Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thập tự chinh”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Đã bị lùi lại Xóa nội dung có nguồn mà không có tóm lược sửa đổi Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Đã bị lùi lại Xóa nội dung có nguồn mà không có tóm lược sửa đổi Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Dòng 93:
| tiêu đề=Philip de Novare: ''Les Gestes des Ciprois'', The Crusade of Frederick II, 1228–29 | work=Medieval Sourcebook | nhà xuất bản=Fordham University
| ngày truy cập = ngày 8 tháng 2 năm 2008}}—"Gregory IX had in fact excommunicated Frederick before he left Sicily the second time"</ref>. Các cuộc [[Thập Tự Chinh thứ bảy]], [[Thập Tự Chinh thứ tám|thứ tám]] và [[Thập Tự Chinh thứ chín|thứ chín]] đã dẫn đến kết quả là chiến thắng của [[Mamluk]] và [[triều đại Hafsid]], như cuộc Thập Tự Chinh thứ chín đã đánh dấu sự kết thúc của cuộc Thập Tự Chinh ở [[Trung Đông]] <ref>The Gospel in All Lands By Methodist Episcopal Church Missionary Society, Missionary Society, Methodist Episcopal Church, pg. 262</ref>.
 
== Các cuộc Thập tự chinh ==
Về danh sách các cuộc thập tự chinh, chưa có sự thống nhất cao trên thế giới, danh sách này có thể lên đến 9 cuộc tùy quan điểm.
=== Thập tự chinh thứ nhất (1095 - 1099) ===
[[Tập tin:SiegeofAntioch.jpeg|nhỏ|250px|Cuộc bao vây Antioch trong [[Cuộc thập tự chinh thứ nhất|Thập tự chinh thứ nhất]]]]
{{chính|Thập tự chinh thứ nhất}}
Tháng 9 năm [[1095]], [[Giáo hoàng Urbanô II|Giáo hoàng Urban II]] đã có một bài thuyết giảng tại [[Clermont]], miền nam nước [[Pháp]] kêu gọi giới [[quý tộc]] đảm nhiệm cuộc viễn chinh vào Đất Thánh. Lời kêu gọi này đã gây tác động đến mọi tầng lớp trong xã hội [[phương Tây]] và dẫn đến một cuộc thập tự chinh mang tính đại chúng với sự tham gia đông đảo của [[nông dân]] và người nghèo ở miền bắc [[Pháp]] và châu thổ [[rhine|sông Rhine]] cùng với một số [[hiệp sĩ]] và [[Tu sĩ|tu sỹ]] vào tháng 2 năm 1096, được lãnh đạo bởi một thầy tu ẩn dật người Pháp tên là Piere l'Ermite. Đội quân đông đảo nhưng trang bị thô sơ và không được tổ chức tốt này tấn công người [[Do Thái]], từ Cologne (Đức) vượt qua [[Bulgaria]], [[Hungary]] rồi kéo đến [[Constantinopolis|Constantinople]]. Sau khi được hoàng đế [[Alexios I]] của [[Đế quốc Đông La Mã|Byzantine]] đưa qua eo [[Bosporus|Bosphorus]], họ nhanh chóng bị quân đội [[Thổ Nhĩ Kỳ]] đánh tan.
 
Ngay sau đó, một đội quân thực sự được tổ chức tốt do giới quý tộc lãnh đạo đã lên đường tiến hành cuộc thập tự chinh chính thức lần thứ nhất. Những chỉ huy gồm có: [[Robert xứ Normandy]] (con trai của [[William I của Anh|William the Conqueror]]); [[Godfrey xứ Bouillon]] cùng hai anh trai là [[Baldwin xứ Boulogne]] và [[Robert xứ Flanders]]; [[Raymon IV xứ Toulouse]]; [[Bohemond I xứ Antioch]], [[Tancred xứ Taranto]],... Họ dẫn đầu 4 đạo quân theo nhiều hành trình đường bộ và đường biển đến [[Constantinopolis|Constantinople]] năm [[1096]] và [[1097]] để từ đó tấn công [[nhà Seljuk ở Rum]]. Cuối tháng 4 năm [[1097]], đội quân thập tự chinh tiến vào lãnh thổ của [[nhà Seljuk ở Rum|người Seljuk]] và giành được thắng lợi đầu tiên trong [[trận Dorylaeum]]<ref>Dorylaeum: một thành phố cổ thuộc [[Tiểu Á]], phế tích của nó ở gần thành phố Eskisehir ngày nay.</ref> ngày [[1 tháng 7]] năm [[1097]]. Chiến thắng có tính chất bước ngoặt của thập tự quân là việc đánh chiếm thành phố cảng [[Antioch]]<ref>Antioch: một thành phố cổ ở địa điểm nay là thành phố Antakya, Thổ Nhĩ Kỳ.</ref> và đã giành được thắng lợi sau cuộc vây hãm kéo dài 8 tháng, mở thông đường tiến về [[Jerusalem]]. Ngày [[7 tháng 6]] năm [[1099]], ''Thập tự quân'' tới [[Jerusalem]] và bắt đầu vây hãm thành phố. Ngày [[15 tháng 7]] năm [[1099]], thập tự quân đột kích chiếm [[Jerusalem]] và tàn sát các tín đồ [[Hồi giáo]], [[Do Thái giáo]] cũng như cả [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo Đông phương]]<ref>Mortimer Chambers,...; Tr. 317.</ref>. Trong khi đoàn quân chủ yếu tiến đến [[Antiochia]] và [[Jerusalem]] thì [[Baldwin xứ Boulogne]] tách đội quân của mình ra để chiếm [[Edessa]]<ref>Edessa: thành phố cổ phía nam Thổ Nhĩ Kỳ, ở vị trí nay là Sanliurfa (Urfa)</ref>, nơi ông thiết lập ''Công quốc thập tự quân'' đầu tiên ở [[phương Đông]]. Sau đó với sự giúp đỡ của hạm đội của [[Venezia|Venice]] và [[Genova|Genoa]], Thập tự quân chiếm được toàn bộ bờ Đông [[Địa Trung Hải]] và thiết lập bá quốc Tripoli và một số tiểu quốc khác.
 
Kết quả của [[Cuộc thập tự chinh thứ nhất|Thập tự chinh thứ nhất]] là đã lập ra một loạt những ''Công quốc Thập tự quân'': [[Edessa]], [[Antioch]], [[Tripoli]]... và đặc biệt là [[Jerusalem]] trải rộng trên khắp vùng [[Cận Đông]].
 
=== Thập tự chinh thứ hai (1147 - 1149) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ hai}}
Năm [[1144]], việc quân [[Hồi giáo]] tái chiếm [[Edessa]] và uy hiếp [[Jerusalem]] đã dẫn đến cuộc [[thập tự chinh thứ hai]] do [[Giáo hoàng Êugêniô III|Bernard thành Clairvaux]] tích cực phát động. Đoàn thập tự chinh gồm hai đội quân, một do vua [[Louis VII của Pháp]], một do vua [[Konrad III (Hohenstaufen)]] của [[Đức]] chỉ huy lên đường chiếm [[Damas]]cus ([[Syria]]) để tạo tiền đồn phòng thủ tốt hơn cho [[Jerusalem]]. Cuộc đột chiếm [[Damas]]cus thất bại, thành phố này rơi vào tay vua [[Nur ad-Din Zangi]], vị tiểu vương [[Hồi giáo]] đã dẫn quân đến cứu viện theo đề nghị của [[Damas]]cus. Đội quân thập tự chinh phải rút về nước mà không giành được một thành quả nào ngoại trừ việc Thập tự quân [[Bắc Âu]] dừng lại ở [[Lisboa]] và cùng với người [[Bồ Đào Nha]] chiếm lại thành phố này từ người [[Hồi giáo]].
 
