Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chu Du”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Dòng 25:
Chu Du nổi tiếng với chiến thắng ở [[Xích Bích, Hàm Ninh|Xích Bích]] trước đại quân của [[Tào Tháo]]. [[Trận Xích Bích]] là trận chiến lớn nhất thời đó, là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử giúp phân định cục diện [[Tam Quốc]], nên tên tuổi của ông mãi đi vào [[lịch sử Trung Quốc]]. Tuy nhiên, chỉ 2 năm sau đó thì ông qua đời ở tuổi 36.
Trong [[tiểu thuyết]] ''[[Tam Quốc diễn nghĩa
== Cuộc đời và sự nghiệp ==
===Thời trẻ===
==== Thân thế ====
Chu Du xuất thân từ gia đình danh giá, nhiều đời đều làm quan. Cha ông là [[Chu Dị]] (周異) từng làm Huyện lệnh [[Lạc Dương]],<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Cha Du là Dị, làm Lạc Dương lệnh''. ([[Chữ Hán]]: 父異,洛陽令)</ref> chú là Chu Thượng (周尚) có thời gian làm [[Thái thú]] [[Đan Dương]].<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Chú của Du là Thượng làm Thái thú Đan Dương''. ([[Chữ Hán]]: 瑜從父尚為丹楊太守)</ref> Ông nội là Chu Cảnh (周景) và bác là Chu Trung (周忠) đều từng làm quan đến chức [[Thái úy]].<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Tổ phụ là Cảnh, con Cảnh là Trung, đều làm quan Thái
Chu Du sinh ra và lớn lên tại huyện Thư, quận [[Lư Giang, An Huy|Lư Giang]]<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Chu Du tự Công Cẩn, người huyện Thư quận Lư Giang''. ([[Chữ Hán]]: 周瑜字公瑾,廬江舒人也)</ref> (nay là [[Thư Thành]], [[An Huy]]). Sử sách ghi lại rằng ông "cao lớn, cường tráng, đẹp trai",<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Du cao lớn cường tráng có tư nhan''. ([[Chữ Hán]]: 瑜長壯有姿貌)</ref> tuổi trẻ đã rất am hiểu [[âm nhạc]]. Nếu nhạc đánh sai một nốt, dù đã uống say, Chu Du vẫn biết ngay, bởi vậy thời ấy có câu rằng "''Khúc hữu ngộ, Chu Lang cố"'' (khúc nhạc lỡ sai, Chu Lang ngoảnh lại).<ref name=":13">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Du còn trẻ đã rất hiểu âm nhạc, dù sau khi uống ba chén rượu, có người đánh sai một nốt nhạc, Du tất biết ngay, cho nên người bấy giờ có câu rằng: “Khúc nhạc lỡ sai, Chu lang ngoảnh lại.”''. ([[Chữ Hán]]: 瑜少精意於音樂。雖三爵之後,其有闕誤。瑜必知之,知之必顧,故時人謠曰:「曲有誤,周郎顧。」)</ref>
==== Kết bạn với Tôn Sách ====
Lư Giang thuộc vùng [[Hoài Nam]] của [[Trung Nguyên]], nhưng rất gần đất [[Ngô]] [[Việt]]. Khi [[Tôn Kiên]] khởi binh đánh [[Đổng Trác]] (năm [[190]]) đã đưa cả nhà đến đó, ở lại huyện Thư. Chu Du gặp con trai Kiên là [[Tôn Sách]], hai người bằng tuổi nhau,<ref>Theo lời của [[Ngô phu nhân (Tôn Kiên)|mẹ Tôn Sách]] trong ''Giang biểu truyện'' của Ngu Phổ thì Chu Du sinh sau Tôn Sách một tháng.</ref> trở thành bạn rất thân.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Tôn Kiên hưng nghĩa binh đánh Đổng Trác, dời gia quyến đến huyện Thư. Con của Kiên là Sách cùng bằng tuổi với Du, kết bạn thân thiết''. ([[Chữ Hán]]: 孫堅與義兵討董卓,徙家於舒。堅子策與瑜同年,獨相友善)</ref>
Chu Du nhường gian nhà phía Nam để gia đình Tôn Sách ở trọ, lại lên nhà lạy chào mẹ của Sách, chia sẻ đồ đạc của cải dùng chung.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Du nhường gian nhà phía Nam cho Sách làm chỗ trọ, lại lên nhà lạy mẹ Sách, có đồ đạc gì cùng dùng chung''. ([[Chữ Hán]]: 瑜推道南大宅以舍策,升堂拜母,有無通共)</ref> Hai người cùng kết giao với các danh sĩ ở [[Giang Nam]], trở nên nổi tiếng.<ref>'''Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa''' (
=== Giúp Tôn Sách lập nghiệp ===
Dòng 74:
==== Bình định Dự Chương, trấn giữ Ba Khâu ====
Lưu Huân mất thành, chạy về phía tây cầu viện [[Hoàng Tổ]]. Hoàng Tổ gửi 5.000 thủy quân thiện chiến tới giúp Lưu Huân. Quân Tôn Sách lại đánh bại Lưu Huân,
Lưu Huân phải chạy về phía bắc hàng [[Tào Tháo]]. Tôn Sách và Chu Du quay sang đánh Hoàng Tổ. Hai bên đánh một trận lớn ở gần Vũ Xương. Dù có viện binh từ [[Lưu Biểu]], nhưng Hoàng Tổ vẫn bại trận. Tuy thắng nhưng Tôn Sách phải quay về bình định nốt Dự Chương.<ref name=":1" /> Hoàng Tổ vẫn giữ được Giang Hạ.
