Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đại dịch COVID-19”

| map1 = COVID-19 Outbreak World Map.svg{{!}}upright=1.5

| legend1 = {{center|Bản đồ bùng phát đại dịch COVID-19 tính đến {{today}}}}

<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#510000; color:black; font-size:100%; text-align:center;">&nbsp;</span>&nbsp;1.000.000+ ca nhiễm được xác nhận</div>

<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#900000; color:black; font-size:100%; text-align:center;">&nbsp;</span>&nbsp;100.000–999.999 ca nhiễm được xác nhận</div>

| map2 = COVID-19 Outbreak World Map per Capita.svg{{!}}upright=1.5

| legend2 = {{Center|Bản đồ số ca nhiễm được xác nhận trên đầu người tính đến {{today}}}}

<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#4c0000; color:black; font-size:100%; text-align:center;">&nbsp;</span>&nbsp;10+ ca nhiễm trên 1.000 người</div>

<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#840000; color:black; font-size:100%; text-align:center;">&nbsp;</span>&nbsp;3–10 ca nhiễm trên 1.000 người</div>

| map3 = COVID-19 Outbreak World Map Total Deaths per Capita.svg{{!}}upright=1.5

| legend3 = {{Center|Bản đồ số ca tử vong trên đầu người tính đến {{today}}}}

<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:1.5em; height:1.5em; margin:1px 0; border:1px solid black; background-color:

#253494; color:black; font-size:100%; text-align:center;">&nbsp;</span>&nbsp;100+ ca tử vong trên 1 triệu người</div>

| virus_strain = [[SARS-CoV-2]]

| location = [[Đại dịch COVID-19 theo quốc gia và vùng lãnh thổ|Toàn cầu]]

| first_case = [[Vũ Hán]], [[Hồ Bắc]], [[Trung Quốc]]<br />{{coord|30|37|11|N|114|15|28|E|type:adm2nd_region:CN-42}}

| date = Ngày 1 tháng 12 năm 2019 – nay<ref name="Huang24Jan2020" /><br />({{time interval|2019-12-01|show=ymw|round=weeks}})

