Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thành Cổ Loa”

* Huyền thoại [[Người Kalmyk|Kalmyk]]: Xưa kia, đại hãn [[Biệt Nhi Ca|Biệt Ca]] lập đô thành [[Sarai (thành phố)|Tát Lai]] ở tả ngạn [[Volga]] nhằm phô trương thanh thế. Nhưng hễ khi mặt trời lặn thì móng thành đứt tung như có quỷ gặm (dị bản cho là [[linh cẩu]]), hãn bèn sai người cháu là [[:ru:Ногай|Na Hải]] tìm hiểu. Khi đêm buông, [[:ru:Ногай|Na Hải]] trốn sau cái gò và thấy những bóng đen chạy tới chạy lại, húc vào chân thành làm bở gạch vữa, ngài bèn tri hô cho binh sĩ ruổi ngựa đuổi theo. Những bóng đen lộ nguyên hình dưới ánh lửa là những con gà có sải cánh rất dài, chạy thục mạng lên phương Bắc. Đại hãn bèn nhờ vu sư khấn thần rùa từ phương Đông tới giúp đánh yêu quái, từ đấy thành không đổ nữa. Nhờ công trạng ấy mà sau khi đại hãn mất, [[:ru:Ногай|Na Hải]] được kế nghiệp và lập một hãn quốc lừng lẫy ở ven [[Biển Caspi|hồ Kaspy]].

==Khảo chứng==

[[Hình:Le Tonkin, Exposition Universelle 1900.jpg|nhỏ|phải|222px|Bức ảnh chụp năm 1900 về cổ tích Loa thành.]]

Vào thời [[Âu Lạc]], Cổ Loa nằm vào vị trí đỉnh của [[tam giác]] châu thổ [[sông Hồng]] và là nơi giao lưu quan trọng của đường thủy và đường bộ. Từ đây có thể kiểm soát được cả vùng đồng bằng lẫn vùng sơn địa. Cổ Loa là một đồi cao ráo nằm ở tả ngạn [[Sông Hoàng (Việt Nam)|sông Hoàng]]. Con sông này qua nhiều thế kỷ bị phù sa bồi đắp và nay đã trở thành một con lạch nhỏ, nhưng xưa kia sông Hoàng là một con sông nhánh lớn quan trọng của sông Hồng, nối liền sông Hồng với [[sông Cầu]], con sông lớn nhất trong hệ thống [[sông Thái Bình]]. Như vậy, về phương diện giao thông đường thủy, Cổ Loa có một vị trí vô cùng thuận lợi hơn bất kỳ ở đâu tại [[đồng bằng sông Hồng|đồng bằng Bắc Bộ]] vào thời ấy. Đó là vị trí nối liền mạng lưới đường thủy của sông Hồng cùng với mạng lưới đường thủy của sông Thái Bình. Hai mạng lưới đường thủy này chi phối toàn bộ hệ thống đường thủy tại Bắc Bộ. Qua con sông Hoàng, thuyền bè có thể tỏa đi khắp nơi, nếu ngược lên sông Hồng là có thể thâm nhập vùng Bắc hay Tây Bắc Bộ, nếu xuôi sông Hồng, thuyền có thể ra đến biển cả, còn nếu muốn đến vùng phía Đông Bắc bộ thì dùng sông Cầu để thâm nhập vào hệ thống sông Thái Bình đến tận [[sông Thương]] và [[sông Lục Nam]].

 

Thành Cổ Loa được xây bằng đất do thời ấy ở Âu Lạc chưa có gạch nung. Thành có 3 vòng. Chu vi ngoài 8 [[km]], vòng giữa 6,58km, vòng trong 1,6km... Diện tích trung tâm lên tới 2 km². Thành được xây theo phương pháp đào đất đến đâu, khoét hào đến đó, thành đắp đến đâu, lũy xây đến đó. Mặt ngoài lũy dốc thẳng đứng, mặt trong thoải để đánh vào thì khó, trong đánh ra thì dễ. Lũy cao trung bình từ 4-5 [[m]], có chỗ 8–12 m. Chân lũy rộng 20–30 m, mặt lũy rộng 6–12 m. Khối lượng đất đào đắp ước tính 2,2 triệu mét khối. Khu vực Cổ Loa được coi là một nền đất yếu nên việc xây dựng thành Cổ Loa có thể khó khăn và thành bị đổ nhiều lần là dễ hiểu. Khi xẻ dọc thành để nghiên cứu, các nhà khảo cổ học phát hiện kỹ thuật gia cố thành của Thục Phán: chân thành được chẹn một lớp tảng đá. Hòn nhỏ có đường kính 15 [[cm]], hòn lớn có đường kính 60 cm. Xung quanh Cổ Loa, một mạng lưới thủy văn dày đặc đã được tạo ra thành một vùng khép kín, thuận lợi cho việc xây dựng căn cứ thủy binh hùng mạnh. Thuở ấy, sông Thiếp – Ngũ Huyền Khê - Hoàng Giang thông với [[sông Cầu]] ở [[Thổ Hà]], Quả Cảm (Hà Bắc) thông với [[sông Hồng]] ở Vĩnh Thanh (Đông Anh). Ngay sau khi xây thành, An Dương Vương đã chiêu tập những thợ mộc giỏi, sử dụng gỗ ở địa phương đóng thuyền chiến. Dân cũng được điều tới khai phá rừng đa ([[Gia Lâm]]), rừng Mơ ([[Mai Lâm]]), rừng dâu da ([[Du Lâm]])... thành ruộng. Những hiệp thợ chuyên rèn võ khí cũng xuất hiện, chế tạo [[côn (vũ khí)|côn]], [[kiếm]], [[giáo]], [[mác (vũ khí)|mác]] và [[nỏ liên châu]], mỗi phát bắn nhiều mũi tên. Có nhiều bằng chứng khảo cổ về sự tồn tại của hàng chục vạn mũi tên đồng; nỏ liên châu có thể được sử dụng tại đây.<ref>Viện sử học (1991), ''Lịch sử Việt Nam'', tập 1, Nhà Xuất bản Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, tr. 133-134.</ref>

[[Tập tin:Co loa Citadel.jpg|nhỏ|phải|222px|Sơ đồ thành Cổ Loa.]]

Thành Cổ Loa được một số người cho là "''tòa thành cổ nhất, quy mô lớn vào bậc nhất, cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành lũy của người Việt cổ''".