Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Máy rút tiền tự động”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n clean, General fixes, replaced: → using AWB
n clean up using AWB
Dòng 7:
Trên thế giới vẫn có nhiều ý kiến khác nhau về người đã phát minh ra chiếc ATM.<ref>[http://vneconomy.vn/20100521091841675P0C99/mot-trong-nhung-cha-de-may-atm-qua-doi.htm Một trong những "cha đẻ" máy ATM qua đời -vneconomy.vn-HUY ANH-21/05/2010 09:27 (GMT+7)]</ref><ref>[http://dantri.com.vn/c25/s36-396818/cha-de-cua-may-rut-tien-atm-qua-doi.htm Cha đẻ của máy rút tiền ATM qua đời-dantri.com.vn-An Bình Theo AP-Thứ Năm, 20/05/2010 - 07:09]</ref> Khi bằng phát minh của máy ATM mà ta biết chưa áp dụng nhiều năm sau Simjian thì sự nhầm lẫn vẫn còn. Lý do của sự nhầm lẫn là John Shepherd-Barron ở vương quốc Anh, James Goodfellow ở Scotland trong lúc những người khác thì ở Hoa Kỳ.<ref>[http://vietsciences.free.fr/lichsu/lichsu-atm.htm Ai là cha đẻ của ATM ?-Vietsciences-Nhã Chân-21/09/2005 ]</ref>.Chiếc máy ATM đầu tiên trong lịch sử là sản phẩm của ông John Shepherd-Barron. Nhưng một máy rút tiền tự động phiên bản sớm hơn đã được ông Luther George Simjian, một người Mỹ, phát triển và lắp đặt tại ngân hàng City Bank của New York năm 1939. Tuy nhiên, chiếc máy đã bị tháo bỏ cùng năm đó do khách hàng không có nhu cầu sử dụng. Máy rút tiền của ông Shepherd-Barron là máy ATM thực thụ đầu tiên.Máy rút tiền tự động đầu tiên do ông Shepherd-Barron sáng chế được lắp đặt tại một chi nhánh của ngân hàng Barclays Plc ở khu vực ngoại ô phía bắc London ngày 27/6/1967.<ref>[http://dantri.com.vn/c25/s36-396818/cha-de-cua-may-rut-tien-atm-qua-doi.htm Cha đẻ của máy rút tiền ATM qua đời--dantri.com.vn-An Bình Theo AP-Thứ Năm, 20/05/2010 - 07:09]</ref>.[[Reg Varney]], diễn viên nổi tiếng trên bộ phim truyền hình nhiều tập [[On the Buses]], là người đầu tiên rút thử tiền.Vào ngày kỷ niệm 25 năm sử dụng chiếc máy ATM đầu tiên người ta có đặt một cái bảng kỷ niệm.<ref>[http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/kinh-nghiem/2007/06/3b9f774e/ Cha đẻ của máy ATM-vnexpress.net(Theo BBC)-Thứ ba, 26/6/2007, 11:06 GMT+7]</ref> Bất chấp sự phản đối của người Mỹ xoay quanh vấn đề ai là "cha đẻ" của ATM, hãng phát hành sách [[Guinness]] về các phát minh vẫn ghi nhận Shepherd-Barron là người chế ra cỗ máy này.<ref>[http://vnexpress.net/gl/vi-tinh/2005/01/3b9da46d/ Phần thưởng muộn màng cho nhà phát minh máy ATM-vnexpress.net-theo BBC-Thứ tư, 5/1/2005, 04:06 GMT+7]</ref>
== Vị trí ==
[[FileTập tin:World's Highest ATM.jpg|thumb|ATM cao nhất thế giới tại [[đèo Khunjerab]] ở [[Gilgit Baltistan]], [[Pakistan]], nằm ở độ cao {{convert | 4693 | m}} trên mực nước biển.<ref>{{cite magazine |title=The World's Highest ATM |url=https://www.atlasobscura.com/places/worlds-highest-atm |accessdate=ngày 22 Octobertháng 10 năm 2019 |magazine=[[Atlas Obscura]]}}</ref>]]
ATM có thể được đặt tại bất kỳ địa điểm nào nhưng thường được đặt gần hoặc bên trong ngân hàng, trung tâm mua sắm, sân bay, [[ga đường sắt]], [[ga tàu điện ngầm]], cửa hàng tạp hóa, trạm xăng, nhà hàng và các địa điểm khác. ATM cũng được tìm thấy trên các [[tàu du lịch]] và trên một số tàu của [[Hải quân Hoa Kỳ]], nơi các thủy thủ có thể rút tiền lương của họ.<ref>[http://fms.treas.gov/navycash/index.html Overview: Navy Cash/Marine Cash: Programs and Systems: Financial Management Service] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130303190236/http://www.fms.treas.gov/navycash/index.html |date=ngày 3 tháng 3 Marchnăm 2013 }}. Fms.treas.gov. RetrievedTruy oncập 2013-08-02.</ref>
 