| arrival_date =

| active_cases = {{Số trường hợp trong đại dịch COVID-19|active|editlink=}}

| recovery_cases = {{Số trường hợp trong đại dịch COVID-19|recovered|editlink=}}

Ca tử vong do/với SARS-CoV-2 ngoài Trung Quốc đầu tiên là tại Philippines vào ngày 1 tháng 2,<ref name="APviruswhere2">{{cite news|url=https://apnews.com/VirusOutbreak|title=Where the virus has spread|last=Holm|first=Phil|access-date=29 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200130191856/https://apnews.com/VirusOutbreak|archive-date=30 January 2020|agency=Associated Press|last2=Moritsugu|first2=Ken|url-status=live|name-list-format=vanc}}</ref><ref name="twitter12237972982">{{cite web|url=https://twitter.com/WHOPhilippines/status/1223797298477424641|title=A 44-year-old male is confirmed as the second person with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in the Philippines. He passed away on 1 February 2020.pic.twitter.com/5a5tPWtvpc|last=Philippines|first=World Health Organization|date=1 February 2020|website=@WHOPhilippines|archive-url=https://web.archive.org/web/20200202054800/https://twitter.com/WHOPhilippines/status/1223797298477424641|archive-date=2 February 2020|access-date=2 February 2020|url-status=live}}{{Primary source inline|date=February 2020}}</ref><ref name="AutoDW-262">{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/world/coronavirus-updates-u-s-japanese-citizens-die-wuhan-global-deaths-n1132951|title=Coronavirus updates: U.S., Japanese citizens die in Wuhan|publisher=NBC News|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209101938/https://www.nbcnews.com/news/world/coronavirus-updates-u-s-japanese-citizens-die-wuhan-global-deaths-n1132951|archive-date=9 February 2020|access-date=10 February 2020|url-status=live}}</ref><ref name="NYT2020PhilDeath2">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/02/world/asia/philippines-coronavirus-china.html|title=Philippines Reports First Coronavirus Death Outside China|last=Ramzy|first=Austin|date=2 February 2020|work=[[The New York Times]]|access-date=4 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200203204845/https://www.nytimes.com/2020/02/02/world/asia/philippines-coronavirus-china.html|archive-date=3 February 2020|last2=May|first2=Tiffany|name-list-format=vanc|url-status=live}}</ref> và ca tử vong đầu tiên ngoài châu Á (tại Pháp) là vào ngày 15 tháng 2 năm 2020.<ref name="AutoDW-272">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/02/15/world/asia/coronavirus-china-live-updates.html|title=Coronavirus Live Updates: First Death Outside Asia Reported in France|date=15 February 2020|work=[[The New York Times]]|access-date=15 February 2020}}</ref>{{Tính đến|2020|02|24}}, ngoài lãnh thổ Trung Quốc đại lục, hơn chục người đã tử vong tại Iran, Hàn Quốc và Ý.<ref name="AJE_Qom_coverup_50deaths">{{cite news|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/02/legislator-iran-qom-alleges-virus-coverup-200224100832284.html|title=Legislator from Iran's Qom alleges virus coverup|date=24 February 2020|access-date=24 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224134920/https://www.aljazeera.com/news/2020/02/legislator-iran-qom-alleges-virus-coverup-200224100832284.html|archive-date=24 February 2020|publisher=[[Al Jazeera]]|url-status=live <!-- live|dead|unfit|usurped -->|url-access=<!-- (subscription/registration/limited) default=free -->}}</ref><ref name="SKorea_total_20200224">{{cite web|url=https://www.cdc.go.kr/board/board.es?mid=a20501000000&bid=0015|title=코로나바이러스감염증-19 국내 발생 현황(일일집계통계, 9시 기준)|date=24 February 2020|language=ko|trans-title=Corona Virus Infection-19 Domestic Occurrence (Daily Statistics, 9:00)}}</ref><ref name="AutoDW-28">{{cite news|url=https://www.repubblica.it/cronaca/2020/02/24/news/coronavirus_149_i_casi_confermati_conte_i_contagi_possono_crescere_-249427098/?ref=RHPPTP-BL-I249215369-C12-P2-S1.12-T1|title=Coronavirus, sette morti in Italia, 229 contagi. Le vittime di oggi hanno tutte più di 80 anni|date=24 February 2020|work=[[La Repubblica]]|access-date=24 February 2020|language=it|trans-title=Coronavirus, seven dead in Italy, 229 infections. Today's victims are all over 80 years old}}</ref> Sau đó thêm các ca tử vong do coronavirus cũng được báo cáo tại Bắc Mỹ, Úc, San Marino, Tây Ban Nha, Iraq, và Anh Quốc <ref>{{cite web|url=https://bnonews.com/index.php/2020/02/the-latest-coronavirus-cases/|title=Tracking coronavirus: Map, data and timeline|last=News|first=B. N. O.|date=18 February 2020|website=BNO News|access-date=1 March 2020}}</ref> và có thể cả CHDCND Triều Tiên. <ref>{{cite web|url=https://www.dailynk.com/english/sources-almost-200-soldiers-have-died-covid-19/|title=Sources: Almost 200 soldiers have died from COVID-19|last1=Joo|first1=Jeong Tae|date=9 March 2020|website=Daily NK|access-date=10 March 2020}}</ref>

 

 

