|
==Thân thế==
ÔngTrần Phú sinh ngày [[1 tháng 5]] năm [[1904]] tại [[thành An Thổ]], phủ Tuy An, tỉnh Phú Yên (nay thuộc xã An Dân, [[Tuy An|huyện Tuy An]], tỉnh [[Phú Yên]]), nguyên quán của ông ở làng Tùng Sinh, nay thuộc xã Tùng Ảnh, huyện [[Đức Thọ]], tỉnh [[Hà Tĩnh]].<ref>[http://www.hatinh.gov.vn/Home/index.asp?module=news&act=show&nid=243] Trang thông tin điện tử Hà Tĩnh, ''Trần Phú''</ref>
Cha ôngTrần làPhú cụlà Trần Văn Phổ, từng đỗ [[Giải nguyên]]. Thời gian làm Giáo thụ Tuy An đã sinh ra ông tại đây. Mẹ ông là bà Hoàng Thị Cát, người làng Tùng Anh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con thứ 7 trong gia đình.
Năm 1908, khi đang là [[Tri huyện]] [[Đức Phổ]] ([[Quảng Ngãi]]), do không chịu được sự đè nén, áp bức, nhục mạ của công sứ Pháp Dodey Besra và bất lực trước tình cảnh nhân dân đói khổ, lầm than, chaTrần ôngVăn Phổ đã thắt cổ tuẫntự tiếtsát tại công đường. Do nghèo khổ và buồn phiền, 2 năm sau đó, mẹ ông cũng qua đời.
ÔngTrần Phú cùng với người em út lưu lạc từ Quảng Ngãi đến tỉnh [[Quảng Trị]], về sau được một người dì ruột là cung nương Hoàng Thị Khương mang về giao cho con trai mình là Thái Thường Tự Khanh Phạm Hoàng San và vợ là Phan Thị Yến nuôi cho ăn học tại Trường tiểu học Pháp – Việt Đông Ba rồi Trường Quốc học Huế. Tại Trường Quốc học Huế, ông được theo học cụ [[Võ Liêm Sơn]] một nhà giáo yêu nước. ▼
▲Ông cùng với người em út lưu lạc từ Quảng Ngãi đến tỉnh [[Quảng Trị]], về sau được một người dì ruột là cung nương Hoàng Thị Khương mang về giao cho con trai mình là Thái Thường Tự Khanh Phạm Hoàng San và vợ là Phan Thị Yến nuôi cho ăn học tại Trường tiểu học Pháp – Việt Đông Ba rồi Trường Quốc học Huế. Tại Trường Quốc học Huế, ông được theo học cụ [[Võ Liêm Sơn]] một nhà giáo yêu nước.
Năm [[1922]], ông đỗ đầu kỳ thi Thành Chung (học vị cao nhất theo hệ Pháp đào tạo tại Việt Nam lúc bấy giờ) lúc 18 tuổi, rồi về dạy học tại Trường Tiểu học Pháp – Việt [[Cao Xuân Dục]] ở [[Vinh]] ([[Nghệ An]]).
==Hoạt động cách mạng==
Thời gian dạy học ở Vinh, vốn có ảnh hưởng tinh thần dân tộc của cha, ôngTrần Phú có những tiếp xúc đầu tiên với [[Chủ nghĩa cộng sản|Chủ nghĩa Cộng sản]]. Năm [[1925]], ông cùng một số bạn bè trẻ tuổi như Lê Văn Huân, Trần Đình Thanh, Ngô Đức Diễn, [[Tôn Quang Phiệt]]... thành lập Hội Phục Việt, sau đổi là Hội Hưng Nam, rồi lại đổi ra [[Tân Việt Cách mệnh Đảng|Việt Nam Cách mạng Đảng]].
Năm [[1926]], với bí danh '''Lý Quý''', ôngTrần Phú đại diện [[Tân Việt Cách mệnh Đảng|Việt Nam Cách mạng Đảng]] sang [[Quảng Châu]] ([[Trung Quốc]]) bàn việc hợp nhất với [[Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên|Việt Nam Cách mạng Thanh niên]]. Tại Quảng Châu, ông tham gia một số lớp huấn luyện về lý luận và chính trị, được kết nạp vào Cộng sản Đoàn, và được cử về nước hoạt động. Tháng 12 năm 1926, ông về đến Vinh, tham gia cải tổ Việt Nam Cách mạng Đảng theo đường lối và tổ chức của Việt Nam thanh niên cách mạng.<ref>Từ tháng 7 năm 1927, Việt Nam Cách mạng Đảng mang tên mới là ''Việt Nam Cách mạng Đồng chí Hội''.</ref>
Do những hoạt động tích cực của mình, mộtMột thời gian sau, ông bị lộ, được tổ chức bố trí sang Quảng Châu để hoạt động với bí danh '''Lý Viết Hoa'''. Mùa xuân năm 1927, ôngTrần Phú được Nguyễn Ái Quốc cử sang học tại trường [[Trường Đại học Lao động Cộng sản Phương Đông|Đại học Đông Phương]] ([[Liên Xô]]) với bí danh '''Likvey''' (''Ликвей''). Tại đây, chi bộ những người Cộng sản Việt Nam được thành lập, ông được chỉ định làm bí thư chi bộ này.<ref>Theo thư của Nguyễn Ái Quốc ngày 25-6-1927 gửi cho chi bộ cộng sản trường Đại học Đông phương.</ref>
Một năm sau đó, năm [[1928]], ôngTrần Phú là đại biểu dự Đại hội VI [[Quốc tế Cộng sản]]. Khi đó, tại quê nhà, ngày [[11 tháng 10]] năm [[1929]], ông bị tòa án Nam triều ở [[Nghệ An]] xử án vắng mặt cùng với một số đồng chí của mình.
