Khác biệt giữa các bản “Quan hệ Tòa Thánh – Việt Nam”

Quan hệ Tòa Thánh – Việt Nam (sửa đổi)

Phiên bản lúc 16:04, ngày 20 tháng 1 năm 2021

bớt 10.568 byte ,  1 tháng trước
n
Đã lùi lại sửa đổi của Sodovtp (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của Trần Thế Vinh
n
Thẻ: Lùi lại thủ công Đã được lùi sửa
n (Đã lùi lại sửa đổi của Sodovtp (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của Trần Thế Vinh)
Thẻ: Lùi tất cả
 
{{bilateral|Tòa Thánh - Việt Nam|Holy See|Vietnam}}
 
'''Quan hệ ngoại giao giữa Tòa Thánh và Việt Nam''' (têncũng chínhcòn thứcgọi là '''Quan hệ ngoại giao giữa Vatican và Việt Nam''') trong lịch sử chưa bao giờ được thiết lập chính thức mặc dù [[Việt Nam]] là một quốc gia có số lượng giáo dân [[Giáo hội Công giáo Rôma|Công giáo]] lớn ở [[châu Á]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/02/090221_vatican_wrap_tc2.shtml BBC: Không lẫn tôn giáo với chính trị]</ref>. Cho tới hiện nay, cấp bậc cao nhất trong mối quan hệ giữa Tòa Thánh và Việt Nam mới chỉ là [[Khâm sứ Tòa Thánh]] nhưng chỉ tới năm 1975.
 
Tuy nhiên, những năm gần đây, hai bên đã cử những đại diện ngoại giao đến viếng thăm lẫn nhau. Vào [[tháng hai]] năm [[2009]], phái đoàn của [[Tòa Thánh]] do Thứ trưởng Ngoại giao - [[Đức ông (Công giáo)|Đức ông]] [[Pietro Parolin]] (nay là [[Hồng y Quốc vụ khanh]] tức Ngoại trưởng Tòa Thánh) dẫn đầu - đã đến thăm và làm việc tại [[Hà Nội]], cả hai bên đã quyết định thành lập các "Nhóm Công tác hỗn hợp Việt Nam - Vatican" để thảo luận vấn đề về quan hệ ngoại giao<ref>[http://www.mofa.gov.vn/vi/tt_baochi/pbnfn/ns090211102018 Bộ ngoại giao Việt Nam: Đoàn Bộ Ngoại giao Tòa thánh Vatican sẽ thăm Việt Nam]</ref>.
 
Đến năm 2011, Nhà nước [[Việt Nam]] đồng ý để Tòa Thánh bổ nhiệm một vị Đại diện không thường trú tại Việt Nam, và vị tiên khởi là Tổng Giám mục [[Leopoldo Girelli]]. Ngày 20 tháng 10 năm 2018, sau cuộc hội kiến của ông [[Trương Hòa Bình]], Phó Thủ tướng Việt Nam với [[Giáo hoàng Phanxicô]], hai bên nhất trí sẽ nâng cấp quan hệ ngoại giao lên mức "Đại diện Thường trú".<ref name=nangcapqhng>[http://www.cgvdt.vn/cong-giao-viet-nam/quan-he-viet-nam-vatican-se-duoc-nang-len-muc-dac-phai-vien-thuong-tru_a8075 QUAN HỆ VIỆT NAM - VATICAN SẼ ĐƯỢC NÂNG LÊN MỨC ĐẠI DIỆN THƯỜNG TRÚ]</ref>
 
Lần gần đây nhất mà phái đoàn Vatican đến Việt Nam là vào 18/1/2018, do Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Vatican, Đức ông Antoine Camilleri dẫn đầu. Phái đoàn đã lần lượt tiếp kiến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh; gặp làm việc với Thứ trưởng thường trực Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Trưởng ban Ban Tôn giáo Chính phủ Vũ Chiến Thắng.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.tienphong.vn/the-gioi/doan-toa-thanh-vatican-tham-viet-nam-1233922.tpo|title=Đoàn Tòa thánh Vatican thăm Việt Nam đầu năm 2018|accessdate=ngày 22 tháng 2 năm 2018}}</ref> Ngày 20 tháng 10 cùng năm, sau cuộc hội kiến của ông [[Trương Hòa Bình]], Phó Thủ tướng Việt Nam với [[Giáo hoàng Phanxicô]], hai bên nhất trí sẽ nâng cấp quan hệ ngoại giao lên mức "Đại diện Thường trú". Nhân dịp này, ông Bình cũng chuyển lời mời của Thủ tướng [[Nguyễn Xuân Phúc]] mời Hồng y Quốc vụ khanh Tòa Thánh [[Pietro Parolin]] và hồng y này đã nhận lời mời này.<ref name=nangcapqhng>[http://www.cgvdt.vn/cong-giao-viet-nam/quan-he-viet-nam-vatican-se-duoc-nang-len-muc-dac-phai-vien-thuong-tru_a8075 QUAN HỆ VIỆT NAM - VATICAN SẼ ĐƯỢC NÂNG LÊN MỨC ĐẠI DIỆN THƯỜNG TRÚ]</ref>
 