<br />

Coronavirus chủ yếu truyền bệnh ở [[động vật]], nhưng đã [[tiến hóa]] và lây nhiễm sang người, như đã thấy ở [[Hội chứng hô hấp cấp tính nặng|SARS]], [[Hội chứng hô hấp Trung Đông|MERS]] và bốn loại [[coronavirus]] khác được tìm thấy ở người gây ra các triệu chứng nhẹ về hô hấp như [[cảm lạnh]] thông thường. Cả sáu loại đều có thể lây từ người sang người.<ref name="RyanHill2019">{{Chú thích sách|last1=Rogier van Doorn|first1=H.|last2=Yu|first2=Hongji|editors=Edward T Ryan, David R Hill, Tom Solomon, Timothy P Endy, Naomi Aronson|title=Hunter's Tropical Medicine and Emerging Infectious Diseases E-Book|chapter-url=https://books.google.com/books?id=y8SODwAAQBAJ&pg=PA286|edition=10th|year=2019|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-0-323-55512-8|page=286|chapter=33. Viral Respiratory Infections}}</ref><ref name=CDC13Jan2020>{{Chú thích web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/novel-coronavirus-2019.html|title=Novel Coronavirus 2019 {{!}} CDC|last=|first=|date=ngày 13 tháng 1 năm 2020|website=www.cdc.gov|language=Anh Mỹ||archive-url=https://web.archive.org/web/20200114084712/https://www.cdc.gov/coronavirus/novel-coronavirus-2019.html|archive-date=ngày 14 tháng 1 năm 2020|access-date=ngày 21 tháng 1 năm 2020}}</ref> Năm 2002, với nguồn gốc từ [[cầy hương]] từ các chợ động vật hoang dã, một đợt bùng phát SARS bắt đầu ở [[Trung Quốc đại lục]] và lan sang tận [[Canada]] và [[Hoa Kỳ]], khiến hơn 700 người tử vong trên toàn thế giới. Trường hợp cuối cùng xảy ra vào năm 2004.<ref name="RyanHill2019"/><ref name=BBC3Jan2020>{{Chú thích báo|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-china-50984025|title=Mystery pneumonia virus probed in China|last=|first=|date=ngày 3 tháng 1 năm 2020|work=BBC News|access-date=ngày 21 tháng 1 năm 2020||language=Anh Anh|archive-url=https://web.archive.org/web/20200105051949/https://www.bbc.com/news/world-asia-china-50984025|archive-date=ngày 5 tháng 1 năm 2020}}</ref><ref name=Time8Jan2020>{{Chú thích web|url=https://time.com/5759289/wuhan-pneumonia-outbreak-disease/|title=What to Know About the Wuhan Pneumonia Oubreak|last=|first=|date=|website=Time|language=en||archive-url=https://web.archive.org/web/20200108021836/https://time.com/5759289/wuhan-pneumonia-outbreak-disease/|archive-date=ngày 8 tháng 1 năm 2020|access-date=ngày 8 tháng 1 năm 2020}}</ref> Vào thời điểm đó, Trung Quốc bị WHO chỉ trích vì cách xử lý dịch bệnh.<ref name=Strait31Dec2019>{{Chú thích web |url=https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-probes-pneumonia-outbreak-for-sars-links-state-media |title=China probes pneumonia outbreak for Sars links: State media |date=ngày 31 tháng 12 năm 2019 |accessdate=ngày 21 tháng 1 năm 2020 |website=The Straits Times |archive-url=https://web.archive.org/web/20200102044602/https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/china-probes-pneumonia-outbreak-for-sars-links-state-media |archive-date=ngày 2 tháng 1 năm 2020 | }}</ref> Mười năm sau khi xuất hiện SARS, coronavirus liên quan đến [[lạc đà một bướu]], [[Hội chứng hô hấp Trung Đông|MERS]] cũng khiến 750 người tử vong ở 27 quốc gia.<ref name="RyanHill2019"/>

 

 

