Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Irritator”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
→‎Liên kết ngoài: AlphamaEditor, thêm thể loại, Executed time: 00:00:02.7479965 using AWB
Dòng 127:
==Cổ sinh thái học và cổ sinh địa lí học==
[[Tập tin:Irritator at sunset by PaleoGeek.png|alt=Reconstruction of the head in front of a beach at dusk|thumb|Phục dựng phần đầu]]
''Irritator'' và ''Angaturama'' được biết đến từ [[thành hệ Romualdo]], có những loại đá có niên đại từ giai đoạn Alian thuộc [[kỷ Phấn trắng]] sớm, khoảng 110 triệu năm trước.[22]<ref name=":42" /> Trong thời gian này, Nam Đại Tây Dương mở rộng, tạo thành một loạt các lưu vực sông ven Đại Tây Dương ở miền nam Brazil và Tây Nam Châu Phi, nhưng phần đông bắc của Brazil và Tây Phi vẫn kết nối với nhau. Hệ tầng Romualdo là một phần của Liên thành hệ Santana và tại thời điểm ''Irritator'' được mô tả, thành hệ được cho là một đơn vị địa tầng của cái mà sau đó được coi là [[thành hệ Santana]]. Hệ tầng Romualdo là một [[Lagerstätte]] (một tầng trầm tích bảo tồn hóa thạch trong điều kiện hoàn hảo) bao gồm các thể kết đá vôi nằm trong [[đá phiến sét]] và phủ lên [[thành hệ Crato]]. Nó nổi tiếng với các hóa thạch ba chiều trong thể kết đá vôi, bao gồm nhiều hóa thạch [[dực long]]. Ngoài ra, các [[sợi cơ]] của cả dực long và khủng long, mang hóa thạch, hóa thạch đường tiêu hóa và tim đã được tìm thấy tại đây.[63][64]<ref name="kellner&campos2002">{{cite journal|last1=Kellner|first1=A.W.A.|last2=Campos|first2=D.A.|s2cid=45430990|date=2002|title=The function of the cranial crest and jaws of a unique pterosaur from the early Cretaceous of Brazil|journal=Science|volume=297|issue=5580|pages=389–392|doi=10.1126/science.1073186|pmid=12130783|bibcode=2002Sci...297..389K}}</ref><ref name=":02">{{cite journal|last1=Pêgas|first1=R.V.|last2=Costa|first2=F.R.|last3=Kellner|first3=A.W.A.|s2cid=90477315|date=2018|title=New Information on the osteology and a taxonomic revision of the genus ''Thalassodromeus'' (Pterodactyloidea, Tapejaridae, Thalassodrominae)|journal=Journal of Vertebrate Paleontology|volume=38|issue=2|pages=e1443273|doi=10.1080/02724634.2018.1443273}}</ref> Thành hệ được cho là một đầm phá ven biển có nhiều nước ngọt bất thường, liên quan đến các chu kỳ [[tiến biển]] và [[biển thoái]].[<ref name=":22">{{Cite journal|last1=Mabesoone|first1=J.M.|last2=Tinoco|first2=I.M.|date=1973|title=Palaeoecology of the Aptian Santana Formation (Northeastern Brazil)|journal=[[Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology]]|language=en|volume=14|issue=2|pages=97–118|doi=10.1016/0031-0182(73)90006-0|issn=0031-0182|bibcode=1973PPP....14...97M}}</ref> Khí hậu của thành hệ là kiểu nhiệt đới và phần lớn tương ứng với khí hậu Brazil ngày nay.[65] Các khu vực xung quanh thành hệ có khí hậu khô cằn đến bán khô cằn, với hệ thực vật địa phương hầu hết là [[cây chịu hạn]] (thích nghi với môi trường khô). [[Bộ Tuế]] và [[cây lá kim]] tuyệt chủng ''Brachyphyllum'' là những loài cây phổ biến nhất.[66]<ref name=":11" />
 
[[Tập tin:Romualdo_Formation_environment.png|thumb|left|alt=Artist's depiction of a coastline in the Romualdo Formation. In the foreground, ''Irritator'' approaches the water, surrounded by nearby patches of foliage. Above the coastline are two pterosaurs in flight, and in the distance at the far right, a small theropod dinosaur is being fended off by a pterosaur on all fours.|Phục dựng một con ''Irritator'' đang đi thám thính ven bờ biển của [[Thành hệ Romualdo]]]]
