Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hậu kỳ Đá cũ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
AlphamaEditor, thêm thể loại, Executed time: 00:00:02.4261690 using AWB
Dòng 2:
{{Infobox archaeological culture
| name = Thời đại đồ đá cũ muộn / Paleolithic muộn
| map =[[Hình:Rhinos Chauvet Cave.jpg| frameless| alt =| upright =1.5]]
| mapcaption =Hình vẽ tê giác ở [[hang Chauvet]], 37 đến 33 [[Kiloannum |Ka]]
| mapalt =
| period = [[Thời đại đồ đá]]
| dates = 50 đến 12 [[Kiloannum |Ka BP]]
| typesite =
| majorsites =
Dòng 13:
| followedby = [[Mesolithic]]
}}
'''Paleolithic muộn''', '''Paleolithic trên''' hoặc '''Thời đai đồ đá cũ muộn''' là giai đoạn thứ ba và cuối cùng của [[Paleolithic]] hoặc [[Thời đại đồ đá cũ]]. Theo một số lý thuyết, thời kỳ này có niên đại từ 50 đến 12 [[Kiloannum |Ka BP]] (''Kilo annum before present'': ngàn năm trước), vào đầu kỷ [[Holocen]], và nó trùng với sự xuất hiện của [[iện đại hành vi |hành vi hiện đại]] ở con người hiện đại đầu tiên, cho đến khi cuộc [[Cách mạng đồ đá mới]] và [[nông nghiệp]] ra đời. Thuật ngữ ''[[Paleolithic trên]]'' thường được dùng khi nói về địa tầng các di chỉ, nó nằm trên các tầng văn hóa đá cũ khác.
 
Con [[người hiện đại về giải phẫu]] (tức ''[[Homo sapiens]]'') được cho là đã xuất hiện ở châu Phi khoảng 300 [[Kiloannum |Ka BP]], mặc dù những lối sống thay đổi rất ít so với những con người cổ xưa của [[Paleolithic giữa]], <ref>{{chú thích tạp chí| year = 2009 | title = Out of Africa: modern human origins special feature: middle and later Pleistocene hominids in Africa and Southwest Asia | journal = Proc Natl Acad Sci USA | volume = 106 | issue = 38| pages = 16046–50 | pmc=2752549 | pmid=19581595 | doi=10.1073/pnas.0903930106 | last1 = Rightmire | first1 = GP| bibcode = 2009PNAS..10616046R }}</ref> cho đến khoảng 50 [[Kiloannum |Ka BP]] đây, khi đã có một đánh dấu tăng tính đa dạng của [[đồ tạo tác]]. Thời kỳ này trùng với [[Các dòng di cư sớm thời tiền sử |sự phát tán của loài người hiện đại]] từ châu Phi ra khắp châu Á và Âu-Á, đã góp phần vào sự [[tuyệt chủng của người Neanderthal]].
 
Thời kỳ đồ đá cũ muộn có bằng chứng sớm nhất được biết đến về các khu định cư có tổ chức, dưới dạng các khu cắm trại, một số có hố làm kho chứa đồ. [[Nghệ thuật của thời đại đồ đá cũ|Công việc nghệ thuật]] nở rộ, với bức tranh hang động, tranh khắc đá, chạm khắc và chạm khắc trên xương hoặc ngà voi. Bằng chứng đầu tiên về việc đánh bắt cá của con người cũng được tìm thấy, từ các đồ tạo tác ở những nơi như [[hang Blombos]] ở [[Nam Phi]]. Các nhóm xã hội phức tạp hơn xuất hiện, được hỗ trợ bởi các nguồn thực phẩm đa dạng và đáng tin cậy hơn và các loại công cụ chuyên dụng. Điều này có thể góp phần làm tăng nhận dạng phân biệt nhóm hoặc [[sắc tộc]].<ref>Gilman, Antonio. 1996. Explaining the Upper Palaeolithic Revolution. pp. 220–39 (Chap. 8) in Contemporary Archaeology in Theory: A Reader. Cambridge, MA: Blackwell</ref>
 
Sự xuất hiện người ở Australia rất có thể đã diễn ra trước đó, vào cỡ 60 [[Kiloannum |Ka]]. Chiếm cứ châu Âu xảy ra từ cỡ 45 [[Kiloannum |Ka]]. [[Người hiện đại về giải phẫu]] được biết đã mở rộng về phía bắc đến [[Siberia]] đến vĩ tuyến 58° Bắc vào khoảng 45 [[Kiloannum |Ka]], với bằng chứng hóa thạch ''[[người Ust'-Ishim]]''.
 
Thời kỳ đồ đá cũ muộn được phân tách bởi [[Cực đại băng hà cuối cùng]] (LGM, ''Last Glacial Maximum''), trong khoảng 25 đến 15 [[Kiloannum |Ka]]. Sự chiếm cứ châu Mỹ xảy ra trong thời gian này, với các quần thể Đông và Trung Á đến qua [[Beringia |cầu đất Bering]] sau khoảng 35 [[Kiloannum |Ka BP]], và mở rộng sang châu Mỹ vào khoảng 15 [[Kiloannum |Ka BP]].
 
Ở phần tây Âu-Á sự giảm bớt đặc điểm Paleolithic vào cái gọi là [[Epipaleolithic]] hoặc [[Mesolithic]], bắt đầu từ kết thúc của LGM, vào cỡ 15 [[Kiloannum |Ka]]. Quá trình thoái lui của băng hà Holocen bắt đầu vào cỡ 11,7 [[Kiloannum |Ka BP]] (tức thiên niên kỷ 10 [[trước Công nguyên]]), rơi vào "Old World Epipaleolithic" và đánh dấu sự khởi đầu của các hình thức canh tác sớm nhất ở vùng [[Lưỡi liềm Màu mỡ]].
 
== Tham khảo ==
Dòng 35:
{{Sơ khai khảo cổ}}
{{Tiến hóa}}
 
[[Thể loại:Thế Pleistocen]]
[[Thể loại:Địa thời học Đệ Tứ]]
[[Thể loại:Thời đại đồ đá cũ muộn|*]]
[[Thể loại:Thời đại lịch sử]]