Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chữ Kirin”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Xóa chú thích Thêm nội dung không nguồn Soạn thảo trực quan Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động |
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Soạn thảo trực quan Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động |
||
Dòng 18:
'''Bảng chữ cái Kirin''' hay '''Bảng chữ cái Cyrill''' là [[bảng chữ cái]] được sử dụng cho nhiều ngôn ngữ ở miền [[Đông Âu]], [[Bắc Á|Bắc]] và [[Trung Á]]. Nó dựa trên [[bảng chữ cái Kirin cổ]] từng được phát triển tại [[Trường Văn học Preslav]] ở [[Đế quốc Bulgaria thứ nhất]].<ref>{{chú thích sách | first=Francis | last=Dvornik |title=The Slavs: Their Early History and Civilization | quote = The Psalter and the Book of Prophets were adapted or "modernized" with special regard to their use in Bulgarian churches, and it was in this school that glagolitic writing was replaced by the so-called Cyrillic writing, which was more akin to the Greek uncial, simplified matters considerably and is still used by the Orthodox Slavs. | year=1956 |place=Boston | publisher=American Academy of Arts and Sciences |page=179}}</ref><ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/?id=YIAYMNOOe0YC&pg=PR1&dq=Curta,+Florin,+Southeastern+Europe+in+the+Middle+Ages,+500-1250+(Cambridge+Medieval+Textbooks),+Cambridge+University+Press#v=onepage&q=Cyrillic%20preslav&f=false |title=Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250|series=Cambridge Medieval Textbooks|author= Florin Curta|publisher=Cambridge University Press|year=2006|isbn=0521815398|pages= 221–222}}</ref><ref>{{chú thích sách|url=https://books.google.com/?id=J-H9BTVHKRMC&pg=PR3-IA34&lpg=PR3-IA34&dq=The+Orthodox+Church+in+the+Byzantine+Empire+Cyrillic+preslav+eastern#v=onepage&q=%20preslav%20eastern&f=false|chapter= The Orthodox Church in the Byzantine Empire|title=Oxford History of the Christian Church|author= J. M. Hussey, Andrew Louth|publisher= Oxford University Press|year= 2010|isbn=0191614882|pages= 100}}</ref> Đây là cơ sở cho nhiều bảng chữ cái con cho nhiều ngôn ngữ, nhất là những ngôn ngữ [[ngữ tộc Slav|gốc Slav]], và cả nhiều ngôn ngữ phi Slav nhưng nằm trong tầm ảnh hưởng của Nga. {{As of|2011}}, khoảng 252 triệu người ở lục địa Á-Âu, trong đó [[Nga]] chiếm khoảng một nửa, dùng nó như bảng chữ cái cho ngôn ngữ của họ.<ref>[[Danh sách quốc gia theo dân số]]</ref> Với sự gia nhập [[Liên minh châu Âu]] của Bulgaria vào năm 2007, Kirin trở thành bảng chữ cái thứ ba được dùng chính thức trong liên minh này, sau [[bảng chữ cái Latinh]] và [[bảng chữ cái Hy Lạp]].<ref>{{chú thích web|author1=Leonard Orban|title=Cyrillic, the third official alphabet of the EU, was created by a truly multilingual European|url=http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-07-330_en.pdf|website=europe.eu|accessdate=ngày 3 tháng 8 năm 2014|date=ngày 24 tháng 5 năm 2007}}</ref>