Môi trường này bị chi phối bởi các loài dực long, bao gồm nhiều chi đa dạng như: ''[[Anhanguera]]'', ''[[Araripedactylus]]'', ''[[Araripesaurus]]'', ''[[Brasileodactylus]]'', ''[[Araripesaurus]]'', ''[[Brasileodactylus]]'', ''[[Cearadactylus]]'', ''[[Coloborhynchus]]'', ''[[Santanadactylus]]'', ''[[Tapejara]]'', ''[[Thalassodromus]]'', ''[[Tupuxuara]]'',<ref name=":0">{{Cite journal|last=Barrett|first=Paul|last2=Butler|first2=Richard|last3=Edwards|first3=Nicholas|last4=Milner|first4=Andrew R.|date = ngày 31 tháng 12 năm 2008 |title=Pterosaur distribution in time and space: An atlas|url=https://www.researchgate.net/publication/279559638|journal=Zitteliana Reihe B: Abhandlungen der Bayerischen Staatssammlung Fur Palaontologie und Geologie|volume=28|pages=61–107|accessdate = ngày 4 tháng 9 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180905141052/https://www.researchgate.net/publication/279559638|archive-date = ngày 5 tháng 9 năm 2018 |dead-url=no|df=}}</ref> ''[[Barbosania]]'', ''[[Maaradactylus]]'',<ref>{{Cite journal|first1=Renan A.M.|last1= Bantim|first2=Antônio A.F.|last2= Saraiva|first3=Gustavo R.|last3= Oliveira|first4=Juliana M.|last4= Sayão|year=2014|title=A new toothed pterosaur (Pterodactyloidea: Anhangueridae) from the Early Cretaceous Romualdo Formation, NE Brazil|journal=[[Zootaxa]]|volume=3869|issue=3|pages=201–223|doi=10.11646/zootaxa.3869.3.1|pmid=25283914}}</ref> ''[[Tropeognathus]]'', và ''[[Unwindia]]''.<ref name="MartillUnwindia2">{{Cite journal|first=David M.|last= Martill|year=2011|title=A new pterodactyloid pterosaur from the Santana Formation (Cretaceous) of Brazil|journal=Cretaceous Research|volume=32|issue=2|pages=236–243|doi=10.1016/j.cretres.2010.12.008}}</ref> Hệ động vật khủng long được biết đến bên cạnh ''Irritator'' được đại diện bởi các loài khủng long chân thú khác như là [[tyrannosauroid]] ''[[Santanaraptor]]'', [[compsognathid]] ''[[Mirischia]]'',<ref name=":11">{{Cite journal|last=Martill|first=David|last2=Frey|first2=Eberhard|last3=Sues|first3=Hans-Dieter|last4=Cruickshank|first4=Arthur R.I.|date = ngày 9 tháng 2 năm 2011 |title=Skeletal remains of a small theropod dinosaur with associated soft structures from the Lower Cretaceous Santana Formation of NE Brazil|url=https://www.researchgate.net/publication/237168829|journal=[[Canadian Journal of Earth Sciences]]|volume=37|issue=6|pages=891–900|doi=10.1139/cjes-37-6-891|bibcode=2000CaJES..37..891M|accessdate = ngày 4 tháng 9 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180905141024/https://www.researchgate.net/publication/237168829|archive-date = ngày 5 tháng 9 năm 2018 |dead-url=no|df=}}</ref> một loài [[unenlagiine]] [[dromaeosaurid]],<ref>{{Cite journal|date = ngày 1 tháng 10 năm 2012 |title=First evidence of an unenlagiid (Dinosauria, Theropoda, Maniraptora) from the Bauru Group, Brazil|journal=Cretaceous Research|language=en|volume=37|pages=223–226|doi=10.1016/j.cretres.2012.04.001|issn=0195-6671|last1=Candeiro|first1=Carlos Roberto A.|last2=Cau|first2=Andrea|last3=Fanti|first3=Federico|last4=Nava|first4=Willian R.|last5=Novas|first5=Fernando E.}}</ref> and a [[megaraptora]]n.<ref name=":42" /> và một [[megaraptora]] không xác định. Các loài cá sấu ''[[Araripesuchus]]'' và ''[[Caririsuchus]]'',<ref>{{cite journal|last1=Figueiredo|first1=R.G.|last2=Kellner|first2=A.W.A.|date=2009|title=A new crocodylomorph specimen from the Araripe Basin (Crato Member, Santana Formation), northeastern Brazil|journal=[[Paläontologische Zeitschrift]]|volume=83|issue=2|pages=323–331|doi=10.1007/s12542-009-0016-6}}</ref> cũng như rùa ''[[Brasilemys]]'',<ref>{{cite journal|last1=de Lapparent de Broin|first1=F.|date=2000|title=The oldest pre-Podocnemidid turtle (Chelonii, Pleurodira), from the early Cretaceous, Ceará state, Brasil, and its environment|url=https://www.raco.cat/index.php/TreballsMGB/article/view/72439|journal=Treballs del Museu de Geologia de Barcelona|volume=9|pages=43–95|issn=2385-4499|accessdate = ngày 29 tháng 9 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180920234541/https://www.raco.cat/index.php/TreballsMGB/article/view/72439|archive-date = ngày 20 tháng 9 năm 2018 |dead-url=no|df=}}</ref> ''[[Cearachelys]]'',<ref name="Gaffneyetal2001">{{cite journal|last=Gaffney|first=Eugene S.