Chính phủ [[Việt Nam]] và Vatican đã có thỏa thuận (concordat) 3 điểm: không công kích nói xấu lẫn nhau, không ủng hộ một nhóm thứ ba nào để chống bên kia, khi Vatican muốn bổ nhiệm từ giám mục, giám quản trở nên thì phải hỏi ý kiến Chính phủ Việt Nam đồng ý thì Vatican mới ra quyết định. Theo phía Việt Nam, hình thức thỏa thuận là một hình thức phổ biến trong quan hệ của Vatican với các nước trên thế giới<ref>[http://vietnamembassy-usa.org/vi/tin-tuc/2002/10/tu-do-ton-giao-o-viet-nam Tự do tôn giáo ở Việt Nam], Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ, 10/29/2002</ref> nhưng Tòa thánh luôn nhấn mạnh rằng việc bổ nhiệm giám mục "phải xin phép chính phủ" vốn không phải là thông lệ của họ, nhưng họ có thể tạm thời chấp nhận trong bối cảnh quan hệ hai bên đang tiến triển. Tuy nhiên, phía Việt Nam cho rằng vì Tòa thánh là một quốc gia, một chủ thể trong luật pháp quốc tế nên Tòa thánh vẫn phải tuân thủ luật pháp và thông lệ quốc tế.<ref>[http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2012/02/120229_vatican_vietnam_talks.shtml Quan hệ Việt Nam – Vatican có ‘cải thiện']</ref>
Lá thư này được viết bằng [[chữ Hán]], nếu không có quá nhiều sai lệch thì có thể hiểu nội dung lá thư như sau: Triều đình Việt Nam thời đó đã đón nhận hai nhà truyền giáo tinh thông [[Địa lý Việt Nam|địa lý]] và dĩ nhiên hiểu nhiều về giáo lý [[Công giáo]], chủ yếu là lòng tin-cậy-mến đối với [[Thiên Chúa]] và con người. Các nhà truyền giáo [[Dòng Tên]] thời đó muốn làm đẹp lòng các vua chúa Việt Nam, và chinh phục thiện cảm của cộng đoàn mình tiếp xúc, thường mang theo lễ vật dâng lên các vua chúa trước khi lo việc truyền đạo. Theo đối chiếu lịch sử, người ta hiểu rằng hai vị giáo sĩ truyền đạo lúc ấy chính là linh mục [[Alexandre de Rhodes]] và [[Pedro Marquez]]. Nhưng về phía vua chúa đất Việt, việc buôn bán được xem là chính yếu và lễ vật giao dịch thường thấy lúc đó của Việt Nam là [[trầm hương]], vải vóc và nhãn nhục.
 
Năm 1659, [[Giáo hoàng Alexanđê VI]] ra quyết định thành lập hai [[Hạt Đại diện Tông Tòa]] đầu tiên ở vùng lãnh thổ ngày nay thuộc Việt Nam: [[Hạt Đại diện Tông Tòa Đàng Trong]] (phía Nam sông Gianh, bao gồm hai đất nước [[Chiêm Thành]] và [[Campuchia]]) và [[Tổng giáo phận Hà Nội|Hạt Đại diện Tông Tòa Đàng Ngoài]] (phía Bắc sông Gianh, bao gồm gồm cả một số vùng thuộc miền Nam Trung Quốc). Hai mươi năm sau đó, Tòa thánh chia Hạt Đại diện Tông Tòa Đàng Ngoài thành Tây Đàng Ngoài và Đông Đàng Ngoài, chính thức giao quyền cho Hội Thừa sai Paris phụ trách. Năm năm sau khi phân tách Hạt Đại diện Tông Tòa Đàng Ngoài, Hạt Đại diện Tông Tòa Đàng Trong cũng được chia thành 2 Hạt đại diện Tông Tòa Bắc Đàng Trong và Nam Đàng Trong.<Refref name=tgcp>[http://www.mofahcm.gov.vn/vi/mofa/cn_vakv/euro/nr070131153228/ns160516085604 TÀI LIỆU CƠ BẢN QUAN HỆ VIỆT NAM - VA-TI-CĂNG]</ref>
 
Năm 1774, giám mục Bá Đa Lộc (Pigneau de Behaine) trợ giúp Nguyễn Ánh lật đổ nhà Tây Sơn. Nguyễn Ánh cũng từng cử người này đi cầu viện Pháp và ủy quyền ký Hiệp ước Véc-xây giữa Pháp và nhà Nguyễn. Nửa thế kỷ sau đó, năm 1858, Pháp bắt đầu xâm lược Việt Nam và lợi dụng Công giáo phục vụ cho việc thống trị của mình. Song song với việc trên, Công giáo cũng câu kết với Pháp để phát triển truyền giáo. Nhận thấy những tác hại khi do tự do truyền đạo Công giáo, nhà Nguyễn ban hành các chỉ dụ cấm đạo. Sau nhiều chỉ dụ cấm truyền đạo, năm 1869 vua [[Tự Đức]] ra chỉ dụ bãi bỏ việc cấm đạo Công giáo.<Refref name=tgcp/>
 
Năm 1922, Thượng thư Bộ Lại [[Nguyễn Hữu Bài]] - thành viên thuộc phái đoàn vua [[Khải Định]] sang [[Pháp]] - đã đến [[Roma|Rôma]] yết kiến [[Giáo hoàng Piô XI]] để thỉnh cầu bổ nhiệm [[Khâm sứ Tòa Thánh]] tại Việt Nam và phong chức Giám mục cho các [[linh mục]] bản xứ. Vì thế, trong năm đó, Giáo hoàng Piô XI đã cử Giám mục Henri Lécroart - một giáo sĩ [[Dòng Tên]] là Giám mục giáo phận Chi Li (có tài liệu khác cho là giáo phận Thiên Tân, [[Tên gọi Trung Quốc|Trung Hoa]]) - làm Thanh tra Tông Tòa (tiếng Pháp: ''Visiteur Apostolique'') đi quan sát tình hình các giáo phận ở [[Bán đảo Đông Dương|Đông Dương]], đặc biệt là về cách tổ chức các chủng viện và chương trình giáo dục. Đây chính là hoạt động đầu tiên của thời kỳ mà khu vực Đông Dương lập quan hệ với Tòa Thánh. Trong cuộc họp tại Phát Diệm với 11 Giám mục giáo phận từ ngày 4 đến 9 tháng 2 năm 1923 và tại Sài Gòn với 7 Giám mục giáo phận ngày 20 tháng 6 năm 1923, các Đại diện Tông Tòa ở vùng Đông Dương đã đề nghị Thánh Bộ Truyền giáo đổi tên các giáo phận theo tên các thành phố có đặt [[tòa Giám mục]].
 
