Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lịch sử Lào (sau năm 1945)”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 18:
Tuy nhiên, Đại tá [[:de:Hans Imfeld|Imfeld]] (Cao ủy Pháp tại Lào) cùng một nhóm quân đội Pháp đã tiến vào chiếm Luang Prabang vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 (ngay trước khi Trung Quốc đưa quân vào Lào) và tiếp kiến vua Sisavang. Họ yêu cầu Phetsarat phải bị cách chức và quốc gia trở lại chế độ bảo hộ của Pháp. Nhà vua đồng ý, tại thời điểm đó Phetsarat và Lao Issara đã phế truất Sisavang vì sự cộng tác của ông với người Pháp, và Vương thân Phetsarat được tuyên bố là nguyên thủ quốc gia. Quân Trung Quốc đến Luang Prabang và tước vũ khí của quân đội Imfeld vào ngày 23 tháng 9 (và sau đó ông bị chính quyền Lào Issara bắt giam). Quân Trung Quốc đã không rời khỏi Lào cho đến tháng 3 năm 1946.
Ngày 30 tháng 10 năm 1945, Chính phủ lâm thời ký hiệp ước và liên minh với [[Việt Minh]], nhưng đến tháng 1 năm 1946, một lực lượng gồm 600 lính dù Pháp với hơn 4,000 quân địa phương bắt đầu chiến dịch chống lại Lào Issara, với sân bay Paksane là cơ sở tiếp tế chính. Bất chấp các cáo buộc của chính phủ LI, quân Trung Quốc không can thiệp và theo dõi cuộc tranh giành quyền kiểm soát Lào. Hai trong số những nhóm quân tích cực nhất là của người Hmong, nhóm [[Touby Ly Foung]], và bạn học cũ của ông, [[Tiao Saykham]] (một thành viên hoàng gia Xieng Khouang). Hai nhóm này, với sự hỗ trợ hạn chế của Pháp, đã bao vây thành phố Xiêng Khoảng (thuộc Cánh đồng Chum) trong hai tuần trước khi nó thất thủ vào sáng ngày 27 tháng 1.
Souphanouvong dẫn lực lượng hỗn hợp của mình đương đầu với quân Pháp trước khi Pháp tiến vào Viêng Chăn, nhưng tại [[Thakhek|Thà Khẹt]], quân Souphanouvong đã thất bại, và bản thân Souphanouvong bị thương nặng. Chính phủ Issara Lào chạy sang Thái Lan và lập chính phủ lưu vong ở Bangkok. Vào ngày 24 tháng 4, quân Pháp chiếm Viêng Chăn, và vào giữa tháng 5, họ đến Luang Phrabang để giải cứu vị vua trung thành, vua Sisavang. Như một phần thưởng cho lòng trung thành của ông, vào tháng 8, người Pháp đã phong ông là Vua của Lào. Công quốc Champasak bị bãi bỏ, và Hoàng thân [[Boun Oum]] Na Champassak được bồi thường với chức danh Tổng thanh tra Vương quốc Lào.▼
Người Hmong được sử dụng đặc biệt nhiều bởi quân đội Pháp trở lại bằng cách "kiềm chế" ALDL trong các thị trấn và thành phố, cắt đứt hoặc đánh bại các đơn vị "tự vệ" ở bản (làng) khác nhau. Các lực lượng Pháp, gồm cả Trung đoàn Không quân Đặc biệt Anh (SAS), và đội "biệt kích" được trang bị nhẹ với xe jeep và xe tải - bao gồm các thành phần của [[:fr:5e régiment d'infanterie coloniale|Trung đoàn bộ binh thuộc địa 5e]] (5e RIC) và quân nhảy dù "Commando Conus" (do Adrien Conus chỉ huy), bắt đầu cô lập các thành phố đô thị trong tháng 2 năm 1946, và vào cuối tháng này, ALDL đã bị bao vây ở Luang Prabang, Viêng Chăn, Savannakhet và đặc biệt là Thakhek. Việt Minh ký một lệnh ngừng bắn với Pháp vào ngày 6 tháng 3 năm 1946, nhưng chính phủ LI ở Viêng Chăn vẫn tuyên bố quyết tâm tiếp tục chiến tranh vào ngày 12 tháng 3.
▲Người Pháp tái chiếm Muang Phine vào ngày 14 tháng 3 năm 1946, sau đó là Savannakhet vào ngày 17, Thakhek vào ngày 21, Sépone vào ngày 23 và Napé vào ngày 11 tháng 4. Souphanouvong dẫn lực lượng hỗn hợp của mình đương đầu với quân Pháp trước khi Pháp tiến vào Viêng Chăn, nhưng tại [[Thakhek|Thà Khẹt]], quân Souphanouvong đã thất bại, và bản thân Souphanouvong bị thương nặng. Như vậy, tính đến tháng 4 năm 1946, toàn bộ miền nam và miền trung Lào nằm dưới sự kiểm soát của Pháp. Viêng Chăn thất thủ vào ngày 24 tháng 4, Chính phủ Issara Lào chạy sang Thái Lan và lập chính phủ lưu vong ở Bangkok
LI và ALDL tuy không thành công về mặt quân sự, nhưng các hành động đã nâng cao chủ nghĩa dân tộc ở Lào. Sai lầm chính của ALDL, không giống như Việt Minh, cố gắng chống lại cuộc chiến tranh quân sự với người Pháp. