Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tố Hữu”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Lùi lại thủ công
Dòng 196:
| portaldisp =
}}
'''Tố Hữu''', tên thật là '''Nguyễn Kim Thành''' ([[4 tháng 10]] năm [[1920]] – [[9 tháng 12]] năm [[2002]]; quê gốc ở làng Phù Lai, nay thuộc xã [[Quảng Thọ, Quảng Điền|Quảng Thọ]], huyện [[Quảng Điền]], tỉnh [[Thừa Thiên - Huế]]) là một [[nhà thơ]] tiêu biểu của [[thơ cách mạng]] [[Việt Nam]], đồng thời ông còn là một [[chính khách]], một cán bộ cách mạng lão thành. Ông đã từng giữ các chức vụ quan trọng trong [[Chính trị Việt Nam|hệ thống [[chính trị]] của [[Việt Nam]] như Ủy viên [[Bộ Chính trị, [[Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam|Bộ Chính trị]], Bí thư [[Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam]], Phó [[Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng|Chủ tịch]] thứ Nhất [[Hội đồng Bộ trưởng]] nước [[Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam|Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam]].
 
==Nguồn gốc bút danh Tố Hữu==
Theo lời Tố Hữu tự giải thích về bút danh của mình thì năm 1938, ông sang [[Lào]] thăm một người anh. Ở đây ông gặp một cụ đồ người [[tỉnh Quảng Bình|Quảng Bình]]. Cụ đồ đã đặt cho ông bút danh "Tố Hữu" ([[chữ Hán]]: 素有), lấy từ câu nói của Đỗ Thị<ref>Thực ra câu "Ngô nhi tố hữu đại chí" 吾兒素有大志 không phải là của Khổng Tử mà là lời của [[Chiêu Hiến thái hậu|Đỗ thị]] (杜氏) nói về con trai của mình là [[Triệu Khuông Dận]] (趙匡胤) (陳邦瞻，宋史紀事本末，[https://zh.wikisource.org/zh-hant/宋史紀事本末/卷10 卷十 金匱之盟]。［2013年8月14日］。). Nguyên văn như sau:
:Hán văn:
::吾兒素有大志，今果然矣。
Dòng 216:
=== Hoạt động cách mạng ===
 
Năm [[1938]], ông được kết nạp vào [[Đảng Cộng sản Việt Nam|Đảng Cộng sản Đông Dương]]. Tháng 4/1939, ông bị bắt, bị tra tấn dã man và đày đi nhà lao Thừa Phủ ([[Huế]]) rồi chuyển sang [[nhà tù Lao Bảo]] ([[Quảng Trị]]) và nhiều [[nhà tù]] khác ở [[Tây Nguyên]]. Tháng 3 – /1942, ông vượt ngục Đắc Glêi (nay thuộc [[Kon Tum]])<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=A Nhic đưa Tố Hữu vượt ngục Đắc Glei|url=http://www.qdnd.vn/phong-su-dieu-tra/dieu-tra/a-nhic-dua-to-huu-vuot-nguc-dac-glei-479019|ngày tháng=2008-09-12|tác giả=Lê Quang Hồi|nhà xuất bản=[[Quân đội nhân dân (báo)|Quân đội nhân dân|ngày truy cập=2018-02-11|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=}}</ref><ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Đầu xuân, đến thăm Ngục Đăk Glei|url=http://baokontum.com.vn/ghi-chep-phong-su/dau-xuan-den-tham-nguc-dak-glei-1222.html|ngày tháng=2016-02-22|tác giả=Liễu Hạnh|author2=Hoài Tiến|nhà xuất bản=Báo Kon Tum|ngày truy cập=2018-02-11|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20161121162815/http://baokontum.com.vn/ghi-chep-phong-su/dau-xuan-den-tham-nguc-dak-glei-1222.html|ngày lưu trữ=2016-11-21|dead-url=no" == DeadURL or "không}}</ref> rồi tìm ra [[Thanh Hóa]], bắt liên lạc với Đảng (về hoạt động bí mật ở huyện Hậu Lộc và thôn Tâm Quy, xã Hà Tân, huyện Hà Trung, [[Thanh Hóa]]). Đến năm [[1945]], khi [[Cách mạng tháng Tám]] bùng nổ, ông được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa Thừa Thiên -– Huế.
 
Năm [[1946]], ông là Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa. Cuối 1947, ông lên [[Việt Bắc]] làm công tác văn nghệ, tuyên huấn. Từ đó, ông được giao những chức vụ quan trọng trong công tác văn nghệ, trong bộ máy lãnh đạo Đảng và nhà nước:
Dòng 229:
* [[1981]]: Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, rồi Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Bộ trưởng (nay gọi là Phó Thủ tướng) cho tới [[1986]]. Ngoài ra ông còn là Bí thư Ban chấp hành Trung ương.
 
