Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hiệp định Hòa bình Paris 1991”

Xung đột cũng diễn ra trên mặt trận ngoại giao, nơi mỗi bên xây dựng liên minh của mình. Ngày 11/1/1979, Việt Nam thành lập chính phủ mới ở [[Phnom Penh]], chủ yếu gồm những người Khmer tham gia [[Việt Minh]], những người [[Đảng cộng sản Campuchia|Cộng sản Campuchia]] đã tị nạn ở [[Hà Nội]] từ những năm 1950 và các cựu quan chức Khmer Đỏ chạy trốn khỏi cuộc thanh trừng của [[Pol Pot]]. Các quan chức Khmer Đỏ có thể tiếp tục trông cậy vào sự hỗ trợ của [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]], để trả đũa Trung Quốc đã [[Chiến tranh biên giới phía Bắc|gây chiến]] với các tỉnh miền Bắc Việt Nam. Thái Lan không có thiện cảm với những lực lượng Việt Nam áp sát biên giới của mình và lo ngại rằng bằng một [[hiệu ứng domino]], Thái Lan sẽ trở thành mục tiêu tiếp theo "cơn khát bành trướng" của Việt Nam. Do đó, Thái Lan đưa ra một phản ứng thuận lợi đối với yêu cầu đàm phán của Bắc Kinh, dẫn đến việc Trung Quốc ngừng ủng hộ cuộc nổi dậy [[Chủ nghĩa Mao|Maoxít]] ở Thái Lan để đổi lấy sự hỗ trợ của Bangkok cho quân du kích Khmer Đỏ. Nó kéo theo sự ủng hộ của các quốc gia [[ASEAN]] khác, các quốc gia này sẽ tham gia hỗ trợ tích cực với sự khác nhau tùy thuộc vào mỗi nước, [[Singapore]], quốc gia có mối quan hệ lâu đời với Trung Quốc, nhanh chóng làm theo, nhưng [[Indonesia]], nơi [[Suharto]] đã loại bỏ những người ủng hộ và đồngcảm tình với Cộng sản 15 năm trước để nắm quyền, đã miễn cưỡng hợp tác với Bắc Kinh. [[Hoa Kỳ]] đánh đồng sự can thiệp của Việt Nam với một hình ảnh đại diện mới về sự bành trướng của [[Liên Xô]] trên toàn cầu, đây là một trong những chủ đề chính trong chiến dịch tranh cử khiến [[Ronald Reagan]] được bầu làm [[Tổng thống Hoa Kỳ|tổng thống]]. Hàng tấn hàng hóa trang thiết bị được vận chuyển đến các căn cứ Khmer Đỏ bao gồm ASEAN, Trung Quốc và một số nước phương Tây đang tích cực quan hệ ngoại thương với thị trường khổng lồ Trung Quốc đang mở cửa. [[Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc]] "lấy làm tiếc sâu sắc về sự can thiệp vũ trang của các lực lượng bên ngoài vào công việc nội bộ của Kampuchea", từ chối công nhận chính phủ do quân đội Hà Nội thành lập ở Phnom Penh và tiếp tục cho những người ủng hộ Pol Pot có quyền đại diện cho Campuchia trước các cơ quan quốc tế trong khi họ chỉ có vài căn cứ trong rừng giáp biên giới Thái Lan. Do sự mất mát ngoại thương với phương Tây bị cấm vận, Việt Nam đã phải bù đắp bằng việc thắt chặt quan hệ hợp tác với các nước [[COMECON]] và gia tăng sự phụ thuộc vào viện trợ của [[Liên Xô]].

Vào tháng 10 năm 1979, [[Son Sann]], cựu thủ tướng của cựu [[Vương quốc Campuchia (1953-70)|Vương quốc Campuchia]], thành lập [[Mặt trận Quốc gia Giải phóng Nhân dân Khmer]] (FLNPK), một lực lượng kháng chiến khác chống lại [[Cộng hòa Nhân dân Campuchia]], mặt khác công khai chống cộng sản, đã giành được sự hỗ trợ nhanh chóng từ Hoa Kỳ và các quan chức [[Cộng hòa Khmer]] trước đây đang tị nạn ở nước ngoài. Vào tháng 3 năm 1981, đến lượt cựu quốc vương [[Norodom Sihanouk]] thành lập Mặt trận Thống nhất Quốc gia vì một Campuchia độc lập, trung lập, hòa bình và hợp tác ([[FUNCINPEC]]).

