Ông quê ở [[Phù Lưu (làng cổ)|làng Phù Lưu]], xã [[Tân Hồng, Từ Sơn|Tân Hồng]], huyện [[Từ Sơn]] (nay thuộc phường [[Đông Ngàn]], thị xã [[https://hentaivn.tv/ Từ Sơn]]), tỉnh [[Bắc Ninh]],<ref name="KimLan">{{chú thích web |url=http://thanhchuongartist.com.vn/vi/kim-lan-phieu-dieu-trang/79-nha-van-kim-lan.html |title=Nhà Văn Kim Lân |publisher=thanhchuongartist.com.vn |accessdate=9 tháng 5 năm 2013}}</ref> (năm 2008 thuộc [[quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội|vùng Hà Nội]]). Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông chỉ được học hết bậc tiểu học rồi phải đi làm. Kim Lân bắt đầu viết truyện ngắn từ năm [[1941]]. Tác phẩm của ông được đăng trên các báo ''Tiểu thuyết thứ bảy'' và ''Trung Bắc chủ nhật''. Một số truyện (''[[Vợ nhặt]]'', ''Đứa con người vợ lẽ'', ''Đứa con người cô đầu'', ''Cô Vịa'',...) mang tính chất tự truyện nhưng đã thể hiện được không khí tiêu điều, ảm đạm của [[nông thôn Việt Nam]] và cuộc sống lam lũ, vất vả của người nông dân thời kỳ đó.<ref name="KimLan"/>
Bút danh Kim Lân của ông được lấy từ tên của nhân vật Đổng Kim Lân trong Tuồng Sơn Hậu, một vai ông đã từng diễn.