|authorlink=Eugene S. Gaffney|first2=Diogenes |last2=de Almeida Campos|first3=Ren |last3=Hirayama|date = ngày 27 tháng 2 năm 2001 |title=''Cearachelys'', a New Side-necked Turtle (Pelomedusoides: Bothremydidae) from the Early Cretaceous of Brazil|url=|journal=[[American Museum Novitates]]|volume=3319|issue=|pages=1–20|doi=10.1206/0003-0082(2001)319<0001:CANSNT>2.0.CO;2|id=|accessdate=|hdl=2246/2936}}</ref> ''[[Araripemys]]'', ''[[Euraxemys]]'',<ref>{{Cite journal|last=Gaffney|first=Eugene S.|authorlink=Eugene S. Gaffney|last2=Tong|first2=Haiyan|last3=Meylan|first3=Peter A.|date = ngày 2 tháng 9 năm 2009 |title=Evolution of the side-necked turtles: The families Bothremydidae, Euraxemydidae, and Araripemydidae|url=https://www.researchgate.net/publication/232682129|journal=[[Bulletin of the American Museum of Natural History]]|volume=300|pages=1–698|doi=10.1206/0003-0090(2006)300[1:EOTSTT]2.0.CO;2|hdl=2246/5824|accessdate = ngày 29 tháng 9 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181001031126/https://www.researchgate.net/publication/232682129|archive-date = ngày 1 tháng 10 năm 2018 |dead-url=no|df=}}</ref> và ''[[Santanachelys]]'', được biết đến từ các vật lắng.<ref>{{Cite journal|last=Hirayama|first=Ren|date=1998|title=Oldest known sea turtle|journal=Nature|language=En|volume=392|issue=6677|pages=705–708|doi=10.1038/33669|issn=0028-0836|bibcode=1998Natur.392..705H}}</ref> Ngoài ra còn có [[tôm ngao]], [[nhím biển]], [[ostracod]] và [[động vật nhuyễn thể]].<ref name=":2">{{Cite journal|last1=Mabesoone|first1=J.M. |last2=Tinoco|first2=I.M. |date = ngày 1 tháng 10 năm 1973 |title=Palaeoecology of the Aptian Santana Formation (Northeastern Brazil)|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0031018273900060|journal=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology|language=en|volume=14|issue=2|pages=97–118|doi=10.1016/0031-0182(73)90006-0|issn=0031-0182|bibcode=1973PPP....14...97M }}</ref> Các hóa thạch cá được bảo quản tốt ghi lại sự hiện diện của: [[cá mập hybodont]], [[họ Cá giống dài]], [[bộ Cá láng]], [[họ Cá vây cung]], ophiopsid, oshuniid, pycnodonti, [[bộ Cá mõm khiên]], [[cladocyclid]], [[họ Cá mòi đường]], [[họ Cá măng sữa]], mawsoniid và một số dạng không xác định<ref name=":8">{{Cite journal|last=Brito|first=Paulo|last2=Yabumoto|first2=Yoshitaka|date=2011|title=An updated review of the fish faunas from the Crato and Santana formations in Brazil, a close relationship to the Tethys fauna|url=https://www.researchgate.net/publication/256422842|journal=Bulletin of Kitakyushu Museum of Natural History and Human History, Ser. A|volume=9|pages=|via=|accessdate = ngày 6 tháng 9 năm 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180925025517/https://www.researchgate.net/publication/256422842|archive-date = ngày 25 tháng 9 năm 2018 |dead-url=no|df=}}</ref>. Theo Naish và các đồng nghiệp, sự vắng mặt cảu khủng long ăn cỏ có nghĩa là thảm thực vật địa phương rất ít ỏi và do đó không có khả năng duy trì một số lượng lớn loài gặm cỏ. Các loài khủng long ăn thịt phong phú ở đây sau đó có khả năng đã chuyển sang đời sống săn mồi thủy sinh dồi dào như một nguồn thức ăn chính. Họ cũng đưa ra giả thuyết rằng sau các cơn bão, xác của dực long và cá có thể đã bị cuốn trôi theo dòng biển vào bờ, cung cấp cho các khủng long chân thú nguồn xác thịt.<ref name=":11" /> Nhiều động vật ăn thịt có mặt trong thành hệ, về lý thuyết có thể dẫn đến sự cạnh tranh cao. Do đó, Aureliano và các đồng nghiệp tuyên bố rằng phải có mức độ phân vùng thích hợp, trong đó các loài ăn thịt khác nhau sẽ ăn con mồi có kích thước và vị trí địa lí khác nhau trong đầm phá.<ref name=":42" />
 
[[Tập tin:Spinosaurid fossils palaeogeographic map.png|thumb|upright=1.3|alt=Locations of spinosaurid fossil discoveries marked with white circles on a map of Earth during the Albian to Cenomanian of the Cretaceous Period|Những di chỉ hóa thạch spinosaurid từ kì [[Albian]]-[[Cenomanian]], 113 tới 93.9 triệu năm trước, được đánh dấu trên bản đồ]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Irritator”