Ngày 20 tháng 5 năm 1925, Tòa thánh lập Tòa Khâm sứ Đông Dương đặt tại Phú Cam - Huế và cử Khâm sứ Tòa thánh đến Việt Nam. Năm 1933, lần đầu tiên có linh mục người Việt được truyền chức [[giám mục]]. Năm 1945, Tòa thánh bổ nhiệm thêm 4 giám mục người Việt.<Refref name=tgcp/>
 
==Những khúc mắc trong lịch sử==
===Từ thế kỷ 19 tới hết Chiến tranh Đông Dương===
 
Nhà Nguyễn của Việt Nam đã có những khúc mắc với Tòa Thánh trong quá khứ. Sau khi đánh bại nhà Tây Sơn, Hoàng đế Gia Long đã trao nhiều đặc quyền cho Tòa Thánh ở Việt Nam nhưng những đặc quyền này đã bị các giới chức Thiên chúa giáo lợi dụng để gây mâu thuẫn giữa người dân và nhà vua. Sau đó, để giữ ổn định đất nước, Hoàng đế Gia Long đã tước các đặc quyền này và ngăn chặn ảnh hưởng của châu Âu lên Việt Nam, trong đó có tôn giáo. Hoàng đế Thiệu Trị từng coi việc truyền bá Thiên chúa giáo ở Việt Nam là âm mưu xâm lược Việt Nam của các nước châu Âu. Hoàng đế đã ban hành lệnh cấm các hoạt động tôn giáo của Tòa Thánh ở Việt Nam. Các nhóm phản kháng theo đạo Thiên chúa có tư tưởng chống lại nhà vua ở Nam Kỳ được các nhà tư bản Pháp ủng hộ. Trong các trận chiến giữa Nhà Nguyễn và các nước châu Âu, nhiều người Việt theo đạo Thiên chúa đã ủng hộ, thậm chí đầu quân cho các lực lượng nước ngoài. Khi Pháp xâm lược Việt Nam, giới tăng lữ nhà thờ và những người theo đạo Thiên chúa đã được chính quyền thực dân trao cho những đặc quyền vượt trội trong xã hội về các vấn đề kinh tế, chính trị, tôn giáo. Đứng đằng sau những giới chức quân sự và dân sự của chính quyền thực dân đều có sự hiện diện của nhà thờ. Khi Việt Nam xảy ra nạn đói, nhiều người đã bị cưỡng bức cải đạo để nhận được thức ăn.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 16, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
===[[Chiến tranh Việt Nam]]===
 
====Bối cảnh====
=====1945-1954=====
Theo Bộ ngoại giao Việt Nam, Tòa Thánh tỏ thái độ thù địch với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa chính thức khai sinh.<Refref name=tgcp/> Tuy nhiên, có một số giám mục tiên khởi là người Việt, trong đó có bốn vị còn sống khi Việt Nam giành độc lập, đã viết một bức điện thư gửi đến Tòa Thánh, bày tỏ lòng yêu nước, kêu gọi sự ủng hộ chính quyền mới thành lập của nước Việt Nam. Người có sáng kiến này là Giám mục Tiên khởi [[Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng]]. Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]] cũng mời Giám mục [[Giuse Maria Hồ Ngọc Cẩn]] làm cố vấn chính phủ từ năm 1945 và Giám mục [[Tađêô Lê Hữu Từ]] từ năm 1946.<Refref name=btgcp>[http://btgcp.gov.vn/Plus.aspx/vi/News/38/0/240/0/2128/Cach_mang_Thang_Tam_voi_cac_Giam_muc_nguoi_Viet Cách mạng Tháng Tám với các Giám mục người Việt]</ref>▼
Sau khi Phát-xít Nhật bị Việt Minh đánh bại, Hoàng đế bù nhìn (puppet) Bảo Đại thoái vị, Việt Nam trở thành một nước độc lập và tổ chức Tổng tuyển cử toàn quốc năm 1946 để thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa<ref>http://quochoi.vn/tulieuquochoi/anpham/Pages/anpham.aspx?AnPhamItemID=3756</ref>. Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thừa nhận toàn bộ sự trợ giúp của cộng động Thiên chúa giáo trong công cuộc giành độc lập của dân tộc. Mặc dù là một người Mác-xít nhưng Hồ Chí Minh không hề quan điểm kỳ thị hay thiên vị tôn giáo do đó ngày Phật Đản và Giáng sinh đều là những ngày lễ quốc gia của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuy nhiên, người Pháp vẫn không từ bỏ ý định tái chiếm Việt Nam. Tới năm 1950, Hoa Kỳ công nhận chính quyền Quốc gia Việt Nam của Bảo Đại mặc dù trước đó Hồ Chí Minh đã gửi thư đề nghị thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam Dân chủ Cộng hòa-Hoa Kỳ vào năm 1946. Tới tháng 5/1950, Pháp và Hoa Kỳ đạt được thỏa thuận ủng hộ lẫn nhau trong vấn đề Triều Tiên và vấn đề Việt Nam. Tới năm 1952, Hoa Kỳ viện trợ cho Pháp 200 tầu vận tải, 222 máy bay chiến đấu, 225 tàu chiến, 1.300 ô tô tải và chi 1/3 chiến phí của Pháp tại Việt Nam. Tới năm 1954, Hoa Kỳ đã gánh 80% chiến phí của Pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, mọi nỗ lực của Hoa Kỳ và Pháp bị đổ bể khi Pháp bị Việt Nam đánh bại ở Điện Biên Phủ vào tháng 5/1954<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 1, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
Để ngăn chặn Chủ nghĩa Cộng sản đang lan rộng trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng, Hoa Kỳ nhận thấy vai trò không thể thiếu của tôn giáo, đặc biệt là Thiên chúa giáo. Về phía Tòa Thánh, Tòa Thánh cũng rất bất bình với những hành động nhằm phi tôn giáo hóa của Liên Xô ở các nước Đông Âu. Trước đó, trong thời kỳ trước và trong Chiến tranh Thế giới lần thứ 2, Vatican cũng đã hợp tác với Ý và Đức để thủ tiêu chủ nghĩa Cộng sản ở những nước này. Tới thời điểm những năm 1950, với mục tiêu ngăn chặn Chủ nghĩa Cộng sản ở Việt Nam, Hoa Kỳ và Vatican lại tiếp tục phối hợp với nhau.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 2, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
▲Theo Bộ ngoại giao Việt Nam, Tòa Thánh tỏ thái độ thù địch với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa chính thức khai sinh.<Ref name=tgcp/> Tuy nhiên, có một số giám mục tiên khởi là người Việt, trong đó có bốn vị còn sống khi Việt Nam giành độc lập, đã viết một bức điện thư gửi đến Tòa Thánh, bày tỏ lòng yêu nước, kêu gọi sự ủng hộ chính quyền mới thành lập của nước Việt Nam. Người có sáng kiến này là Giám mục Tiên khởi [[Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng]]. Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]] cũng mời Giám mục [[Giuse Maria Hồ Ngọc Cẩn]] làm cố vấn chính phủ từ năm 1945 và Giám mục [[Tađêô Lê Hữu Từ]] từ năm 1946.<Ref name=btgcp>[http://btgcp.gov.vn/Plus.aspx/vi/News/38/0/240/0/2128/Cach_mang_Thang_Tam_voi_cac_Giam_muc_nguoi_Viet Cách mạng Tháng Tám với các Giám mục người Việt]</ref>
 
