Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Kế hoàng hậu”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Lùi sửa |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 46:
'''Thanh Cao Tông Kế Hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 清高宗繼皇后, [[11 tháng 3]], năm [[1718]] - [[19 tháng 8]], năm [[1766]]), [[Na Lạp thị]], là [[Hoàng hậu]] thứ 2 của [[Thanh Cao Tông]] Càn Long Đế, cũng là Hoàng hậu nhà Thanh duy nhất không có [[thụy hiệu]]. Trong [[Thanh sử cảo]], bà được gọi là '''Hoàng hậu Ô Lạp Na Lạp thị''' (皇后烏拉那拉氏), sử [[Triều Tiên]] gọi là '''Thanh Cao Tông Hoàng hậu''' (清高宗皇后), các sách đương thời gọi '''Na Lạp Hoàng hậu''' (那拉皇后) hay '''Nạp Lan Hoàng hậu''' (納蘭皇后)<ref>Đây là do các dị biệt phiên âm của họ [[Na Lạp thị]].</ref>.
Từ vị trí [[Trắc Phúc tấn]], Na Lạp thị tấn lên [[Phi (hậu cung)|Phi]] rồi [[Quý phi]]. Sau khi [[Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu]] mất, chỉ trong vòng chưa tới 5 tháng, Na Lạp thị đã được Càn Long Đế chọn làm người kế thừa Trung cung, phong làm [[Hoàng quý phi]], rồi sáng tạo ra danh hiệu ['''Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự'''; 皇貴妃攝六宮事], lễ nghi án theo lễ lập Hậu<ref>[[Thanh sử cảo]], quyển 88: 乾隆十三年,定皇妃攝六宮事,體制宜崇,祭告如冊中宮儀。<br>Dịch:''Càn Long năm thứ 13, định Hoàng (quý) phi Nhiếp lục cung sự. Thể chế lễ nghi cùng tế cáo đều y như việc sách lập Trung cung.</ref>. Có thể nói quy cách năm đó của Na Lạp thị là điều chưa từng có trong lịch sử nhà Thanh. Sau khi trở thành Hoàng hậu, Na Lạp thị cùng Càn Long Đế ân ái, thường đi theo Hoàng đế tham gia các buổi du tuần quan trọng. Tuy nhiên vào đầu năm Càn Long thứ 30 ([[1765]]), khi cùng Càn Long Đế thực hiện Nam tuần, Na Lạp thị đột ngột bị thất sủng
Quyết định này của Càn Long Đế cho đến nay vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi của lịch sử nhà Thanh. Việc bà bị cấm túc cũng đã dấy lên nhiều dị nghị bất bình trong triều đình lúc bấy giờ. Theo những tài liệu thể hiện, cùng lời giải thích vào năm [[1778]] của bản thân Càn Long Đế, ngày hôm đó Hoàng hậu Na Lạp thị đã [[cắt tóc]] để [[xuất gia]], mà việc cắt tóc (tiễn phát) là điều đại kỵ nhất trong quốc tục Mãn Thanh. Khi Na Lạp hoàng hậu qua đời, Càn Long Đế không ban thụy hiệu, lại án theo lễ Hoàng quý phi mà an táng, dùng [Hoăng; 薨] thay vì [Băng; 崩] dành cho Đế-Hậu để tuyên cáo thiên hạ cái chết của bà. Những điều này đã khiến nhiều triều thần phản đối, có quan viên vì ngăn cản mà bị lưu đày. Rất nhiều lời đồn và nghi vấn về sự kiện này trong nhân gian, đặc biệt nhất là trong chuyến tuần du Giang Nam, chủ yếu xoay quanh việc Càn Long Đế định cho các [[kỹ nữ]] nhập cung khiến cho Hoàng hậu nổi giận mà cắt tóc.
Trong tờ [Thỉnh an chiết] được trưng bày tại bảo tàng [[Nam Kinh]] vừa được công bố triển lãm, có nội dung liên quan đến sự việc của Hoàng hậu. Cũng trong năm xảy ra việc, Càn Long Đế mệnh các Nội đại thần của Nội vụ phủ kiểm soát gắt gao hành tung của Hoàng hậu khi hạ lệnh giam lỏng bà, còn bắt tra khảo 3 vị cung nữ phục vụ bà ngay cái đêm mà Hoàng hậu cắt tóc. Chung quy, theo tờ thỉnh an chiết, thì đến cuối cùng
==Thân thế==
Dòng 56:
Cao Tông Kế Hoàng hậu Na Lạp thị, sinh ngày [[10 tháng 2]] (âm lịch) năm Khang Hi thứ 57. Trong sách [[Thanh sử cảo]], bà được gọi là ['''Ô Lạp Na Lạp thị'''; 烏拉那拉氏], nhưng đúng ra bà phải được gọi là ['''Huy Phát Na Lạp thị'''; 輝發那拉氏], do dòng tộc bà là hậu duệ của Huy Phát Bối lặc [[Vương Cơ Trử]].
