Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Mỵ Châu”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao
Dòng 20:
:''Triệu Đà cử binh sang đánh. Lúc ấy có một vị thần tên là [[Cao Lỗ|Cao Thông]] xuống giúp An Dương vương, làm ra cái nỏ thần, bắn một phát giết được muôn người. Triệu Đà biết địch không lại với An Dương vương, nhân đó trú lại huyện [[Vũ Ninh (bộ)|Võ Ninh]], khiến Thái tử [[Trọng Thủy|Thủy]] làm chước tá hàng để tính kế về sau. Lúc Cao Thông đi, nói với An Dương vương rằng:'' "Hễ giữ được cái nỏ của ta, thì còn nước, không giữ được thì mất nước". ''An Dương vương có con gái tên là Mị Châu, thấy Thái tử Thủy lấy làm đẹp lòng, rồi hai người lấy nhau. Mị Châu lấy cái nỏ thần cho Thủy xem, Thủy xem rồi lấy trộm cái lẩy nỏ mà đổi đi. Về sau [[Triệu Vũ Vương|Triệu Đà]] kéo quân tới đánh thì [[An Dương Vương|An Dương vương]] bại trận, cầm cái sừng tê vẹt được nước vào biển đi trốn, nên Triệu Đà chiếm cả đất của An Dương vương. Nay ở huyện Bình Địa, dấu tích cung điện và thành trì của An Dương vương hãy còn.''
Câu chuyện về Mị Châu nổi tiếng kể từ sau khi [[Đại Việt Sử ký Toàn thư]] ghi chép, với một điển tích gọi là ''"Rải lông ngỗng"''. Tra cứu cả [[Đại Việt sử lược]] cùng [[An Nam chí lược]], hai quyển sử biên niên có niên đại thời [[nhà Trần]], đều không thấy chi tiết này, dĩ nhiên cũng đều không ghi chép kết cục của Mị Châu, và càng không có chi tiết [[An Dương vương]] giết chết Mị Châu. Cả Đại Việt sử lược cùng An Nam chí lược đều ở thời trước ''Toàn thư'' (ghi chép thời [[nhà Lê Sơ]]), nếu ''"Rải lông ngỗng"'' thực sự có và phổ biến, hoặc đáng tin, thì dĩ nhiên phải được ghi chép mới phải.
 
===Chuyện rải lông ngỗng===
Câu chuyện Mị Châu với sự tích ''"Rải lông ngỗng"'' sớm nhất thấy ở [[Lĩnh Nam chích quái]]. Cuốn sách này là một cuốn kỳ thư chuyên ghi chép những câu chuyện quỷ dị, đa phần chỉ là [[truyền thuyết]], không phải là sử liệu thực sự. Niên đại của cuốn sách này không rõ ràng, nhưng chắc chắn là phải gần thời [[Nhà Lê sơ|Lê Sơ]], có lẽ được soạn vào thời thuộc Minh.
{{Cquote|[[Tập tin:Đền Cuông 12, Diễn An, Diễn Châu, Nghệ An.jpeg|nhỏ|phải|160px|Tượng Rùa tại [[Đền Cuông]], [[Diễn Châu]].]]
 