=== Các trường hợp đầu tiên ===

Các triệu chứng được báo cáo gồm [[sốt]] trong 90% trường hợp mắc bệnh,<ref name="Hui14Jan2020" /> mệt mỏi và [[Ho|ho khan]] trong 80% trường hợp,<ref name="Hui14Jan2020" /><ref name="wmhc2020-01-11">{{cite web|url=http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/showDetail/2020011109036|title=Experts explain the latest bulletin of unknown cause of viral pneumonia|date=ngày 11 tháng 1 năm 2020|website=Wuhan Municipal Health Commission|access-date=ngày 22 tháng 1 năm 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200111031745/http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/showDetail/2020011109036|archive-date=ngày 11 tháng 1 năm 2020}}</ref> 20% bị khó thở và [[suy hô hấp]] chiếm 15%.<ref name="CDC6Jan2020" /><ref name="wmhc2020-01-11" /><ref name="Schnirring6Jan20" /> [[X-quang]] ngực đã tiết lộ các dấu hiệu ở cả hai phổi.<ref name="CDC6Jan2020" /><ref name="Schnirring6Jan20" /> [[Dấu hiệu sinh tồn|Dấu hiệu sống]] nhìn chung là ổn định vào thời điểm nhập viện của những bệnh nhân.<ref name="wmhc2020-01-11" /> Các xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng [[bạch cầu]] thấp ([[Hạ bạch cầu|giảm bạch cầu]] và giảm [[Bạch cầu#Tế bào lympho|bạch cầu lympho]]).<ref name="Hui14Jan2020" /> Nhiều bệnh nhân còn có thể gặp các biểu hiện ngoài da, đặc biệt là ở các ngón chân<ref>{{Chú thích web|url=https://vtv.vn/vtv9/ngon-chan-covid-trieu-chung-la-o-benh-nhan-nhiem-virus-sars-cov-2-2020042418514675.htm|tựa đề=“Ngón chân Covid”: Triệu chứng lạ ở bệnh nhân nhiễm virus SARS-CoV-2|tác giả=|họ=|tên=|ngày=2020/4/24|website=Báo điện tử VTV|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/hien-tuong-ngon-chan-covid-4099463.html|tựa đề=Hiện tượng 'ngón chân Covid'|tác giả=|họ=|tên=|ngày=2020/5/15|website=[[VnExpress]]|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>

 

 

=== Giao thức chẩn đoán ===

Bộ Y tế và Phúc lợi Hàn Quốc đã bị chỉ trích vì chủ quan, đơn phương thực hiện tư vấn và kê đơn [[Dược phẩm|thuốc]] chữa bệnh chỉ thông qua [[Điện thoại thông minh|điện thoại]] mà không thảo luận với Hiệp hội Y khoa Hàn Quốc cũng như không nắm bắt được tính chất nghiêm trọng của COVID-19, và chính quyền cũng không ban bố quy định hạn chế [[Du lịch lữ hành|khách du lịch]] đến từ [[Trung Quốc đại lục]] mặc dù trước đó đã có nhiều cảnh báo từ các hiệp hội y tế và kiến nghị của công chúng.<ref name="AutoDW-232"/><ref name="AutoDW-233"/>

 

 

 