=====Tòa Thánh can thiệp vào Chiến tranh Việt Nam=====
 
Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Giáo hội Công giáo hậu thuẫn hàng vạn giáo dân từ miền Bắc di cư vào Nam. Năm 1955, Tòa thánh rút Khâm sứ khỏi miền Bắc, dưới quyền Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa, đồng thời công nhận chính quyền Ngô Đình Diệm và quyết định thành lập Tòa Khâm sứ tại Sài Gòn năm 1959. Từ đầu những năm 60, Tòa Thánh thay đổi thái độ đối với chính quyền Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa.<Refref name=tgcp/> Ngày 24 tháng 11 năm 1960, Giáo hoàng Gioan XXIII ra Sắc chỉ thiết lập hàng giáo phẩm Công giáo ở Việt Nam.<Refref name=tgcp/>
 
Để ngăn chặn cuộc Tổng tuyển cử dự định được tổ chức theo Hiệp định Geneva 1954, Tổng thống Hoa Kỳ J.F. Kennedy đã tìm cách lợi dụng niềm tin tôn giáo của những giáo dân chống Cộng. Để thực hiện ý đồ này, Hoa Kỳ cần tìm ra một người phù hợp và người đó chính là Ngô Đình Diệm. Mục tiêu của Hoa Kỳ bao gồm: ngăn chặn Tổng tuyển cử, dựng lên một người sẽ lãnh đạo miền Nam Việt Nam bằng bàn tay sắt và Thiên chúa giáo hóa toàn bộ miền Nam. Ngô Đình Diệm là một người sùng đạo, có ý muốn trở thành linh mục ngay từ lúc nhỏ. Tuy nhiên, lúc trưởng thành ông phục vụ cho cả chính quyền Phong kiến lẫn chính quyền Thực dân của Pháp. Tới năm 33 tuổi, Ngô Đình Diệm ly hương trong 15 năm. Điều này đã khiến Hoa Kỳ cho rằng Ngô Đình Diệm là người phù hợp nhất cho mục tiêu dựng lên một người sẽ lãnh đạo miền Nam Việt Nam bằng bàn tay sắt.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 7, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
Ngô Đình Diệm đã thực hiện đúng ý đồ của Hoa Kỳ và Vatican là từ chối Tổng tuyển cử và nỗ lực xây dựng miền Nam Việt Nam thành một quốc gia độc lập khỏi miền Bắc Việt Nam. Việc Ngô Đình Diệm từ chối Tổng tuyển cử đã khiến Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chuyển chiến lược từ đấu tranh chính trị sang đấu tranh vũ trang. Để thực hiện mục tiêu đưa miền Nam thành một quốc gia độc lập, bộ máy của Ngô Đình Diệm hướng tới ba mục tiêu, bao gồm: làm suy yếu Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngăn chặn sự ủng hộ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với phong trào Cộng sản ở miền Nam và tăng cường sự thu hút (absorption) của miền Nam với những người theo đạo Thiên chúa. Kế hoạch của Ngô Đình Diệm đã nhận được sự ủng hộ của cả Hoa Kỳ lẫn Tòa Thánh. Ngô Đình Diệm và Hoa Kỳ đều có chung nhận định khi cho rằng kế hoạch của họ sẽ thất bại nếu thiếu đi sự ủng hộ của Tòa Thánh. Trước đó, trong thời kỳ chiến tranh Đông Dương, phần lớn giáo dân ở miền Bắc ủng hộ Pháp và chống Việt Minh do lo sợ viễn cảnh vể một nước Việt Nam Cộng sản phi tôn giáo. Tuy nhiên, để ngăn chặn sự chống đối của những người Thiên chúa giáo sau năm 1954, Hồ Chí Minh đã sử dụng biện pháp dung hòa, thậm chí còn bổ nhiệm một linh mục làm cố vấn cho mình. Để chống lại ý định của Hồ Chí Minh, Hoa Kỳ, Tòa Thánh và Ngô Đình Diệm tuyên truyền rằng chỉ có Nhà thờ của họ mới là Nhà thờ đích thực. Họ cáo buộc chính quyền Hồ Chí Minh có những hành động ngược đãi tôn giáo. Để thực hiện ý đồ của mình, Hoa Kỳ và Ngô Đình Diệm đã cử những người phá hoại (sabotage workers) ra miền Bắc với vỏ bọc tôn giáo, đặc biệt là Thiên chúa giáo. Những người Thiên chúa giáo vào Nam được chính quyền Ngô Đình Diệm và Hoa Kỳ biệt đãi với nhà cửa, việc làm và lương thực. Kế hoạch của Ngô Đình Diệm và Hoa Kỳ khiến Giáo hoàng Pius XII rất tâm đắc. Khi đoàn thuyền chở người Thiên chúa giáo di cư cập bến miền Nam, Ngô Đình Diệm cùng anh trai là linh mục Ngô Đình Thục và Đại diện của Giáo hoàng ra tận nơi để chào đón.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 8, tác giả: Avro Manhattan</ref> Và đúng như những gì Hồ Chí Minh dự báo khi trao đổi trong những cuộc tiếp xúc bí mật giữa Tòa Thánh và chính quyền Hà Nội, chẳng cần miền Bắc can thiệp thì tình hình miền Nam vẫn sẽ cứ trở nên rối loạn vì chính sự thiên vị của Ngô Đình Diệm với cộng đồng Thiên chúa giáo.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 21, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
Quá trình Thiên chúa giáo hóa của chính quyền Ngô Đình Diệm được Hoa Kỳ và Tòa thánh ủng hộ với hai cố vấn trực tiếp là J. Dulles từ CIA và Hồng y Spellman từ Tòa Thánh. Hoa Kỳ đã chi 40 triệu USD để hỗ trợ các hoạt động của Tòa Thánh tại Việt Nam.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 9, tác giả: Avro Manhattan</ref> Trong suốt thời gian chiến tranh, Tòa Thánh đã có những nỗ lực nhằm ngăn cản chính quyền hai miền ngồi lại với nhau.<ref>Sách: Vietnam Why Did We Go? The shocking Story of the Catholic "Church's" Role in Starting the Vietnam War, Chương 13, tác giả: Avro Manhattan</ref>
 