=== Thập tự chinh thứ ba (1189 - 1192) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ ba}}
[[Tập tin:RichardSaladin.jpg|nhỏ|350px|Hình được cho là vẽ Richard Sư tử tâm và Saladin]]
Sau khi [[Ṣalāḥ ad-Dīn|Saladin]] chiếm được [[Ai Cập]], trở thành [[Sultan]] ở đây và thống nhất các tín đồ [[Hồi giáo]], [[Syria]] bị đe dọa nghiêm trọng, lãnh thổ của người [[Kitô giáo]] có thể bị xâm lấn bất cứ lúc nào. Năm [[1187]], [[Ṣalāḥ ad-Dīn|Saladin]] đánh bại quân Thập tự và chiếm lại [[Jerusalem]] nên nguy cơ công quốc thập tự quân này bị xóa sổ đã hiện hữu. Trước tình hình đó, hoàng đế [[Friedrich I của Đế quốc La Mã Thần thánh|Friedrich I Barbarossa]] của [[đế quốc La Mã Thần thánh|đế quốc La Mã thần thánh]], vua [[Philippe II của Pháp|Philippe II Auguste]] của [[Pháp]] cùng vua [[Richard I của Anh|Richard I Sư tử tâm]] của [[Anh]] đồng loạt tiến quân về [[phương Đông]], tiến hành cuộc [[Cuộc thập tự chinh thứ ba|Thập tự chinh thứ ba]]. Ngày [[10 tháng 6]] năm [[1190]], Friedrich I Barbarossa chết đuối khi đang vượt sông Saleph (nay là sông Goksu) ở xứ [[Tiểu Á]], [[Thổ Nhĩ Kỳ]] và hầu hết quân đội của ông quay trở về nước. Đội quân của [[Richard I của Anh|Richard Sư tử tâm]] và [[Philippe II của Pháp|Philippe II Auguste]] đã vây hãm và chiếm được [[Acre (Israel)|Acre]]<ref>Acre: một thành phố cảng nằm ven vịnh Haifa, Israel.</ref>, đây là thắng lợi quan trọng nhất của cuộc thập tự chinh này, nhưng do mâu thuẫn vốn có giữa 2 vương quốc nên Philippe II Auguste bỏ về nước để thực hiện các kế hoạch thiết thân hơn ở [[Tây Âu]]. Mặc dù vậy, [[cuộc thập tự chinh thứ ba|thập tự chinh thứ ba]] kết thúc trong bế tắc, Richard phải ký hòa ước với Saladin vào ngày 2 tháng 9 năm 1192, theo đó lãnh thổ của công quốc [[Jerusalem]] vẫn nằm trong một phạm vi hẹp từ [[Acre, Israel|Acre]] đến [[Jaffa]] và việc người [[Kitô giáo]] hành hương được quyền viếng thăm [[Jerusalem]] trong 3 năm là kết quả của cuộc viễn chinh tốn kém này. Trên đường về nước năm [[1192]], con tàu của [[Richard I của Anh|Richard Sư tử tâm]] bị hỏng ở [[Aquileia]] ([[Ý]]), ngay trước [[Lễ Giáng Sinh|Giáng Sinh]] năm ấy, ông bị [[Nước Đức thời Trung cổ#Heinrich VI. v.C3.A0 cu.E1.BB.99c chi.E1.BA.BFn gi.C3.A0nh ngai v.C3.A0ng|Leopold V (Công tước Áo)]] bắt giữ rồi trao cho hoàng đế [[Nước Đức thời Trung cổ#Heinrich VI. v.C3.A0 cu.E1.BB.99c chi.E1.BA.BFn gi.C3.A0nh ngai v.C3.A0ng|Heinrich VI (Đế quốc La Mã thần thánh)]]. [[Richard I của Anh|Richard Sư tử tâm]] bị cầm tù cho đến [[4 tháng 2]] năm [[1194]] mới được giải phóng sau khi đã trả tiền chuộc.
 
=== Thập tự chinh thứ tư (1202 - 1204) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ tư}}
[[Tập tin:ConquestOfConstantinopleByTheCrusadersIn1204.jpg|nhỏ|Quân Thập tự chinh đánh chiếm Constantinople vào năm 1204]]
Cuộc [[Thập tự chinh thứ tư]] bắt đầu năm [[1202]] do [[Giáo hoàng]] [[Giáo hoàng Innôcentê III|Innocent III]] phát động với mục tiêu chiếm [[Ai Cập]] để từ đó tấn công [[Jerusalem]]. Thế nhưng do thiếu nguồn lực tài chính nên những người chỉ huy thập tự quân đã thỏa thuận với [[Venezia]] nhằm có được phương tiện và hậu cần đảm bảo cho cuộc hành quân sang [[Ai Cập]], để đổi lại, người [[Venezia]] sẽ nhận một nửa đất chiếm được và Thập tự quân phải trả 85000 đồng mác bằng bạc <ref>Dịch giả: Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Văn Ánh, Đỗ Đình Hằng, Trần Văn La. Lịch sử thế giới trung đại. Trang 54. Nhà xuất bản giáo dục.2006.</ref>. Sau đó, [[Venezia]] đề nghị đội quân thập tự chinh đánh chiếm [[Zara]], địch thủ thương nghiệp của Venezia <ref>Zara: một thành phố thuộc Croatia ngày nay, nằm ven biển Adriatic.</ref>, một thành phố cũng của người [[Kitô giáo]]. Bởi còn thiếu 34000 mác, thập tự quân đã tấn công và đánh chiếm [[Zara]] vào tháng 11 năm 1202. Kế tiếp, người [[Venezia]] lại thuyết phục thập tự quân tấn công [[Constantinopolis|Constantinople]], thủ đô của [[Đế quốc Đông La Mã|Đế quốc Byzantine]] theo [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo Đông phương]]. Thành phố vốn đang bị chia rẽ bởi mối bất hòa giữa các phe phái này nhanh chóng thất thủ ngày [[12 tháng 4]] năm [[1204]]. ''Mặc dù [[Giáo hoàng]] [[Giáo hoàng Innôcentê III|Innocent III]] cố gắng ngăn chặn các đạo quân thập tự, song chúng cũng cướp bóc và đốt cháy hết một phần thành phố''<ref>Mortimer Chambers,..; Tr. 321.</ref>. Sau đó người [[Venezia]] và ''Thập tự quân'' phân chia [[đế quốc Đông La Mã|đế quốc Byzantine]] thành các công quốc và thống trị cho đến năm [[1261]]. Cuộc Thập tự chinh chấm dứt mà ''Thập tự quân'' không tiếp tục tiến về [[Đất Thánh]].
 
=== Thập tự chinh thứ năm (1217 - 1219) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ năm}}
[[Thập tự chinh thứ năm]] do [[Giáo hoàng]] [[Giáo hoàng Hônôriô III|Honorius III]] tổ chức, ''Thập tự quân'' năm [[1217]] gồm các đạo quân do [[Leopold VI (Công tước Áo)]] và [[András II của Hungary]] dẫn đầu, đến năm [[1218]], quân đội của ''Oliver thành Cologne'' và một đội quân hỗn hợp của vua [[Hà Lan]] [[Willem I của Hàn Lan|Willem I]] cũng tham gia. Mục tiêu của ''Thập tự quân'' lần này là tấn công [[Ai Cập]]. Năm [[1218]], ''John thành Brienne'', vua [[Jerusalem]] bị thay thế. Năm [[1219]], ''Thập tư quân'' công chiếm [[Damietta]]<ref>Damietta: thành phố cảng ở Ai Cập, cách Cairo 200 km về phía bắc.</ref> và [[Giáo hoàng]] cử đại diện là Pelagius<ref>Pelagus: tên thật là Pelagio Galvani (? - 1230), Hồng y người Tây Ban Nha.</ref> thống lĩnh cuộc Thập tự chinh. Người [[Hồi giáo]] đã đề nghị đổi quyền kiểm soát giữa Damietta và [[Jerusalem]] nhưng Pelagius từ chối. Năm [[1219]], ''Thập tự quân'' định tấn công [[Cairo]] nhưng không vượt qua được [[sông Nin]] đang trong mùa nước lũ và buộc phải rút lui do hậu cần không đảm bảo. Trên đường rút lui, những cuộc tấn công vào ban đêm của quân đội [[Hồi giáo]] đã gây nhiều thiệt hại cho ''Thập tự quân'' và Damietta bị tái chiếm.
 
=== Thập tự chinh thứ sáu (1228 - 1229)<ref>Có tài liệu không coi đây là một cuộc Thập tự chinh riêng rẽ mà ghép nó vào cuộc Thập tự chinh thứ năm</ref> ===
{{chính|Thập tự chinh thứ sáu}}
Đoàn quân do hoàng đế [[Friedrich II của đế quốc La Mã Thần thánh|Friedrich II (Đế quốc La Mã thần thánh)]] đứng đầu tiến hành [[Thập tự chinh thứ sáu]] năm [[1228]] nhưng nhanh chóng quay trở về và [[Friedrich II của đế quốc La Mã Thần thánh|Friedrich II]] đã bị [[Giáo hoàng]] rút phép thông công. Sau đó Friedrich II quay sang đàm phán, năm [[1229]] ông đạt được với người [[Hồi giáo]] một hiệp ước hòa bình trong mười năm, khôi phục lại quyền kiểm soát [[Jerusalem]], [[Nazareth]] và [[Bethlehem]] cùng với một hành lang từ [[Jerusalem]] ra biển cho những người [[Kitô giáo]]. Trước sự chống đối của các giáo trưởng ở [[Jerusalem]], Friedrich II đã tự phong mình làm vua ở đây năm [[1229]]. Năm [[1244]], [[Jerusalem]] thất thủ trước sự tấn công ồ ạt của lính đánh thuê [[Hồi giáo]] và người [[Kitô giáo]] chỉ trở lại kiểm soát được thành phố này vào năm [[1917]].
 