ATM có thể ở trong nhà hoặc ngoài trời. ATM trong nhà thường là những máy đa chức năng tiên tiến hơn, bổ sung cho khả năng của chi nhánh ngân hàng và do đó đắt hơn. Các máy ngoài trời được triển khai bởi các tổ chức tài chính và các tổ chức bán hàng độc lập (ISO), nơi có nhu cầu đơn giản về tiền mặt, vì vậy chúng thường là các thiết bị chức năng đơn rẻ hơn.
Dòng 14:
Tại Hoa Kỳ, Canada và [[Các nước Ả Rập ở Vịnh Ba Tư|một số quốc gia vùng Vịnh]], các ngân hàng có thể có các làn đường [[lái xe qua]] de có thể sử dụng máy ATM trên ô tô.
 
Trong thời gian gần đây, các quốc gia như Ấn Độ và một số quốc gia ở Châu Phi đang lắp đặt máy ATM ở khu vực nông thôn, chạy bằng năng lượng mặt trời.<ref name="nanoATM">{{citechú newsthích báo |title=The nano of ATMs for rural masses comes to town |url=http://www.dnaindia.com/bangalore/report-the-nano-of-atms-for-rural-masses-comes-to-town-1358865 |first=Balanarayan |last=NT |date=ngày 14 Marchtháng 3 năm 2010 |work=[[Daily News and Analysis]] |location=Bangalore |accessdate=Mayngày 24, tháng 5 năm 2015 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150525014956/http://www.dnaindia.com/bangalore/report-the-nano-of-atms-for-rural-masses-comes-to-town-1358865 |archivedate=ngày 25 Maytháng 5 năm 2015 |df=dmy-all }}</ref>
 
ATM cao nhất thế giới được đặt tại [[Đèo Khunjerab]] ở [[Pakistan]]. Được [[Ngân hàng Quốc gia Pakistan]] lắp đặt ở độ cao 4.693 mét (15.397&nbsp;ft), nó được thiết kế để hoạt động ở nhiệt độ thấp tới -40 độ C.<ref>{{chú thích web|title=NBP installs 'World's Highest ATM' in Pakistan|url=https://en.dailypakistan.com.pk/pakistan/nbp-installs-worlds-highest-atm-in-pakistan/|website=Daily Pakistan|accessdate=ngày 26 Apriltháng 4 năm 2017|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170427004627/https://en.dailypakistan.com.pk/pakistan/nbp-installs-worlds-highest-atm-in-pakistan/|archivedate=ngày 27 Apriltháng 4 năm 2017|df=dmy-all|date=ngày 5 Septembertháng 9 năm 2016}}</ref>
{{Clear}}
 
== Mạng lưới tài chính ==
{{more citations needed|Đề mục|date=June 2018}}<!--only last paragraph is cited-->
[[FileTập tin:Geldautomaat.jpg|thumb|left|Một máy ATM ở [[Hà Lan]]. [[Logo]] của một số [[mạng liên ngân hàng]] mà nó được kết nối được hiển thị. Logo thẻ [[PIN (thẻ ghi nợ)|PIN]] không được đặt thậm chí tại thời điểm đó, hệ thống này đã được sử dụng ở đây.]]
Hầu hết các máy ATM được kết nối với [[mạng liên ngân hàng]] cho phép mọi người rút và gửi tiền từ các máy không thuộc ngân hàng nơi họ có tài khoản hoặc tại các quốc gia nơi tài khoản của họ được giữ (cho phép rút tiền mặt bằng nội tệ). Một số ví dụ về mạng liên ngân hàng bao gồm [[NYCE]], [[PULSE]], [[PLUS]], [[Cirrus]], [[AFFN]], [[Interac]],<ref>{{chú thích web|url=http://www.interac.ca/en/interac-cash-consumer.html|title=Interac Cash web page|author=<!--Not stated-->|access-dateaccessdate =Julyngày 2, tháng 7 năm 2018}}</ref> Interswitch, [[STAR]], [[LINK]], [[MegaLink]] và [[BancNet]].
 
ATM dựa trên sự ủy quyền của một [[giao dịch tài chính]] của tổ chức phát hành thẻ hoặc tổ chức ủy quyền khác trên mạng truyền thông. Điều này thường được thực hiện thông qua hệ thống nhắn tin [[ISO 8583]].
Dòng 30:
Để cho phép một loạt các thiết bị khác nhau gắn vào mạng của họ, một số mạng liên ngân hàng đã thông qua các quy tắc mở rộng định nghĩa của ATM thành thiết bị đầu cuối có kho tiền trong dấu chân của nó hoặc sử dụng kho tiền hoặc ngăn kéo tiền của người bán hàng, cho phép sử dụng một [[máy rút tiền mini]].
 
