|
'''Hemoglobin''' (còn gọi là '''huyết sắc tố''', viết tắt '''Hb''' hay '''Hgb''') là một protein màu (chromoprotein) gồm hai thành phần là '''nhân hem''' và '''globin'''.
[[Tập tin:Hemoglobin.jpg|nhỏ|Cấu trúc 3-chiều của hemoglobin. Bốn đơn vị con được hiển thị bằng màu đỏ vàng, và nhóm ''heme'' thì màu xanh lá cây]]
'''[[Hem]]''' là một sắc tố đỏ. Mỗi hem gồm một vòng porphyrin và một ion Fe<sup>2+</sup> chính giữa. Một phân tử hemoglobin gồm có 4 nhân heme, chiếm 5% trọng lượng của phân tử Hb.
*
'''Globin''' là một protein gồm 4 chuỗi polypeptid giống nhau từng đôi một.
Hb người bình thường là '''HbA''' ''(Adult)'', chiếm hơn 97% trong máu, gồm 2 chuỗi α và 2 chuỗi β (α2β2). Chuỗi α có 141 axit amin và chuỗi β có 146 axit amin, trật tự sắp xếp các axit amin trong các chuỗi này là tuyệt đối, chỉ cần thay đổi một vị trí là Hb sẽ bị biến tính làm hình dạng hồng cầu dễ thay đổi và dễ bị vỡ gây ra các bệnh lý thiếu máu và tan máu.
Bệnh '''HbF''' ''(Fetus: bào thai)'': tại vị trí axit amin thứ ba của chuỗi β, threonin bị thay bằng glutamic, hồng cầu biến dạng thành hình tia bắn.
Bệnh '''HbS''' ''(Sickle: hình liềm)'': valin thay thế cho glutamic tại vị trí thứ 6 trong chuỗi β làm HbA trở thành HbS, hồng cầu biến dạng thành hình liềm.
Hb chiếm khoảng 34% trọng lượng hồng cầu. Do hồng cầu không có nhân và bào quan nên có thể chứa một lượng lớn phân tử hemoglobin, ước tính mỗi hồng cầu chứa khoảng 27-32 pg Hb ''(1 picogram = 10<sup>-12</sup> gam)''. '''Lượng Hb trong mỗi hồng cầu (MCH: Mean corpuscular hemoglobin)''' được sử dụng để góp phần chẩn đoán thiếu máu. Khi MCH < 27pg thì gọi là hồng cầu nhược sắc, gặp trong thiếu máu mạn tính, thiếu máu do thiếu sắt... Ngược lại, khi giá trị này > 32pg là hồng cầu ưu sắc, gặp trong một số bệnh cảnh như thiếu máu do thiếu vitamin B12, thiếu axit folic...
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nồng độ hemoglobin của người bình thường khoảng:
- Nam: 13,5-18 g/dL máu (g%)
- Nữ: 12-16 g/dL
- Trẻ em: 14-20 g/dL
'''Lượng Hb trong 1 lít hồng cầu''' khoảng 340g, giá trị này '''(MCHC: Mean corpuscular hemoglobin concentration)''' được sử dụng để góp phần chẩn đoán thiếu máu. Bình thường, MCHC dao động trong khoảng 320-260 g/L.
== Chức năng của huyết sắc tố: ==
Huyết sắc tố ở trong hồng cầu, nhờ chứa Fe<sup>2+</sup> có thể oxi hoá do vậy có vai trò vận chuyển oxy từ phổi đến cơ quan và vận chuyển [[Cacbon điôxít|CO<sub>2</sub>]] từ cơ quan đến phổi, ngoài ra huyết sắc tố còn có vai trò làm đệm để trung hoà các H<sup>+</sup> do tổ chức giải phóng ra.
Qua nghiên cứu người ta thấy ái tính với oxy của huyết sắc tố diễn tiến theo đồ thị hình xích ma, điều đó giúp huyết sắc tố được oxi hoá hoàn toàn ở mao mạch phổi, nơi đó phân áp riêng phần oxy cao (100mm Hg) và giúp huyết sắc tố giải phóng phần lớn oxy ở tổ chức (phân áp oxy <math>\leq</math> 40mm Hg).
Ngoài ra người ta còn thấy độ bão hoà oxy của huyết sắc tố phụ thuộc vào pH của môi trường (hiệu ứng [[Bohor]]). Khi pH thấp, đường bão hoà oxy chuyển phải, giúp giải phóng oxy. Khi pH cao, đường thể hiện bão hoà oxy chuyển trái (hình). Như vậy ở tổ chức chuyển hoá nhiều, pH thấp làm cho huyết sắc tố dễ giải phóng oxy.
==Tham khảo==
{{tham khảo|2}}
* Bộ môn Sinh lý học Trường Đại học Y Dược Huế, 2017
{{sơ khai}}
| 