=====1975 - 1986=====
 
Sau ngày Việt Nam thống nhất 30 tháng 4 năm 1975, chính quyền Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa yêu cầu Khâm sứ Tòa Thánh rời Việt Nam. Nhận được yêu cầu này, tháng 8 cùng năm, Khâm sứ Tòa thánh rời Sài Gòn, chấm dứt sự có mặt của đại diện Tòa thánh tại Việt Nam.<Refref name=tgcp/>
 
Ngày [[14 tháng 5]] năm [[1975]], một nhóm linh mục và giáo dân gồm có linh mục [[Trương Bá Cần]], [[Huỳnh Công Minh]], [[Vương Đình Bích]], [[Phan Khắc Từ]]... kéo đến tòa khâm sứ Sài Gòn để có những hành vi kích động đòi Tổng giám mục Henri Lemaitre từ chức vì họ cho rằng ông có trách nhiệm trong việc bổ nhiệm Giám mục [[Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận]] vào nhiệm vụ tổng giám mục phó Sài Gòn. Tối ngày [[3 tháng 6]] năm [[1975]], họ trở lại lần nữa và ở lỳ qua đêm tại tòa khâm sứ.{{fact}}
 
Từ thời điểm đó cho đến thập niên 1980, quan hệ [[nhà nước Việt Nam]] với Toà Thánh Vatican thường xuyên xảy ra căng thẳng, có tính cách đối đầu hơn là xây dựng cảm thông hòa dịu. Có thể nguyên nhân sâu xa là các quan hệ và thái độ từ quá khứ: giữa Giáo hội Công giáo hoàn vũ với [[chủ nghĩa cộng sản]] và giữa thành phần Công giáo với lực lượng cộng sản trong [[Chiến tranh Đông Dương]] và [[Chiến tranh Việt Nam]]. Tới năm 1980, những đấu hiệu đầu tiên về tái thiết lập quan hệ bắt đầu xuất hiện khi Hội đồng Giám mục Việt Nam được thành lập gồm tất cả các giám mục giáo phận và ra Thư chung với phương châm “Sống Phúc âm giữa lòng dân tộc để phục vụ hạnh phúc của đồng bào. Tháng 7 năm 1989, Tòa thánh cử Hồng y [[Roger Etchegaray]] thực hiện chuyến thăm mục vụ đầu tiên tại Việt Nam kể từ sau 1975.<Refref name=tgcp/>
 