Nội dung câu chuyện có ở trong Lĩnh Nam chích quái - ''"Kim Quy truyện"'', sự tích về thần Kim Quy:
:''An Dương vương nước Âu Lạc là người [[Tứ Xuyên|Ba Thục]], họ Thục tên Phán. Nhân vì tổ phụ ngày trước cầu hôn lấy Mỵ nương là con gái [[Hùng vương]], mà Hùng vương không gả cho, bèn mang oán. Phán muốn hoàn thành chí người trước, cử binh đi đánh Hùng vương, diệt nước [[Văn Lang]], cải tên nước thành [[Âu Lạc]], rồi lên làm Vương, xây thành ở đất [[Việt Thường]], hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy.
{{Cquote|[[Tập tin:Đền Cuông 12, Diễn An, Diễn Châu, Nghệ An.jpeg|nhỏ|phải|160px|Tượng Rùa tại [[Đền Cuông]], [[Diễn Châu]].]]
:''An Dương vương bèn lập đàn trai giới, cầu đảo bách thần. Ngày mồng [[7 tháng 3]], bỗng thấy một cụ già từ phương đông tới trước cửa thành mà than rằng: '' "Xây dựng thành này biết bao giờ cho xong được!" '' Vương mừng rỡ đón vào trong điện, thi lễ, hỏi rằng: '' "Ta đắp thành này đã nhiều lần băng lở, tổn nhiều công sức mà không thành, thế là cớ làm sao?" '' Cụ già đáp: '' "Sẽ có Thanh Giang sứ tới cùng nhà vua xây dựng mới thành công"'', ''nói xong từ biệt ra về. Hôm sau, Vương ra cửa đông chờ đợi, chợt thấy một con [[Rùa thần Kim Quy|rùa vàng]] từ phương đông lại, nổi trên mặt nước, nói sõi tiếng người, tự xưng là Thanh Giang sứ, thông tỏ việc trời đất, âm dương, quỷ thần. Vương mừng rỡ nói: '' "Điều đó chính cụ già đã báo cho ta biết trước"''. ''Bèn rước vào trong thành, mời ngồi trên điện, hỏi vì sao xây thành không được. Rùa vàng đáp: '' "Cái tinh khí ở núi này là con vua đời trước, muốn báo thù cho nước. Lại có con [[gà trống]] sống ngàn năm, hóa thành yêu tinh ẩn ở núi Thất Diệu. Trong núi có ma, đó là hồn người nhạc công triều đại trước chôn ở đây. Ở bên cạnh, có một quán trọ cho khách vãng lai, chủ quán tên là [[Tôn Ngộ Không|Ngộ Không]], có một người con gái và một con gà vốn là dư khí của quỷ tinh, phàm có khách qua đường nghỉ đêm ở quán thì quỷ tinh lại biến hóa muôn hình vạn trạng để làm hại. Người chết vì thế rất nhiều. Nay con gà trống trắng lại lấy con gái chủ quán, nếu giết được con gà trống thì trấn áp được quỷ tinh, quỷ tinh sẽ tụ âm khí thành yêu, hóa ra con [[Bộ Cú|chim cú]] ngậm lá thư bay lên trên cây chiên đàn tâu cùng thượng đế xin phá thành. Thần sẽ xin cắn rơi lá thư, nhà vua tức tốc lặtnhặt lấy, thành sẽ xây được"''.
An Dương vương nước Âu Lạc là người Ba Thục, họ Thục tên Phán. Nhân vì tổ phụ ngày trước cầu hôn lấy Mỵ nương là con gái [[Hùng vương]], mà Hùng vương không gả cho, bèn mang oán. Phán muốn hoàn thành chí người trước, cử binh đi đánh Hùng vương, diệt nước [[Văn Lang]], cải tên nước thành [[Âu Lạc]], rồi lên làm Vương, xây thành ở đất Việt Thường, hễ đắp tới đâu lại lở tới đấy.
:''Rùa vàng bảo Vương giả làm kẻ hành nhân nghỉ trọ ở quán, để rùa vàng ở phía trên khung cửa. Ngộ Không nói: '' "Quán này có yêu tinh, đêm thường giết người. Hôm nay trời chưa tối, xin ngài đi mau chớ nghỉ lại". ''. Vương cười, nói: '' "Sống chết có mệnh, ma quỷ làm gì được, ta không sợ"''. ''Bèn cứ nghỉ lại. Đến đêm, quỷ ở ngoài vào, thét lớn: '' "Kẻ nào ở đây, sao chẳng mau mở cửa?" '' Rùa vàng hét: '' "Cứ đóng cửa thì mày làm gì?" '' Quỷ bèn biến hóa trăm hình vạn trạng, muôn kế nghìn phương để hòng dọa nạt, sau cùng cũng chẳng nổi. Đến lúc gà gáy sáng, quỷ tinh tẩu tán. Rùa vàng cùng [[An Dương Vương|An Dương vương]] đuổi theo, tới núi Thất Diệu, quỷ tinh thu hình biến mất. Vương bèn quay về quán. Sáng hôm sau, chủ quán sai người đến lượm xác khách trọ để chôn, thấy Vương vẫn cười nói hớn hở, bèn cùng chạy tới lạy mà nói rằng: '' "Ngài được như thế tất là thánh nhân, vậy xin ban thuốc thần để cứu sinh dân"''.
 