[[Hình:90 Thợ Nhuộm.JPG|nhỏ|phải|260px|Tấm biển trên căn hầm tại ngôi nhà số 90 phố Thợ Nhuộm, Hoàn Kiếm, Hà Nội ghi: ''Tại đây đồng chí Trần Phú đã viết bản "Luận cương về cách mạng tư sản dân quyền" của Đảng'']]
Tháng 4 năm [[1930]], ôngTrần Phú về nước và được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương Lâm thời của Đảng (tháng 7), sau đó ít lâu vào Ban Thường vụ Trung ương. Ông được giao soạn thảo ''Luận cương Chính trị về vấn đề cách mạng tư sản dân quyền ở [[Bán đảo Đông Dương|Đông Dương]]''.
Tháng 10 năm 1930, Hội nghị lần thứ nhất [[Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam|Ban Chấp hành Trung ương Đảng]] họp ở [[Hồng Kông|Hương Cảng]] (Trung Quốc) đã thông qua bản [[Luận cương chính trị Đảng Cộng sản Đông Dương|''Luận cương Chính trị'']] <nowiki/>và bầu Ban Chấp hành Trung ương chính thức, ông được bầu Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng.
Tháng 3 năm [[1931]], với bí danh '''Anh Năm''', ôngTrần Phú chủ trì Hội nghị Trung ương lần thứ 2 tại [[Sài Gòn]] bàn việc chấn chỉnh Đảng sau đợt khủng bố của thực dân Pháp. Hội nghị khẳng định: "''Đảng [Cộng sản Việt Nam] là đảng tiền phong của giai cấp vô sản, Đảng chiến đấu cho lợi ích sống còn của dân tộc, cho quyền lợi các giai cấp bị bóc lột, bị áp bức, nhưng không phải là đảng của Công Nông. Kiên quyết chống tả khuynh, chống hữu khuynh''". Hội nghị đã vạch ra nghị quyết về nhiệm vụ hiện tại của Đảng, nghị quyết về tổ chức của Đảng, nghị quyết về cổ động tuyên truyền. Tại hội nghị này, một quyết định về ''"Tổ chức ra cộng sản thanh niên Đoàn là một nhiệm vụ thâu phục một bộ phận quan trọng của vô sản giai cấp, là một vấn đề cần kíp của Đảng phải giải quyết"''<ref>Văn kiện Đảng 1929 – 1935 trang 182</ref>. Đây được xem là tiền đề để hình thành [[Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh]] về sau này. Theo Sophie Quinn-Judge, tác giả cuốn "Hồ Chí Minh: Những năm chưa biết đến" (Hochiminh: The missing years), mối quan hệ giữa Ban chấp hành trung ương với Hồ Chí Minh lúc đó đã xuống dốc rất nhiều. Hồ Chí Minh lúc đó bị chỉ trích vì người ta bắt đầu xem ông là một nhà cải cách theo xu hướng quốc gia.<ref>[http://www.bbc.co.uk/vietnamese/regionalnews/story/2003/09/030902_hcm_missing_years.shtml Hồ Chí Minh - Những năm chưa biết đến], BBC, 2.9.2003</ref>
=="Hãy giữ vững chí khí chiến đấu"==
Tuy nhiên, ngayNgay sau Hội nghị, do sự phản bội của [[Ngô Đức Trì]], ngày [[19 tháng 4]] năm 1931, ôngTrần Phú bị thực dân [[Pháp]] bắt tại nhà số 66 đường Champagne (đường Lý Chính Thắng hiện nay), Sài Gòn.
Biết ông là cán bộ cao cấp, chính quyền thực dân tìm cách dụ dỗ và tra tấn để khai thác thông tin. Nhưng với chí khí kiên cường, ông không bị khuất phục, dù bị đày ải nhiều lần. Ngày [[6 tháng 9]] năm 1931, ông qua đời tại Nhà thương Chợ Quán ở tuổi 27 với lời nhắn nhủ bạn bè ''"Hãy giữ vững chí khí chiến đấu"''.<ref>[http://www.baodanang.vn/vn/hosotulieu/20502/index.html "Đồng chí Trần Phú, tấm gương sáng ngời về lòng trung thành tuyệt đối với Đảng"] - Báo Đà Nẵng, 08:31, 28/4/2009 (GMT+7).</ref>
Thác được như anh sáng suốt đời}}
Ngày [[12 tháng 1]] năm [[1999]], hài cốt của ôngTrần Phú được di dời về an táng tại quê hương Đức Thọ, Hà Tĩnh. Mộ của ông được đặt trên ngọn đồi cao thuộc xã Tùng Ảnh, phía trước mộ là hàng chữ ''"Hãy giữ vững chí khí chiến đấu"''.
== Bên lề ==
|