===Những khúc mắc trong thời gian gần đây===
====Một số vụ tranh chấp đất đai====
Việc một số linh mục cổ vũ, tham gia trong một số vụ việc tranh chấp tại 42 Phố Nhà Chung, Hà Nội trong thời gian từ cuối năm 2007 đến tháng 1 năm 2008 hay 178 Đường Nguyễn Lương Bằng (Phương Đồn Đa, Hà Nội) trong thời gian tháng 8 năm 2008. Chính Tổng giám mục [[Tổng giáo phận Hà Nội]] [[Giuse Ngô Quang Kiệt]] cũng ủng hộ và tham gia vào vụ việc này.<Refref name=gh>[https://web.archive.org/web/20171226020902/http://tinhdongchuacuuthe.com/giao-hoi-mien-bac-duoi-thoi-cong-san-tu-1954-den-nay-ky-v/ Giáo hội Miền Bắc dưới thời cộng sản từ 1954 đến nay (kỳ V)]</ref> Trong một phát ngôn thiếu cẩn trọng, vị Tổng giám mục Hà Nội có đoạn phát biểu tại Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hà Nội: ''"Chúng tôi đi nước ngoài rất nhiều, chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu Việt Nam. Đi đâu cũng bị soi xét, chúng tôi buồn lắm chứ, chúng tôi mong đất nước mình mạnh lên. Làm sao như một anh Nhật nó cầm cái hộ chiếu là đi qua tất cả mọi nơi, không ai xem xét gì cả. Anh Hàn Quốc bây giờ cũng thế".'' Câu nói đã gây nên làn sóng phản đối Tổng giám mục Kiệt. Nhiều tờ báo Việt Nam đã trích dẫn câu ''Chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu Việt Nam'' nhằm lên án Tổng giám mục Kiệt.<ref name="RFA">{{Chú thích báo |tên bài=Phát biểu của TGM. Ngô Quang Kiệt trong cuộc họp với chính quyền thành phố Hà Nội |url=http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/distorted-quote-from-Hanoi-archbishop-NgoQuangKiet-offends-some-Vietnamese-09222008102513.html |ngày=ngày 22 tháng 9 năm 2008 |công trình = |ngày truy cập=ngày 10 tháng 9 năm 2015|nhà xuất bản=RFA}}</ref> Báo Thanh Niên nhận định: bỏ qua sự không khéo dùng từ ngữ của ông thì mục đích chính toát ra của cả bài phát biểu là kích động giáo dân và không tôn trọng pháp luật nhà nước, đáng lẽ ra ông không nên có thái độ xấu hổ khi cầm tấm hộ chiếu đó.<ref name="TN">{{chú thích báo |url=https://web.archive.org/web/20090610191901/http://www.thanhnien.com.vn/News/Pages/200839/20080926014115.aspx |title= "Ngữ cảnh" |publisher=Thanh Niên Online |date=Ngày 26 tháng 9 năm 2008 |accessdate=Ngày 10 tháng 2 năm 2016}}</ref>
 
====Formosa Hà Tĩnh năm 2017====
 
Nhiều vụ gây mất trật tự ở Nghệ An, Hà Tĩnh năm 2017 đã làm xấu đi hình ảnh của giáo dân Công giáo ở Việt Nam trong mắt chính quyền.<ref>[https://vov.vn/vov-binh-luan/linh-muc-dang-huu-nam-nguyen-dinh-thuc-lam-xau-di-hinh-anh-thien-chua-620285.vov Linh mục Đặng Hữu Nam, Nguyễn Đình Thục làm xấu đi hình ảnh thiên Chúa]</ref> Linh mục Nguyễn Đình Thục dẫn đầu đoàn giáo dân đến Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, để nộp đơn kiện Formosa, doanh nghiệp xả thải làm ô nhiễm nghiêm trọng biển miền Trung.<Refref name=viet>[http://vietcatholic.org/News/Home/Article/214322 Cộng sản đánh đập dã man linh mục và dân đi khiếu kiện Formosa]</ref> Báo Nghệ An cho biết một số giáo dân trong đoàn quá khích đã dùng đá ném vào lực lượng chức năng, gây ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống thường nhật của những người dân bình thường.<ref>[https://baonghean.vn/mot-so-giao-dan-qua-khich-da-co-hanh-vi-vi-pham-phap-luat-129006.html Một số giáo dân quá khích đã có hành vi vi phạm pháp luật]</ref> Theo ghi nhận của phòng viên Đài Tiếng nói Việt Nam, các đối tượng xấu đã kích động khiến bà con giáo dân tụ đông người, tấn công cơ quan chức năng.<ref>https://vov.vn/xa-hoi/vu-gay-roi-o-ha-tinh-mot-bo-phan-giao-dan-bi-loi-keo-kich-dong-610074.vov</ref> Phóng viên của cơ quan báo chí này cũng đã chụp được ảnh ông Thục đang kích động người dân.<ref>https://vov.vn/phap-luat/can-xu-nghiem-hanh-vi-kich-dong-giao-dan-gay-roi-chong-chinh-quyen-625022.vov</ref> Với những chứng cứ xác thực, cơ quan điều tra đã bắt giữ và tiến hành khởi tố các đối tượng kích động, gây rối trong vụ việc này.<ref>https://baotintuc.vn/phap-luat/bat-doi-tuong-kich-dong-bieu-tinh-pha-roi-an-ninh-o-loc-ha-ha-tinh-20170515200849260.htm</ref><ref>https://vtv.vn/trong-nuoc/bat-doi-tuong-kich-dong-bieu-tinh-o-ha-tinh-20170406195226618.htm</ref> Về phía các trang tin ủng hộ Công giáo, báo VietCatholic dẫn lời linh mục Thục cho biết ban đầu vụ ném đá do chính công an khơi mào làm người dân làm theo. Cũng linh mục này cho biết nhiều giáo dân đã bị đánh đập gây thương tích rất nặng. Báo này cũng dẫn chứng hình ảnh nhiều giáo dân bị đánh.<Refref name=viet/> Vụ việc được đưa lên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nhằm vận động Việt Nam "tự do tôn giáo", bài phát biểu của [[Nguyễn Văn Thống]], đại diện Chiến dịch cứu Đông Yên ngày 15 tháng 5 năm 2017, tại cuộc gặp với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có đoạn:<Refref>[http://vietcatholicnews.net/News/html/224613.htm Giáo xứ Cồn Dầu, Đông Yên và hai linh mục Đặng Hữu Nam và Nguyễn Đình Thục được Bộ Ngoai Giao Hoa Kỳ quan tâm trước đối thoại nhân quyền Mỹ-Việt.]</ref>''Hai linh mục [Nguyễn Đình Thục và Đặng Hữu Nam] đã giúp giáo dân trong việc yêu cầu Formosa bồi thường thiệt hại nhưng nhiều lần đến tòa án để nôp đơn đều bị từ chối và bị sách nhiễu. Hiện nay, nhà cầm quyền đang dùng các phương tiện truyền thông của nhà nước và tổ chức các cuộc biểu tình nhằm lăng mạ, đe dọa hai linh mục. Một cuộc biểu tình ngày mùng 6 tháng 5 năm 2017 được nhà nước tổ chức với mục đích kêu gọi tử hình hoặc bỏ tù nhiều năm đối với linh mục Đặng Hữu Nam''. Tuy nhiên, Báo Nghệ An lại so sánh hai linh mục này như [[Giuđa Ítcariốt|Judas]] phản Chúa khi nhân danh Chúa, nhân danh Giáo hội Công giáo, với thủ đoạn dùng thần quyền kích động bà con giáo dân đi biểu tình, cản trở đời sống hàng ngày.<ref>https://baonghean.vn/linh-muc-da-ban-dung-chua-va-vi-pham-phap-luat-132185.html</ref> Đài Truyền hình phát thanh Nghệ An còn cho rằng với những hành động của mình, hai linh mục Đặng Hữu Nam và Nguyễn Đình Thục đã lộ rõ bản chất cực đoan phản dân, hại nước.<ref>http://truyenhinhnghean.vn/xa-hoi/201703/buoc-qua-ranh-gioi-giua-duc-tin-va-hanh-vi-vi-pham-phap-luat-dang-huu-nam-va-nguyen-dinh-thuc-da-lo-ro-ban-chat-cuc-doan-phan-dan-hai-nuoc-699763/</ref> Trong khi trả lời phỏng vấn về Phúc trính tự do tôn giáo Việt Nam của Hoa Kỳ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng phần viết về Việt Nam tuy có đôi chút điều chỉnh, nhưng vẫn thể hiện sự kỳ thị và xuyên tạc tình hình thực tế về đời sống tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam. Đối với vụ việc ở Hà Tĩnh, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng việc một số cá nhân hoặc một số nhóm tôn giáo bị các cơ quan chức năng xử lý hình sự, trấn áp là điều tất nhiên, là vì họ vi phạm pháp luật chứ hoàn toàn không phải vì lý do tôn giáo vì họ có đạo. Sự trừng phạt này là vì lợi ích chung của cả xã hội.<ref>http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/chinh-tri/phuc-trinh-ve-tu-do-ton-giao-van-xuyen-tac-tinh-hinh-ton-giao-o-viet-nam-393944.html</ref>
 
Theo chính quyền Việt Nam, linh mục Gioan Baotixita Nguyễn Đình Thục câu kết với linh mục [[Phêrô Nguyễn Văn Hùng]] ở Đài Loan, là thành viên tổ chức [[Việt Tân]], một tổ chức bị chính quyền Việt Nam cho là khủng bố, cũng làm xấu đi hình ảnh của của Công giáo Việt Nam.<ref>[http://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/Bai-1-Nhung-linh-muc-di-nguoc-lai-dao-va-doi-436897/ Những linh mục đi ngược lại đạo và đời]</ref>
==Sự ủng hộ của Chính quyền Việt Nam với công giáo==
 
Theo Sách trắng Nhân quyền Việt Nam 2018 do Bộ Ngoại giao xuất bản:
 
{{cquote|''"Thành phố Hồ Chí Minh đã giao 7.500m2 đất cho Tòa Tổng Giám mục xây dựng Trung tâm mục vụ và Tổng Liên hội Hội thánh Tin lành Việt Nam...òa Giám mục Buôn Mê Thuột được cấp 11.000m2 đất, Tòa Giám mục Đà Nẵng được cấp hơn 9.000m2 đất, Giáo xứ La Vang ở Quảng Trị được cấp thêm 15.000m2 đất đề xây dựng Trung tâm hành hương, Hội truyền giáo Cơ đốc Việt Nam được cấp thêm 6.000m2 đất...Nhà nước hỗ trợ in ấn kinh thánh bằng tiếng dân tộc thiểu số khi đã xuất bản hơn 30.000 cuốn kinh thánh bằng tiếng Ba-na, Ê-đe, Gia-ra"''<ref name="ReferenceA">Sách trắng Nhân quyền 2018 mang tựa đề “Bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam”, Bộ Ngoại giao, tr.19-23</ref>}}
 
Theo báo Nhân dân, nếu so sánh với châu Âu, nơi hằng năm hàng loạt nhà thờ bị phá dỡ do không còn nhu cầu sử dụng vì lượng giáo dân đã giảm trong các thập kỷ qua thì việc các nhà thờ Công giáo luôn được tu sửa đã cho thấy sự phát triển của đời sống Công giáo ở Việt Nam.<ref>http://www.nhandan.com.vn/chinhtri/item/36609302-loi-dung-tu-do-tin-nguong-ton-giao-de-bia-dat-vu-cao.html</ref>
Ngày [[11 tháng 12]] năm [[2009]], [[Chủ tịch nước Việt Nam]] [[Nguyễn Minh Triết]] hội kiến với [[Giáo hoàng Biển Đức XVI]] và Hồng y [[Tarcisio Bertone]] tại [[Vatican]]<ref>[http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Chu-tich-nuoc-Nguyen-Minh-Triet-gap-Giao-hoang-va-Thu-tuong-Vatican/200912/25385.vgp Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết gặp Giáo hoàng và Thủ tướng Vatican]</ref><ref>[http://dantri.com.vn/c36/s36-367155/chu-tich-nguyen-minh-triet-gap-giao-hoang-bennedict.htm Chủ tịch Nguyễn Minh Triết gặp Giáo hoàng Bennedict], Báo điện tử Dân trí</ref>. Đây là vị nguyên thủ quốc gia đầu tiên của Việt Nam đến Vatican hội kiến Giáo hoàng, kể từ sau năm 1975. Ngày [[8 tháng 1]] năm 2011, [[Hồng y]] Ivan Dias, Bộ trưởng Bộ Truyền giáo Tòa thánh Vatican với vai trò Đặc sứ của Giáo hoàng sang dự lễ bế mạc Năm Thánh 2010 tại La Vang và đã được Thủ tướng [[Nguyễn Tấn Dũng]] tiếp kiến.
 
