Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Emese”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 38:
}}
'''Emese''' ([[tiếng Chuvash]]: ''Amăšĕ''<ref>[http://samahsar.blogspot.hu/p/chuvash-english-dictionary_21.html Csuvas szótár]</ref> ; phát âm: /·''E-mè-sẹ''·/) là một nhân vật [[truyền thuyết]] [[Hungary]] và [[Trung Âu]]<ref>Giấc mộng Emese và huyền thoại chim thiêng Turul [http://nhipcauthegioi.hu/lich-su/GIAC-MONG-CUA-EMESE-VA-HUYEN-THOAI-VE-CON-CHIM-THIENG-TURUL-Phan-1-6666.html 1] [http://nhipcauthegioi.hu/lich-su/CON-CHIM-THIENG-TURUL-VA-LICH-SU-CHINH-PHUC-DAT-NUOC-CUA-NGUOI-HUNG-Phan-2-6667.html 2]</ref>.
==Từ nguyên==
Trong [[Ngữ hệ Turk|tiếng Đột Quyết]], ''eme'', ''ana'' hay ''ene'' đều nghĩa là "mẹ", "người mang thai" hoặc "người cho bú"<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi, 608–610. old.</ref>, vì thế được coi là khởi nguồn tên gọi ''Emese''. Ngoài ra, theo [[Szabados György]]<ref>Szabados György: Ünődbeli asszony - a turulmonda újraértelmezésének két ellenpróbája. (továbbiakban: Szabados 2010.) http://www.arpad.btk.mta.hu/images/e-konyvtar/Szabados_Gyrgy_ndbeli_asszony._A_turulmonda_jrartelmezsnek_kt_ellenprbja.pdf</ref> và [[Szentmártoni Szabó Géza]]<ref>Szentmártoni Szabó G.: „Álmomban azt látám”. Pünkösd hava és a szerelmi álmok. In: Ámor, álom, mámor. A szerelem a régi magyar irodalomban és a szerelem ezredéves hazai kultúrtörténete. Szerk. Szentmártoni Szabó G. Universitas Könyvkiadó, Budapest 2002, p. 402.</ref>, từ này gần âm với [[động từ]] ''émés'' trong [[tiếng Hungary]], nghĩa là "buồn ngủ". Tất cả các nghĩa đều bổ trở tích cực cho truyền thuyết ''Giấc mộng Emese''<ref>Langó Péter: Turulok és Árpádok - Nemzeti emlékezet és koratörténeti emlékek, 2017, 137. old.</ref><ref>"Könnyű belátni, hogy a köznévi ''emsével'' (anyadisznó) csak hangalaki egybecsengés állhat fenn, mert a férfiakat akkor sem nőstény disznókról nevezték el." Szabados 2010.</ref>.
{{div col|colwidth=18em}}
* Emus
* Hemes
* Emes
* Empsa
* Emsa
* Emse
{{div col end}}
==Lịch sử==
Cho đến [[thập niên 2020]], vẫn chưa có bất cứ chứng cứ [[khảo cổ]] nào khiến Emese trở thành nhân vật [[lịch sử]]. Tuy nhiên, trong khoảng hơn ngàn năm bà được suy tôn là tổ mẫu [[:hu:Magyar törzsek|tộc Magyar]], do đó là một trong những tổ tiên của triều đại [[Árpád]] - tố thành chính lập quốc [[Hungary]].
 
Nhân vật Emese (trong [[Ngữ hệ Turk|tiếng Đột Quyết]], ''eme'', ''ana'' hay ''ene'' đều nghĩa là "mẹ", "người mang thai" hoặc "người cho bú"<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi, 608–610. old.</ref>) được nhắc sớm nhất trong hai trứ tác ''[[Gesta Hungarorum]]'' (1200) và ''[[Chronicon Pictum]]'' (1370-3), tức là nửa [[thiên niên kỷ]] so với thời kì được cho là có Emese hiện diện. Cuộc đời bà hầu như gắn liền với huyền thoại lập quốc [[Hungary]].
==Hành trạng==
Khoảng [[thế kỷ IX]], Emese - phu nhân đại tộc trưởng [[Ügyek]] (có thuyết nói là [[Előd]] con [[Ügyek]]) miền [[Levedia]] (thuộc hãn quốc [[Khazar]]) - thụ thai, nhưng ở cữ đã lâu mà chưa trở dạ.