Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hoa loa kèn vằn”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
{{Speciesbox
|image = Lilium lancifolium.jpeg
Hàng 16 ⟶ 15:
|synonyms_ref = <ref name=wcsp>[https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=279922 ], World Checklist of Selected Plant Families, Kew Gardens</ref>
|}}
'''''Hoa loa kèn vằn''''' ([[danh pháp hai phần]]: ''Lilium lancifolium'') hay '''quyển đan''' là một loài [[thực vật có hoa]] trong họ [[Liliaceae]], còn có các tên gọi ''hổ bì bách hợp''（{{lang-en|tiger lily}}), ''bách hợp [[Nghi Hưng, Vô Tích|Nghi Hưng]] bách hợp'', ''bách hợp [[Thái Hồ]]
Nó có nguồn gốc từ Giang Tô, Chiết Giang, An Huy, Giang Tây, Hồ Nam, Hồ Bắc, Quảng Tây, Tứ Xuyên, Trùng Khánh, Thanh Hải, Tây Tạng, Cam Túc, Thiểm Tây, Sơn Tây, Hà Nam, Hà Bắc, Bắc Kinh, Sơn Đông, Cát Lâm, và Bán đảo Triều Tiên và Nhật Bản.<ref>{{Cite web|title=卷丹''Lilium tigrinum''|url=http://www.iplant.cn/info/%E5%8D%B7%E4%B8%B9?t=z|accessdate=2020-01-17|author=|date=|format=|work=iPlant.cn 植物智——中国植物物种信息系统|publisher=Phòng thí nghiệm hệ thống và thực vật học tiến hóa, Viện thực vật học, Viện khoa học Trung Quốc|language=}}</ref>
Hàng 24 ⟶ 23:
Loài này được Thunb. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1794.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-279922| tiêu đề=''Lilium lancifolium''|ngày truy cập = ngày 20 tháng 7 năm 2013 | tác giả 1=The Plant List | năm =2010}}</ref>
==
Phạm vi bản địa của cây bao phủ [[vùng liên bang Viễn Đông]] Nga {{Refn|Ở Viễn Đông Nga, được xác nhận tại [[Komsomolsk-on-Amur]] và Okhotina (đảo? Gần [[Magadan]])<ref name=aistova/>}}{{Refn|group="lower-alpha"|Cf. Czerepanov (1995). p. 308,<ref name=czerepanov/> và {{illm|Sigismund Semenovich Kharkevich{{!}}Kharkevich, S.S.|ru|Харкевич, Сигизмунд Семёнович}} (ed.) (1987).<ref name=kharkevich/>}} tới Nhật Bản và Tibet,<ref name=wcsp/> một số tỉnh ở Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên.<ref name=lim/><ref name=flora-of-china-online/><ref name=lee/> Cây cũng xuất hiện rải rác khi mọc hoang trong vườn ở Bắc Mỹ, đặc biệt là miền đông Hoa Kỳ và đã xâm nhập tại một số bang miền nam như Georgia.<ref name=flora-of-northamerica-online/><ref>[http://bonap.net/MapGallery/County/Lilium%20lancifolium.png Biota of North America Program 2014 county distribution map]</ref>
{{tham khảo|2}}▼
==Tên gọi==
;Các tên tiếng La-tinh
Các nhà thực vật trong nhiều năm coi '' L. tigrinum '' (sau [[Ker Gawler]]<ref>[[John Bellenden Ker Gawler|Ker Gawler, J. G.]]; [[John Bellenden|Bellenden, John ]] (1809) "[https://www.biodiversitylibrary.org/page/473123#page/2/mode/1up ''Lilium tigrinum,'' Tiger-spotted Chinese lily]". ''Botanical Magazine'' '''31''': plate 1237ff.</ref>) tên khoa học chính xác cho đến khi xác định rằng tên cũ '' L. lancifolium '' (sau [[Thunberg]]<ref>Thunberg, Carl Peter (1794), [https://www.biodiversitylibrary.org/page/760193#page/369/mode/1up ''Việc giao thương của Hiệp hội Linnean tại London''] '''2''': 333 {{in lang|la}}</ref>) đề cập đến cùng một loài, và sau này trở thành tên được chấp nhận.<ref name=flora-of-northamerica-online/>{{efn|Theo Quy tắc danh pháp quốc tế cho tảo, nấm và thực vật, tên cũ được ưu tiên.}}
;Các tên gọi địa phương
Tên thường gọi của nó là '' 'lily lily' ''. Mặc dù tên này không rõ ràng đối với một số loài, nhưng được áp dụng chính xác cho riêng loài này.<ref name=flora-of-northamerica-online/>
Tên thường gọi trong tiếng Nhật {{nihongo|''[[oni]]-yuri''|鬼百合|extra=lit. "quỷ bách hợp"}} nay hầu hết được sử dụng cho loài '' L. lancifolium ''.<ref name=WEP/>{{sfnp|Shimizu|1947|p=55}}<ref name=MAFF-forestry-agency-online/> Tên thay thế {{nihongo|''tengai-yuri''|天蓋百合|extra=lit. "thiên cái bách hợp"}},{{sfnp|Shimizu|1947|p=55}} được ghi chép sớm nhất từ năm 1900, với sự tham khảo từ giống hoa ra hoa kép {{nihongo|''yae-tengai''|八重天蓋|bát trọng thiên cái}},<ref name=inoue/><ref name=shin-shikunshi/> đã trở lại nhiều hơn trong các tác phẩm văn học gần đây.<ref name=makino1949/><ref name=izawa1980/>{{Refn|group="lower-alpha"|Một cuốn sách bằng tiếng Anh năm 1894 không chọn '' tengai '' mà thay vào đó là "ryori-yuri" như một tên gọi khác của '' L. tigrinum ''.<ref name=dai-nihon-nokai/> But {{nihongo|''ryōri-yuri''|料理百合|extra=lit. "liệu lí bách hợp"}} là tên của '' yamayuri '' ('' [[Lilium auratum | L. auratum]] '') theo một cuốn sách tham khảo khác.<ref name=nihon-ruigo-daijiten/>}}
Một loài cây tên ''on-yuri'' được ghi nhận trong văn học những năm 1900 là {{nihongo|''Kentan''|巻丹|extra=lit. "quyển đan"}},{{Refn|Đã tiết lộ rằng phần củ của giống Kentan này có vị đắng ('' Shin shikunshi ''),}}<ref name=shin-shikunshi/><ref name=nihon-ruigo-daijiten/> giống tên gọi trong tiếng Trung Quốc, {{linktext|卷|丹}} ''quyển đan''.<ref name=WEP/><ref name=flora-of-china-online/>
==Mô tả chung==
[[File:Lilium lancifolium bulbils2.jpg|thumb|Các mầm non ở kẽ lá cây Lilium lancifolium cho thấy rễ vào cuối mùa hè.]]
Giống như những bông hoa huệ thật khác, những bông hoa được sinh ra trên những thân cây thẳng đứng cao {{convert|80|-|200|cm}} và ra lá hình dao lưỡi chích (lanceolate) dài {{convert|6|-|10|cm}} và rộng {{convert|1|-|2|cm}}. ''Lilium lancifolium'' sinh ra các [[chồi con]] trên không, được gọi là mầm non ở kẻ lá, trong [[nách lá]].<ref name=ohwi/> Mầm non của kẽ lá không phổ biến trong số các loài '' Lilium '' và sinh các cây mới là bản sao của cây ban đầu.<ref name=flora-of-northamerica-online/>
Các bông hoa không có mùi.<ref name=ohwi/> Mỗi bông hoa kéo nở vài ngày và nếu thụ phấn sẽ tạo ra những quả nang có nhiều hạt mỏng.<ref name=flora-of-northamerica-online/>
==Các biến thể==
[[File:Lilium lancifolium 'Flore Pleno' (Double Tiger Lily).jpg|thumb|''Lilium lancifolium'' 'Flore Pleno' (hoa kép)]]
The names of names considered as varieties at some time are:
{{bulleted list
|''Lilium lancifolium'' var. ''densum'' <small>W.Bull</small>
|''Lilium tigrinum'' var. ''fortunei'' <small>Standish</small>
|''Lilium tigrinum'' var. ''splendens'' <small>Van Houtte</small>
|''Lilium tigrinum'' var. ''flore-pleno'' <small>auct.</small>
|''Lilium tigrinum'' var. ''erectum'' <small>G.F.Wilson</small>
|''Lilium tigrinum'' var. ''plenescens'' <small>Waugh</small>
|''Lilium lancifolium'' var. ''flaviflorum'' <small>Makino</small>
|''Lilium lancifolium'' var. ''fortunei'' <small>(Standish) V.A.Matthews</small>
|''Lilium lancifolium'' var. ''splendens'' <small>(Van Houtte) V.A.Matthews</small>
}}
Giống hoa kép '' Lilium tigrinum flore pleno '', giống hoa kép, đã được xuất khẩu ra khỏi Nhật Bản bởi nhà thực vật học William Bull kể từ [[1869]].<ref>{{citation|editor-last=Moore |editor-first=Thomas |editor-link=Thomas Moore (botanist) |editor-last2=Paul |editor-first2=William |editor-link2=William Paul (nghiên cứu khoa học vườn tược)|title=A Beautiful Flower and Farm and Garden |journal=The Florist and Pomologist |year=1873 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/6059435#page/29/mode/1up |pages=15–16}}</ref>
==Thu hoạch và công dụng==
Loài cây này mọc hoang và hái lấy củ làm thức ăn cho vật nuôi ở châu Á.<ref name=dai-nihon-nokai/> Giống cây trồng 'Splendens' đã giành được Giải thưởng Award of Garden Merit của Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia.<ref>{{cite web|title=RHS Plant Selector - ''Lilium lancifolium'' 'Splendens'|url=http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=3386|accessdate=26 tháng 6 năm 2013}}</ref>
==Tính độc với mèo==
Một nghiên cứu về trường hợp điều trị thành công trên mèo ăn phải loài cây này đã được công bố năm 2007.<ref>Berg, Rebecca IM, Thierry Francey, and Gilad Segev (2007) "[https://www.academia.edu/download/53121064/j.1939-1676.2007.tb03032.x20170514-22472-1g04t1l.pdf Tiêu độc với tổn thương thận cấp tính ở mèo sau khi nhiễm độc hoa loa kèn vằn (Lilium lancifolium)]". ''Tạp chí về Nội khoa Thú y'' '''21'''(4), pp. 857–859.</ref>
==Các chú thích==
{{notelist}}
'''Trích dẫn'''
{{Reflist|30em|refs=
<ref name=aistova>{{citation|last=Aistova |first=Elena |authorlink=<!--Аистова, Елена Васильевна--> |title=Check-list of adventive flora of Amur region |script-title=ru:конспект адвентивной флоры амурской области |journal=Turczaninowia |volume=12 |number=1–2 |year=2009 |url=https://www.researchgate.net/publication/291831551_KONSPEKT_ADVENTIVNOJ_FLORY_AMURSKOJ_OBLASTI_CHECK-LIST_OF_ADVENTIVE_FLORA_OF_AMUR_REGION |page=21 <!--17–40-->}}</ref>
<ref name=czerepanov>Czerepanov, S.K. (1995). [https://books.google.com/books?id=52fdbx9XgC4C&pg=PA308 Vascular Plants of Russia and Adjacent States (The Former USSR): 1-516. Cambridge University Press.</ref>
<ref name=dai-nihon-nokai>{{cite book|author=Dai Nihon Nōkai |author-link=:ja:大日本農会 |title=Useful Plants of Japan Described and Illustrated |publisher=Agricultural Society of Japan<!--or Dai Nihon Nōkai --> |year=1895 |url=https://books.google.com/books?id=g9dBAAAAIAAJ&pg=PA27 |page=27}}</ref>
<ref name=flora-of-china-online>"[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=240001433 44. Lilium tigrinum Ker Gawler, Bot. Mag. 31: t. 1237. 1809.]", ''Flora of China'' '''24''', p. 146. {{linktext|卷|丹}} ''juan dan''.</ref>
<ref name=flora-of-northamerica-online>"[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027720 1. Lilium lancifolium Thunberg, Trans. Linn. Soc. London, Bot. 2: 333. 1794.]", ''Flora of North America'', '''26''', p. 178. Tiger lily, lis tigré.</ref>
<ref name=inoue>{{citation|ref=harv|last=Inoue |first=Ryūtarō |author-link=<!--井上竜太郎--> |title=Yuri kagami |script-title=ja:百合鑑 |publisher=Inoue Ryūtarō |year=1894 |url=https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/832642/18 |pages=17–18 |lang=ja}}</ref>
<ref name=izawa1980>{{citation|ref=harv|last=Izawa |first=Bonjin|author-link=:ja:伊沢凡人 |title=Genshoku-ban Nihon yakuyō shokubutsu jiten |script-title=ja:原色版日本薬用植物事典 |publisher=Seibundo Shinkosha <!--誠文堂新光社--> |year=1894 |url= |page=271 |lang=ja}}, "442 oni-yuri (tengai-yuri) (yae-tengai)",[https://ndlonline.ndl.go.jp/#!/detail/R300000001-I000001476392-00 Index] via [[National Diet Library|NDL]]</ref>
<ref name=kharkevich>[:ru:Харкевич, Сигизмунд Семёнович |Kharkevich, S.S.] (ed.) (1987). ''Plantae Vasculares Orientalis Extremi Sovietici'' 2: 1-448. Nauka, Leningrad.</ref>
