:"''Cụ về Tây cũng tiếc, trong triều đình, ngoài bảo hộ một lòng với nước có hai đâu ?''"
Theo [[Vũ Ngọc Khánh]], "Bốn bể không nhà" làcó ý nóimỉa mai ông mất gốc; "ông về Tây cũng tiếc": chính nghĩa đen nói là nói "ông đi về cõi Tây Trúc, Tây Thiên, âu cũng thiệt thòi" nhưng thực ra là nói mỉa người Tây tiếc vì mất đi tay sai đắc lực. Còn như "một lòng với nước có hai đâu" chínhnghĩa đen là một mình "ông trung thành với đất nước, không có người thứ hai", nhưng thực ra là mỉa cómai giữa hai đất nước (nước Nam, nước Tây), ông trung với nước nào?<ref>Người có vấn đề trong sử nước ta, Vũ Ngọc Khánh, Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, 2008</ref>
Tuy nhiên [[Chương Thâu]] cho rằng "''dùHoàng làmCao việcKhải chotuy giúp Pháp đánh dẹp những người Việt kháng chiến, nhưng Hoàngđôi Caokhi Khảiông vẫncũng ngầm bày đường cho họ chạy thoát, tức là ngườiông ta vẫn ít nhiều ''"có tinh thần dân tộc''" và "''về. Về phương pháp luận sử học, Hoàng Cao Khải đã có một phát kiến mới mà sau này, Trần Trọng Kim, Đào Duy Anh đều áp dụng. Còn, về nội dung, thì ông cũng có những đánh giá khác lạ, đáng được xem là tiến bộ so với thời đó''."<ref name="chuongthau">[https://thanhnien.vn/van-hoa/danh-gia-lai-hoang-cao-khai-141038.html "Đánh giá lại" Hoàng Cao Khải], Báo Tuổi trẻ, 4/10/2007</ref>.