Trong thời gian phụ trách mảng văn nghệ, ông là người đã phê phán quyết liệt phong trào [[Phong trào Nhân Văn - Giai Phẩm|Phong trào Nhân văn – Giai phẩm]] (1958)<ref>''Qua cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại "Nhân Văn - Giai Phẩm" trên mặt trận văn nghệ'', Nhà xuất bản Văn Hoá, 1958</ref>. Ông từng đảm nhiệm nhiều chức vụ khác như Hiệu trưởng Trường Nguyễn Ái Quốc, Trưởng ban Thống nhất Trung ương, Trưởng ban Tuyên huấn Trung ương, Trưởng ban Khoa giáo Trung ương. Ông còn là Đại biểu Quốc hội khoákhóa II và VII.
 
Năm 1969, ông được giao là người sửa cuối cùng bản điếu văn trong tang lễ chủ[[Hồ Chí Minh|Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]]. Tố Hữu đã dùng ngòi bút và tâm huyết của mình để giúp cho bản điếu văn hay hơn, đi vào lòng người hơn:
*Bản dự thảo viết: ''“Thưa đồng bào, Thưathưa các đồng chí và các bạn”''. Tố Hữu sửa lại thành: ''“Thưa đồng bào và chiến sỹsĩ cả nước, Thưathưa các đồng chí và các bạn”.''
*Bản dự thảo viết: ''“Hồ Chủ tịch kính yêu của chúng ta không còn nữa! Tổn thất lớn lao này không gì bù đắp được”''. Tố Hữu sửa lại thành: ''“Hồ Chủ tịch kính yêu của chúng ta không còn nữa! Tổn thất này vô cùng lớn lao, đau thương này thật là vô hạn”''.
*Bản dự thảo viết: ''“Phong trào cộng sản quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc mất một chiến sĩ lỗi lạc, một người bạn chiến đấu kiên cường và thân thiết”''. Tố Hữu sửa lại thành: ''“Phong trào cộng sản quốc tế, phong trào giải phóng dân tộc và cả loài người tiến bộ mất một chiến sĩ lỗi lạc, một người bạn chiến đấu kiên cường và thân thiết”''.
*Bản dự thảo viết: ''"Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sản sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng vĩ đại, và chính người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta”''. Tố Hữu bỏ chữ “sản”, trở thành: ''"Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng vĩ đại, và chính người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta”''.
 
Sau năm [[1986]], [[Việt Nam]] tiến hành đổi[[Đổi Mới|Đổi mới]] nhằm thoát khỏi [[Khủng hoảng tài chính|khủng hoảng kinh tế]] toàn diện. Ông bị mất uy tín chính trị vì phải chịu trách nhiệm trong những vụ [[khủng hoảng tiền tệ]] những năm 1980 nên bị miễn nhiệm các chức vụ về quản lý, chỉ còn giữ chức danh [[Nghị sĩ quốc hội|đại biểu quốc hội]] và các chức danh lãnh đạo về văn học nghệ thuật.
 
Năm [[1996]], ông được [[Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam|Nhà nước]] phong tặng [[Giải thưởng Hồ Chí Minh]] về Văn học nghệ thuật ngay trong [[Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I|đợt xét tặng đầu tiên]] (năm [[1996]]).
 
Ông [[Chết|qua đời]] lúc 9 giờ 15 phút 7 giây, ngày [[9 tháng 12]] năm [[2002]] tại [[Bệnh viện Trung ương Quân đội 108|Bệnh viện 108]].
 
== Quan điểm sáng tác ==
* Là nhà thơ đã chọn con đường Cáchcách mạng từ thời thanh niên, trải qua những năm tháng tù đày, thơ của ông là tiêu biểu của quan niệm nghệ thuật Cáchcách mạng. Ông quan niệm: ''"Muốn có thơ hay, trước hết, phải tạo lấy tình. Nhà thơ chân chính phải không ngừng phấn đấu, tu dưỡng về lập trường tư tưởng; xác định thật rõ ràng tầm nhìn, cách nhìn. Tự nguyện gắn bó chân thành là yêu cầu cao nhất đối với người nghệ sĩ trong quan hệ với đất nước, với nhân dân. Ngoài ra, các nhà thơ Cách mạng còn phải kiên quyết đấu tranh, không khoan nhượng trước những biểu hiện lệch lạc, với cái xấu [[ác|cái ác]]. Tóm lại, viết thơ phải xứng đáng là người chiến sĩ xung kích trên mặt trận văn hóa tư tưởng."''
* Ngoài vai trò nhà thơ, ông còn là một nhà chính trị, một chiến sỹ cách mạng trung thành với lý tưởng Cộng sản, ông có một số bài thơ ca ngợi các lãnh tụ phong trào cộng sản quốc tế như [[Vladimir Lenin]] (''Người đứng đó, Lenin''), [[Iosif Vissarionovich Stalin|Stalin]] (''Đời đời nhớ Ông''), [[Mao Trạch Đông]] (''Đường sang nước bạn''), [[Hồ Chí Minh]] (''Bác ơi'', ''Cháu nhớ Bác Hồ''), [[Fidel Castro]] (''Từ Cuba'')... Khi Liên Xô tan rã, Tố Hữu phê phán sự tráo trở, phản bội lý tưởng với những lời lên án gay gắt, xót xa: ''"Cả đàn sói chồm lên, cắn vào lịch sử/ Cào chiến công, xé cả xác anh hùng/ Ôi! Nỗi đau này là nỗi đau chung/ Lương tâm hỡi, lẽ nào ta tự sát"''. Đồng thời, ông vẫn kiên định vào niềm tin, vào lý tưởng của mình: ''"Lũ phản bội, điên cuồng, hèn nhát/ Và cả bầy quân cướp nước, giết người/ Chớ vội cười! Chân lý vẫn xanh tươi"'', ''"Chí ta sáng mãi một niềm tin"'' (Ta vẫn là xuân 1997), ''"Tôi giữ trọn lương tâm và lẽ phải/ Bởi Việt Nam là Hồ Chí Minh"''<ref>http://tuanbaovannghetphcm.vn/khong-duoc-xuyen-tac-lich-su-so-507/</ref><ref name="nhandan.com.vn">http://www.nhandan.com.vn/vanhoa/item/11779102-.html</ref>
* Từ thập niên 1990, mặt trái của cơ chế thị trường bộc lộ, con người chỉ biết chạy theo danh lợi, trở nên tha hóa về [[đạo đức]], [[lý tưởng]]. Tố Hữu đã trình bày trong thơ những tâm sự, nỗi niềm trăn trở của mình. Ông đã sớm lên án và cảnh báo sự suy đồi của đạo đức xã hội trong nhiều bài thơ như "Mùa xuân mới", "Chào xuân 99" với những câu thơ: ''"Mặt nạ người che lòng dạ quỷ"'', ''"Mặt đất mù sương/ Thiên hạ bâng khuâng. Rối rắm những con đường"'', ''"Cạm bẫy mạ vàng, hãy cảnh giác người ơi"''... Tâm sự của nhà thơ Tố Hữu cũng là những nỗi niềm không chỉ của riêng ông mà còn là trăn trở của những người nặng lòng với đất nước, tâm sự đó mang tầm vóc thời đại và vẫn luôn thể hiện ý chí, khí phách Việt Nam và niềm tự hào dân tộc cao độ theo một giọng điệu hào sảng<ref name="nhandan.com.vn"/>.
Dòng 252:
Ở Tố Hữu có sự thống nhất đẹp đẽ giữa cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ, giữa lý tưởng trong trái tim và những câu thơ trên đầu bút. Chặng đường thơ của Tố Hữu là chặng đường lịch sử của cả một dân tộc. Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến, được tôn vinh là ''“nhà thơ của cách mạng”, “nhà thơ của nhân dân”, “ngọn cờ chiến đấu của thơ ca cách mạng Việt Nam”, “người có công đầu xây dựng nền thơ ca cách mạng Việt Nam”, "một cuộc đời trọn vẹn với Cách mạng - Nghệ thuật - Tình yêu”, “nhà thơ của chủ nghĩa nhân văn cách mạng”''<ref name="nhandan"/>
 
Trong 2 cuộc kháng chiến, Tố Hữu đã sáng tác rất nhiều bài thơ để cổ vũ tinh thần cho chiến sỹ và nhân dân, gắn liền với suốt chiều dài lịch sử kháng chiến. Nổi tiếng nhất là những bài thơ như ''"Việt Bắc"'', "''Lượm"'', "''Hoan Hôhô Chiếnchiến Sĩsĩ Điện Biên"'', "''Việt Nam Máumáu Vàvà Hoa"hoa'', "''Từ Cu-ba"'',''...''
 
Thơ Tố Hữu thanh đạm, dịu ngọt, thấm sâu vào tâm hồn mọi thế hệ, từ người '"đã ngã xuống cánh rừng trai trẻ'" hay '"người đến với thơ ông suốt thời thơ ấu'" (nhận xét của [[Nguyễn Khoa Điềm]]), được lưu giữ và phát huy như một sức mạnh tinh thần, một giá trị văn hóa tiềm ẩn trong con người thời đại Hồ Chí Minh<ref name="nhandan.com.vn"/>.
 