[[FileTập tin:Diebold 1063 ATM with modem.jpg|thumb|upright|Một [[Diebold 1063]] ix với modem quay số hiển thị ở chân đế]]
 
ATM thường kết nối trực tiếp với máy chủ hoặc [[Bộ điều khiển ATM]] của họ trên [[ADSL]] hoặc [[modem]] quay số qua đường dây [[điện thoại]] hoặc trực tiếp trên đường dây thuê. Các đường dây cho thuê được ưu tiên hơn các đường dây [[dịch vụ điện thoại cũ]] (POTS) vì chúng cần ít thời gian hơn để thiết lập kết nối. Các máy ít bị buôn bán thường sẽ dựa vào modem quay số trên đường dây POTS thay vì sử dụng đường dây thuê, vì đường dây thuê có thể tương đối đắt hơn khi vận hành so với đường dây POTS. Vấn đề nan giải đó có thể được giải quyết khi các kết nối Internet [[Mạng riêng ảo|VPN]] tốc độ cao trở nên phổ biến hơn. Các giao thức giao tiếp cấp thấp hơn phổ biến được ATM sử dụng để liên lạc lại với ngân hàng bao gồm [[IBM Systems Networking Architecture|SNA]] qua [[Synchronous Data Link Control|SDLC]], [[TC500]] qua [[Giao tiếp không đồng bộ|Async]], [[X.25]] và [[TCP/IP]] qua [[Ethernet]].
 
Ngoài các phương thức được sử dụng để bảo mật và bảo mật giao dịch, tất cả lưu lượng liên lạc giữa ATM và Bộ xử lý giao dịch cũng có thể được mã hóa bằng các phương thức như [[SSL]].<ref>[http://www.ebcvg.com/press.php?id=794] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016073750/http://www.ebcvg.com/press.php?id=794|date=ngày 16 Octobertháng 10 năm 2015}}</ref>
{{Clear}}
 
== Sử dụng trên toàn cầu ==
[[FileTập tin:HSBC Express Banking in Shatin 2017.jpg|thumb|ATM ngân hàng HSBC Express ở [[Sa Điền (thị trấn)|Sa Điền]], [[Hồng Kông]]]]
[[FileTập tin:ATM machines in Siam Paragon.jpg|thumb|Các loại máy ATM trong trung tâm mua sắm [[Siam Paragon]], [[Bangkok]], [[Thái Lan]]]]
Không có con số quốc tế hoặc chính phủ nào tổng hợp hoàn chỉnh về tổng số ATM được sử dụng trên toàn thế giới. Ước tính do [[ATMIA]] phát triển đặt số lượng máy ATM hiện đang sử dụng ở mức 3 triệu đơn vị, tương đương khoảng 1 ATM trên 3.000 người trên thế giới.<ref>{{chú thích web|url=http://www.atmia.com/mig/globalatmclock/ |title=ATM Industry Association Global ATM Clock |publisher=Atmia.com |accessdate =2011-09- ngày 15 tháng 9 năm 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110913131331/http://www.atmia.com/mig/globalatmclock/ |archivedate=ngày 13 Septembertháng 9 năm 2011 }}</ref><ref>{{chú thích web|url=https://www.rbrlondon.com/about/G20_Press_Release_091015.pdf|title=A million new ATMs installed in the last five years|publisher=rbrlondon.com|accessdate =2016-12- ngày 22 tháng 12 năm 2016 |url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161223062608/https://www.rbrlondon.com/about/G20_Press_Release_091015.pdf|archivedate=ngày 23 Decembertháng 12 năm 2016|df=dmy-all}}</ref>
 
Để đơn giản hóa việc phân tích sử dụng ATM trên toàn thế giới, các tổ chức tài chính thường chia thế giới thành bảy khu vực, do tỷ lệ thâm nhập, thống kê sử dụng và các tính năng được triển khai. Bốn khu vực (Hoa Kỳ, Canada, Châu Âu và Nhật Bản) có số lượng ATM cao trên một triệu người.<ref>{{chú thích web|url=http://www.interac.org/en_n3_31_abmstats.html |title=Archived copy |accessdate =2006-08- ngày 11 tháng 8 năm 2006 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061005015130/http://www.interac.org/en_n3_31_abmstats.html |archivedate=ngày 5 Octobertháng 10 năm 2006 }}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.bis.org/publ/cpss74.htm |title=Statistics on payment and settlement systems in selected countries - Figures for 2004 |publisher=Bis.org |date =2006-03- ngày 31 tháng 3 năm 2006 |accessdate =2011-02- ngày 11 tháng 2 năm 2011 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20110117150724/http://www.bis.org/publ/cpss74.htm| archivedate= ngày 17 Januarytháng 1 năm 2011 | url-status= live}}</ref> Mặc dù số lượng máy ATM lớn, nhưng có nhu cầu thêm về máy móc ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương cũng như ở Châu Mỹ Latinh.<ref>{{chú thích web|url=http://www.bis.org/cpss/paysysinfo.htm |title=Central bank payment system information |publisher=Bis.org |date = ngày 5 tháng 2 năm 2001-02-05 |accessdate =2011-02- ngày 11 tháng 2 năm 2011 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20110116023617/http://www.bis.org/cpss/paysysinfo.htm| archivedate= ngày 16 Januarytháng 1 năm 2011 | url-status= live}}</ref><ref>{{chú thích web |url=http://www.eiu.com/site_info.asp?info_name=eiu_Visa_accessing_payments_systems_Latin_America |title=EIU.com |publisher=EIU.com |accessdate =2014-02- ngày 19 tháng 2 năm 2014 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131111073605/http://www.eiu.com/site_info.asp?info_name=eiu_Visa_accessing_payments_systems_Latin_America |archivedate=ngày 11 tháng 11 Novembernăm 2013 |df=dmy-all }}</ref> Macau có thể có mật độ ATM cao nhất với 254 ATM trên 100.000 người lớn.<ref>{{citechú newsthích báo|last1=Fraiser|first1=Naill|title=ATM withdrawals in Macau top HK$10 billion a month, as authorities ensure machines never run dry, source says|url=http://www.scmp.com/news/hong-kong/economy/article/2093202/atm-withdrawals-macau-top-hk10-billion-month-authorities|accessdate=ngày 5 tháng 5 Maynăm 2017|work=[[South China Morning Post]]|date=ngày 5 tháng 5 Maynăm 2017|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170505170051/http://www.scmp.com/news/hong-kong/economy/article/2093202/atm-withdrawals-macau-top-hk10-billion-month-authorities|archivedate=ngày 5 tháng 5 Maynăm 2017|df=dmy-all}}</ref> ATM vẫn chưa đạt số lượng cao ở Cận Đông và Châu Phi.<ref>{{chú thích web |url=http://www.bis.org/events/cbcd06e.pdf |title=Archived copy |accessdate =2006-08- ngày 11 tháng 8 năm 2006 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060824121535/http://www.bis.org/events/cbcd06e.pdf |archivedate=ngày 24 Augusttháng 8 năm 2006 |df=dmy-all }}</ref>
 
== Phần cứng ==
[[FileTập tin:Atm blockdiagram.png|thumb|upright|Sơ đồ khối của ATM]]
 
{{Clear}}
 
== Phần mềm ==
[[FileTập tin:Windows XP sighted 'in the wild' on a cash point, 3 August 2018.jpg|thumb|right|Mặc dù hệ điều hành đã được Microsoft hỗ trợ trong hơn năm năm kể từ tháng 3 năm 2020, một số lượng lớn máy ATM vẫn sử dụng các phiên bản của [[Microsoft Windows XP|Windows XP]], như đã thấy với máy này tại một chi nhánh của [[Tesco Express]] ở [[Slough]], Berkshire.]]
{{Clear}}
 
Dòng 57:
{{main|Bảo mật máy rút tiền tự động}}
=== Vật lý ===
[[FileTập tin:Procash stolen 1.jpg|thumb|upright|Một [[Wincor Nixdorf]] Procash 2100xe Frontload được mở bằng [[máy mài góc]].]]
=== Bảo mật và toàn vẹn giao dịch ===
=== Tính toàn vẹn danh tính khách hàng ===
[[FileTập tin:Japanese ATM Palm Scanner.jpg|thumb|Một [[Ngân hàng Tokyo-Mitsubishi UFJ|BTMU]] ATM có [[máy quét cọ]] (ở bên phải màn hình)]]
 
=== Tính toàn vẹn hoạt động của thiết bị ===
[[FileTập tin:Worn ATM.jpg|thumb|upright|Các máy ATM tiếp xúc với bên ngoài phải chống phá hoại và chống thời tiết.]]
=== Bảo mật khách hàng ===
[[FileTập tin:ATMs In A Van.jpg|thumb|left|Lính thiết giáp của Dunbar trông chừng các máy ATM đã được cài đặt trong [[xe tải]]]]
===Jackpotting===
=== Mã hóa ===
Dòng 80:
 
== Độ tin cậy ==
[[FileTập tin:DeLaRue ATM Crash.jpg|thumb|left|Máy ATM đang chạy [[Microsoft Windows]] có [[màn hình xanh chết chóc] bị sập]] do lỗi thiết bị ngoại vi]]
{{Clear}}
 
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Máy_rút_tiền_tự_động”