Theo [[Khâm định Bát Kỳ thông chí]] (钦定八旗通志) và [[Bát Kỳ Mãn Châu thị tộc tông phổ]] (八旗满洲氏族通谱), dòng tộc của bà là Huy Phát Na Lạp thị vốn mang họ [[Na Lạp thị]], sống tại vùng đất tên [[Huy Phát]]. Đất Huy Phát là khởi thủy bởi Huy Phát Bối lặc Vương Cơ Trử, xét là [[Mãn Châu]] [[Bát Kỳ|Tương Lam kỳ]] thuộc [[Bát kỳ|Hạ
=== Vấn đề gọi họ ===
Dòng 68:
=== Gia thế ===
Nếu chỉ xét về nguồn gốc, dòng dõi của Kế Hoàng hậu là dòng dõi của Huy Phát Quốc chủ Na Lạp thị, nhìn chung gốc gác rất cao quý. Cao tổ phụ là [[Mãng Khoa]] (莽科), là cháu nội của Huy Phát Bối lặc [[Vương Cơ Trử]], cùng thế hệ với vị Bối lặc cuối cùng của Huy Phát
Suy xét về gia thế, gia đình của Kế Hoàng hậu không hề tồi, nhưng cũng không xem là quá vinh quý. Tổ phụ đảm nhiệm [[Phó Đô thống]], bá phụ đảm nhiệm [[Hộ quân Tham lĩnh]], tuy xem là cao cấp quan viên, song xét với [[Thượng thư]] hay [[Đô thống]] vẫn là có chênh lệch.
Điều này không có nghĩa gia đình của Kế Hoàng hậu Na Lạp thị là có địa vị cực
== Phong Phi lập Hậu ==
=== Trở thành Trắc Phúc tấn ===
Na Lạp thị nguyên xuất thân là [[Mãn Châu]] [[Bát kỳ|Tương Lam kỳ]], tức [Kỳ phân Tá lĩnh] hay [Ngoại Bát kỳ], do đó theo lệ sẽ tham gia trong các đợt [[Bát Kỳ tuyển tú|Bát kỳ tuyển tú]], và trong đợt ấy bà đã được chọn làm [[Trắc Phúc tấn]]<ref>Bát Kỳ tuyển tú: tuyển chọn cả thê thiếp cho các hoàng tử, chứ không hẳn chỉ dùng để tuyển phi tần</ref> của Bảo Thân vương Hoằng Lịch - chính là [[Càn Long|Càn Long Đế]] sau này.
Vào thời gian trước vì tư liệu khiếm khuyết, thời điểm Na Lạp thị được chỉ định không xác định rõ. Căn cứ vào tư liệu tuyển tú, năm Ung Chính thứ 5 ([[1727]]) tiến hành Bát
Theo điều tra hồ sơ ban thưởng, thì vào [[tháng 5]] năm Ung Chính thứ 12, cho thưởng cho cha của Na Lạp thị là Na Nhĩ Bố cùng chính thê vật phẩm. Sang ngày [[29 tháng 10]] (âm lịch) sang năm sau ([[1735]]), ban cho nhà Na Nhĩ Bố dinh trạch ở rộng 42 gian, từ tư liệu này biết được thì nguyên nhà của Na Nhĩ Bố ở phía Đông ven sông Hà Tạo. Trên thực tế, nhà Na Nhĩ Bố căn bản là trung đẳng Bát Kỳ, dòng dõi cao quý nhưng lại không thịnh vượng, gia tộc đã bắt đầu xuống dốc. Trước đó, một vị tỷ tỷ của Na Lạp thị được gả
Trong các đợt Bát
=== Sơ phong Nhàn phi ===
Dòng 166:
Tư nhĩ Nhàn Quý phi Na Lạp thị, tảo dục danh môn. Tố nhàn nội tắc. Tứ tòng tiềm để. Cửu chiêu uyển thuận chi nghi. Tấn tích vinh phong. Khắc tá túc ung chi hóa. Đoan trang biểu độ. Thương nhã vận vu hành hoàng. Khác cẩn trì cung. Trứ phương quy vu địch yểu. Tư dĩ khôn ninh chi hư vị. Lũ phiền Thánh mẫu chi oanh hoài. Tuyển kế thể vu hậu cung. Thời gia chú ý. Mệnh tự âm vu tiêu điện. Mỗi thiết dụ ngôn. Trẫm khúc thể thánh trung. Truy tung gia pháp. Tuy mẫu nghi lệ cực. Sự hữu đãi vu tương lai. Nhi khổn chức tổng trì. Điển nghi long vu thử nhật.
