn Chủng và nói:<ref name="VV"/>
 
:''"Nhà ngươi dạy quả nhân bảy thuật để đánh Ngô, quả nhân mới dùng có ba mà nước Ngô đã thua. Còn bốn thuật nữa ở nhà ngươi. Nhà ngươi hãy giúp ta dùng những thuật ấy với tiên vương xem sao".''
 
Câu Tiễn ra về. Văn Chủng biết ý vua Việt muốn sát hại nên đã dùng gươm tự sát. Còn một thuyết là ông bị Câu Tiễn giết chết.<ref>Cuốn Tây Thi của Lợi Bảo, dịch giả Ông Văn Tùng, tr.681</ref><!--== Tội ác ==
Câu Tiễn là con người nham hiểm, độc ác và đa nghi. Ông đã dùng đủ mưu mẹo nhằm tiêu diệt nước Ngô. Sau khi chiến thắng, ông đã tàn sát không chừa một ai. Ông không những giết đối phương và còn những người thân cận của mình đã có công giúp ông diệt Ngô. Khi ông muốn tông tích của Tây Thi và nguyên nhân bỏ đi của Phạm Lãi. Ông đã bắt và giết hết những cung nữ đã bị cống qua Ngô. Một viên tùy tùng của Phạm Lãi là Hoán Chi Giáo đã bị bắt và tra tấn tới chết. Chư Kê Sính bị bắt giam lỏng và thái tể Khổ Thành sợ hãi quá mà chết. Còn mấy trăm người khác đã bị sát hại vô cớ.<ref>Cuốn Tây Thi của Lợi Bảo, dịch giả Ông Văn Tùng, tr.656</ref>-->
== Nhận định ==
[[Sử Ký (định hướng)|Sử ký]] có lời nhận định về Câu Tiễn<ref name="VV"/>:
{{cquote|
''Câu Tiễn nhọc công, khổ xác, cuối cùng tiêu diệt được nước Ngô mạnh, phía bắc cho quân đội vào xem Trung Quốc để tôn [[nhà Chu]], được danh hiệu là bá vương. Câu Tiễn chẳng đáng gọi là hiền sao ? Đó cũng là cái vinh quang sót lại của [[Hạ Vũ|vua Vũ]] vậy. Phạm Lãi ba lần dời chỗ ở, đều nổi tăm tiếng để lại đời sau. Vua và tôi đều như vậy, thế nào mà chẳng vinh hiển?''|||[[Tư Mã Thiên]]
}}
 
Tuy Câu Tiễn là người nhẫn nhục giỏi và có tài trị quốc nhưng vì quá đa nghi nên đã sát hại nhiều trung thần và làm tổn hại đến nước Việt sau này.
 
== Trong văn học ==
 
=== Điển tích "Nằm gai nếm mật" ===
Việt Vương Câu Tiễn sau khi từ nước Ngô trở về thường nằm ngủ trên gai, có treo cái mật, nằm ngồi đều nhìn thấy mật, ăn uống thì nếm vị đắng của nó trước, tỏ ý không quên mối nhục trước đó. Quả nhiên sau đó nhờ chịu đựng gian khổ Câu Tiễn đã đánh bại được nước Ngô, báo thù cho nước Việt.
 
"Nằm gai nếm mật" chỉ ý chí vượt qua gian khổ để đạt được mục đích
 
=== Trong Đông Chu Liệt Quốc ===
Trong Đông Chu Liệt Quốc của Phùng Mộng Long Việt Vương Câu Tiễn xuất hiện từ hồi 79 đến hồi 83. Sự nghiệp của ông được mô tả khá sát với sử sách.
==Trong phim ảnh==
Cuộc chiến tranh giữa hai nước [[Ngô (nước)|Ngô]] và [[Việt (nước)|Việt]] là nội dung chính của ba bộ phim truyền hình:
 
* ''[[Tranh bá truyền kỳ]]'' (争霸传奇), phim truyền hình do [[Hồng Kông]] và [[Trung Quốc]] hợp tác sản xuất năm 2006, với sự tham gia của [[Lưu Tùng Nhân]] vai Câu Tiễn và [[Mã Đức Chung]] vai Phù Sai.
* ''[[Việt vương Câu Tiễn (phim truyền hình 2006)|Việt vương Câu Tiễn]]'' (越王勾践), phim truyền hình Trung Quốc năm 2006, với sự tham gia của [[Trần Bảo Quốc]] vai Câu Tiễn và [[Vưu Dũng]] vai Phù Sai.
* ''[[Nằm gai nếm mật (phim)|Nằm gai nếm mật]]'' (卧薪尝胆), phim truyền hình Trung Quốc năm 2007, với sự tham gia của [[Trần Đạo Minh]] vai Câu Tiễn và [[Hồ Quân]] vai Phù Sai.
 
==Xem thêm==
*[[Bách Việt]]
*[[Kiếm Câu Tiễn]]
*[[Tây Thi]]
*[[Phạm Lãi]]
*[[Văn Chủng]]
*[[Ngô Phù Sai|Phù Sai]]
*[[Ngũ Tử Tư]]
 
==Tham khảo==
* [[Sử ký Tư Mã Thiên]], thiên:
** ''Ngô Thái Bá thế gia''
** ''Việt vương Câu Tiễn thế gia''
 
== Chú thích==
{{Tham khảo}}
{{Vua nước Việt}}
{{Ngũ Bá}}
 
[[Thể loại:Câu Tiễn| ]]
[[Thể loại:Vua nước Việt]]
[[Thể loại:Năm sinh thiếu]]
[[Thể loại:Mất 465 TCN]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Câu_Tiễn”