Dòng 90:
==== Tình hình Đông Ngô lúc đó ====
[[Tôn Sách]] tuy đã đặt xong nền móng cho nước Đông Ngô sau này, nhưng cái chết của ông đã khiến tập đoàn họ Tôn có nguy cơ tan vỡ, nguyên nhân như [[Tôn Thịnh]] nói là: “''nghiệp không có tích đức cơ bản, bang không có cơ sở vững chắc''”.<ref>[[Tam quốc chí]] - ''Tôn Sách truyện''</ref> Họ Tôn tuy gốc gác ở Giang Đông, nhưng không phải danh gia "sĩ tộc"; [[Tôn Kiên]] khởi nghiệp ở vùng Hoài-Tứ, được cho là "Giang Tây", lại phục vụ cho "phản thần" [[Viên Thuật]]. Vì vậy, [[Tôn Sách]] đem quân cũ của cha sang sông chinh phạt Giang Đông, thì người Giang Đông coi họ Tôn là người ngoài vào xâm lược, tuy khống chế được 5 quận nhưng là do dùng vũ lực đoạt được, nhiều nơi còn chưa thần phục. Sách lại trấn áp bằng cách "giết các anh hào" chống đối, khiến nhiều người căm hận.<ref>'''Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc''' (
Trong chính quyền non trẻ của họ Tôn lúc này lại không đồng lòng, chia làm 3 phái chính:<ref>'''Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc''' (
*Một là "tướng lĩnh Hoài-Tứ", gồm những người đã theo Tôn Kiên, Tôn Sách từ trước, cùng vượt sông sang đánh chiếm Giang Đông như: [[Trình Phổ]], [[Hoàng Cái]], [[Hàn Đương]], [[Tưởng Khâm]], [[Chu Thái]]... và đứng đầu là Chu Du. Nhóm này trung thành với họ Tôn, và chủ yếu là tướng lĩnh quân sự.
*Hai là "Bắc sĩ lưu vong", gồm những người đã chạy loạn từ phương Bắc xuống miền Nam lánh nạn, như: [[Gia Cát Cẩn]], [[Bộ Chất]], Nghiêm Tuấn, [[Trương Hoành]], và tiêu biểu là [[Trương Chiêu]]. Nhóm này chủ yếu là quan văn, tư tưởng phân tán, mỗi người một ý, lo thân mình trước.
*Ba là "tứ đại gia tộc Giang Đông" gồm Ngu, Ngụy, Cố, Lục, gồm những nhân sĩ như: [[Ngu Phiên]], Ngụy Đằng, [[Cố Ung]], và [[Lục Tốn]]. Nhóm này căm ghét họ Tôn, tìm cách chống đối.
