Tu chính án 25 Hiến pháp Hoa Kỳ

Tu chính án 25 (tiếng Anh: Amendment XXV) của Hiến pháp Hoa Kỳ quy định các vấn đề liên quan đến sự kế nhiệm và tình huống không đủ khả năng lãnh đạo của tổng thống. Tu chính án này quy định rõ rằng phó tổng thống trở thành tổng thống (trái ngược với quyền tổng thống) nếu tổng thống qua đời, từ chức hoặc bị cách chức, và nó thiết lập các thủ tục để lấp chỗ trống chức vụ phó tổng thống và để ứng phó với những bất khả năng lãnh đạo của tổng thống. Tu chính án này đã được đệ trình cho các tiểu bang vào ngày 6 tháng 7 năm 1965, bởi Quốc hội lần thứ 89 và được thông qua vào ngày 10 tháng 2 năm 1967, trong Quốc hội lần thứ 90, ngày đó số lượng cần thiết (38) các bang riêng lẻ đã phê chuẩn sửa đổi.

Toàn văn và hiệu lực

Điều II, Khoản 1 của Hiến pháp quy định:

Trong trường hợp Tổng thống bị cách chức hoặc tạ thế, từ chức, hoặc không đủ năng lực thực thi quyền lực và nhiệm vụ của chức vụ này, mọi quyền lực và nhiệm vụ Tổng thống sẽ được chuyển giao cho Phó Tổng thống.  ...

Quy định này là không rõ ràng về việc, trong các trường hợp được liệt kê, phó tổng thống có trở thành tổng thống hay chỉ đơn thuần đảm nhận "quyền hạn và nhiệm vụ" của tổng thống. Nó cũng không xác định được điều gì tạo nên không đủ năng lực hoặc cách giải quyết các câu hỏi liên quan đến sự không có khả năng. Tu chính án 25 đã quy định rõ hơn những điều chưa rõ ràng này.

Khoản 1

Khoản 1. Trong trường hợp Tổng thống bị phế truất, qua đời hoặc từ chức, Phó Tổng thống sẽ trở thành Tổng thống.

Khoản 2

Khoản 2. Trong trường hợp vị trí Phó Tổng thống bị bỏ trống, Tổng thống sẽ chỉ định một người làm Phó Tổng thống, nhưng phải được đa số phiếu bầu của cả hai Viện trong Quốc hội.

Khoản 3

Khoản 3. Trong trường hợp Tổng thống chuyển đến Chủ tịch lâm thời của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố rằng Tổng thống không thể thực thi quyền lực và trách nhiệm của mình và cho đến khi Tổng thống chuyển đến họ một văn bản với nội dung ngược lại thì những quyền lực và trách nhiệm đó sẽ do Phó Tổng thống thực thi với tư cách quyền Tổng thống.

Khoản 4

Khoản 4. Trong mọi trường hợp khi Phó Tổng thống và đa số các quan chức chủ yếu của cơ quan hành pháp hay cơ quan tương đương nào khác mà Quốc hội đã quy định bằng luật, chuyển lên Chủ tịch lâm thời của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản của họ tuyên bố rằng Tổng thống không thể thực thi những quyền lực và trách nhiệm của mình, thì Phó Tổng thống sẽ ngay lập tức nắm quyền lực và trách nhiệm đó với tư cách quyền Tổng thống.

Sau đó, khi Tổng thống chuyển lên quyền Chủ tịch của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố về năng lực của mình, Tổng thống có thể tiếp tục thực thi quyền lực và nhiệm vụ với điều kiện trong vòng 4 ngày Phó Tổng thống và đa số các quan chức chủ yếu của cơ quan hành pháp hay cơ quan tương đương mà Quốc hội đã qui định chuyển đến Chủ tịch lâm thời của Thượng viện và Chủ tịch Hạ viện văn bản tuyên bố về việc Tổng thống có đủ năng lực thực thi quyền lực và trách nhiệm của mình.

Nếu không phải trong kỳ họp, trong vòng 48 tiếng đồng hồ Quốc hội sẽ phải họp để giải quyết vấn đề đó. Nếu Quốc hội trong vòng 21 ngày sau khi nhận được văn bản tuyên bố nói trên hoặc nếu vào thời điểm đó không phải là kỳ họp thì trong vòng 21 ngày, Quốc hội phải họp để với hai phần ba số phiếu của cả hai Viện quyết định về việc Tổng thống không thể thực thi các quyền và trách nhiệm của mình, và Phó Tổng thống sẽ tiếp tục thực thi công việc đó với tư cách là quyền Tổng thống, trong trường hợp ngược lại, Tổng thống sẽ tiếp tục thực thi quyền lực và trách nhiệm của mình.

Liên kết ngoài

• CRS Annotated Constitution: Twenty-fifth Amendment
• Amendment25.com
• The Great Society Congress
• Twenty-Fifth Amendment Archive
• Presidential Disability Under the Twenty-Fifth Amendment: Constitutional Provisions and Perspectives for Congress – Congressional Research Service