:''Vương nói: '' "Nhà ngươi giết con gà trắng mà tế thần, quỷ tinh sẽ tan hết"''. ''Ngộ Không y lời, đem gà trắng ra giết, người con gái lập tức quay ra chết. Vua bèn sai đào ở núi Thất Diệu, lấy được nhiều nhạc khí cổ và xương cốt, đốt tan thành tro đem đổ xuống dòng sông. Trời gần tối, Vương và rùa vàng lên núi [[Việt Thường]] thấy quỷ tinh đã biến thành con chim cú sáu chân, ngậm lá thư bay lên cây chiên đàn, rùa vàng biến thành con [[chuột]] đen theo sau, cắn vào chân cú, lá thư rơi xuống đất, Vương vội nhặt lấy, lá thư đã bị nhấm rách quá nửa. Từ đó quỷ tinh bị diệt. Thành xây nửa tháng thì xong. Thành đó rộng hơn ngàn trượng, xoắn như hình trôn ốc, cho nên gọi là [[Thành Cổ Loa|Loa Thành]], còn gọi là Tư Long thành, người đời Đường gọi là Côn Lôn thành, lấy lẽ rằng nó cao lắm. Rùa vàng ở lại ba năm, rồi từ biệt ra về. Vua cảm tạ nói: '' "Nhờ ơn của thần, thành đã xây được. Nay nếu có giặc ngoài thì lấy gì mà chống?" '' Rùa vàng đáp: '' "Vận nước suy thịnh, xã tắc an nguy đều do mệnh trời, vua có thể tu đức mà kéo dài thời vận. Song vua ước muốn, ta có tiếc chi"''. ''Bèn tháo vuốt đưa cho nhà vua mà nói: '' "Đem vật này làm nẫylẩy nỏ, nhằm quân giặc mà bắn thì sẽ không lo gì nữa"''. ''Dứt lời, trở về [[biển Đông]]. Vua lại sai [[Cao Lỗ]] làm nỏ, lấy vuốt làm nẫylẩy, gọi là Linh Quang Kim Quá Thần Cơ.
An Dương vương bèn lập đàn trai giới, cầu đảo bách thần. Ngày mồng 7 tháng 3, bỗng thấy một cụ già từ phương đông tới trước cửa thành mà than rằng: ''"Xây dựng thành này biết bao giờ cho xong được!"'' Vương mừng rỡ đón vào trong điện, thi lễ, hỏi rằng: ''"Ta đắp thành này đã nhiều lần băng lở, tổn nhiều công sức mà không thành, thế là cớ làm sao?"'' Cụ già đáp: ''"Sẽ có Thanh Giang sứ tới cùng nhà vua xây dựng mới thành công"'', nói xong từ biệt ra về. Hôm sau, Vương ra cửa đông chờ đợi, chợt thấy một con rùa vàng từ phương đông lại, nổi trên mặt nước, nói sõi tiếng người, tự xưng là Thanh Giang sứ, thông tỏ việc trời đất, âm dương, quỷ thần. Vương mừng rỡ nói: ''"Điều đó chính cụ già đã báo cho ta biết trước"''. Bèn rước vào trong thành, mời ngồi trên điện, hỏi vì sao xây thành không được. Rùa vàng đáp: ''"Cái tinh khí ở núi này là con vua đời trước, muốn báo thù cho nước. Lại có con gà trống sống ngàn năm, hóa thành yêu tinh ẩn ở núi Thất Diệu. Trong núi có ma, đó là hồn người nhạc công triều đại trước chôn ở đây. Ở bên cạnh, có một quán trọ cho khách vãng lai, chủ quán tên là Ngộ Không, có một người con gái và một con gà vốn là dư khí của quỷ tinh, phàm có khách qua đường nghỉ đêm ở quán thì quỷ tinh lại biến hóa muôn hình vạn trạng để làm hại. Người chết vì thế rất nhiều. Nay con gà trống trắng lại lấy con gái chủ quán, nếu giết được con gà trống thì trấn áp được quỷ tinh, quỷ tinh sẽ tụ âm khí thành yêu, hóa ra con chim cú ngậm lá thư bay lên trên cây chiên đàn tâu cùng thượng đế xin phá thành. Thần sẽ xin cắn rơi lá thư, nhà vua tức tốc lặt lấy, thành sẽ xây được"''.
:''Về sau, Triệu vương là Đà cử binh Nam xâm, cùng An Dương vương giao chiến. Vương lấy nỏ thần ra bắn, quân Đà thua lớn, chạy về Trâu Sơn cầm cự với Vương, không dám đối chiến, bèn xin hòa. Vương cả mừng, hẹn rằng phía bắc sông Tiểu Giang thuộc Triệu Đà cai trị, phía nam thì Vương cai trị. Không bao lâu, Đà cầu hôn. Vương vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là [[Trọng Thủy]]. Trọng Thủy dỗ Mị Châu cho xem trộm nỏ thần rồi ngầm làm một cái lẫylẩy nỏ khác thay vuốt rùa vàng, nói dối là về phương Bắc thăm cha. Nói rằng: '' "Tình vợ chồng không thể lãng quên, nghĩa mẹ cha không thể dứt bỏ. Ta nay trở về thăm cha, nếu như đến lúc hai nước thất hòa, bắc nam cách biệt, ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu?" '' Mị Châu đáp: '' "Thiếp phận nữ nhi, nếu gặp cảnh biệt lá thì đau đớn khôn xiết, thiếp có áo gấm lông ngỗng thường mặc trên mình, đi đến đâu sẽ rứt lông mà rắc ở ngã ba đường để làm dấu, như vậy sẽ có thể cứu được nhau"''.
 