Tôn Quyền lúc đó còn nhỏ tuổi, nhờ có Trương Chiêu và Chu Du phò tá, một văn một võ, một già một trẻ, như là hai trụ chống trời, mới khiến sự nghiệp họ Tôn đứng vững và tiếp tục phát triễn.<ref>'''Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc''' (
Lúc trước [[Lỗ Túc]] đưa cả nhà sang sông cùng Chu Du, nhưng dừng lại ở Khúc A. Không rõ ông có phục vụ cho Tôn Sách hay không (nếu có thì không được trọng dụng), nhưng Chu Du lúc này tiến cử Túc với Tôn Quyền. Hai người sau khi hội đàm thì tâm đầu ý hợp, Lỗ Túc trở thành nhà hoạch định chiến lược được Tôn Quyền yên mến.<ref>'''Dịch Trung Thiên, Phẩm Tam Quốc''' (
==== Khuyên Tôn Quyền không gửi con tin ====
Dòng 116:
==== Thuyết phục Tôn Quyền kháng Tào ====
[[Lưu Biểu]] chết bệnh, con là [[Lưu Tông]] đầu hàng Tào Tháo. Tào Tháo chiếm được [[Kinh Châu]], thu được hết thủy quân Kinh châu, chiến thuyền, cùng mấy chục vạn quân bộ, khiến người ở Giang Đông đều kinh hãi, lo lắng.<ref name=":6">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Tháng chín năm ấy, Tào công thâm nhập Kinh châu, Lưu Tông dẫn chúng ra hàng, Tào công thu được hết thuỷ quân, thuyền bè và mấy chục vạn quân bộ, tướng sĩ hay tin đều kinh hãi. Quyền mời quần hạ đến, hỏi kế sách. Hết thảy kẻ bàn luận đều nói: “Tào công là kẻ sài lang, nhưng giả danh là tướng nhà Hán, ép thiên tử để chinh phạt bốn phương, nói là làm việc vì triều đình, nay chúng ta chống cự lại, là việc chẳng thuận lẽ. Vả lại cái ưu thế lớn của tướng quân, có thể lấy đó để cự với Tháo, là Trường Giang vậy. Nay Tháo lấy được Kinh Châu, chiếm hết đất ấy, nắm giữ được thuỷ quân của Lưu Biểu, chiến hạm che kín mặt sông, có đến mấy nghìn chiếc, toàn bộ quân Tháo men theo sông, kiêm gồm bộ binh, thuỷ lục cùng tràn xuống, thế là cái hiểm của Trường Giang, địch đã chia
Tháo lấy danh nghĩa của [[Hán Hiến Đế|Hán đế]] yêu cầu Tôn Quyền đầu hàng. Quyền gọi quần thần dưới trướng đến hỏi kế sách. Đa phần đều cho rằng nên hàng, bởi Tháo mang danh Thiên Tử nay lại được [[thủy quân]] [[Kinh Châu]], lợi thế của [[Trường Giang]] đã không còn.<ref name=":6" />
Chu Du không đồng ý, cho rằng Tào Tháo "''giả danh tướng nhà Hán, kỳ thực là giặc nhà Hán''", còn Tôn Quyền "''thừa kế cơ nghiệp [[Tôn Kiên|cha]] [[Tôn Sách|anh]], binh hùng tướng mạnh, phải vì nhà Hán diệt trừ kẻ bạo tàn''", đồng thời phân tích ra 4 điều kỵ trong binh pháp mà Tào Tháo đang phạm phải:<ref name=":02">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9,
* Đất Bắc chưa thật sự yên, vùng Tây Lương có [[Mã Đằng]], [[Hàn Toại]] là mối lo sau lưng Tháo.<ref name=":02" />
Dòng 131:
[[Tôn Quyền]] nghe Chu Du phân tích xong, nói "''Ngươi nói rất hợp ý cô, thực là trời đem ngươi đến cho ta vậy!''",<ref name=":02" /> rồi chụp lấy thanh đao chém đứt góc bàn, nói: "''Ai còn dám nói đến chuyện đón rước Tháo, sẽ như cái bàn này''."<ref>'''[[Ngu Phổ]], [[Giang Biểu truyện]]''': ''Quyền chụp thanh đao phạt đứt góc bàn ở trước mặt nói: "Chư tướng còn ai dám nói đến việc đón rước Tháo, sẽ giống như cái bàn này!"'' [[Chữ Hán]]: 權拔刀斫前奏案曰:「諸將吏敢復有言當迎操者,與此案同!」</ref>
Kết thúc buổi chầu, Chu Du lại vào thưa về thực lực đôi bên để Tôn Quyền khỏi lo lắng:<ref name=":12">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9,
* Quân Tào nói có tổng cộng 800.000, thật ra chỉ có khoản 150.000 đến 160.000, lại mệt mỏi lắm rồi.<ref name=":12" />
Dòng 141:
[[Bùi Tùng Chi]] chú giải ''[[Tam quốc chí]]'' cho rằng người đầu tiên khuyên [[Tôn Quyền]] đánh Tào là [[Lỗ Túc]], sau đó Chu Du thuyết phục được Quyền hạ quyết tâm, đây là công của cả hai người.<ref>'''Bùi Tùng Chi (chú giải), [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du truyện''': ''Thần Tùng Chi cho rằng khởi xướng cái kế cự Tào công, ban đầu thực bởi Lỗ Túc vậy. Vào lúc ấy Du còn ở Bà Dương, Túc khuyên Quyền gọi Du, Du từ Bà Dương trở về, chỉ là cùng với Túc không hẹn mà cùng ý, cho nên có thể nói là hai người cùng lập được đại công. Bản truyện nói ngay rằng, Quyền mời quần hạ đến, hỏi kế sách, Du bác bỏ lời bàn của chúng nhân, một mình bày kế kháng cự địch, xong cũng chẳng bảo rằng Túc đã bầy mưu từ trước, sợ là đã bỏ mất đi cái khéo của Túc vậy.'' [[Chữ Hán]]: 臣松之以為建計拒曹公,實始魯肅。於時周瑜使鄱陽,肅勸權呼瑜,瑜使鄱陽還,但與肅闇同,故能共成大勳。本傳直云,權延見群下,問以計策,瑜擺撥眾人之議,獨言抗拒之計,了不云肅先有謀,殆為攘肅之善也</ref>
:Trong [[tiểu thuyết]] [[Tam quốc diễn nghĩa]], [[nhà văn]] [[La Quán Trung]] đã [[hư cấu]] ra tình tiết [[nhân vật]] [[Gia Cát Lượng]] sử dụng bài ''phú Đồng Tước đài'' để khích nhân vật Chu Du đánh Tào, đây là việc [[Hư cấu|hoàn toàn không có thật]] bởi 3 năm sau đó Tào Tháo mới cho xây Đồng Tước đài, và 2 năm sau nữa [[Tào Thực]] mới làm bài phú này.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngụy thư, Vũ Đế kỷ, Trần Tư Vương Tào Thực truyện''': [[Trận Xích Bích]] diễn ra năm [[207]], Đồng Tước đài (銅雀臺) được xây dựng vào mùa đông năm [[210]] (năm Kiến An thứ 15), bài ''Đồng Tước đài phú'' của [[Tào Thực]] lại được viết vào năm [[212]] (hai năm sau khi công trình hoàn thành). Như vậy Gia Cát Lượng không thể biết được bài phú viết sau đó 5 năm.</ref> Sử gia Dịch Trung Thiên cho rằng vở kịch "Khổng Minh dùng kế khích Chu Du" của La Quán Trung thật sự khôi hài, dựng nên hình tượng Gia Cát Lượng, Chu Du, Lỗ Túc đều "chẳng ra gì": nhân vật Lỗ Túc ngẩn ngơ đần độn, nhân vật Gia Cát Lượng lên mặt ta đây dối trá lung tung mất tư cách, nhân vật Chu Du không lo quốc gia hưng vong mà đánh Tào chỉ vì ghen tuông...<ref>'''Dịch Trung Thiên''', '''Phẩm Tam Quốc''' (
=== Xích Bích nổi danh ===
Dòng 147:
==== Hợp quân với Lưu Bị ====
Lưu Bị [[Trận Trường Bản|thua to ở Trường Bản]], phải bỏ cả vợ con<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Thục thư - Tiên Chủ truyện''': Tiên chủ vứt vợ con, cùng Gia Cát Lượng, Trương Phi, Triệu Vân cùng mấy chục tên khinh kỵ ra đi, Tào công thu được dân chúng và nhiều trang bị nặng.</ref><ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Thục thư - Triệu Vân truyện''': Tiên chủ bị Tào công bức ở cầu Trường Bản, Đương Dương, bỏ vợ con, chạy xuống phía nam.</ref><ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Thục thư - Trương Phi truyện''': Tiên chủ nghe tin Tào công đến, đã bỏ vợ con mà chạy, để Trương Phi và hai chục kỵ sĩ đi ở phía sau.</ref><ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngụy thư 9 - Chư Hạ Hầu Tào truyện''': ''Khi theo đi đánh Kinh Châu, truy đuổi Lưu Bị '''ở Trường Bản''', '''bắt được xe truy trọng và hai con gái của Bị''', thu gom được binh tốt tản mát của Bị. Lại tiến đến thu hàng Giang Lăng, rồi theo về Tiêu huyện. Năm Kiến An thứ mười lăm chết. Văn Đế lên tức vị, truy thụy cho '''(Tào) Thuần''' là Uy hầu''.</ref> chạy về Hạ Khẩu. Lúc này Lỗ Túc đến, giới thiệu rằng mình là bạn [[Gia Cát Cẩn]], khuyên Lưu Bị liên minh với Tôn Quyền. Bị cử Gia Cát Lượng làm sứ giả tới Giang Đông.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Lỗ Túc truyện''': ''Lưu Biểu chết, Túc đến nói rằng: “Kinh Sở liền kề với ta, dòng nước thuận lên phía bắc, ngoài liền dải với miền Giang Hán, trong bao bọc gò, có cái vững của thành vàng, đồng lầy vạn dặm, dân chúng giàu có, niếu chiếm lấy đất ấy, đấy là cái của cải của Đế
