Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tassili n'Ajjer”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n tạo trang thảo luận, replaced: AlgeriaAlgérie (2) using AWB
n clean up, General fixes, replaced: → (41)
Dòng 1:
{{For|album của Tinariwen|Tassili (album)}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
| image = Tassili Desert Algeria.jpg
| image_upright = 1.2
| caption = Sa mạc Tassili
| location = [[Algérie]]
| includes = Vườn quốc gia Tassili, Vùng đất ngập nước Ramsar Thung lũng Iherir
| criteria = (i), (iii), (vii), (viii)
| ID = 179
| coordinates = {{coord|25|30|N|9|0|E|format=dms|type:mountain_region:DZ_dim:500000|display=inline,title}}
| year = 1982
| area = {{convert|7.200.000|ha|sqmi|abbr=on}}
| buffer_zone =
| locmapin = Algeria
| map_caption =
| embedded =
{{Infobox protected area
Dòng 35:
| designation1_offname = Thung lũng của Iherir
| designation1_date = 2 tháng 2 năm 2001
| designation1_number = 1057<ref>{{Citechú thích web|title=La Vallée d'Iherir|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/1057|accessdate=25 April 2018}}</ref>}}
}}
 
'''Tassili n'Ajjer''' ([[tiếng Berber|Berber]]: ''Tasili n Ajjer'', {{lang-ar|طاسيلي ناجر}}; "Cao nguyên của những con sông") là một vườn quốc gia nằm ở tỉnh [[Tamanghasset (tỉnh)|Tamanghasset]] thuộc sa mạc Sahara, trên một cao nguyên rộng lớn phía đông nam của [[Algérie]]. Tại đây có chứa một trong những nhóm nghệ thuật hang động thời tiền sử quan trọng nhất trên thế giới bao gồm hàng ngàn bản vẽ điêu khắc nghệ thuật trên đá thời tiền sử ghi chép lại sự thay đổi khí hậu, cuộc sống của con người, động vật ở sa mạc [[Sa mạc Sahara|Sahara]] từ 6.000 năm trước công nguyên đến thế kỷ 1.<ref name="Unesco">{{citechú thích web | last=Centre | first=UNESCO World Heritage | title=Tassili n'Ajjer | website=UNESCO World Heritage Centre | date=11 Oct 2017 | url=http://whc.unesco.org/en/list/179/}}</ref><ref>{{citechú thích web |url=http://africanrockart.org/wp-content/uploads/2013/11/Coulson-article-A10-proof.pdf |title=Rock Art of the Tassili n Ajjer, Algeria |publisher=Africanrockart.org |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref> Ngoài ra, nơi đây còn là cảnh quan danh thắng nổi bật với những cột đá thiên nhiên trên sa mạc được hình thành do quá trình địa chất và sự bào mòn của khí hậu. Với diện tích {{convert|72000|km2|sqmi|abbr=on}},<ref name=brit>{{citechú thích web |url=https://www.britannica.com/place/Tassili-n-Ajjer |title=Tassili-n-Ajjer |publisher=britannica |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref> Tassili n'Ajjer được [[UNESCO]] công nhận là [[Di sản thế giới]] từ năm 1982.
==Địa lý và khí hậu==
Tassili n'Ajjer là một cao nguyên đá sa thạch và cát rộng lớn nằm ở vùng trung tâm của sa mạc Sahara, phía đông nam Algieria gần biên giới với các quốc gia [[Libya]], [[Niger]] và [[Mali]] với diện tích lên đến 72.000&nbsp;km<sup>2</sup>. Điểm cao nhất trên cao nguyên này là đỉnh núi [[Adrar Afao]] cao 2.158 mét. Thị trấn gần nhất là ốc đảo [[Djanet]] nằm cách Tassili n'Ajjer khoảng {{convert|10|km|mi|abbr=on}} về phía tây nam. Địa điểm khảo cổ tại đây được chỉ định là vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển thế giới và Di sản thế giới của UNESCO.<ref>{{citechú thích web |url=http://www.algeria.com/national-parks/tassili-n-ajjer/ |title=Tassili n'Ajjer National Park, Djanet |publisher=Algeria.com |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref>
 
Cao nguyên cũng là nơi mang giá trị thẩm mỹ và địa chất. Toàn cảnh của nó về sự hình thành địa chất bao gồm các khu rừng đá, sa thạch bị xói mòn, giống như một cảnh quan trên Mặt trăng.<ref>{{citechú thích web|url=http://www.archmillennium.net/tassili_national_park.htm |title=Tassili National Park, Sahara Algeria |publisher=Archmillennium.net |accessdate=2012-12-16}}</ref>
 
Thời kỳ đồ đá mới [[Subpluvial]], nơi đây từng có rất nhiều các con sông, các hẻm núi xanh tươi, khí hậu ẩm ướt, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi của con người giai đoạn Bovidian (4,000 - 1.500 năm TCN). Nhưng gió đã làm khô cạn dần các lòng sông và hồ, làm khí hậu nơi đây khô cằn và khắc nghiệt.
 
==Địa chất==
Phần lớn cao nguyên là đá sa thạch.<ref name="readersnatural">{{Citechú bookthích sách|title=Natural Wonders of the World|last=|first=|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=978-0-89577-087-5|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=371–372|quote=|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.|via=}}</ref> Chúng được nhuộm màu bởi một lớp oxit kim loại mỏng, tạo màu cho các thành tạo đá ở bất cứ nơi đâu từ đen cho đến đỏ xỉn. Xói mòn trong khu vực đã tạo thành khoảng 300 vòm đá tự nhiên cùng nhiều địa hình ngoạn mục từ [[kỷ Cambri]] khác.
==Sinh thái học==
Do độ cao và tính giữ nước của đá sa thạch mà thảm thực vật ở đây có phần phong phú hơn so với khu vực sa mạc lân cận. Tại đây bao gồm một khu rừng rất đa dạng các loài đặc hữu và bị đe dọa như [[Cupressus dupreziana|Bách Sahara]] và [[Myrtus nivellei|Hương đào Sahara]] ở nửa phía đông của khu vực. Tassili n'Ajjer thuộc hệ sinh thái [[Rừng cây bụi vùng núi Tây Sahara]].