:''Trọng Thủy mang lẫylẩy thần về nước. Đà được lẫylẩy cả mừng, bèn cử binh sang đánh. An Dương vương cậy có nỏ thần, vẫn điềm nhiên [[Cờ tướng|đánh cờ]], cười mà nói rằng: '' "Đà không sợ nỏ thần sao?" '' Quân Đà tiến sát, Vương cầm lấy nỏ, thấy lẫylẩy thần đã mất bèn bỏ chạy. Vương đặt Mị Châu ngồi đằng sau ngựa rồi cùng nhau chạy về phương Nam. Trọng Thủy nhận dấu lông [[ngỗng]] mà đuổi.
Rùa vàng bảo Vương giả làm kẻ hành nhân nghỉ trọ ở quán, để rùa vàng ở phía trên khung cửa. Ngộ Không nói: ''"Quán này có yêu tinh, đêm thường giết người. Hôm nay trời chưa tối, xin ngài đi mau chớ nghỉ lại"''. Vương cười, nói: ''"Sống chết có mệnh, ma quỷ làm gì được, ta không sợ"''. Bèn cứ nghỉ lại. Đến đêm, quỷ ở ngoài vào, thét lớn: ''"Kẻ nào ở đây, sao chẳng mau mở cửa?"'' Rùa vàng hét: ''"Cứ đóng cửa thì mày làm gì?"'' Quỷ bèn biến hóa trăm hình vạn trạng, muôn kế nghìn phương để hòng dọa nạt, sau cùng cũng chẳng nổi. Đến lúc gà gáy sáng, quỷ tinh tẩu tán. Rùa vàng cùng An Dương vương đuổi theo, tới núi Thất Diệu, quỷ tinh thu hình biến mất. Vương bèn quay về quán. Sáng hôm sau, chủ quán sai người đến lượm xác khách trọ để chôn, thấy Vương vẫn cười nói hớn hở, bèn cùng chạy tới lạy mà nói rằng: ''"Ngài được như thế tất là thánh nhân, vậy xin ban thuốc thần để cứu sinh dân"''.
:''An Dương vương chạy tới bờ bể, đường cùng, không có thuyền qua bèn kêu rằng: '' "Trời hại ta, sứ Thanh Giang ở đâu mau mau lại cứu". ''. Rùa vàng hiện lên mặt nước, thét lớn: '' "Kẻ ngồi sau ngựa chính là giặc đó!" '' Vương bèn tuốt kiếm chém Mị Châu, Mị Châu khấn rằng: '' "Thiếp là phận gái, nếu có lòng phản nghịch mưu hại lại cha, chết đi sẽ biến thành hạt bụi. Nếu một lòng trung hiếu mà bị người lừa dối thì chết đi sẽ biến thành châu ngọc để tẩy sạch mối nhục thù"''. ''Mị Châu chết ở bờ bể, máu chảy xuống nước, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu. Sau đó, An Dương vương cầm sừng tê bảy tấc, Rùa vàng rẽ nước dẫn Vương đi xuống bể.
 
