Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tâm động”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Đã lùi lại sửa đổi 59488169 của 2402:800:6135:622C:4C48:377:29CD:7736 (thảo luận)
Thẻ: Lùi sửa
Sử chút diễn đạt và chú thích nguồn
Dòng 1:
[[Tập tin:Chromosome Terminology.png|nhỏ|Tâm động là bào quan vận chuyển của NST, đồng thời kết nối hai NST cùng nguồn sau khi nhân đôi.]]
[[Tập tin:Chromosome.svg|nhỏ|Sơ đồ một nhiễm sắc thể đôi, (2) là tâm động—vùng nối hai nhiễm sắc tử chị em, hoặc mỗi nửa của nhiễm sắc thể. Ở kỳ đầu của nguyên phân, các vùng chuyên biệt trên tâm động được gọi là kinetochores đính nhiễm sắc thể vào sợi thoi.]]
'''Tâm động''' là một cấu trúc trong [[nhiễm sắc thể]] của [[sinh vật nhân thực]], vừa giúp nhiễm sắc thể có khả năng di động, lại vừa là bộ phận kết nối hai nhiễm sắc tử cùng nguồn với nhau.<ref name=":0">Campbell và cộng sự: "Sinh học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2010</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.britannica.com/science/centromere|tựa đề=Centromere}}</ref> Trong tiếng Anh, thuật ngữ này là '''centromere'''.<ref name=":1">Phạm Thành Hổ: "Di truyền học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 1998. </ref>
'''Tâm động''' là chuỗi ADN chuyên biệt chứa một [[nhiễm sắc thể]] liên kết một cặp nhiễm sắc tử chị em (một bộ đôi).<ref>{{cite book|last1=Alberts|first1=Bruce|last2=Bray|first2=Dennis|last3=Hopkin|first3=Karen|last4=Johnson|first4=Alexander|last5=Lewis|first5=Julian|last6=Raff|first6=Martin|last7=Roberts|first7=Keith|last8=Walter|first8=Peter|title=Essential Cell Biology|date=2014|publisher=Garland Science|location=New York, NY|isbn=978-0-8153-4454-4|page=183|edition=4}}</ref>> Trong suốt quá trình [[nguyên phân]], sợi thoi dính vào tâm động thông qua [[thể động]].<ref name=Pollard>{{cite book|last=Pollard|first=T.D.|title=Cell Biology|year=2007|publisher=Saunders|location=Philadelphia|isbn=978-1-4160-2255-8|pages=200–203}}</ref> Các tâm động ban đầu được cho là các vị trí di truyền điều khiển hành vi của các [[nhiễm sắc thể]].
 
== Cấu trúc và chức năng ==
Ở nhân thực, mỗi nhiễm sắc thể đơn thường có một tâm động, thực chất là chuỗi ADN gắn kết với histon, cuộn xoắn lại.<ref name=":1" />
 
Vì mỗi nhiễm sắc thể '''đơn''' thực chất là một phân tử ADN, nên sau khi mỗi ADN nhân đôi, thì mỗi nhiễm sắc thể đơn biến đổi thành một nhiễm sắc thể '''kép''' (hai chiếc), trong đó, mỗi chiếc gọi là nhiễm sắc tử, là bản sao sau nhân đôi của chiếc kia và - nếu không có đột biến - chúng giống hệt nhau vì cùng nhân đôi từ một nguồn gốc, nên hai chiếc này là các nhiễm sắc thể tương đồng cùng nguồn, thuật ngữ tiếng Anh là '''sister chromatid''' đã được dịch là '''nhiễm sắc tử chị em'''.<ref name=":0" /><ref>"Sinh học 12 Nâng cao" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2019</ref> Hai "chị em" chung nhau một tâm động là nơi không chỉ gắn kết chúng, mà còn là điểm nối của [[Thể động|kinetochore]], một loại cấu trúc mà bản chất là các vi ống, sẽ nối với các tơ vô sắc của thoi phân bào.
 
Khi các tơ vô sắc co, chúng sẽ kéo các nhiễm sắc tử (crômatit) đến hai cực đối diện của tế bào trong phân bào, đồng thời tâm động tách ra, nên dẫn đến sự phân li. Sau khi tách ra trong phân li ở kì sau, mỗi nhiễm sắc tử trở thành một nhiễm sắc thể đơn. Nhờ vậy, cả hai tế bào con đều có bộ nhiễm sắc thể giống nhau và cùng có nguồn gốc như nhau.
{{Đang sửa đổi}}
[[Tập tin:Centromere Placement.svg|nhỏ|?]]
'''Tâm động''' là chuỗi ADN chuyên biệt chứa một [[nhiễm sắc thể]] liên kết một cặp nhiễm sắc tử chị em (một bộ đôi).<ref>{{cite book|last1=Alberts|first1=Bruce|last2=Bray|first2=Dennis|last3=Hopkin|first3=Karen|last4=Johnson|first4=Alexander|last5=Lewis|first5=Julian|last6=Raff|first6=Martin|last7=Roberts|first7=Keith|last8=Walter|first8=Peter|title=Essential Cell Biology|date=2014|publisher=Garland Science|location=New York, NY|isbn=978-0-8153-4454-4|page=183|edition=4}}</ref>> Trong suốt quá trình [[nguyên phân]], sợi thoi dính vào tâm động thông qua [[thể động]].<ref name="Pollard">{{cite book|last=Pollard|first=T.D.|title=Cell Biology|year=2007|publisher=Saunders|location=Philadelphia|isbn=978-1-4160-2255-8|pages=200–203}}</ref> Các tâm động ban đầu được cho là các vị trí di truyền điều khiển hành vi của các [[nhiễm sắc thể]].
 
Vai trò vật lý của tâm động là trở thành nơi lắp ráp thể động (cấu trúc protein bao quanh vùng tâm động) – một cấu trúc đa-protein hết sức phức tạp chịu trách nhiệm cho nhiệm vụ tách nhiễm sắc thể thực sự – tức là việc kết các sợi thoi lại và ra hiệu cho bộ máy chu kỳ tế bào khi tất cả các nhiễm sắc thể đã nhận đúng bộ phấn gắn vào thoi, tức đã an toàn để quá trình [[phân bào]] tiến tới hoàn thành và để cho các tế bào tiến vào [[kỳ sau]].<ref name="Pollard-2">{{cite book|last=Pollard|first=TD|title=Cell Biology|year=2007|publisher=Saunders|location=Philadelphia|isbn=978-1-4160-2255-8|pages=227–230}}</ref>