Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Muhammad ibn Mūsā al-Khwārizmī”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Thay tập tin Abu_Abdullah_Muhammad_bin_Musa_al-Khwarizmi_edit.png bằng tập tin 1983_CPA_5426_(1).png (được thay thế bởi CommonsDelinker vì lí do: file renamed, redirect linked from other project)
Đã cứu 2 nguồn và đánh dấu 0 nguồn là hỏng.) #IABot (v2.0.8
Dòng 8:
| death_date = khoảng 850
}}
'''Muḥammad ibn Mūsā al-Khwārizmī''' ([[Tiếng Ả Rập]]: '''محمد بن موسى الخوارزمي''') <ref name="toomer">{{harvnb|Toomer|1990}}</ref><!--({{lang|ar|محمد بن موسى الخوارزمي}})--> là một [[Toán học Hồi giáo|nhà toán học]], [[Thiên văn học Hồi giáo|thiên văn học]], [[Chiêm tinh học Hồi giáo|chiêm tinh học]] và [[Địa lý học Hồi giáo|địa lý học]] [[Người Ba Tư|Ba Tư]]<ref name="toomer" /><ref name="Hogendijk">{{chú thích tạp chí|first=Jan P.|last=Hogendijk|title=al-Khwarzimi|journal=Pythagoras|volume=38|issue=2|year=1998|pages=4–5|id={{ISSN|0033–4766}}|url=http://www.kennislink.nl/web/show?id=116543}}</ref><ref name="Oaks">{{Chú thích web|tên 1=Jeffrey A.|họ 1= Oaks|url=http://facstaff.uindy.edu/~oaks/MHMC.htm|tiêu đề=Was al-Khwarizmi an applied algebraist?|nhà xuất bản=[[Đại học Indianapolis]]|ngày truy cập = ngày 30 tháng 5 năm 2008|archive-date=2010-11-15|archive-url=https://www.webcitation.org/5uGLbfttF?url=http://facstaff.uindy.edu/~oaks/MHMC.htm|dead-url=yes}}</ref>. Ông sinh vào khoảng năm 780 tại [[Khiva|Khwārizm]]<ref name="Hogendijk" /><ref>{{harvnb|Berggren|1986}}</ref><ref name="Struik 93">{{harvnb|Struik|1987| p= 93}}</ref>, khi đó thuộc Đế quốc Ba Tư (ngày nay là [[Khiva]], [[Uzbekistan]]) và mất khoảng năm 850. Hầu như cả đời, ông là [[nhà thông thái]] ở [[Ngôi nhà của sự uyên bác]] tại [[Bagdad]].
 
Cuốn ''[[The Compendious Book on Calculation by Completion and Balancing|Đại số]]'' là cuốn sách đầu tiên viết về cách giải có hệ thống [[phương trình bậc bốn]] và [[phương trình tuyến tính|tuyến tính]]. Nhờ đó ông được xem là cha đẻ của ngành [[đại số]]<ref>{{chú thích tạp chí|last=Gandz|first=Solomon|year=1936|title=The Sources of al-Khowārizmī's Algebra|journal=Osiris|volume=1|pages=263–277|id={{ISSN|0369–7827}}|url=http://links.jstor.org/sici?sici=0369-7827%28193601%291%3A1%3C263%3ATSOAA%3E2.0.CO%3B2–3|doi=10.1086/368426}}</ref>, một danh hiệu được chia sẻ chung với [[Diofantos|Diophantus]]. Các bản dịch sang tiếng [[Latinh|Latin]] cuốn sách ''Số học'' của ông, viết về [[số Ấn Độ]], đã giới thiệu [[Ký hiệu vị trí|hệ thống số vị trí]] [[hệ thập phân|thập phân]] cho [[thế giới phương Tây]] trong thế kỷ thứ mười hai<ref name="Struik 93" />. Ông đã khảo sát và cập nhật cuốn ''Địa lý'' của [[Claudius Ptolemaeus|Ptolemy]] cũng như viết một vài tác phẩm về thiên văn học và chiêm tinh học.
 
Những đóng góp của ông không chỉ có ảnh hưởng rất lớn đến toán học, mà còn cả về ngôn ngữ. Từ đại số (algebra) xuất phát từ ''al-jabr'', một trong hai phép toán được dùng để giải [[phương trình bậc bốn]], như ông đã mô tả trong sách. Từ ''[[algorism]]'' và ''[[algorithm]]'' (thuật toán) xuất phát từ chữ '''Algoritmi''', [[La tinh hóa]] tên của ông<ref>{{harvnb|Daffa|1977}}</ref>. Tên ông còn là nguồn gốc của từ [[tiếng Tây Ban Nha]] ''guarismo''<ref>{{Chú thích sách|author=[[Donald Knuth|Knuth, Donald]]|url=http://historical.ncstrl.org/litesite-data/stan/CS-TR-80-786.pdf|title=Algorithms in Modern Mathematics and Computer Science|publisher=[[Springer-Verlag]]|date=1979|isbn= 0-387-11157-3|access-date=2009-06-09|archive-date=2018-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224221442/http://www.ncstrl.org/|dead-url=yes}}</ref> và của [[tiếng Bồ Đào Nha]] ''[[wikt:pt:algarismo|algarismo]]'', đều có nghĩa là [[chữ số]].
 
==Cuộc đời==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Muhammad_ibn_Mūsā_al-Khwārizmī”