Đồng thời, vào ngày 22 tháng 10 năm 1980, Liên Hiệp Quốc thông qua [[Nghị quyết 35/6 của Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc|nghị quyết 35/6]] về việc triệu tập một hội nghị về Campuchia được tổ chức tại New York vào tháng 7 năm 1981. Có mặt 79 quốc gia và 13 quan sát viên, nhưng cả Liên Xô và Việt Nam, chưa kể Cộng hòa Nhân dân Campuchia, đều không tham gia, điều này đã hạn chế phạm vi của các quyết định có thể được thực hiện.

Trên thực tế, cuộc xung đột ở Campuchia vẫn đang ở mứcbị bế tắc: các nhóm kháng chiến không thể giành lại chỗvị đứngtrí ở Campuchia, cũng như ngườiquân đội Việt Nam và chính phủ Cộng hòa Nhân dân Campuchia không thể tiêu diệt hoàn toàn đối thủ. Cả Việt Nam và Liên Xô đều phải gánh chịu gánh nặng tài chính của cuộc xung đột. Vào tháng 3 năm 1985, tại Liên Xô, việc [[Mikhail Gorbachev]] lên nắm quyền đã làm thay đổi tình hình: [[Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô|Tổng bí thư]] mới của [[Đảng Cộng sản Liên Xô]] vào năm 1986, đã bày tỏ mong muốn hàn gắn lại gầnmối hơnquan hệ với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1986, và do đó Việt Nam được khuyên nên giải quyết những điểm khác biệt với Bắc Kinh. Cho dù thông báo này có phải là nguyên nhân hay không, các nhà lãnh đạo mới của Việt Nam dường như có khuynh hướng để Campuchia cho các nhà lãnh đạo Campuchia độc lập hơn về các quyết định, miễn là họ không cho phép chế độ Khmer Đỏ trở lại hoặc các vấn đề ảnh hưởng đến an ninh ở miền nam Việt Nam. Việt Nam xem xét việc rút quân khỏi Campuchia, cam kết để Cộng hòa Nhân dân Campuchia được quốc tế công nhận. Vì vậy, các cuộc đàm phán là cần thiết với Chính phủ Liên minh của Campuchia Dân chủ do các nhóm kháng chiến thành lập: không muốn tự mình tiến hành, chính phủ Việt Nam khuyến khích Cộng hòa Nhân dân Campuchia tổ chức các cuộc đàm phán trực tiếp với các nhóm đối lập. Với sự thù địch của Trung Quốc, Việt Nam tuyên bố rút quân khỏi Lào và Campuchia. Về phía Khmer Đỏ, Pol Pot từ chức tổng tư lệnh quân đội vào năm 1986 để ủng hộ [[Son Sen]]. Sự thay đổi này được trình bày là mong muốn tuân thủ một trong những điều kiện do chính quyền Phnom Penh đặt ra để mở cuộc đàm phán. Tuy nhiên, một số người quan sát viên đã bị đánh lừa bởi mưu kế này; trên thực tế, có vẻ như sự thay đổi này chủ yếu được quyết định bởi các vấn đềdo sức khỏe của SonPol Sen,Pot ngườisuy yếu nên đã phải nhập viện một năm tại Bắc Kinh một năm. Tháng 3 cùng năm, các nước ASEAN lần đầu tiên đề cập đến mong muốn đưa Cộng hòa Nhân dân Campuchia vào đàm phán.

