[[Tập tin:Hominini lineage.svg|thumb|300px|Mô hình tiến hóa của [[Hominini]] và [[Gorillini]] trong 10 [[Năm#Ký hiệu ISO|Ma]] đã qua. Quá trình lai trong Hominini được cho là diễn ra trong khoảng 8 đến 6 [[Năm#Ký hiệu ISO|Ma]].]]{{Tiến trình tiến hóa loài người}}
'''Tổ tiên chung cuối cùng của người và tinh tinh''', viết tắt [[tiếng Anh]] là '''CHLCA''' (''chimpanzee–human last common ancestor'') là [[Tổ tiên chung gần nhất|tổ tiên chung cuối cùng]] (LCA, last common ancestor) được chia sẻ bởi các chi ''[[Homo]]'' ([[con người]]) và ''[[Pan]]'' ([[tinh tinh]] và [[bonobo]]) trong [[Hominini]] (tông Người). Do phức tạp của [[quá trình hình thành loài lai]], sự phân tách từ ''[[Pan]]'' sangvà ''[[Homo]]'' dường như đã là một quá trình kéo dài, hiện không thể đưa ra một ước tính chính xác về tuổi của cá nhân tổ tiên này. Trong khi "sự khác biệt ban đầu" giữa các quần thể có thể xảy ra cách đây 13 triệu năm trước vào thế [[Miocen]], quá trình lai có thể đã diễn ra cho đến cách đây khoảng 4 triệu năm trước vào thế [[Pliocene]].<ref name="Patterson N 2006">{{chú thích | vauthors = Patterson N, Richter DJ, Gnerre S, Lander ES, Reich D | year = 2006 | title = Genetic evidence for complex speciation of humans and chimpanzees | url = | journal = Nature | volume = 441 | issue = 7097 | pages = 1103–8 | doi = 10.1038/nature04789 | pmid = 16710306 }}</ref>. Còn theo Wakeley thì mốc thời gian cuối và quan điểm về sự lai hóa bị bác bỏ<ref>{{chú thích | vauthors = Wakeley J | year = 2008 | title = Complex speciation of humans and chimpanzees | url = | journal = Nature | volume = 452 | issue = 7184 | pages = E3–4 | doi = 10.1038/nature06805 | pmid = 18337768 }} "Patterson et al. suggest that the apparently short divergence time between humans and chimpanzees on the X chromosome is explained by a massive interspecific hybridization event in the ancestry of these two species. However, Patterson et al. do not statistically test their own null model of simple speciation before concluding that speciation was complex, and—even if the null model could be rejected—they do not consider other explanations of a short divergence time on the X chromosome. These include natural selection on the X chromosome in the common ancestor of humans and chimpanzees, changes in the ratio of male-to-female mutation rates over time, and less extreme versions of divergence with gene flow. I therefore believe that their claim of hybridization is unwarranted."</ref> (xem ''các ước tính hiện tại về phân tách loài phức hợp'').
Còn theo Wakeley thì dữ liệu sau về sự kiện lai hóa bị bác bỏ<ref>{{chú thích | vauthors = Wakeley J | year = 2008 | title = Complex speciation of humans and chimpanzees | url = | journal = Nature | volume = 452 | issue = 7184 | pages = E3–4 | doi = 10.1038/nature06805 | pmid = 18337768 }} "Patterson et al. suggest that the apparently short divergence time between humans and chimpanzees on the X chromosome is explained by a massive interspecific hybridization event in the ancestry of these two species. However, Patterson et al. do not statistically test their own null model of simple speciation before concluding that speciation was complex, and—even if the null model could be rejected—they do not consider other explanations of a short divergence time on the X chromosome. These include natural selection on the X chromosome in the common ancestor of humans and chimpanzees, changes in the ratio of male-to-female mutation rates over time, and less extreme versions of divergence with gene flow. I therefore believe that their claim of hybridization is unwarranted."</ref> (xem ''các ước tính hiện tại về phân tách loài phức hợp'').