=== Thập tự chinh thứ bảy (1248 - 1254) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ bảy}}
Sau khi [[Jerusalem]] bị chiếm, vua [[Pháp]] [[Louis IX của Pháp|Louis IX]] (Thánh Louis) đã chuẩn bị một cuộc Thập tự chinh vào năm [[1247]], mục tiêu lần này vẫn là [[Ai Cập]]. Mặc dù đội quân không được tổ chức tốt, năm [[1248]], ông vẫn chiếm được [[Damietta]] một cách dễ dàng và tiến quân về [[Cairo]] năm [[1249]]. Tuy nhiên, ''Thập tự quân'' nhanh chóng bị quân [[Hồi giáo]] của [[Baybars I]] và ''Emir Fakr ed-Din'' đánh bại trong [[trận Mansoura]]<ref>Mansoura hay El Mansurah: một thành phố trong vùng châu thổ sông Nin, cách Cairo 120 km về phía đông bắc.</ref> ngày [[8 tháng 2]] năm [[1250]], Damietta lại rơi vào tay người [[Hồi giáo]]. Vua [[Louis IX của Pháp]] bị bắt làm tù binh và được thả sau khi đã trả tiền chuộc.
 
=== Thập tự chinh thứ tám (1270) ===
{{chính|Thập tự chinh thứ tám}}
[[Tập tin:PriseDeConstantinople1204PalmaLeJeune.JPG|nhỏ|trái|150px|Chiếm [[Constantinopolis|Constantinople]] năm 1204]]
Các sự kiện [[Jaffa]] và [[Antioch]] bị người [[Hồi giáo]] chiếm lại đã dẫn đến cuộc Thập tự chinh do [[Louis IX của Pháp|Vua Louis IX]] tiến hành. Cuộc viễn chinh lần này nhằm đến [[Tunisia]], ''Thập tự quân'' tấn công [[Tunis]] nhưng ngày [[25 tháng 8]] năm [[1270]], [[Louis IX của Pháp|Louis IX]] chết ở gần [[Tunis]] vì [[dịch hạch|bệnh dịch hạch]]. Sau đó đội quân của [[Louis IX của Pháp|Louis IX]] cùng với đoàn ''Thập tự quân'' do hoàng tử [[Anh]] [[Edward I của Anh|Edward]] tiếp tục tiến hành cuộc Thập tự chinh nhưng không đạt kết quả nào. Cuộc tấn công [[Tunis]] ngừng lại còn hoàng tử Edward dẫn quân tới [[Acre, Israel|Acre]]. Những hoạt động của đội quân do hoàng tử Edward chỉ huy trong những năm [[1271]] - [[1272]] có tài liệu gọi là [[Thập tự chinh thứ chín]], có tài liệu lại ghép vào cùng với [[Thập tự chinh thứ tám]]. Trong hai năm này, hoàng tử Edward cũng không đạt được kết quả nào đáng kể cho đến khi ông đình chiến và quay trở về [[Anh]] để kế thừa ngôi báu sau cái chết của nhà vua [[Henry III của Anh|Henry III]]. Đây cũng là cuộc viễn chinh cuối cùng trong thời Trung Cổ của người [[Kitô giáo]] tới miền [[Đất Thánh]]. Năm [[1289]], [[Tripoli]] bị người [[Hồi giáo]] chiếm và tới năm [[1291]], khi [[Cuộc vây hãm Acre (1291)|Acre]] cũng rơi vào tay họ thì giai đoạn của các cuộc Thập tự chinh thời trung cổ kết thúc.
 
=== Thập tự chinh thứ chín 1271–1272 ===
{{chính|Thập tự chinh thứ chín}}
 
=== Thập tự chinh phía Bắc (Baltic và Đức) ===
=== Các cuộc thập tự chinh khác ===
Ngoài những cuộc thập tự chinh tới miền [[Đất Thánh]], một số hoạt động quân sự khác trong giai đoạn này cũng được gọi là Thập tự chinh như: chiến dịch quân sự chống lại giáo phái Albi ở vùng [[Languedoc-Roussillon|Languedoc]], [[Pháp]] từ năm [[1209]] đến năm [[1229]]; sự kiện thực hư lẫn lộn xảy ra năm [[1212]] khi hàng loạt trẻ em kéo tới [[Ý]] được gọi là [[Thập tự chinh của trẻ em]]; hay các hoạt động quân sự chống lại người [[Tarta]], những cuộc hành binh đến [[Thụy Điển]], vùng [[Balkan]]... cũng được coi là Thập tự chinh.
 
== Dấu ấn của Thập tự chinh ==