56.285
lần sửa đổi
Khác biệt giữa các bản “Hoàng Cao Khải”
Hủy sửa đổi rối đã kiểm định + rối thông qua Nhận dạng vịt
(Hủy sửa đổi rối đã kiểm định + rối thông qua Nhận dạng vịt) |
|||
|
{{chú thích trong bài}}
[[Tập tin:Hue linh luoc su Hoang Cao Khai.jpg|phải|230px|nhỏ|Kinh lược sứ Bắc Kỳ, Hoàng Cao Khải.]]▼
'''Hoàng Cao Khải''' ([[chữ Hán]]: 黃高啟; [[1850]]–[[1933]]), là [[nhà văn]], nhà sử học và là đại thần thân [[Pháp]] dưới triều vua [[Thành Thái]] trong [[lịch sử Việt Nam]]. Ông được xem là cộng sự đắc lực của [[đế quốc thực dân Pháp|thực dân Pháp]] vào những năm đầu [[thế kỷ 20]] tại [[Việt Nam]], bị người Việt coi là [[Việt gian]] tiêu biểu trong giai đoạn lịch sử này
==Tiểu sử==
▲[[Tập tin:Hue linh luoc su Hoang Cao Khai.jpg|phải|230px|Kinh lược sứ Bắc Kỳ, Hoàng Cao Khải.]]
Nguyên danh của ông là '''Hoàng Văn Khải''', tự '''Đông Minh''', hiệu '''Thái Xuyên''', quê ở làng Đông Thái (nay thuộc xã Tùng Ảnh), huyện La Sơn (nay là huyện [[Đức Thọ]]), tỉnh [[Hà Tĩnh]]. Đỗ [[Hương cống|cử nhân]] ân khoa [[1868]] lúc 19 tuổi (cùng khóa thi với anh ông [[Phan Đình Phùng]] tên là Phan Đình Thuật, [[Phan Đình Phùng]] năm [[1876]] mới đậu ở Trường Thi, [[Nghệ An]]) năm [[Tự Đức]] thứ 21 ([[1868]]), cùng được bổ làm huấn đạo huyện [[Thọ Xương]], sau làm giáo thụ ở phủ [[Hoài Đức]] ([[Hà Tây]]). Trước khi Pháp chiếm [[Bắc Kỳ,]] ông lần lượt giữ các chức vụ Tri huyện Thọ Xương rồi thăng quyền Án sát [[Lạng Sơn]], quyền Tuần phủ [[Hưng Yên]].
Năm [[1884]], Pháp chiếm [[Bắc Kỳ]], trong khi các phong trào chống Pháp nổi dậy thì ông lại
Năm [[1888]], ông được thăng làm Tổng đốc [[Hải Dương]], rồi làm Khâm sai Kinh lược [[Bắc Kỳ]], tước '''Duyên Mậu quận công''' (1890), đây là biệt lệ vì quan lại triều Nguyễn chỉ được phong [[quận công]] khi đã mất, ban cho thực ấp [[Thái Hà]]. Năm [[1894]], theo lệnh của [[toàn quyền Đông Dương|toàn quyền]] [[Jean-Marie de Lanessan|De Lanessan]], ông viết thư dụ hàng [[Phan Đình Phùng]], nhưng bị cự tuyệt.
:''Hoàng Cao Khải đem quân đi đánh riết mấy mặt. Bọn [[Văn Thân|Phong trào Văn Thân]] người thì tử trận, người thì bị bắt. [[Nguyễn Thiện Thuật]] chạy sang Tàu, sau mất ở Nam Ninh, thuộc Quảng Tây. [[Đốc Tít]] ra hàng, phải đày sang ở thành Alger, bên Algérie. Đề Kiều và [[Lương Tam Kỳ]] ra thú được ở yên. Cai Kinh bị bắt, Đốc Ngữ ra thú, [[Hoàng Hoa Thám]] ở Yên Thế đến năm 1912 mới bị giết.''
Năm [[1897]], Nha Kinh lược Bắc Kỳ bị bãi bỏ, Hoàng Cao Khải được điều về [[Huế]] lãnh chức Thượng thư Bộ Binh và làm phụ chính đại thần cho vua Thành Thái, hàm Thái tử Thái phó, Văn minh điện Đại học sĩ. Như vậy, Hoàng Cao Khải là viên Kinh lược sứ Bắc Kỳ cuối cùng của triều Nguyễn.
==Khu di tích Lăng mộ==
Mộ của Hoàng Cao Khải nằm ở khu vực ấp Thái Hà cũ, nay nằm ở ngõ 252, phố Tây Sơn (phường Trung Liệt, quận [[Đống Đa]], [[Hà Nội]]). Di tích này ít được chăm sóc, đến nay khá là hoang phế
Khu [[thôn|ấp]] có tính đặc thù cao về kiến trúc, được xây dựng năm 1893. Nằm rải rác ở khu vực phía Tây gò Đống Đa, gồm nhiều công trình kiến trúc tinh xảo được đánh giá là đạt đến trình độ kỹ thuật cao tay trong nghệ thuật điêu khắc đá của người Việt. [[Ấp Hoàng Cao Khải]] được xếp hạng [[di tích Việt Nam|di tích quốc gia]] năm [[1962]]. [[Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Việt Nam)|Bộ Văn hóa]] lúc đó đánh giá: ''"Đây là chứng tích duy nhất của nước ta về một quần thể các công trình [[lăng tẩm]], [[dinh thự]] của một phó vương"''...
==Tác phẩm==
==Đánh giá==
Hầu hết các sĩ phu đương thời đều coi khinh Hoàng Cao Khải dù
Sĩ phu
:"''Ông ra Bắc là may, Quan Kinh lược, tước Quận Công, bốn bể không nhà mà nhất nhỉ''".
:"''Cụ về Tây cũng tiếc, trong triều đình, ngoài bảo hộ một lòng với nước có hai đâu ?''"
"Bốn bể không nhà" hàm ý chỉ kẻ mất gốc; "ông về Tây cũng tiếc": nghĩa đen nói là ông đi về cõi Tây Thiên (qua đời) thì âu cũng thật tiếc, nhưng thực ra là ám chỉ rằng người Tây tiếc vì mất đi tay sai đắc lực. Còn như "một lòng với nước có hai đâu" nghĩa đen là "một mình ông trung với nước, không có người thứ hai" nhưng thực ra là mỉa mai sự phản quốc, "có hai nước (nước Việt, nước Tây), ông trung với nước nào?"<ref>Dẫn theo Vũ Ngọc Khánh, "Người có vấn đề trong sử nước ta", Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, 2008</ref>▼
▲"Bốn bể không nhà"
==Tham khảo==
==Liên kết ngoài==
*[http://www.vnn.vn/vnn3/tintuc/tintrongnuoc/0405_t2.htm Ai chôn chân tượng đá?]
*[
{{Phong trào độc lập Việt Nam}}
| |||