:''Đời truyền rằng nơi đó là đất Dạ Sơn, tổng Cao Xá, [[Diễn Châu (phủ)|phủ Diễn Châu]]. Quân Đà kéo tới đấy không thấy bóng vết gì, chỉ còn lại xác Mị Châu. [[Trọng Thủy]] ôm xác vợ đem về táng ở Loa Thành, xác biến thành ngọc thạch. Mị Châu đã chết, Trọng Thủy thương tiếc khôn cùng, khi đi tắm tưởng như thấy bóng dáng Mị Châu, bèn lao đầu xuống giếng mà chết. Người đời sau mò ngọc ở biển đôngĐông lấy nước giếng này mà rửa thì thấy trong sáng, nhân kiêng tên Mị Châu cho nên gọi ngọc minh châu là đại cữu và tiểu cữu.|||Sách Lĩnh Nam chích quái viết về sự tích An Dương vương}}''
Vương nói: ''"Nhà ngươi giết con gà trắng mà tế thần, quỷ tinh sẽ tan hết"''. Ngộ Không y lời, đem gà trắng ra giết, người con gái lập tức quay ra chết. Vua bèn sai đào ở núi Thất Diệu, lấy được nhiều nhạc khí cổ và xương cốt, đốt tan thành tro đem đổ xuống dòng sông. Trời gần tối, Vương và rùa vàng lên núi Việt Thường thấy quỷ tinh đã biến thành con chim cú sáu chân, ngậm lá thư bay lên cây chiên đàn, rùa vàng biến thành con chuột đen theo sau, cắn vào chân cú, lá thư rơi xuống đất, Vương vội nhặt lấy, lá thư đã bị nhấm rách quá nửa. Từ đó quỷ tinh bị diệt. Thành xây nửa tháng thì xong. Thành đó rộng hơn ngàn trượng, xoắn như hình trôn ốc, cho nên gọi là Loa Thành, còn gọi là Tư Long thành, người đời Đường gọi là Côn Lôn thành, lấy lẽ rằng nó cao lắm. Rùa vàng ở lại ba năm, rồi từ biệt ra về. Vua cảm tạ nói: ''"Nhờ ơn của thần, thành đã xây được. Nay nếu có giặc ngoài thì lấy gì mà chống?"'' Rùa vàng đáp: ''"Vận nước suy thịnh, xã tắc an nguy đều do mệnh trời, vua có thể tu đức mà kéo dài thời vận. Song vua ước muốn, ta có tiếc chi"''. Bèn tháo vuốt đưa cho nhà vua mà nói: ''"Đem vật này làm nẫy nỏ, nhằm quân giặc mà bắn thì sẽ không lo gì nữa"''. Dứt lời, trở về biển Đông. Vua lại sai Cao Lỗ làm nỏ, lấy vuốt làm nẫy, gọi là Linh Quang Kim Quá Thần Cơ.
Dường như các sử quan thời [[Nhà Hậu Lê|nhà Lê]], khi tu soạn [[Đại Việt Sử ký Toàn thư]], đã thấy câu chuyện này và quyết định đưa vào mục ''"Kỷ nhà Thục"''. Trong bản kỷ này, câu chuyện được viết lại gần như y hệt, kể cả sự tích ''"Rải lông ngỗng"''.
 
