Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nguyễn Quang Toản”

| chữ ký =

}}

 

Cảnh Thịnh sau khi lên ngôi thì bị cậu ruột là Thái sư [[Bùi Đắc Tuyên]] chuyên quyền thâu tóm triều chính. Nội bộ Tây Sơn nhân đó lục đục, suy yếu, các tướng lĩnh tranh chấp quyền hành giết hại lẫn nhau{{sfn|Đinh Xuân Lâm, Trương Hữu Quỳnh|1999|p=520}} mà vua nhỏ tuổi, không có kinh nghiệm nên không giữ được việc triều chính. Nhân Tây Sơn suy yếu, [[Nguyễn Ánh|chúa Nguyễn]] ở Gia Định thừa cơ bắc phạt, sau 10 năm thì khôi phục sơn hà Đàng Trong, vua tôi Tây Sơn chạy ra miền bắc. Năm [[1802]], quân nhà Nguyễn tiến ra Bắc Hà, Cảnh Thịnh cùng triều đình đều bị bắt và đưa về xử lăng trì tại Huế{{sfn|Đinh Xuân Lâm, Trương Hữu Quỳnh|1999|p=521}}. Cái chết của ông cũng đánh dấu sự chấm hết của nhà [[Tây Sơn]].

Rồi lấy Quang Diệu làm thống suất, [[Lê Trung]] làm phó, lĩnh đại quân tiến đánh thành Nha Trang. Bảy tướng từ [[Lê Văn Trung]] trở xuống đều được gia phong làm quận công quản binh và nghe theo lệnh chỉ huy của Quang Diệu. Diệu tiến sát thành [[Nha Trang]], mà quân tuần tiễu thì đã đến địa phận [[Bình Thuận]]. Quân Nguyễn Ánh hết sức chống giữ khiến Diệu không thể thắng nổi. Giai đoạn này, quân Tây Sơn luôn luôn tấn công miền Nam đã thuộc quyền Nguyễn Ánh, quân hai bên chống chọi với nhau đến hàng năm.

 

 

Năm [[1800]], quân [[nhà Nguyễn]] vượt biển ra đánh Quy Nhơn. Tướng ở Quy Nhơn là Đại tổng quản [[Lê Văn Thanh]] đóng cửa thành, cố chết giữ, [[Trần Quang Diệu]] và [[Vũ Văn Dũng]] đem binh thuyền đến viện trợ. Khi đến Quảng Ngãi, nghe tin quân Nguyễn đã lên đường bộ giữ chỗ hiểm. Diệu ở ngoài núi Thạch Tân, Dũng đem quân đi theo đường tắt ở Chung Xá, mưu đánh úp đằng sau. Đêm có một con nai chạy ra, quân đi trước reo hò, truyền lầm là quân Đồng Nai, quân của Dũng sợ chạy tan vỡ, quân nhà Nguyễn nhân đấy đuổi đánh, quân của Dũng tự dày xéo nhau, chết rất nhiều, nên việc cứu viện không thành{{sfn|Quốc triều chánh biên toát yếu|1972|p=19}}{{sfn|Phạm Văn Sơn|1983|p=341}}. Thiếu úy [[Trương Tấn Thúy]], Binh bộ Thượng thư [[Nguyễn Đại Phác]], Tổng quản [[Lê Văn Thanh]] ở trong thành vì không có viện binh nên dâng thành xin hàng. Nguyễn vương chiếm được Quy Nhơn, đổi tên là trấn [[Bình Định]], sai [[Võ Tánh]] và [[Ngô Tùng Châu]] ở lại giữ thành còn mình rút về Gia Định. Quang Toản nghe tin Bình Định đã mất, bèn đem đại binh đi chiếm lại. Đến Trà Khúc<ref group="Ghi chú">Tên một con sông chảy qua địa giới tỉnh [[Quảng Ngãi]].</ref>, giục các tướng ra quân, [[Trần Viết Kết]] nói{{sfn|Ngô Giáp Đậu|1993|p=119}}

:''Bọn ngươi là cốt tráng của nước, nên vì nước nhà cùng lòng hết sức, để trừ bỏ mối lo ở ngoài, không nên mang lòng ngờ vực.''

 

bắn xuống, phòng thủ rất cẩn mật.

 

:''Chúa cũ ra đấy.''

 

:''Ngạn ngữ có câu: "Kinh bạc là dân, bất nhân là quân", quả thật là như thế!''

 

 

Toản ở lại Nghệ An vài ngày, rồi lại đi ngựa trạm đến trấn Thanh Hóa, phi báo cho hoàng huynh là Quang Thùy đưa quân đến đón{{sfn|Đại Nam liệt truyện, tập 2|2006|p=612}}. Nguyễn vương đã lấy lại Phú Xuân, lại sai [[Lê Văn Duyệt]], [[Lê Chất]] và [[Tống Viết Phước]] vào cứu viện thành Bình Định. Quân chưa đến nơi thì được tin Bình Định thất thủ, [[Võ Tánh]] và [[Ngô Tùng Châu]] đều hi sinh vì nước{{sfn|Đại Nam liệt truyện, tập 2|2006|p=116}}. [[Trần Quang Diệu]] đã chiếm thành, sai Đại đô đốc là [[Trương Phước Phượng]], Tư khấu là Định đem quân dò đường miền trên về cứu viện Phú Xuân. Phượng đi giữa đường thì đầu hàng quân Nguyễn, còn Định chạm trán với quân Nguyễn bị thua, trốn vào sách Man rồi chết ở đấy{{sfn|Đại Nam liệt truyện, tập 2|2006|p=612}}.