'''Chúa Trịnh''' ([[chữ Nôm]]: 主鄭, [[chữ Hán]]: 鄭王 / '''Trịnh vương'''; [[1545]] – [[1787]]) là một vọngvương tộc phong kiến kiểm soát quyền lực lãnh thổ [[Đàng Ngoài]] suốt thời [[Nhà Lê trung hưng|Lê Trung hưng]], khi nhàhoàng vuađế tuy không có thực quyền vẫn được duy trì ngôihoàng vị. Bộ máy triều đình lúc này hoạt động theo ''thể chế lưỡng đầu''. Tổng cộng có 11 đời chúa Trịnh chính thức (nếu tính luôn cả Trịnh Kiểm là 12 đời chúa) cai quản xứ Đàng Ngoài trong hơn 2 thế kỷ.
==Lên nắm quyền lực==
Sau khi vuahoàng đế [[Lê Hiến Tông]] mất năm [[1504]], các vuahoàng đế kế vị đều yểu mạng, hoặc tàn bạo, hoặc kém tài. Đến năm [[1527]], quyền thần [[Mạc Đăng Dung]] cướp ngôihoàng vuavị của [[Lê Cung Hoàng]] rồi sáng lập [[nhà Mạc]]. Năm [[1533]], ở [[Thanh Hóa]], một võ tướng nhà Lê là [[Nguyễn Kim]] nổi dậy chống lại nhà Mạc, lập lại nhà Lê, ông tìm được hậu duệ của nhà Lê là Lê Duy Ninh bèn lập làm vuahoàng đế tức là Lê Trang Tông. Trong vòng 5 năm, các vùng phía nam nằm dưới quyền kiểm soát của nhà Lê Trung Hưng nhưng họ không thể chiếm [[Thăng Long]]. Trong thời gian này, nhà Lê cũng phát triển thế lực về phía Nam, chiếm quyền kiểm soát vùng cực nam lãnh thổ nơi từng là đất đai của [[Chăm Pa]].
Người mở đầu sự nghiệp của họ Trịnh là [[Trịnh Kiểm]], người huyện [[Vĩnh Lộc]], [[Thanh Hóa]]. Tương truyền thuở nhỏ nhà Trịnh Kiểm nghèo,......Hàng xóm rất ghét, nhân khi Trịnh Kiểm đi vắng bèn bắt mẹ ông ném xuống vực. Trịnh Kiểm về không thấy mẹ đâu bèn đi tìm, đến vực tìm ra xác mẹ thì mối đã xông đầy lên rồi. Sau có ông thầy tướng đi qua chỉ vào ngôi mộ mẹ Trịnh Kiểm đọc rằng:
