Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sống nhờ (sinh thái học)”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Tác giả đầu tiên của trang "Sống nhờ"
 
AlphamaEditor, thêm thể loại, Executed time: 00:00:04.0142712 using AWB
Dòng 1:
[[Tập_tin:Marble_galls,_inquilines_and_Phoma_gallorum.JPG|nhỏ|Tổ ong ''Andricus kollari'' trên cành cây sồi.]]
'''Sống nhờ''' là phương thức sống của một loài [[động vật]] cư trú ở trên hoặc trong cơ thể của một loài sinh vật khác, hoặc cư trú ở hang hay tổ của một loài động vật khác, nhưng không gây hại gì cho sinh vật mà nó sống nhờ.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.dictionary.com/browse/inquiline|tựa đề=Inquiline|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> <ref>{{Chú thích web|url=https://www.thefreedictionary.com/inquiline|tựa đề=inquiline|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> Thuật ngữ này dịch từ [[tiếng Anh]] '''inquiline''', gốc từ [[tiếng Latinh]] ''inquilinus'' nghĩa là "người ở trọ" hoặc "kẻ thuê nhà".<ref>{{Chú thích web|url=https://worldofdictionary.com/dict/latin-english/meaning/inquilinus#:~:text=inquilinus%20is%20an%20Latin%20word,of%20serf%3B%20inquilinus%20masculine%20noun|tựa đề=inquilinus|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Đây là một kiểu [[tương tác sinh học]], trong đó động vật "ở trọ" được gọi là '''vật sống nhờ''' (inquilino), còn loài "chủ nhà" gọi là vật chủ (hospedador).<ref>{{Chú thích web|url=https://www.paradais-sphynx.com/noticias/inquilinismo-una-relacion-interespecifica-entre-seres-vivos.htm|tựa đề=Inquilinismo, una relación interespecífica entre seres vivos|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> <ref>Biologia y Geologia. Serie Observa. 4 ESO. Saber Hacer. 2016</ref> Kiểu tương tác này là tập tính thường xuyên của loài động vật sống nhờ,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/inquiline|tựa đề=Inquiline|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref> nói cách khác vật sống nhờ thường chỉ "trọ" ở một loại "nhà", ít khi "trọ" ở "nhà" là một loài sinh vật khác. Ví dụ như: loài cá ép ([[Họ Cá ép|Echeneidae]]) có giác hút bám vào thân cá mập, không hại gì cho cá mập mà chỉ "đi ghé" và kiếm đồ ăn rơi vãi của cá mập.
 
Trong [[sinh thái học]] ở một số quốc gia, có phân biệt:
Dòng 21:
* Trong tương tác này, chỉ '''loài sống nhờ được hưởng lợi''', còn loài vật chủ thì không bị hại, nhưng cũng không được hưởng lợi gì.
 
Tuy nhiên, trong thực tế rất khó phân biệt cụ thể. Chẳng hạn: trong một hang chuột có thể gặp nhiều loài côn trùng cùng ở "trọ" và ăn các mảnh vụn, nấm, rễ cây, v.v. ở trong hang đó. Ở tổ của các loài côn trùng xã hội, nhất là tổ kiến và tổ mối, thì chỉ một quần thể vật chủ thôi lại có thể hỗ trợ hàng chục quần thể các loài vật sống nhờ khác nhau; giữa các "khách trọ" có thể có hay không tương tác cạnh tranh hoặc đối địch là khó xác định.
 
== Chú ý ==
Sự phân biệt sống nhờ với [[ký sinh]], [[cộng sinh]] hoặc với [[hội sinh]] là phức tạp. Muốn phân biệt được đúng, cần phải có nghiên cứu cụ thể, tinh vi và cần nhiều thời gian. Chẳng hạn: muỗi ''Wyeomyia smithii'' (muỗi cây nắp ấm) hoàn thành phần lớn vòng đời của nó bên trong [[cây nắp ấm]] ''[[Sarracenia purpurea]]''. Khoảng cuối mùa xuân đến đầu mùa thu, muỗi cái đẻ trứng vào trong nước của "bình" cây này gọi là phytolema. Khoảng một tuần sau, trứng nở thành bọ gậy, ăn vi khuẩn, động vật nguyên sinh và chất hữu cơ thối rữa (thức ăn còn lại của cây ăn thịt này) trong nắp ấm của cây. Khoảng 20 ngày sau, bọ gậy biến đổi thành muỗi, bay ra ngoài sẵn sàng giao phối. Để xác định được như thế, đã cần phải nhiều công trình nghiên cứu.<ref>{{Chú thích web|url=https://animaldiversity.org/accounts/Wyeomyia_smithii/|tựa đề=Wyeomyia smithii|tác giả=|họ=Luke Donahue|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
 
Ngoài ra, việc xác định vật sống nhờ có gây hại gì hay không cho vật chủ cũng không dễ dàng và đơn giản.
Dòng 44:
 
== Nguồn trích dẫn ==
{{tham khảo}}
<references />
 
[[Thể loại:Sinh học]]
[[Thể loại:Sinh thái học]]
[[Thể loại:Cộng sinh]]