Quyền phong cho Chu Du là ''Tả Đô Đốc'' (左督),<ref name=":7">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 2, Ngô Chủ truyện''': ''Du, Phổ làm Tả, Hữu đô đốc, đều lĩnh vạn quân, cùng đi với Bị, gặp quân của Tào Công ở Xích Bích.'' ([[Chữ Hán]]: 瑜、普爲左右督,各領萬人,與備俱進,遇於赤壁)</ref> [[Trình Phổ]] làm Hữu Đô Đốc (右督),<ref name=":7" /> Lỗ Túc làm Tham quân Hiệu Úy, dẫn 3 vạn binh mã đi hợp quân với [[Lưu Bị]].<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], Tam quốc chí, Thục thư 5, Gia Cát Lượng truyện''': ''Lượng nói: "... cùng Lưu Dự Châu đồng tâm hiệp lực, tất phá được quân của Tháo vậy. Quân Tháo bị phá, ắt hẳn quay về Bắc, như vậy thế Kinh-Ngô sẽ cường, chân đỉnh hình thành. Cơ hội thành bại, là ở hôm nay vậy.” Quyền rất hài lòng, lập tức phái Chu Du-Trình Phổ, Lỗ Túc nắm ba vạn thủy quân, theo Lượng đến gặp Tiên chủ, cùng hợp sức cự Tào Công.'' ([[Chữ Hán]]: 亮曰:「... 與豫州協規同力,破操軍必矣。操軍破,必北還,如此則荊、吳之勢彊,鼎足之形成矣。成敗之機,在於今日。」權大悅,即遣周瑜、程普、魯肅等水軍三萬,隨亮詣先主,并力拒曹公)</ref>
==== Tôn, Lưu lo lắng; Chu Du tự tin ====
Lúc Chu Du dẫn quân đi, [[Tôn Quyền]] vẫn nghi ngờ khả năng chiến thắng. Quyền vỗ vai ông, nói: "''Đô đốc hãy tận lực, dốc hết sức, nếu có gì không thuận lợi thì còn có ta đây. Ta sẽ quyết một trận sống mái với [[Tào Tháo]], quyết không hối hận.''"<ref name=":8">'''Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện''' (
Thuyền của Chu Du đi trước ra Phàn Khẩu, đại quân chưa đến, thì [[Lưu Bị]] đã tới gặp. Hai người bàn chuyện ở trên thuyền, Bị hỏi quân số Đông Ngô được bao nhiêu. Chu Du thản nhiên trả lời: "''Chỉ có hơn 3 vạn.''" Lưu Bị rất thất vọng và lo lắng vì thấy quân quá ít. Chu Du tự tin nói: "''Lưu Dự Châu xem tôi đánh bại Tào A Man nhé!''"<ref name=":8" /><ref name="DTT191">'''Dịch Trung Thiên''', ''Phẩm Tam Quốc'' (
Lưu Bị về trại càng nghĩ càng thấy lo sợ, ngầm sai [[Quan Vũ]] đi bố trí sẵn ở bờ bắc sông [[Hán Thủy]], đề phòng nhỡ khi thua thì còn có chỗ đấy để chạy về.<ref name=":8" /><ref name="DTT191"/><ref name="BTC"/>
Dòng 161:
Đúng như tiên đoán của Chu Du,<ref name=":02" /> quân Tào bị dịch bệnh, mới giao chiến một trận đã thua, phải thối lui đóng ở bờ bắc [[Xích Bích, Hàm Ninh|sông Xích Bích]], quân Ngô đóng ở bờ nam.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du truyện''': ''Quyền bèn phái Du cùng với bọn Trình Phổ giúp đỡ Bị hợp lực chống Tào Công, đối địch nhau ở Xích Bích. Bấy giờ rất nhiều quân lính của Tào công bị bệnh, mới giao chiến một trận, Công thua binh thối lui, dẫn quân về Giang Bắc. Bọn Du ở bờ nam.'' [[Chữ Hán]]: 權遂遣瑜及程普等與備並力逆曹公,遇於赤壁。時曹公軍眾已有疾病,初一交戰,公軍敗退,引次江北。瑜等在南岸。</ref>
Quân của Chu Du ít hơn nhiều, nhưng lại chiếm ưu thế về thủy chiến, [[Tào Tháo]] không thể qua sông nên đóng trại ở bờ bắc để huấn luyện quân. Lúc này là mùa đông giá rét, gió bắc thổi mạnh, thuyền bè chao đảo, trong quân Tào nhiều người mắc bệnh. Để giải quyết vấn đề này, Tào Tháo ra lệnh dùng xích sắt nối thuyền lớn lại<ref>'''Dịch Trung Thiên''', ''Phẩm Tam Quốc'' (
:Trong [[tiểu thuyết]] [[Tam quốc diễn nghĩa]], [[nhà văn]] [[La Quán Trung]] đã thêm tình tiết [[hư cấu]] rằng [[Bàng Thống]] bày ra kế "liên hoàn thuyền" để lừa [[Tào Tháo]], giúp Chu Du chiến thắng. Việc này hoàn toàn không được ghi trong bất kỳ sách sử nào.