Vào tháng 8 năm 1987, chính phủ ở Phnom Penh đề xuất đưa các thành viên kháng chiến "ngoại trừ phe Khmer Đỏ" vào một chính phủ đoàn kết dân tộc. Con đường đàm phán đã được mở ra và vào ngày 3 tháng 12, một cuộc gặp giữa [[Hun Sen]] và cựu quốc vương [[Sihanouk]] đã diễn ra ở Pháp, cuộc họp đầu diễn ra ở [[Fère-en-Tardenois]], sau đó là cuộc gặp thứ hai tại [[Saint-Germain-en-Laye]] vào ngày 20 và 21 tháng 1/1988. Mặc dù những cuộc gặp này không dẫn đến bất kỳ kết quả thuyết phục nào, nhưng chúng đã cho phép hai chính khách gặp gỡ và trao đổi quan điểm.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc đàm phán hòa bình này, ngày 26 tháng 5 năm 1988, Việt Nam tuyên bố rằng tất cả các lực lượng của mình sẽ rời Campuchia vào tháng 3 năm 1990. Bắc Kinh đồng ý ngừng hỗ trợ cuộc kháng chiến của Campuchia để đổi lấy một lịch trình rút quân chính xác. Việt Nam đồng ý rút quân vào tháng 9 năm 1989: vào ngày 5 tháng 4 năm 1989, việc rút quân đơn phương và vô điều kiện của quân đội Việt Nam được xác nhận. Những người chống đối chế độ Phnom Penh đã lợi dụng điều này để cảilấn thiệnchiếm mở rộng vịphạm trívi ở phía tây đất nướcCampuchia. Do đó, lựcLực lượng Khmer Đỏ đã có trong tay những viên đá quý và gỗ của tỉnh [[Pailin]] và trong một khoảnhthời khắcgian, họ gây ấn tượng có thể chiếm được tỉnh [[Battambang]].

Bây giờ được tất cả các bên công nhận là chính phủ Campuchia là một bên đối thoại, bắt đầu đàm phán với hình ảnh cá nhân. Ngày 29 và 30 tháng 4 năm 1989, [[Quốc hội Campuchia|Quốc hội]] đã thông qua một bản sửa đổi hiến pháp lớn: Cộng hòa Nhân dân Campuchia lấy tên chính thức mới là [[Nhà nước Campuchia]], thay đổi quốc kỳ và quốc ca; chế độ mới tuyên bố "trung lập, hòa bình và không liên kết"; [[Phật giáo]] được tuyên bố là quốc giáo; và hiến pháp bao gồm các bảo đảm đối với tài sản tư hữu và nhân quyền.

Vào tháng 6 năm 1989, [[Ali Alatas]], [[Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Indonesia]], được [[Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Pháp]], [[Roland Dumas]], tiếp tại Paris. Vấn đề về Campuchia được đưa ra trong cuộc hội đàm và đã đồng ý phối hợp hành động của mình cùng nhau tổ chức một hội nghị hòa bình mà hy vọng sẽ được tổ chức tại Paris vào ngày 30 tháng 7. Một cuộc họp trù bị đã được tổ chức tại [[La Celle-Saint-Cloud]] vào ngày 24 tháng 7 giữa Hun Sen và Sihanouk, nhưng nó đã kết thúc trong thất bại. Thủ tướng Campuchia đã chỉ trích cựu quốc vương vì đã núp sau chính phủ liên minh để không thực hiện các cam kết của mình, nói với các nhà báo rằng họ không đồng ý gì cả, "ngoại trừ chất lượng của các món ăn Trung Quốc-Campuchia". Ngày hôm sau, hai bên Campuchia khác tham gia thảo luận, nhưng không làm gì để giải quyết những khác biệt nảy sinh ngày hôm trước. Hội nghị vẫn diễn ra theo kế hoạch, với hai bên còn lại tham gia thảo luận. Tuy nhiên, Hội nghị được tổ chức theo kế hoạch một tuần sau đó với đại diện của 19 quốc gia và tổ chức, gồm [[James Baker]], [[Edouard Chevardnadze]], [[Geoffrey Howe]], [[Tiền Kỳ Tham]] và [[Javier Pérez de Cuéllar]]. Như các cuộc thảo luận sơ bộ cho thấy, không có thỏa thuận nào đạt được, nhưng khu vực và Các tổ chức quốc tế đã có thể đồng ý về các cách giải quyết cuộc khủng hoảng. Một số ủy ban đã được thành lập: ủy ban phụ trách Cơ chế kiểm soát quốc tế và lệnh ngừng bắn sẽ do Canada và Ấn Độ chủ trì, cơ chế đảm bảo hòa bình và trung lập ở Campuchia bởi Lào và Malaysia, cơ chế về vấn đề người tị nạn và tái thiết của Úc và Nhật Bản, và cuối cùng, Norodom Sihanouk sẽ phụ trách một ủy ban hoạt động vì hòa giải dân tộc và thành lập một cơ quan đại diện cho Campuchia trong các cuộc đàm phán trong tương lai.