=== Các tác phẩm ===
Dòng 270:
=== Bài thơ tiêu biểu ===
{|
| valign="top" |
* [[Bác ơi!|Bác ơi]]
* [[Bà má Hậu Giang]]
* [[Bài ca xuân 1961]]
Dòng 286:
* [[Hồ Chí Minh (thơ Tố Hữu)|Hồ Chí Minh]]
* [[Hãy nhớ lấy lời tôi]]
* [[Hoa tím]]
| valign="top" |
* [[Hoan hô chiến sĩ Điện Biên]]
* [[Kính gửi cụ Nguyễn Du]]
* [[Khi con tu hú]]
* [[Lao Bảo]]
* [[Lạ chưa]]
* [[Lượm]]
Dòng 404:
 
== Phong tặng và Giải thưởng văn học chính ==
* Giải nhất giảiGiải thưởng vănVăn học Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 – 1955 (tập thơ Việt Bắc)
* Giải thưởng Văn học ASEAN của Thái Lan năm 1996 cho tập thơ ''"Một tiếng đờn"''.
* Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật (đợt 1, 1996)
* [[Huân chương Sao Vàng (Việt Nam)|Huân chương Sao Vàng]] (1994)
* Nhiều giải thưởng, danh hiệu khác...
 
== Sự kiện rắc rối sau khi ông mất ==
Ông qua đời năm [[2002]] vì bệnh nặng. Bài phỏng vấn Tố Hữu với tựa đề: "Gặp Tố Hữu tại biệt thự 76 Phan Đình Phùng" của [[Nhật Hoa Khanh]] được công bố sau khi ông mất đã gặp phải sự phản đối từ gia đình ông. Vào tháng 4 năm 2004, tài liệu này bắt đầu được phổ biến trong giới [[văn nghệ]], [[báo chí]] tại Việt Nam. Vào tháng 5 năm 2004, báo ''Quân đội nhân dân'' trích đăng 3 kì từ tài liệu này với nhan đề "Tố Hữu" và "Hoan hô chiến sĩ Điện Biên" (kì số 3 vào ngày 7 tháng 5 năm 2004). Ngoài ra bài này cũng được đăng thành nhiều phần nhỏ trong các báo khác như ''Nhân dân'', ''Tiền Phong Chủ Nhật'', ''Người Hà Nội''... Nội dung bài phỏng vấn có nhắc tới các sự kiện văn hóa trước đây như Nhân văn-Giai phẩm, phong trào sáng tác thơ văn cách mạng, ông Tố Hữu có những lời ca ngợi các người này.
 
Bài phỏng vấn được thực hiện năm [[1997]], nhưng đến khi phổ biến thì bị bà Vũ Thị Thanh, vợ của Tố Hữu, phủ nhận và cho đó là những tài liệu giả mạo ''"pha chế nhiều ý kiến riêng, mượn danh Tố Hữu, biến Tố Hữu thành người phát ngôn cho ý mình"''. Bà yêu cầu cơ quan chức năng vào cuộc để điều tra làm rõ sự giả mạo của tài liệu này, nhưng ông Nhật Hoa Khanh nói có đầy đủ băng ghi âm ghi lại cuộc nói chuyện của ông với Tố Hữu. Bài phỏng vấn là thực hay giả chưa rõ, nhưng thực tế nó đã được các tờ báo chính thống ở Việt Nam phổ biến. Sau đó sự kiện này không được các cơ quan báo chí, văn nghệ nhắc tới nữa<ref>{{Chú thích web| url = http://vnexpress.net/gl/xa-hoi/2004/11/3b9d90a8/| tiêu đề = Mượn danh nhà thơ Tố Hữu truyền bá quan điểm riêng| ngày truy cập = [[29 tháng 11]] năm 2004}}</ref>.
Dòng 438:
{{cquote|''Tạm biệt đời ta yêu quý nhất,''<br>''Còn mấy dòng thơ, một nắm tro.''<br>''Thơ tặng bạn đường, tro bón đất,''<br>''Sống là cho, chết cũng là cho.'''''|20px||Bài thơ ''"Tạm biệt"'', 2002}}
 
== Đấu tranh chống Nhân văn giai– Giai phẩm ==
Tố Hữu, khi đó là Ủy viên Trung ương Đảng Lao động Việt Nam phụ trách về công tác văn hóa văn nghệ, tuyên truyền được coi là người kiên quyết phản đối và tham gia dập tắt [[Phong trào Nhân Văn - Giai Phẩm|Nhân văn – Giai Phẩm]], một phong trào mà ông cho là đã lợi dụng phê bình văn nghệ để tuyên truyền chống phá về chính trị, chống lại sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong cuốn Qua cuộc đấu tranh chống nhóm phá hoại "Nhân Văn - Giai Phẩm" trên mặt trận văn nghệ, nhà xuất bản Văn Hoá, 1958, mà ông là tác giả, Tố Hữu đã nhận định về phong trào này và những người bị coi là dính líu như sau:
 
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Tố_Hữu”