Ngày [[22 tháng 1]] năm [[2013]], một phái đoàn quan chức cấp cao do [[Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam]] [[Nguyễn Phú Trọng]] dẫn đầu đã đến thăm Tòa thánh Vatican. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có cuộc tiếp kiến trong vòng 30 phút với [[Giáo hoàng Biển Đức XVI]] tại Tòa thánh Vatican. Ông đã tặng Giáo hoàng bức sơn mài có hình [[chùa Một Cột]] ở Hà Nội, và được Giáo hoàng tặng một bức tranh hình một phông ten trong nội thành Vatican. Giới quan sát nhận định, đây là điều ít khi xảy ra, vì giáo hoàng thông thường chỉ tiếp các nguyên thủ quốc gia, các thủ tướng hoặc các lãnh đạo chính trị tiếng tăm thế giới,<ref>[http://www.bbc.co.uk/vietnamese/multimedia/2013/01/130122_nguyen_phu_trong_tham_vatican.shtml Lãnh đạo Cộng sản VN vào Tòa Thánh]</ref> ít khi tiếp một lãnh đạo chính đảng. Đoàn Việt Nam cũng đã hội kiến với Hồng y [[Tarcisio Bertone]], Quốc vụ khanh Tòa Thánh, với sự hiện diện của Tổng Giám mục [[Dominique Mamberti]], Ngoại trưởng Tòa Thánh, cùng với một số chức sắc thuộc Bộ ngoại giao Tòa Thánh. Thông báo của Phòng Báo chí Tòa Thánh cho biết ''"Đây là lần đầu tiên một vị Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam gặp Đức Giáo hoàng và các vị lãnh đạo cấp cao của Phủ Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh. Trong các cuộc nói chuyện thân mật các vị đã bàn về những vầnvấn đề có quan hệ đối với Việt Nam và Tòa Thánh, đồng thời bày tỏ ước muốn một số tình trạng còn tồn đọng sớm được giải quyết và sự cộng tác phong phú hiện nay có thể được củng cố".'' Một trong những kết quả của quan hệ này phía là Nhà nước Việt Nam đồng ý để Tòa Thánh bổ nhiệm một vị Đại diện không thường trú tại Việt Nam, đó là Tổng Giám mục [[Leopoldo Girelli]] hồi năm 2011, việc bổ nhiệm này đã cho phép vị Tổng Giám mục này có thể đi thăm một số giáo phận, giáo xứ, dòng tu ở Việt Nam.
 
Ngày [[22 tháng 3]] năm [[2014]]: [[Chủ tịch Quốc hội Việt Nam|Chủ tịch Quốc hội]] [[Nguyễn Sinh Hùng]] hội kiến [[Giáo hoàng Phanxicô]].
Ngày 24 tháng 11 năm 2016, Chủ tịch nước [[Trần Đại Quang]] hội kiến Giáo hoàng và Thủ tướng Vatican tại Vatican<ref>[https://dantri.com.vn/chinh-tri/chu-tich-nuoc-tran-dai-quang-hoi-kien-giao-hoang-va-thu-tuong-vatican-20161124125423777.htm Chủ tịch nước Trần Đại Quang hội kiến Giáo hoàng và Thủ tướng Vatican], Báo Dân trí, 24/11/2016</ref>.
 
Trong thời gian qua, Ủy ban làm việc chung giữa Tòa Thánh và Nhà nước Việt Nam vẫn gặp gỡ hàng năm để thảo luận về quan hệ hai bên.
 
Ngày 20 tháng 10 năm 2018, sau cuộc hội kiến của ông [[Trương Hòa Bình]], Phó Thủ tướng Việt Nam với [[Giáo hoàng Phanxicô]], hai bên nhất trí sẽ nâng cấp quan hệ ngoại giao lên mức "Đại diện Thường trú".<ref name=nangcapqhng>[http://www.cgvdt.vn/cong-giao-viet-nam/quan-he-viet-nam-vatican-se-duoc-nang-len-muc-dac-phai-vien-thuong-tru_a8075 QUAN HỆ VIỆT NAM - VATICAN SẼ ĐƯỢC NÂNG LÊN MỨC ĐẠI DIỆN THƯỜNG TRÚ]</ref>
 
=== Vòng thứ nhất ===
==Sự ủng hộ của Chính quyền Việt Nam với công giáo==
 
Theo Sách trắng Nhân quyền Việt Nam 2018 do Bộ Ngoại giao xuất bản:
 
{{cquote|''"Thành phố Hồ Chí Minh đã giao 7.500m2 đất cho Tòa Tổng Giám mục xây dựng Trung tâm mục vụ và Tổng Liên hội Hội thánh Tin lành Việt Nam...òa Giám mục Buôn Mê Thuột được cấp 11.000m2 đất, Tòa Giám mục Đà Nẵng được cấp hơn 9.000m2 đất, Giáo xứ La Vang ở Quảng Trị được cấp thêm 15.000m2 đất đề xây dựng Trung tâm hành hương, Hội truyền giáo Cơ đốc Việt Nam được cấp thêm 6.000m2 đất...Nhà nước hỗ trợ in ấn kinh thánh bằng tiếng dân tộc thiểu số khi đã xuất bản hơn 30.000 cuốn kinh thánh bằng tiếng Ba-na, Ê-đe, Gia-ra"''<ref name="ReferenceA">Sách trắng Nhân quyền 2018 mang tựa đề “Bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam”, Bộ Ngoại giao, tr.19-23</ref>}}
 
== Chú thích ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Đặc_biệt:So_sánh_di_động/64296283”