Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trận Waterloo”

| image = Battle of Waterloo 1815.PNG

| image_size = 300

| coordinates = {{Coord|50.680|N|4.412|E|region:BE_type:event|display=inline,title}}

| map_relief = 1

| map_size = 290

* Kết thúc [[Liên minh thứ bảy]]

| combatant2 = {{plainlist|

}}

| commander1 = {{flagdeco|First French Empire}} [[Napoleon|Napoleon Bonaparte]]<br>{{flagdeco|First French Empire}} [[Michel Ney]]

| strength1 = '''Tổng:''' 73,000{{sfn|Hofschröer|1999|pp=68–69}}

* 50,700 bộ binh

* Hanover: 11,000

* Brunswick: 6,000

* Phổ: 50,000{{sfn|Chesney|1874|p=4}}

| casualties1 = '''Tổng:''' 41,000

* 15,000 mất tích{{sfn|Barbero|2005|p=420}}

| casualties2 = '''Tổng:''' 24,000<br/>Anh: 17,000

* 10,200 bị thương

* 3,300 mất tích{{sfn|Barbero|2005|p=419}}

Quân Phổ: 7,000

* 4,400 bị thương

* 1,400 mất tích{{sfn|Barbero|2005|p=419}}

 

}}

 

 

 

 

== Bối cảnh lịch sử ==

Sau thất bại thê thảm của Napoléon trong [[chiến tranh Pháp-Nga (1812)|cuộc xâm lược]] [[Đế quốc Nga|nước Nga]] vào năm [[1812]], các [[Cường quốc|liệt cường]] châu Âu liên kết lại để cùng tấn công nước Pháp. Quân [[Chiến tranh Liên minh thứ sáu|Liên minh thứ sáu]] đã đánh tan tác quân Pháp trong trận thư hùng đẫm máu ở [[Trận Leipzig|Leipzig]] vào tháng 10 năm 1813, mang lại chiến thắng toàn diện cho ngọn lửa đấu tranh Giải phóng Dân tộc của người [[Đức]] thoát khỏi ách đô hộ của Pháp. Sau thất bại tại Leipzig, Napoléon trở về Pháp và liền phải đối phó với sự tiến công thẳng vào chính quốc Pháp của quân Liên minh thứ sáu vào năm [[1814]]. Với chiến thắng trong [[Trận Paris (1814)|trận Paris]], quân sĩ Liên minh đã chiếm lĩnh được đế đô [[Paris]] trong cùng năm.<ref>{{harvnb|Englund|2005|pp=399-413}}</ref> [[Napoléon]] buộc phải thoái vị và bị lưu đày tới [[Elba|đảo Elba]]. Thế nhưng cựu hoàng Pháp hãy còn đầy tham vọng này không chịu ngồi yên. Biết được dân chúng Pháp vẫn ủng hộ mình, vào tháng 4 năm 1815, [[Napoléon]] đã bí mật trốn khỏi nơi giam cầm quay trở về nước. Nhận được tin, vua [[Louis XVIII của Pháp|Louis XVIII]] đã cử quân đội đến bắt giữ ông. Thế nhưng trong mắt người dân và binh lính Pháp lúc bấy giờ thì Napoléon vẫn là một người anh hùng đã mang về vinh quang cho nước Pháp. Hầu hết các tướng hoặc kính phục hoặc nể sợ tài năng quân sự của Napoléon, vì thế hết đoàn quân này đến đoàn quân khác được cử đi để bắt Napoléon cuối cùng lại quay về dưới quyền chỉ huy của cựu hoàng.<ref>McLynn 1998, trang 605</ref> Chỉ trong vòng ba tuần, Napoléon đã khôi phục được Đế quyền của mình. Điều này thể hiện sự dễ dàng của giới quân sự Pháp trong việc lên nắm Triều chính.<ref name="black2425je"/>