<ref name=lim>{{cite book|ref=harv|last=Lim |first=T. K. |authorlink=<!--T. K. Lim -->|title=Edible Medicinal and Non Medicinal Plants: Volume 8, Flowers |place= |publisher=Springer Science & Business |year=2014 |url=https://books.google.com/books?id=-nvGBAAAQBAJ&pg=PA215 |page=215 |isbn=978-9-401-78748-2}}</ref>
<ref name=MAFF-forestry-agency-online>{{cite web|author=((Tohoku Regional Forest Office, Forestry Agency, MAFF)) |authorlink=:ja:東北森林管理局 |title=Angiosperms |script-title=ja:被子植物 |website=Shinrin no ikimono tachi |trans-website=The forests' living things |url=https://www.rinya.maff.go.jp/tohoku/koho/tohoku/3_zukan/1_syokubutsu/3_hishi.html |date=2016 |access-date=2020-01-16 |postscript=:}} "{{lang|ja|鬼百合}}" [[kanji]] form is verified.</ref>
<ref name=makino1949>{{citation|last=Makino |first=Tomitaro |authorlink=Tomitaro Makino<!--牧野富太郎-->|title=Shokubutsu chisiki |script-title=ja:植物知識 |publisher=Aozora Bunko |year=2007 |url=https://www.aozora.gr.jp/cards/001266/files/46821_29301.html}}, electronic edition based on book publ. Kodansha, 1981, 1993, originally published as ''Shiki no hana to kajitsu'' 四季の花と果実, [[Ministry of Communications (Japan)]], 1949</ref>
<ref name=nihon-ruigo-daijiten>{{citation|last=Shida |first=Gishu |authorlink=:ja:志田義秀 |last2=Saeki |first2=Tsunemaro|authorlink2=<!--佐伯常麿 サエキ, ツネマロ-->|last3=Haga |first3=Yaichi |authorlink3=:ja:芳賀矢一 |title=Yuri |script-title=ja:ゆり【百合】 |work=Nihon ruigo daijiten |script-work=ja:日本類語大辞典 |publisher=Kodansha<!--講談社 --> |year=1909 |url=https://books.google.com/books?id=TIlEAQAAMAAJ&pg=RA5-PA66 |page=1664}}</ref>
<ref name=lee>Lee, W.T. (1996). Lineamenta Florae Koreae: 1-1688. Soul T'ukpyolsi: Ak'ademi Sojok.</ref>
<ref name=ohwi>{{citation|last=Ohwi|first=Jisaburo |authorlink=Jisaburo Ohwi |editor-last=Meyer |editor-first=Frederick G. |editor-link=<!--Frederick Gustav Meyer--> |editor-last2=Walker |editor-first2=Egbert H. |editor-link2=<!--Egbert Hamilton Walker--> |title=Flora of Japan |place=Washington, D.C. |publisher=Smithsonian Institution |year=1965 |url=https://library.si.edu/digital-library/book/floraofjapaninen00oiji |page=297<!--1-1067--> |archive-url=https://archive.org/details/floraofjapaninen00oiji/page/296 |archivedate=2010-04-23}}</ref>
<ref name=shin-shikunshi>{{harvp|Shin shikunshi|1901}}, [https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/840167/49 pp. 85–86]</ref>
<ref name=WEP>{{cite book|ref=harv|last=Wiersema |first=John H. |authorlink=<!--John H. Wiersema--> |last2=León |first2=Blanca |authorlink2=<!--Blanca León -->|title=World Economic Plants: A Standard Reference |place= |publisher=CRC Press |year=1999 |url=https://books.google.com/books?id=AIrNBQAAQBAJ&pg=PA405 |page=405 |isbn=978-0-849-32119-1}}</ref>
}}
;Thư mục tham khảo
{{refbegin}}
* {{cite journal|ref=harv|last=Shimizu |first=Moto'o |authorlink=<!--清水基夫--> |title=Oni-Yuri (''Lilium lancifolium'' Thunb.) |journal=Lily Yearbook |publisher=North American Lily Society |number=7 |year=1947 |url=https://books.google.com/books?id=gXkmAQAAMAAJ&q%22tengai-yuri%22 |pages=55–}}
* Seika-en Sanjin 精花園山人 (1901), "Hana-yuri", trong {{citation|ref={{SfnRef|Shin shikunshi|1901}}|author=Shōkadō Shujin <!--et. al.-->|author-link=<!--薔花堂主人 --> |title=Shin shikunshi |script-title=ja:新四君子 |publisher=Tokyo Mita Ikushujyo<!--東京三田育種場--> |year=1901 |url=https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/840167/73 |pages=63–140 |lang=ja}}
{{refend}}
==Liên kết ngoài==
{{Taxonbar|from=Q266317}}
[[Thể loại:Chi Loa kèn]]
| |||