Dòng 170:
Do bị liên quân của Tôn Quyền và Lưu Bị đuổi, Tào Tháo cho Tào Nhân giữ Nam Quận, rồi rút về phương bắc.<ref>'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du truyện''': ''Bị với bọn Du lại hợp sức truy kích. Tào công để bọn Tào Nhân trấn giữ thành Giang Lăng, còn mình theo lối tắt chạy về Bắc.'' [[Chữ Hán]]: 備與瑜等復共追。曹公留曹仁等守江陵城。逕自北歸。</ref> [[Trận Xích Bích]] đưa tên tuổi Chu Du nổi lên, và được liệt vào hàng những tướng giỏi của lịch sử Trung Quốc.
:Trong [[tiểu thuyết]] [[Tam quốc diễn nghĩa]], [[nhà văn]] [[La Quán Trung]] đã [[hư cấu]] ra hàng loạt tình tiết miêu tả mưu kế thần thánh của [[nhân vật]] [[Gia Cát Lượng]] trong suốt chiến dịch Xích Bích như "thuyền cỏ mượn tên", cùng Chu Du viết chữ "Hỏa" trong lòng bàn tay, lập đàn hô mưa gọi gió đông (tất cả đều không có thật) khiến nhân vật Chu Du ghen tức tài năng. Trên thực tế, theo các sử gia, Gia Cát Lượng không những không có vai trò quân sự gì trong trận Xích Bích, mà còn "đã học tập được nhiều điều bổ ích ở Chu Du và [[Lỗ Túc]]".<ref name="Truyện 2003">'''Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện''' (
==== Lưu Bị, Tào Tháo gièm pha ====
Trong một bữa tiệc, [[Tôn Quyền]] và [[Lưu Bị]] nói chuyện về thứ bậc các quan tướng, Bị khen Chu Du:<ref name=":5" /><blockquote>“''Công Cẩn văn võ thao lược, là anh tài trong đám vạn người.''”<ref name=":5" /></blockquote>nhưng sau đó lại chêm thêm rằng:<ref name=":5" /><blockquote>“''Xem người có chí khí lớn như thế, sợ rằng chẳng chịu làm kẻ bầy tôi tầm thường lâu.''”<ref name=":5" /></blockquote>[[Tào Tháo]] thua chạy về đến [[Trung Nguyên]], tuyên bố rằng mình chẳng có gì phải xấu hổ,<ref name=":5" /> rồi gửi thư cho Tôn Quyền, viết:<blockquote>“''Chiến dịch Xích Bích, gặp lúc có dịch bệnh, Cô đốt thuyền rồi tự lui quân, không ngờ Chu Du thu được cái hư danh ấy.''”<ref name=":5">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Buổi tiệc lớn đến lúc tàn, bọn Chiêu-Túc ra trước, chỉ còn mình Quyền và Bị ở lại nói chuyện, nhân nói đến ngôi thứ, Bị khen Du rằng: “Công Cẩn văn võ thao lược, là anh tài trong đám vạn người, xem người có khí độ rộng rãi như thế, sợ rằng chẳng làm kẻ bầy tôi tầm thường lâu vậy.” Du phá được quân Nguỵ, Tào công nói: “Cô chẳng xấu hổ vì chạy.” Sau lại gửi thư cho Quyền nói: “Chiến dịch Xích Bích, gặp lúc có dịch bệnh, Cô đốt thuyền rồi tự lui quân, thành thử Chu Du thu được cái hư danh ấy.” Cái oai danh của Du vang xa, cho nên Tào Công, Lưu Bị đều sợ mà gièm pha.'' ([[Chữ Hán]]: 大宴會敘別。昭、肅等先出,權獨與備留語,因言次,嘆瑜曰:「公瑾文武籌略,萬人之英,顧其器量廣大,恐不久為人臣耳。」瑜之破魏軍也,曹公曰:「孤不羞走。」後書與權曰:「赤壁之役,值有疾病,孤燒船自退,橫使周瑜虛獲此名。」瑜威聲遠著,故曹公、劉備咸欲疑譖之)</ref></blockquote>Thế nhưng dù người khác có bình luận ra sao thì [[Tôn Quyền]] vẫn một lòng tín nhiệm Chu Du.<ref>'''Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa''' (
==== Tưởng Cán dụ hàng ====
Dòng 230:
Sau khi liên quân thắng trận, Lưu Bị tuy muốn ly gián Chu Du và Tôn Quyền, nhưng vẫn phải khen ông rằng:<ref name=":5" /><blockquote>“''Công Cẩn văn võ thao lược, là anh tài trong đám vạn người.''”<ref name=":5" /></blockquote>Năm [[731]], [[Đường Minh Hoàng]] cho xây Võ miếu đầu tiên gọi là ''Thái Công Thượng phụ miếu'', thờ chủ thần là [[Khương Tử Nha|Khương Thái Công]] cùng 10 danh tướng các thời. Năm [[782]], [[Đường Đức Tông]] đưa thêm vào Võ miếu một số danh tướng như [[Tôn Tẫn]], [[Liêm Pha]], [[Vệ Thanh]], [[Hoắc Khứ Bệnh]]... trong đó thời Tam quốc có '''Chu Du''',<ref>{{Chú thích web|url=https://baophapluat.vn/dan-sinh/nguoi-dan-ong-tu-quy-hoa-thanh-than-duoc-tho-nhieu-nhat-o-trung-quoc-310373.html|tựa đề=Người đàn ông 'từ quỷ hóa thành thần' được thờ nhiều nhất ở Trung Quốc|tác giả=Lan Hương|họ=|tên=|ngày=|website=Báo điện tử Pháp luật Việt Nam|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> [[Đặng Ngải]], [[Quan Vũ]], [[Trương Phi]].
