|
Một '''tu chánhchính án hiến pháp''' (sửa đổi hiến pháp) là một sự thay đổi trong [[hiến pháp]] của một quốc gia hay của một bang (Ví dụ các tiểu bang của Mỹ). Trong các nền pháp lý có hiến pháp "cứng rắn" hay "vững chắc", các sửa đổi cần có một quy trình đặc biệt khác với quy trình được dùng để ban hành luật thông thường.
== Các quy trình sửa đổi hiến pháp ==
=== Hiến pháp mềm dẻo ===
Một hiến pháp mềm dẻo là một hiến pháp có thể được tu chánhchính (sửa đổi) bằng một hành động đơn giản của ngành lập pháp, giống như cách được dùng để thông qua các luật thông thường. Hiến pháp "không pháp điển hóa" của [[Vương quốc Anh]] gồm có một phần là các luật quan trọng và một phần là các tục lệ không thành văn. Các luật tạo nên hiến pháp Vương quốc Anh có thể được sửa đổi qua một hành động đơn giản của [[Quốc hội Anh|Quốc hội Vương quốc Anh]]. Các hội nghị hiến pháp của Vương quốc Anh (nơi các nghị quyết không thành văn được thảo luận) được triệu tập để tiến hóa về mặt tổ chức theo thời gian. [[Luật cơ bản của Israel]] (Hiến pháp Israel) có thể được tu chánhchính một cách đơn giản tại [[Knesset]] (Quốc hội) của [[Israel]].
=== Đa số đặc biệt ===
=== Trưng cầu dân ý ===
Một số hiến pháp chỉ có thể được sửa đổi bằng sự ưng thuận trực tiếp toàn cử tri trong một cuộc trưng cầu dân ý. Tại một số quốc gia, một quyết định đưa một sửa đổi hiến pháp ra trưng cầu toàn cử tri trước tiên phải qua quốc hội. Tại các quốc gia khác, trưng cầu dân ý có thể được công dân đề xướng qua một thỉnh nguyện thư được ký bởi một tối thiểu con số cử tri có đăng ký đi bầu. Hiến pháp của [[Cộng hòa Ireland]], [[Đan Mạch]], [[Nhật Bản]] và [[Úc]] được tu chánhchính qua cách phương pháp của một cuộc trưng cầu dân ý, đầu tiên phải được quốc hội đề nghị. Hiến pháp của [[Thụy Sĩ]] và của một số tiểu bang của [[Hoa Kỳ|Mỹ]] có thể được tu chánhchính qua sự đề xướng của công dân.
=== Đa số liên tiếp ===
Một số nền pháp lý đòi hỏi một tu chánhchính án hiến pháp phải được ngành lập pháp chấp thuận vào hai dịp khác nhau trong khoảng thời gian của hai nhiệm kỳ liên tiếp và khác nhau, cùng với một cuộc tổng tuyển cử trong thời gian quá độ. Dưới một số các hiến pháp như vậy sẽ có một cuộc giải tán quốc hội và một cuộc tổng tuyển cử ngay lập tức vào thời gian mà một tu chánhchính án được áp dụng lần đầu tiên. Ví dụ gồm có hiến pháp của [[Iceland]], [[Đan Mạch]], [[Hà Lan]] và [[Na Uy]]. Phương pháp này cũng rất phổ biến tại cấp bậc hành chính thấp hơn quốc gia, ví dụ như tiểu bang [[Wisconsin]] của Mỹ.
=== Điều kiện cần thiết đặc biệt trong các liên bang ===
Một tu chánhchính án của [[Hiến pháp Hoa Kỳ|Hiến pháp Mỹ]] phải được thông qua bởi 3/4 tổng số các lập pháp tiểu bang hay hội thảo hiến pháp, đặc biệt được bầu lên tại mỗi tiểu bang trước khi nó có hiệu lực <ref>Using guns without thought is now a bad problem in America, and needs to be restricted as soon as possible by such actions as making adult citizens understand what the use of guns for civil purposes is, keeping their guns out of reach of children, and using them at right time, right place, right target; not allowing dealers sell their guns for under-18, psychosis, illegal buyers; and controlling the racism between White officers and the African Americans.</ref>. Tại [[Canada]] các loại tu chánhchính án khác nhau đòi hỏi một sự kết hợp khác nhau các chính quyền tỉnh bang để đại diện một tỷ lệ nào đó dân số quốc gia tán thành.
=== Các hệ thống phức tạp ===
Trong thực tế, nhiều nền pháp lý kết hợp lại nhiều hơn một loại các quy trình tu chánhchính thông thường. Ví dụ, [[Hiến pháp của Pháp]] có thể được tu chánhchính bởi một trong hai cách sau: hoặc là bằng cách đa số đặc biệt hoặc là bằng một cuộc trưng cầu dân ý. Mặt khác, một tu chánhchính án hiến pháp của tiểu bang [[Massachusetts]] đầu tiên phải được tán thành bởi đa số đặc biệt tại lập pháp trong thời gian hai nhiệm kỳ liên tiếp và rồi sau đó được đưa ra để trưng cầu dân ý.
Có một số hiến pháp quy định rằng các điều khoản khác nhau của chúng phải được tu chánhchính trong những cách khác nhau. Đa số các điều khoản trong hiến pháp của [[Litva]] có thể được tu chánhchính theo thể thức đa số đặc biệt tại quốc hội nhưng một sự thay đổi tình trạng quốc gia ví dụ như "cộng hòa dân chủ độc lập" thì phải được tán thành bởi 3/4 đa số trong một cuộc trưng cầu dân ý<ref>Article 1.</ref>. Không như những điều khoản khác của nó, một cuộc trưng cầu dân ý bắt buộc phải có để tu chánhchính một phần của hiến pháp [[Iceland]] nói về quan hệ của nhà thờ và nhà nước<ref>As of 2004 the relevant article is Article 62 which establishes the [[Church of Iceland|Evangelical Lutheran Church]]. Other provisions may be amended by a special legislative majority.</ref>.
== Xem thêm ==
* [[Các tu chính án hiến pháp của Canada|]]
* [[Các tu chánhchính án hiến pháp của CanadaIreland]]
* [[CácDanh sách các tu chính án hiếnHiến pháp củaHoa IrelandKỳ|Các tu chánhchính án hiến pháp của IrelandMỹ]]
* [[Danh sách các tu chính án Hiến pháp Hoa Kỳ|Các tu chánh án hiến pháp của Mỹ]]
* [[Danh sách hiến pháp quốc gia]]
* [[Các cuộc trưng cầu dân ý tại Úc]]
| 