Cung phụng Hoàng thái hậu từ mệnh, dĩ sách bảo phong nhĩ vi '''Hoàng quý phi
Nhĩ kỳ chỉ thừa ý huấn. Ích mậu khổn nghi. Phụng trường nhạc chi xuân huy. Úc hạ sảnh đông ôn chi tiết. Thống dịch đình chi nội chính. Tán tiêu y cán thực chi cần. Đoan lệnh phạm dĩ suất tiên. Thuận thành thị vọng. Nhạ hồng hưu nhi thụ chỉ. Phúc lí phương tuy. Kính thiệu tiền huy. Dụng quang hiển mệnh. Khâm tai.|||Sách văn Càn Long Đế tấn phong Nhàn Quý phi làm Hoàng quý phi nhiếp lục cung sự}}
Dòng 172:
Theo ghi chép lại, lễ sách phong của Hoàng quý phi Na Lạp thị không giống Hoàng quý phi bình thường, mà đều tương đồng với Hoàng hậu như cử hành chiếu cáo thiên hạ việc sách lập Hoàng quý phi<ref>《乾隆朝起居注》: (乾隆十四年四月初九日): 是日以恭上崇庆慈宣康惠皇太后徽号册封摄六宫事皇贵妃礼成诏示天下<br>Dịch:''"(Càn Long năm thứ 14, ngày 9 tháng 4): Ngày ấy, cung thượng huy hiệu cho Sùng Khánh Từ Tuyên Khang Huệ Hoàng thái hậu, cùng sách phong Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự. Khi buổi lễ kết thúc, ban chiếu cáo thiên hạ.</ref>, khiển quan viên tế cáo [[Thái Miếu]], [[Phụng Tiên điện]] cùng [[Thiên Đàn|Viên khâu]], [[Địa Đàn|Phương trạch]] và [[Đàn Xã Tắc|Xã tắc]]<ref>皇朝文献通考: 乾隆十四年四月以册封摄六宫事皇贵妃遣官祭告圜丘、方泽、太庙、奉先殿、社稷。</ref>. Cùng năm đó, [[Thục Gia Hoàng quý phi|Gia phi Kim thị]] được lên Quý phi, các phi tần khác như [[Lệnh Ý Hoàng quý phi|Lệnh tần Ngụy thị]], [[Thư phi|Thư tần Diệp Hách Na Lạp thị]] và [[Uyển Quý phi|Quý nhân Trần thị]] cũng đều thăng lên 1 cấp, nhưng lễ tế cáo Thái Miếu Hậu điện cùng Phụng Tiên điện của các phi tần kia đều được cử hành khác ngày, còn lễ của Hoàng quý phi Na Lạp thị lại riêng hẳn 1 ngày. Đây là một đại lễ rất đáng chú ý, bởi vì nhà Thanh khi sắc phong phi tần tập thể như vậy, đều cử hành tế cáo chung 1 ngày, chỉ duy có Hoàng hậu là sẽ dùng lễ khác riêng biệt mà thôi, hơn nữa Na Lạp thị là tế cáo ở Thái Miếu chứ không phải Thái Miếu hậu điện, rất khác các phi tần khác. Điều này cho thấy địa vị rất đặc biệt của Na Lạp thị, tất cả đều ngang với Trung cung<ref>[https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%B8%85%E5%8F%B2%E7%A8%BF/%E5%8D%B788 清史稿/卷88]: 乾隆十三年,定皇妃攝六宮事,體制宜崇,祭告如冊中宮儀。</ref>. Tuy nhiên, sách [[Thanh thực lục]] thời Càn Long ghi các lễ này khác hẳn, Na Lạp thị cùng 4 vị tần phi đều cùng 1 ngày cử hành khiển quan tế cáo Thái Miếu hậu điện, đây có lẽ là do ghi chép thiếu sót triều [[Gia Khánh Đế]], vì Thanh thực lục thời Càn Long chỉ bắt đầu soạn từ đời vị Hoàng đế này<ref>Thực lục các triều, đều do triều sau soạn cho triều trước.</ref>, còn những ghi nhận kia có từ [[Hoàng triều Văn hiến thông khảo]] (皇朝文献通考), được soạn từ thời Càn Long.