Trần Văn Đức, tác giả sách ''Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện'' (thuộc thể loại ''Tam Quốc ngoại truyện'') đánh giá Chu Du là một [[thiên tài]] quân sự. Những phân tích của Chu Du về thực lực của quân Tào trước trận Xích Bích cho thấy ông có thiên tài vạch sách lược chiến đấu, lại liên tục ở chiến trường nên thông tin [[tình báo]] của ông rất phong phú và chính xác, các quan tướng Đông Ngô khác đều không sánh kịp. [[Gia Cát Lượng]] dẫu chú trọng việc tình báo cũng chẳng bằng được.<ref>'''Trần Văn Đức, Khổng Minh Gia Cát Lượng Đại Truyện''' (
Dịch Trung Thiên, tác giả sách ''Phẩm Tam Quốc'' cho rằng Chu Du có lẽ đánh trận rất đẹp, chỉ huy quân đội cũng giống như chỉ huy ban nhạc, biến chiến tranh thành nghệ thuật, thân là tướng soái mà quạt lông khăn lượt thì đấy là phong thái của nho tướng, bày mưu trong trướng, theo kế chỉ huy, cuối cùng đã khắc địch, lấy ít đánh nhiều giành lấy phần thắng. Chu Du lúc này được coi là thiếu niên anh hùng, ý chí ngời ngời, chiếu sáng khắp nơi.<ref>'''Dịch Trung Thiên''', ''Phẩm Tam Quốc'', Tập 1, trang 7</ref> Lúc đó Chu Du thậm chí còn không xem Gia Cát Lượng là địch thủ hàng đầu của mình, chẳng cớ gì phải tìm cách ám hại.<ref name=":15" />
Dòng 239:
''Ngô Lục'' của Trương Bột chép: Lưu Bị mượn 2.000 quân của Chu Du, Du liền đưa thêm hai nghìn người cho Bị.<ref name=":18">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Ngô lục chép: Bị bảo Du rằng: “Nhân giữ thành Giang Lăng, trong thành lương thảo rất nhiều, đủ để chống giữ. Tôi sai Trương Dực Đức dẫn một ngìn người đi theo ngài, ngài chia hai nghìn quân đi theo tôi, tôi theo dòng Hạ Thuỷ xuống cắt đứt hậu phương của Nhân, Nhân hay tin tôi đến tất bỏ chạy.” Du đưa thêm hai nghìn người cho Bị.'' ([[Chữ Hán]]: 《吳錄》曰:備謂瑜云:「仁守江陵城,城中糧多,足為疾害。使張益德將千人隨卿,卿分二千人追我,相為從夏水人截仁後,仁聞吾入必走。」瑜以二千人益之)</ref>
Chu Du là người có chí lớn, phong độ hơn người, nói năng đĩnh đạc. Ông đối đãi với mọi người rất khiêm tốn, lễ phép và thường lấy đức để thu phục mọi người. Thời [[Tôn Sách]], [[Tôn Quyền]] còn trẻ và chỉ làm tướng quân, mọi người thường thiếu lễ độ, nhưng Chu Du vẫn rất giữ phép tắc.<ref name=":11" /><ref>'''Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết, Dương Hiệu Xuân - Tướng Soái Cổ Đại Trung Hoa''' (
[[Trình Phổ]] lớn tuổi hơn Chu Du nhưng chức vụ ở dưới, thường tỏ ý không phục, nhiều lần lấn át, khinh thị ông. Chu Du vẫn nhún nhường, nhất định không so bì tranh chấp với Trình Phổ. Sau này dần khiến Trình Phổ phải tự kính trọng, khâm phục ông.<ref name=":11" /> Phổ nói với người khác rằng:
{{cquote|''Ta giao tiếp với Chu Công Cẩn, như uống rượu nồng, chẳng biết say lúc nào nữa.''<ref name=":11" />}}