Vào ngày 13 tháng 3 năm 1815, sáu ngày trước khi Napoléon về đến [[Paris]], các cường quốc tại Hội nghị [[Viên]] tuyên bố ông là kẻ ngoài vòng pháp luật.<ref>[http://dl.lib.brown.edu/napoleon/time7.html Đường thời gian: Quộc Hội của Vienna, một trăm ngày và sự lưu đày của Napoleon tại St Helena], Trung tâm Khởi Đầu Kỹ thuật Số, thư viện của [[Đại học Brown|Brown University]] Library</ref> Bốn ngày sau đó, [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland|Anh]], [[Đế quốc Nga|Nga]], [[Đế quốc Áo (1804–1867)|Áo]], [[Vương quốc Phổ|Phổ]] cùng nhau điều động quân đội để tấn công Napoléon, với mỗi nước kể trên đều góp không dưới 15 vạn binh sĩ.<ref>Hamilton-Williams, David, trang 59</ref><ref>McLynn 1998, trang 607</ref> Đoàn quân của họ có tổng lực là khoảng 60 vạn binh sĩ.<ref name="parker50911"/> Biết rằng khả năng dùng thương lượng để ngăn cản các nước thuộc [[Chiến tranh Liên minh thứ bảy|Liên minh thứ bảy]] tiến công nước Pháp là không thể, Napoléon chỉ còn lại hy vọng cuối cùng là tấn công trước khi họ kết hợp với nhau. Nếu tiêu diệt được quân Liên minh ở phía nam Brussels trước khi họ được tăng viện thì Napoléon sẽ có thể buộc người Anh quay về biển và đánh bật người Phổ khỏi cuộc chiến. Một khi Anh và Phổ đã thất bại rồi thì Napoléon có thể tiến hành đàm phán với Áo và Nga để duy trì cục diện.<ref>{{harvnb|Davis|2001|p=298}}</ref> Tuy tổng lực của liên quân Anh - Phổ mạnh mẽ hơn quân Pháp đáng kể, liên quân Anh - Phổ lại chưa tổ chức Chiến dịch kỹ lưỡng.<ref name="black2425je"/> Một điều đáng lưu ý nữa là ở Bỉ có rất nhiều người nói tiếng Pháp ủng hộ ông, một chiến thắng của Pháp có thể thúc đẩy một cuộc cách mạng thân Pháp ở đó. Quân Anh ở Bỉ cũng chỉ là lực lượng hạng hai; vì phần lớn những binh sĩ giỏi nhất của họ trong cuộc chiến ở [[Bán đảo Iberia|bán đảo Tây-Bồ]] đã được đưa tới [[Hoa Kỳ]] cho [[chiến tranh Hoa Kỳ - Anh Quốc (1812)|cuộc chiến năm 1812]].<ref>{{Harvnb|Chandler|1966|pp=1016, 1017, 1093}}</ref>

 

{{chính|Chiến dịch Waterloo}}

[[Tập tin:Waterloo Campaign map-alt3.svg|nhỏ|300px|phải|Bản đồ chiến dịch Waterloo]]

 

Lúc đầu, Wellington dự định chống trả lại kế hoạch bao vây của Napoléon bằng cách di chuyển tới [[Mons]] theo tuyến đường tây nam Brussels.<ref>Siborne 1990, trang 82.</ref> Hành quân như vậy sẽ khiến ông bị cắt đứt liên lạc với căn cứ ở [[Ostend]], nhưng cái lợi của nó là ông sẽ ở gần quân của Blücher hơn. Thế nhưng Napoléon đã sử dụng gián điệp khiến Wellington nảy sinh mối lo sợ về việc đánh mất con đường tiếp vận từ các cảng biển.<ref>{{harvnb|Hofschröer|2005|pp=136–160}}</ref> Sau đó ông chia quân thành ba đạo: cánh trái do thống chế [[Michel Ney|Ney]] chỉ huy, cánh phải do thống chế Grouchy chỉ huy và quân dự phòng do chính ông chỉ huy. Ngày 15 tháng 6, quân Pháp vượt biên giới gần [[Charleroi]] và tiêu diệt các tiền đồn của quân Liên minh, giúp Napoléon chiếm được vị trí giữa Wellington và Blücher để ngăn họ hội quân với nhau.

 

 

Ngày 16 tháng 6 quân Pháp bắt đầu tiến công Quatre Bras và Ligny gần Xombreffe. Tại [[Trận Quatre Bras|Quatre Bras]], Thống chế [[Michel Ney]] cho quân mở cuộc công kích mãnh liệt vào các vị trí quân Anh nhưng ông đã gặp phải sức kháng cự mạnh mẽ. Suốt cả ngày hôm đó mặc dù bị tổn thất tới 4.500 người nhưng quân Anh vẫn giữ vững trận địa và sau đấy để bảo toàn lực lượng Wellington rút dần lực lượng về Waterloo. Trong cùng lúc này thì Napoléon tiến đánh quân Phổ trước. Vào ngày 16, với quân dự bị và cánh phải, ông đánh bại quân Phổ của tướng Blücher tại [[Trận Ligny]]. Ở Ligny tình hình lại khác. Đây là hướng tiến công do thống chế Grouchy đảm nhiệm và Napoléon trực tiếp theo dõi. Bốn quân đoàn Phổ dưới sự chỉ huy của Blücher chiến đấu một cách yếu dần và cuối cùng bị quân Pháp đẩy ra khỏi các trận địa phòng ngự. Tại đây, quân Phổ vừa bị thương vong, vừa bị bắt làm tù binh tới 20.000 người. Trung quân của quân Phổ phải lùi bước trước những đợt tấn công mạnh mẽ của quân Pháp, nhưng hai cánh của họ vẫn giữ được vị trí. Trong lúc đó thì Ney giao chiến với Quận công Orange tại giao lộ Quatre Bras. Khi quân của Quận công Orange đang dần bị đẩy lui thì Wellington kịp tới chi viện và đánh bật Ney để chiếm lấy giao lộ vào đầu buổi tối cùng ngày. Thế nhưng đã quá trễ để chi viện cho quân Phổ, lúc này đã bị đánh bại. Thất bại của quân Phổ khiến Wellington không thể trụ lại Quatre Bras nữa, vì vậy mà ông đã cho quân rút về phía bắc trong ngày hôm sau, tới một vị trí phòng thủ mà ông đã trinh sát được vào năm ngoái: dãy đồi Mont-Saint-Jean, phía nam làng Waterloo và rừng Sonian.<ref>Longford 1971, trang 527.</ref>

 

== Lực lượng các bên ==

Có ba lực lượng chính tham gia vào trận đánh: "Tập đoàn quân Bắc" của Pháp (''Armée du Nord'') dưới quyền Napoléon I, một lực lượng quân đội đa quốc gia dưới quyền Wellington và quân Phổ dưới quyền Blücher. Quân Pháp có khoảng 69.000 người, gồm 48.000 bộ binh, 14.000 kỵ binh, và 7.000 pháo binh, cùng 250 khẩu pháo.<ref>Barbero 2005, trang 75.</ref> Napoléon đã từng dùng lệnh cưỡng bách tòng quân trong quá khứ, nhưng ông không sử dụng phương pháp này vào năm 1815. Tất cả binh sĩ của Napoléon lúc đó đều là các cựu binh lão luyện từng tham chiến cùng ông ít nhất là một chiến dịch trước đây, và nay họ đều tự nguyện trở về dưới trướng ông. Lực lượng quân kỵ binh của Napoléon rất đông đảo và mạnh mẽ, gồm 14 trung đoàn [[Thiết Kỵ binh]] và bảy trung đoàn kỵ binh đánh giáo. Do đó, đoàn binh mà Napoléon dẫn đầu trong trận chiến Waterloo trở thành một trong những đội quân tinh nhuệ nhất trong suốt cuộc đời võ nghiệp của ông.<ref name="englund44042"/> Quân Liên minh lúc đó không có binh sĩ giáp nặng và Wellington cũng chỉ có một ít kỵ binh đánh giáo.