Vào thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên, Sa hoàng Bulgaria [[Simeon I của Bulgaria|Simeon I Đại đế]], theo đường lối văn hóa và chính trị của cha mình là Boris I, đã ủy thác một chữ viết mới, bảng chữ cái Kirin ban đầu, được thực hiện tại Trường Văn học Preslav ở Đế chế Bulgaria thứ nhất, sẽ thay thế hệ thống chữ viết Glagolit, được sản xuất trước đó bởi các Thánh Cyril và Methodius và cùng các môn đồ đã tạo ra chữ viết Slavic mới ở Bulgaria. Việc sử dụng chữ viết Kirin ở Bulgaria được chính thức đưa vào sử dụng vào năm 893. Chữ viết mới đã trở thành nền tảng của các bảng chữ cái được sử dụng trong nhiều ngôn ngữ khác nhau, đặc biệt là những ngôn ngữ có nguồn gốc Slav chính thống và các ngôn ngữ phi Slav chịu ảnh hưởng của tiếng Nga. Trong nhiều thế kỷ, chữ Kirin cũng được sử dụng bởi người Slav Công giáo và Hồi giáo. Tính đến năm 2019, khoảng 250,000,000 người ở liên lục Âu-Á sử dụng nó làm bảng chữ cái chính thức cho ngôn ngữ quốc gia của họ, trong đó Nga chiếm khoảng một nửa trong số đó. Với việc Bulgaria gia nhập Liên minh Châu Âu vào ngày 1 tháng 1 năm 2007, chữ Kirin trở thành chữ viết chính thức thứ ba của Liên minh Châu Âu, sau tiếng Latinh và tiếng Hy Lạp. Chữ Kirin có nguồn gốc từ hệ thống chữ viết không có chữ số Hy Lạp, được bổ sung thêm các chữ cái trong bảng chữ cái Glagolit cũ hơn, bao gồm một số chữ ghép. Những chữ cái bổ sung này được sử dụng cho âm thanh Slavonic của Nhà thờ Cổ không được tìm thấy trong tiếng Hy Lạp, đại diện cho các [[âm vị]] không có mặt trong tiếng Hy Lạp. Chữ viết được đặt tên để vinh danh Thánh Cyril, một trong hai anh em nhà Byzantine, Thánh Cyril và Methodius, những người đã tạo ra bảng chữ cái Glagolit trước đó. Các học giả hiện đại tin rằng chữ Kirin được phát triển và chính thức hóa bởi các môn đệ đầu tiên của Cyril và Methodius trong Trường Văn học Preslav, trung tâm văn học và văn hóa sơ khai quan trọng nhất của Đế chế Bulgaria và của tất cả người Slav. Trường đã phát triển hệ thống chữ viết Kirin
Không giống như những người thuộc Giáo hội ở [[Ohrid]], các học giả Preslav phụ thuộc nhiều hơn vào các mô hình Hy Lạp và nhanh chóng từ bỏ các hệ thống chữ viết Glagolit để chuyển sang một sự thích nghi của chữ viết Hy Lạp với nhu cầu của tiếng Slav, ngày nay được gọi là bảng chữ cái Kirin. Những chữ khắc Kirin có thể dữ liệu sớm nhất đã được tìm thấy ở khu vực Preslav. Chúng đã được tìm thấy trong chính thành phố thời trung cổ, và tại Tu viện Patleina gần đó, cả ở tỉnh [[Shumen]] ngày nay, trong Tu viện Ravna và Tu viện Varna. Vào đầu thế kỷ 18, hệ thống chữ viết Kirin được sử dụng ở Nga đã được cải cách mạnh mẽ bởi [[Pyotr I của Nga|Peter Đại đế]], người vừa trở về từ Đại sứ quán của ông ở [[Tây Âu]]. Các dạng chữ cái mới, được gọi là chữ viết Dân sự, trở nên gần gũi hơn với các dạng chữ cái của bảng chữ cái Latinh; một số chữ cái cổ đã bị bãi bỏ và một số chữ cái do chính Peter thiết kế. Các chữ cái trở nên phân biệt giữa chữ hoa và chữ thường. Văn hóa kiểu chữ Tây Âu cũng được chấp nhận. Các dạng chữ cái trước khi cải cách được gọi là 'Полуустав' đã được lưu giữ để sử dụng trong tiếng Slav của nhà thờ và đôi khi được sử dụng trong tiếng Nga ngay cả ngày nay, đặc biệt nếu người ta muốn tạo cho văn bản một cảm giác 'rất Slav' hoặc 'cổ xưa'.
==Mẫu tự==
{| cellpadding=4 style="font-size:larger; text-align:center;" class="Unicode" summary="Letters of the early Kirin alphabet"
| |||