Ngay sau đó, vào tháng 11 năm 1989, sự sụp đổ của [[Bức tường Berlin]] cũng đánh dấu sự kết thúc cuối cùng của chủ nghĩa cộng sản và viện trợ kiểu Liên Xô dành cho Việt Nam. Các trại phía Tây bị xóa bỏ một cách nghịch lý vì lý do chính hỗ trợ quân du kích, và Trung Quốc ít quan tâm đến việc giúp đỡ các đồng minh cồng kềnh và khó quản lý là Khmer Đỏ.

Tiến độ đàm phán bị trì hoãn, [[Gareth John Evans]], [[Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Australia]], đồng thời đề xuất đặt Campuchia dưới sự ủy thác của Liên Hiệp Quốc trong thời gian giữa giai đoạn ngừng bắn và bầu cử; chính quyền Phnom Penh chấp nhận điều kiện, coi đó là một cách tốt để ngăn chặn một cuộc tấn công vũ trang từ Khmer Đỏ; Khmer Đỏ hy vọng rằng điều kiện này có thể chấm dứt sự thống trị của Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia, chính đảng duy nhất của Nhà nước Campuchia, về việc điều hành đất nước, cũng đồng tình với ý tưởng này.

Vào ngày 15 và 16 tháng 1 năm 1990, năm thành viên thường trực của [[Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc]] đã đồng ý phụ trách giải quyết vấn đề Campuchia và đồng ý về một kế hoạch làm cơ sở cho các cuộc đàm phán trong tương lai. Dự thảo này đặc biệt quy định về việc xác minh việc rút bất kỳ lực lượng nước ngoài nào, sự hiện diện tạm thời của quân đội Liên Hiệp Quốc chịu trách nhiệm đảm bảo trật tự công cộng cũng như tổ chức các cuộc bầu cử "tự do và công bằng", sự giám sát của toàn bộ quá trình bởi một đại diện được chỉ định bởi [[Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc]] và cuối cùng là thành lập một cơ quan giám sát quyền lực của Campuchia trong thời kỳ quá độ. Kế hoạch sẽ được hoàn thiện trong cuộc họp tiếp theo của Hội đồng Bảo an vào ngày 27-28 tháng 8 năm 1990 tại New York.

Kế hoạch có năm phần; đầu tiên giải quyết các quyền hạn được giao cho các cơ quan quốc tế. Năm bộ "chính" (ngoại giao, quốc phòng, tài chính, thông tin và nội vụ) sẽ được đặt dưới sự giám sát, trong khi cơ quan chưa được gọi là [[Hội đồng Dân tộc Tối cao (Campuchia)|Hội đồng Dân tộc Tối cao]] (CNS) có thể đưa ra ý kiến ​​về cách điều hành đất nước, nhưng đại diện của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc không có nghĩa vụ phải tuân theo họ. Phần thứ hai mô tả các nhiệm vụ quân sự của lực lượng Liên Hiệp Quốc, cụ thể là giải giáp các phe phái khác nhau, bắt đầu rà phá bom mìn trên Campuchia và giám sát việc ngừng bắn và rút lui của quân đội và các cố vấn Việt Nam. Phần thứ ba trình bày chi tiết các điều kiện cần thiết để tổ chức các cuộc bầu cử dân chủ mà từ đó thành lập một Quốc hội, Quốc hội sau khi được thành lập và thông qua hiến pháp, sẽ trở thành Quốc hội toàn Campuchia. Phần thứ tư mô tả các biện pháp cần thực hiện để đảm bảo tôn trọng nhân quyền và tránh "quay trở lại các chính sách và luật lệ của quá khứ". Cuối cùng, phần thứ năm yêu cầu các bên Campuchia khác nhau giữ gìn và bảo vệ nền độc lập của Campuchia "chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và bất khả xâm phạm, thống nhất quốc gia và trung lập vĩnh viễn".