Ngoài ra, căn cứ [[Khâm định Đại Thanh hội điển tắc lệ]] (钦定大清会典则例) hoàn thành vào năm Càn Long thứ 29 ([[1764]]), khi phong Na Lạp thị làm [Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự], Càn Long Đế đã dùng chữ ['''Sách lập'''; 册立] dành cho Hoàng hậu, thay vì ['''Sách phong'''; 册封] dành cho một phi tần, các sách về sau mới dần sửa thành ''"Sách phong"'', như sách văn phía trên là được ghi theo Hội điển được soạn vào thời Gia Khánh<ref>钦定大清会典则例: 乾隆十四年 册立攝六宫事皇贵妃</ref>. Theo điển chế nhà Thanh, Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự
Bên cạnh những đãi ngộ đặc thù trên, Hoàng quý phi Na Lạp thị còn được hưởng hành lễ và biểu dâng. Ngày hôm sách lập Hoàng quý phi Nhiếp
Trước đó, [[Đổng Ngạc phi]] cùng [[Hiếu Ý Nhân Hoàng hậu]] là hai vị duy nhất từng được làm lễ phong Hoàng quý phi, nhưng Na Lạp thị là người duy nhất có lễ tấn phong không khác gì lễ lập Hậu trong nhà Thanh, trước đó và cả về sau. [[Hiếu Toàn Thành Hoàng hậu]] cũng từng là [Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự], nhưng đại lễ sắc phong và việc chiếu cáo thiên hạ của Hiếu Toàn Thành Hoàng hậu đều gộp chung khi tổ chức sách lập Hoàng hậu.
Dòng 207:
Từ khi được tấn dụ làm Nhiếp lục cung sự Hoàng quý phi năm Càn Long thứ 13, vào ngày [[30 tháng 7]] (âm lịch) cùng năm, gia đình bà đã nhập [[Mãn Châu]] [[Bát kỳ|Chính Hoàng kỳ]], còn đạt được đặc phong tước vị [Thừa Ân hầu; 承恩侯]. Đến khi vừa lập làm Hoàng hậu, cha bà được phong làm [Nhất đẳng Thừa Ân công; 一等承恩公], mẹ bà trở thành Thừa Ân công phu nhân. Cháu trai bà [[Nạp Tô Khẳng]], trước đó vào ngày [[11 tháng 4]] (âm lịch) trong năm ấy, chỉ tầm 1 tháng sau khi Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu qua đời, đã được Càn Long Đế phong cho chức [[Càn Thanh môn]] [[thị vệ]], khi Na Lạp Hoàng hậu trở thành Hoàng hậu, thì được tiếp nhận tước vị [Nhất đẳng Hầu; 一等侯], thế tập truyền đời.
Hoàng hậu Na Lạp thị từ vị tần phi, tuy hơn 30 tuổi chưa hề sinh dục khai chi tán diệp cho hoàng thất, nhưng vẫn được Càn Long Đế quyết định lập làm Hoàng hậu, hơn nữa từng
Bên cạnh đó, Hoàng hậu Na Lạp thị là một trong số ít những người được Càn Long Đế tin tưởng mà giao cho việc chỉnh sửa y phục. Đó là ghi chép trong [[Xuyên đái đương]] (穿戴档), ghi nhận lại những chỉ dụ về việc dâng tiến và chỉnh sửa trang phục cho Hoàng đế. Năm Càn Long thứ 23, ngày [[15 tháng 3]], [[Hồ Thế Kiệt]] truyền chỉ, dẫn nguyên văn của Hoàng đế:''“Cổ áo choàng hơi nhỏ, về đến hoàng cung, đưa cho Hoàng hậu sửa lại nhé”''<ref>穿戴档: 乾隆二十三年三月十五日,胡世杰传旨:“袍子领子小些!到家里着皇后放样。巡幸褂抬肩转身最小,亦着放样。</ref>. Hay như một lần khác, truyền chỉ mời Hoàng hậu làm thêm một cái túi Đông Châu để đeo<ref>穿戴档: 乾隆二十四年十二月初六日,胡世杰传旨:金银线东珠押豆火(火燫)怎么不伺候万岁爷带随?又传旨降东珠押豆火(火燫)拿来伺候呈览。总管马国用等随将火(火燫)二把交与胡世杰奉至御前呈览。奉旨:将东珠押豆一个摅下交于皇后重做一把火(火燫)来。</ref>.
|