Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chủ nghĩa xã hội”

Ngược các lực lượng cánh hữu thường tập trung vào các vấn đề [[quyền tự do|tự do]], dân chủ, nhân quyền, hay quyền lợi dân tộc, mà ít coi trọng đến giải quyết các vấn đề về xã hội như phân hóa giàu - nghèo, tình trạng thất nghiệp, hay các vấn đề xã hội khác như giáo dục, y tế, an sinh xã hội, các lực lượng cánh tả các nước tư bản chú ý nhiều hơn đến các khía cạnh này, đấu tranh nhiều hơn cho các lĩnh vực bình đẳng giới hay bảo vệ môi trường,... và thường ít chú ý hơn đến các vấn đề về chống [[độc tài]] và vi phạm quyền cá nhân, mặc dù tôn trọng dân chủ đại nghị. Tuy nhiên sau sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Âu, xuất hiện các tư tưởng thiên hữu nhiều hơn trong các lực lượng cánh tả, họ quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề về [[dân chủ]] và [[nhân quyền]], và chú trọng vào hiệu quả kinh tế hơn là bình đẳng.<ref>Socialist Planning after the Collapse of the Soviet Union, Allin Cottrell and W. Paul Cockshott, Revue européenne des sciences sociales, T. 31, No. 96, The Socialist Calculation debate after the Upheavals in Eastern Europe (1993), pp. 167-185</ref> Những người theo chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa bảo thủ thường dựa trên lập trường của [[chủ nghĩa cá nhân]], vì thế họ thường coi trọng các vấn đề dân chủ và nhân quyền. Chủ nghĩa tư bản hỗ trợ cho quá trình xóa bỏ nhà nước quân chủ thần quyền ở châu Âu, tuy nhiên nền [[dân chủ đại nghị]] được xây dựng sau đó thường mang nhiều khiếm khuyết và chỉ được hoàn thiện thêm các giai đoạn sau này. Nhìn chung sự xích lại gần nhau của các lực lượng cánh hữu và cánh tả như sự chấp nhận nhiều hơn của [[cánh hữu]] trong vấn đề [[an sinh xã hội]] hay tạo việc làm, tạo điều kiện cho các tổ chức [[công đoàn]] hoạt động, mở rộng phổ thông đầu phiếu, hay cánh tả trong bảo vệ các quyền cá nhân, kể cả quyền tư hữu và kinh doanh đã làm cho chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội xích lại gần nhau hơn. Chia sẻ quan điểm về dân chủ nhưng bất đồng về vai trò nhà nước là đặc điểm thường thấy ở các nước phát triển của cánh tả và hữu. Cánh hữu không mấy tin tưởng ở nhà nước, tạo không gian lớn hơn cho thị trường tự điều tiết, còn cánh tả muốn nhà nước có vai trò lớn hơn trong điều tiết kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội. Tuy nhiên các mô hình kinh tế của [[cánh tả]] thường chỉ thích nghi trong một số hoàn cảnh nhất định, và được xem là tạo ra năng suất lao động thấp, đặc quyền đặc lợi và tham nhũng do hệ thống quản lý yếu kém ở một số nước, cũng như can thiệp nhà nước thái quá gây bất bình đẳng trong cạnh tranh trên thị trường, xã hội hóa không thực hiện được và hay biến tướng thành nhà nước hóa [[tư liệu sản xuất]], nên ảnh hưởng cánh tả nhiều nơi suy yếu. Song sự trỗi dậy của cánh hữu nhiều nơi đi kèm với [[toàn cầu hóa]] của chủ nghĩa tư bản đã gây ra nhiều hệ quả ở các nước như sự phân hóa xã hội ngày càng lớn, quan hệ sản xuất tư bản vẫn còn tồn tại nhiều yếu tố bất bình đẳng do luật pháp yếu kém, các chính sách đầu tư nước ngoài ở các nước kém phát triển thường đem lại lợi ích trước mắt nhưng có thể gây tổn hại cho các lợi ích lâu dài bị cánh tả xem là [[chủ nghĩa thực dân mới]], tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội gia tăng, sự suy đồi đạo đức... Các nền dân chủ đại nghị có nhiều ưu điểm nhưng vẫn tồn tại khuyết điểm và tạo điều kiện cho tư tưởng cực đoan phát triển như tư tưởng vô chính phủ (chán ghét nhà nước bất kỳ, không tin tưởng các đảng phái)... hay là các phong trào chính trị tôn giáo cực đoan như phong trào [[Hồi giáo cực đoan]] chống lại chủ nghĩa tư bản hay văn hóa, tôn giáo du nhập từ phương Tây và chủ nghĩa vô thần.<ref>[https://www.fpri.org/article/2006/09/islam-islamism-and-democratic-values/ Islam, Islamism and democratic values], Foreign Policy Research Institute, 2006</ref>

[[Tập tin:1989 CPA 6101.jpg|nhỏ|phải|200px|[[Kwame Nkrumah]], tổng thống đầu tiên của [[Ghana]], một trong những người đề xướng thuật ngữ Chủ nghĩa thực dân mới, ảnh trên tem thư Liên Xô (1989)]]

 

Trên thực tế thì có rất nhiều phái tự nhận là theo đuổi chủ nghĩa xã hội, và cũng có khi có người hay nhóm bị quy chụp là theo đuổi chủ nghĩa xã hội (tương tự như quy chụp theo đuổi chủ nghĩa tư bản, hay chủ nghĩa phát xít....). Tổng thống Mỹ [[Donald Trump]] từng quy cho [[Joe Biden]] (và Đảng Dân chủ) là theo đuổi chủ nghĩa xã hội dù ông này không chủ trương quốc hữu hóa các ngành công nghiệp, từng chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Cuba và gọi Tổng thống Venezuela [[Nicolas Maduro]] là “bạo chúa”<ref>[https://www.politifact.com/factchecks/2020/oct/15/donald-trump/trumps-false-claim-biden-socialist/ Donald Trump stated on September 30, 2020 in a rally: Says Joe Biden is a socialist]</ref>. Thượng nghị sĩ [[Bernie Sanders]] (Đảng Dân chủ) thì tự nhận mình là theo đuổi chủ nghĩa xã hội dân chủ (tại Mỹ thì các các đảng viên không bị lệ thuộc ý thức hệ của lãnh đạo đảng hay nghị sĩ không lệ thuộc đường lối của tổng thống)<ref>[https://thanhnien.vn/the-gioi/chu-nghia-xa-hoi-lam-nong-duong-dua-tong-thong-my-1093056.html Chủ nghĩa xã hội làm nóng đường đua tổng thống Mỹ]</ref>. Trong khi đó thì khi Hạ viện Mỹ biểu quyết chấp thuận đề xuất của tổng thống Trump nâng cứu trợ mỗi người Mỹ từ 600 USD lên 2000 USD (cho người có tổng thu nhập năm dưới 75.000 USD) trong Đại dịch Covid-19, thì lãnh đạo đa số Thượng viện [[Mitch McConnell]] đã phản đối và cho nó là "'''chủ nghĩa xã hội cho người giàu'''" vì nhiều người có thu nhập khá vẫn nhận được cứu trợ và làm gia tăng chi tiêu của Chính phủ, tạo gánh nặng cho nhiều người khác<ref>[https://news.yahoo.com/socialism-rich-people-mcconnell-attacks-183739165.html 'Socialism for rich people': McConnell attacks $2,000 stimulus checks, all but ensuring bill won't pass]</ref><ref>[https://www.wpsdlocal6.com/news/mcconnell-2-000-stimulus-checks-are-socialism-for-rich-people/article_4a081a6a-4bbe-11eb-80f1-f30fe8559d89.html McConnell: $2,000 stimulus checks are 'socialism for rich people']</ref>. Từ chủ nghĩa xã hội ở đây được hiểu là có tính chất cào bằng, nhưng thực chất là thiên lệch.