Về sau, Triệu vương là Đà cử binh Nam xâm, cùng An Dương vương giao chiến. Vương lấy nỏ thần ra bắn, quân Đà thua lớn, chạy về Trâu Sơn cầm cự với Vương, không dám đối chiến, bèn xin hòa. Vương cả mừng, hẹn rằng phía bắc sông Tiểu Giang thuộc Triệu Đà cai trị, phía nam thì Vương cai trị. Không bao lâu, Đà cầu hôn. Vương vô tình gả con gái là Mị Châu cho con trai Đà là Trọng Thủy. Trọng Thủy dỗ Mị Châu cho xem trộm nỏ thần rồi ngầm làm một cái lẫy nỏ khác thay vuốt rùa vàng, nói dối là về phương Bắc thăm cha. Nói rằng: ''"Tình vợ chồng không thể lãng quên, nghĩa mẹ cha không thể dứt bỏ. Ta nay trở về thăm cha, nếu như đến lúc hai nước thất hòa, bắc nam cách biệt, ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu?"'' Mị Châu đáp: ''"Thiếp phận nữ nhi, nếu gặp cảnh biệt lá thì đau đớn khôn xiết, thiếp có áo gấm lông ngỗng thường mặc trên mình, đi đến đâu sẽ rứt lông mà rắc ở ngã ba đường để làm dấu, như vậy sẽ có thể cứu được nhau"''.
 
Trọng Thủy mang lẫy thần về nước. Đà được lẫy cả mừng, bèn cử binh sang đánh. An Dương vương cậy có nỏ thần, vẫn điềm nhiên đánh cờ, cười mà nói rằng: ''"Đà không sợ nỏ thần sao?"'' Quân Đà tiến sát, Vương cầm lấy nỏ, thấy lẫy thần đã mất bèn bỏ chạy. Vương đặt Mị Châu ngồi đằng sau ngựa rồi cùng nhau chạy về phương Nam. Trọng Thủy nhận dấu lông ngỗng mà đuổi.
 
An Dương vương chạy tới bờ bể, đường cùng, không có thuyền qua bèn kêu rằng: ''"Trời hại ta, sứ Thanh Giang ở đâu mau mau lại cứu"''. Rùa vàng hiện lên mặt nước, thét lớn: ''"Kẻ ngồi sau ngựa chính là giặc đó!"'' Vương bèn tuốt kiếm chém Mị Châu, Mị Châu khấn rằng: ''"Thiếp là phận gái, nếu có lòng phản nghịch mưu hại lại cha, chết đi sẽ biến thành hạt bụi. Nếu một lòng trung hiếu mà bị người lừa dối thì chết đi sẽ biến thành châu ngọc để tẩy sạch mối nhục thù"''. Mị Châu chết ở bờ bể, máu chảy xuống nước, trai sò ăn phải đều biến thành hạt châu. Sau đó, An Dương vương cầm sừng tê bảy tấc, Rùa vàng rẽ nước dẫn Vương đi xuống bể.
 
Đời truyền rằng nơi đó là đất Dạ Sơn, tổng Cao Xá, phủ Diễn Châu. Quân Đà kéo tới đấy không thấy bóng vết gì, chỉ còn lại xác Mị Châu. [[Trọng Thủy]] ôm xác vợ đem về táng ở Loa Thành, xác biến thành ngọc thạch. Mị Châu đã chết, Trọng Thủy thương tiếc khôn cùng, khi đi tắm tưởng như thấy bóng dáng Mị Châu, bèn lao đầu xuống giếng mà chết. Người đời sau mò ngọc ở biển đông lấy nước giếng này mà rửa thì thấy trong sáng, nhân kiêng tên Mị Châu cho nên gọi ngọc minh châu là đại cữu và tiểu cữu.|||Sách Lĩnh Nam chích quái viết về sự tích An Dương vương}}
 
Dường như các sử quan thời [[nhà Lê]], khi tu soạn [[Đại Việt Sử ký Toàn thư]], đã thấy câu chuyện này và quyết định đưa vào mục ''"Kỷ nhà Thục"''. Trong bản kỷ này, câu chuyện được viết lại gần như y hệt, kể cả sự tích ''"Rải lông ngỗng"''.
 
Sách [[Đại Việt Sử ký Toàn thư]], ''"Kỷ nhà Thục - An Dương Vương"'':