|
[[Tập tin:Ozone_cycle.svg|nhỏ| [[Chu trình ôzôn-ôxy|Chu trình ozoneozon-oxy]] trong tầng ozoneozon. ]]
'''Tầng''' '''ozoneozon''', '''tầng ôzônozon, lớp ôzônozon''' hoặc '''lá chắn ozoneozon''' là một khu vực trong [[tầng bình lưu]] của [[Trái Đất]], hấp thụ đến 99% các bức xạ [[Tử ngoại|cực tím]] của [[Mặt Trời]]. Nó chứa nồng độ [[Ôzôn|ozoneozon]] cao]] (O<sub>3</sub>) liên quan đến các phần khác của khí quyển, mặc dù vẫn còn nhỏ so với các loại khí khác trong tầng bình lưu. Tầng ozoneozon chứa ít hơn 10 ppm (phần triệu) ozoneozon, trong khi nồng độ ozoneozon trung bình trong toàn bộ bầu khí quyển của Trái Đất là khoảng 0,3 phần triệuppm. Tầng ozoneozon chủ yếu được tìm thấy ở phần dưới của tầng bình lưu, từ khoảng {{Convert|15|to|35|km}} trên Trái Đất, mặc dù độ dày của nó thay đổi theo mùa và theo địa lý.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ozonelayer.noaa.gov/science/basics.htm|title=Ozone Basics|date=2008-03-20|website=NOAA}}</ref>
Tầng ozoneozon được phát hiện vào năm 1913 bởi các nhà vật lý người [[Pháp]] Charles Fabry và Henri Buisson. Các phép đo của mặt trời cho thấy rằng bức xạ được phát ra từ bề mặt của nó và chạm tới mặt đất trên Trái Đất thường phù hợp với quang phổ của một [[Vật đen|vật thể màu đen]] với nhiệt độ trong khoảng 5.500-6500–6.000 KK (5.227 đến 5227–5.727 °C ℃), ngoại trừ việc không có bức xạ dưới bước sóng khoảng 310 nm ở đầu cực tím của phổ. Nó đã được suy luận rằng bức xạ bị mất đang được hấp thụ bởi một cái gì đó trong khí quyển. Cuối cùng, phổ của bức xạ bị thiếu chỉ phù hợp với một hóa chất duy nhất là ozoneozon.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=McElroy|first=C.T.|last2=Fogal|first2=P.F.|year=2008|title=Ozone: From discovery to protection|journal=Atmosphere-Ocean|volume=46|pages=1–13|doi=10.3137/ao.460101}}</ref> Các tính chất của nó được khám phá chi tiết bởi nhà khí tượng học người Anh [[GMB Dobson|G. M. B. Dobson]], người đã phát triển một [[Quang phổ kế|máy đo quang phổ]] đơn giản (Dobsonmeter) có thể được sử dụng để đo ozoneozon trong tầng bình lưu từ mặt đất. Từ năm 1928 đến 1958, Dobson đã thiết lập một mạng lưới các trạm theo dõi ozoneozon trên toàn thế giới, tiếp tục hoạt động cho đến ngày nay. "“[[Đơn vị Dobson]]"”, một thước đo thuận tiện về số lượng ozoneozon trong khí quyển, được đặt tên để vinh danh ông.
Tầng ôzônozon hấp thụ 97 đến 99 phần trăm% ánh sáng cực tím tần số trung bình của Mặt trời (từ [[bước sóng]] khoảng 200 nm đến 315 nm), nếu không sẽ có khả năng làm ảnh hướng đến các dạng sinh vật sống tiếp xúc gần bề mặt.<ref name="NASA">{{Chú thích web|url=http://www.nas.nasa.gov/About/Education/Ozone/ozonelayer.html|title=Ozone layer|access-date=2007-09-23}}</ref>
Năm 1976, nghiên cứu khí quyển cho thấy tầng ozoneozon đã bị các hóa chất được phát hành bởi ngành công nghiệp, chủ yếu là [[chlorofluorocarbon]]s (CFC), làm cho cạn kiệt. Những lo ngại về việc tăng bức xạ UV do [[Suy giảm ozon|sự suy giảm ôzônozon]] đe dọa sự sống trên Trái Đất, bao gồm ung thư da gia tăng ở người và các vấn đề sinh thái khác,<ref>An Interview with Lee Thomas, EPA’s 6th Administrator. [http://www.epaalumni.org/history/video/interview.cfm?id=28 Video], [https://www.epaalumni.org/userdata/pdf/60740780F5ACB3D5.pdf#page=1 Transcript] (see p13). April 19, 2012.</ref> dẫn đến việc cấm các hóa chất, và bằng chứng mới nhất là sự suy giảm ôzônozon đã chậm lại hoặc chấm dứt. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã chỉ định ngày 16 tháng 9 là [[Ngày quốc tế bảo tồn tầng ôzônozon]].
[[Sao Kim]] cũng có tầng ozoneozon mỏng ở độ cao 100 km so với bề mặt hành tinh.<ref name="venus ozone">{{Chú thích web|url=http://www.space.com/13244-venus-atmosphere-ozone-layer.html|title=Scientists discover Ozone Layer on Venus|author=SPACE.com staff|date=October 11, 2011|website=SPACE.com|publisher=Purch|access-date=October 3, 2015}}</ref>
==Tham khảo==
|