=== Chính phủ Nhật Bản ===

[[Du lịch]] là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất do lượng khách du lịch từ [[Trung Quốc đại lục]] giảm mạnh. Hậu quả là nhiều hãng hàng không như [[British Airways]], [[China Eastern]] và [[Qantas]] đã hủy các chuyến bay do nhu cầu đi lại thấp, thậm chí hãng hàng không khu vực Anh [[Flybe]] phải phá sản.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/business-51746564|tựa đề=Collapsed Flybe: 'Do not travel to the airport'|ngày=5 March 2020|nhà xuất bản=BBC}}</ref> Một số nhà ga và bến phà cũng đã bị đóng cửa.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/travel/story/coronavirus-scare-complete-list-of-airlines-suspending-flights-1650574-2020-02-27|tựa đề=Coronavirus scare: Complete list of airlines suspending flights|ngày=27 February 2020|nhà xuất bản=Reuters|via=India Today|ngày truy cập=7 March 2020}}</ref> Dịch bệnh trùng với mùa Chunyun, một mùa du lịch lớn gắn liền với kỳ nghỉ đón năm mới của Trung Quốc. Một số sự kiện tụ tập đông người đã bị chính quyền các quốc gia và khu vực hủy bỏ, bao gồm các lễ hội năm mới hàng năm. Các công ty tư nhân cũng tự đóng cửa cửa hàng và điểm du lịch của mình như [[Hong Kong Disneyland]] và [[Shanghai Disneyland Park|Shanghai Disneyland]].<ref name=autogenerated3>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2020/01/24/shanghai-disney-shuts-to-prevent-spread-of-virus.html|title=Shanghai Disney shuts to prevent spread of virus|date=24 January 2020|publisher=CNBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126022835/https://www.cnbc.com/2020/01/24/shanghai-disney-shuts-to-prevent-spread-of-virus.html|archive-date=26 January 2020|access-date=6 February 2020|url-status=live}}</ref><ref name="apnews-10e22bef65">{{cite web|url=https://apnews.com/10e22bef65d8e1a85ba0c1761c3ea711|title=New virus mutes Lunar New Year celebrations worldwide|date=25 January 2020|website=AP NEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20200131064331/https://apnews.com/10e22bef65d8e1a85ba0c1761c3ea711|archive-date=31 January 2020|access-date=31 January 2020|url-status=live}}</ref> Nhiều sự kiện [[Tết Âm lịch]] và các điểm tham quan du lịch đóng cửa nhằm ngăn chặn tụ họp đông người, bao gồm [[Cố Cung (Bắc Kinh)|Tử Cấm Thành]] ở [[Bắc Kinh]], các hội chợ đền truyền thống.<ref name="20200123dw">{{cite web|url=https://p.dw.com/p/3WhBc|title=China cancels Lunar New Year events over deadly virus fears|date=23 January 2020|publisher=Deutsche Welle|access-date=24 January 2020}}</ref> 24 trong số 31 tỉnh, thành phố và khu vực của Trung Quốc, chính quyền đã kéo dài kỳ nghỉ lễ năm mới đến ngày 10 tháng 2, hầu hết các nơi làm việc không mở cửa cho đến ngày đó.<ref name="AutoDW-273">{{cite web|url=https://www.scmp.com/news/china/society/article/3048780/china-goes-back-work-after-lunar-new-year-will-coronavirus|title=As China goes back to work, will the coronavirus spread even more rapidly?|author=Gigi Choy, Echo Xie|date=4 February 2020|website=South China Morning Post|archive-url=https://web.archive.org/web/20200206071612/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3048780/china-goes-back-work-after-lunar-new-year-will-coronavirus|archive-date=6 February 2020|access-date=6 February 2020|url-status=live}}</ref><ref name=":18">{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2020/02/01/coronavirus-more-of-china-extend-shutdown-accounting-for-80percent-of-gdp.html|title=More than half of China extends shutdown over virus|last=Cheng|first=Evelyn|date=1 February 2020|publisher=CNBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20200205070134/https://www.cnbc.com/2020/02/01/coronavirus-more-of-china-extend-shutdown-accounting-for-80percent-of-gdp.html|archive-date=5 February 2020|access-date=6 February 2020|name-list-format=vanc|url-status=live}}</ref> Những khu vực này đóng góp 80% [[GDP]] quốc gia và 90% xuất khẩu.<ref name=":18" /> [[Hồng Kông]] đã nâng mức độ phản ứng với [[bệnh truyền nhiễm]] lên mức cao nhất và tuyên bố tình trạng khẩn cấp, đóng cửa các trường học cho đến tháng 3 và hủy bỏ lễ đón năm mới.<ref name="AutoDW-274">{{cite web|url=https://www.discoverhongkong.com/eng/see-do/events-festivals/highlight-events/chinese-new-year-celebrations.jsp|title=Hong Kong Chinese New Year|publisher=Hong Kong Tourism Board|archive-url=https://web.archive.org/web/20191129175806/http://www.discoverhongkong.com/eng/see-do/events-festivals/highlight-events/chinese-new-year-celebrations.jsp|archive-date=29 November 2019|access-date=26 January 2020|url-status=live}}</ref><ref name="SCMP25012020">{{Cite news|url=https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3047645/china-coronavirus-hong-kong-students-get-two-more|title=China coronavirus: Hong Kong leader hits back at delay criticism as she suspends school classes, cancels marathon and declares city at highest level of emergency|last=Lum|first=Alvin|date=25 January 2020|work=South China Morning Post|access-date=26 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200125085413/https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3047645/china-coronavirus-hong-kong-students-get-two-more|archive-date=25 January 2020|last2=Sum|first2=Lok-kei|name-list-format=vanc|url-status=live}}</ref>

 

 

== Xem thêm ==