Người đương thời cho là Chu Du khiêm nhường mà thu phục được được người khác.<ref name=":11">'''[[Trần Thọ (sử gia)|Trần Thọ]], [[Tam quốc chí]], Ngô thư 9, Chu Du Lỗ Túc Lã Mông truyện - Chu Du truyện''': ''Ban đầu Du kết bạn với Sách, Thái phi lại yêu cầu Quyền cung phụng Du như anh trai. Bấy giờ Quyền còn chưa làm Tướng quân, chư tướng tân khách làm lễ cho phải phép, riêng Du tiến lên hành lễ hết sức cung kính, kẻ thuộc hạ cũng theo quy củ ấy. Du tính tình độ lượng rộng rãi, vì thế rất được lòng người, duy chỉ cùng với Trình Phổ bất hoà. Giang biểu truyện chép: Phổ vốn đã cao tuổi, mấy lần lấn át khinh thị Du. Du nhún mình với người dưới, nhất định không tranh giành. Về sau Phổ tự phải kính phục quý trọng Du, còn bảo với người khác rằng: “Ta giao tiếp với Chu Công Cẩn, như uống rượu nồng, chẳng biết say lúc nào nữa.” Người bấy giờ cho là Du khiêm nhường mà thu phục được người khác như thế.'' ([[Chữ Hán]]: 初瑜見友於策,太妃又使權以兄奉之。是時權位為將軍,諸將賓客為禮尚簡,而瑜獨先盡敬,便執臣節。性度恢廓,大率為得人,惟與程普不睦。
[[Nhà văn]] [[La Quán Trung]] khi viết [[tiểu thuyết]] [[Tam quốc diễn nghĩa]] (thế kỷ 14) cũng mô tả Chu Du là người lễ độ nho nhã, rất được binh sỹ yêu mến, nhưng nhân vật Chu Du lại hẹp hòi đố kỵ với Gia Cát Lượng, điều này thì trong sử sách hoàn toàn không có ghi lại, chỉ là do nhà văn tô vẽ để tâng bốc nhân vật Gia Cát Lượng.<ref name=":9" /><ref name=":10" /><ref name=":15" />
=== Am hiểu âm luật ===
Chu Du có đầy đủ khí chất tài hoa. Ông không chỉ trau dồi [[nhân phẩm]], giỏi trận mạc mà còn am hiểu nghệ thuật, nhất là âm nhạc. Ngay cả khi rượu đã 3 tuần, tức đã ngà ngà say, ông vẫn chỉ ra nốt nhạc đánh sai trong dàn nhạc cung đình. Vậy nên mới có chuyện người đương thời lưu truyền câu "khúc hữu ngộ, Chu Lang cố" (khi nốt nhạc đánh sai, Chu Lang liền ngó về phía đó).<ref name=":13" /> Một con người tài hoa như vậy, với âm nhạc mà còn thế, chắc chắn biết điều binh khiển tướng, nắm vững nghệ thuật tiến hành chiến tranh.<ref name="ReferenceC" />
[[Nhà thơ]] Lý Đoan thời [[Nhà Đường|Đường]] có bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt ''Minh tranh'' (鳴箏) nhắc đến điển cố trên:
Dòng 323:
Chu Du là một nhân vật trong [[tiểu thuyết]] [[Tam Quốc diễn nghĩa]] của [[La Quán Trung]], xuất hiện từ hồi 15 đến hồi 56.
Tam Quốc diễn nghĩa mô tả Chu Du khá sát với lịch sử, là người văn võ song toàn và rất trung thành với Tôn Quyền. Nhưng do lấy Thục Hán làm chính thống và để câu chuyện thêm phần kịch tính, La Quán Trung đã sáng tác nhiều tình tiết mô tả việc nhân vật Chu Du e ngại Gia Cát Lượng sẽ là mối họa cho Đông Ngô, nên nhiều lần tìm cách mưu hại nhân vật Gia Cát Lượng, nhưng lần nào ông cũng bị Gia Cát Lượng qua mặt (những tình tiết này hoàn toàn là [[hư cấu]], không có trong sử sách).<ref name=":9" /><ref name=":10" /><ref name=":15" />
Vì muốn đề cao [[Gia Cát Lượng]], [[La Quán Trung]] đã hạ bớt vai trò của Chu Du trong trận Xích Bích. Các học giả sau này vạch ra sự vô lý của hồi 44: "Khổng Minh dùng kế khích Chu Du"<ref>Dịch Trung Thiên, sách đã dẫn, tập 1, tr 409-412</ref>:
|