Ngay từ ngày 15 đến ngày 20 tháng 1 năm 1989, [[Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam]] [[Đinh Nho Liêm]] đã đến Bắc Kinh với chuyến thăm "riêng tư". Trong khi từ ngày 3 đến ngày 7 tháng 9 năm 1990, một cuộc họp bí mật đã diễn ra tại [[Hội nghị Thành Đô|Thành Đô]], Trung Quốc, giữa [[Nguyễn Văn Linh]], [[Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam]], [[Phạm Văn Đồng]], nguyên [[Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Việt Nam]], [[Đỗ Mười]], Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Việt Nam và [[Giang Trạch Dân]], [[Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc]], [[Lý Bằng]], [[Tổng lý Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Tổng lý Quốc vụ viện Trung Quốc]] để chuẩn bị cho chuyến thăm Bắc Kinh, sẽ được áp dụng từ ngày 5 đến ngày 7 tháng 11 năm 1991, của một phái đoàn do Đỗ Mười, người đã trở Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam và Thủ tướng [[Võ Văn Kiệt]] chính thức khôi phục quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Trong tất cả các cuộc thảo luận này, vấn đề Campuchia được đưa ra đàm phán.

Phản ứng về sự khôi phục này, Hoa Kỳ cũng mời Việt Nam khởi xướng các cuộc đàm phán. Các nhà lãnh đạo Hà Nội, luôn nghi ngờ những người đồng cấp ở Bắc Kinh và hơn nữa nhận thức được rằng họ không còn có thể trông đợi gì ở Moskva, Hà Nội hoan nghênh đề xuất của Mỹ và cuộc gặp giữa đại diện hai nước được tổ chức tại New York vào ngày 27 tháng 8 và ngày 28 tháng 9 năm 1990. Từ ngày 5 tháng 9, Ngoại trưởng Hoa Kỳ James Baker, tuyên bố mở các cuộc thảo luận trực tiếp với Nhà nước Campuchia, sau đó, vào ngày 29 tháng 9, gặp [[Nguyễn Cơ Thạch]], Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam. Ngày 9/4/1991, Hoa Kỳ trao cho Việt Nam một thời gian biểu bình thường hóa quan hệ giữa hai nước.

Bốn bên gặp nhau vào ngày 24 và 25 tháng 6 năm 1991 tại [[Pattaya]], Thái Lan, sau đó vào ngày 17 tháng 7 năm 1991, tại Bắc Kinh; họ chấp nhận sự giám sát quốc tế của Campuchia cho đến khi tổ chức các cuộc bầu cử được tổ chức dưới sự bảo trợ của một cơ quan Liên Hiệp Quốc lâm thời sẽ là UNTAC và chọn Sihanouk làm chủ tịch Hội đồng Dân tộc Tối cao.

Một cuộc họp mới đã được tổ chức tại New York vào tháng 9 /1991 với sự có mặt của các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để giải quyết các chi tiết cuối cùng và nó đã được nhất trí họp tại Paris vào ngày 23 tháng 10 để ký kết các thỏa thuận.

Vào ngày 17 và 18 tháng 10, trong một kỳ đại hội bất thường, Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia, đảng cầm quyền ở Phnôm Pênh, đã thực hiện những thay đổi cần thiết để tham gia bầu cử; Đảng từ bỏ mọi liên quan đến chủ nghĩa Mác-Lênin, áp dụng chủ nghĩa đa đảng và kinh tế thị trường. Cuối cùng, đảng lấy tên mới là [[Đảng Nhân dân Campuchia]].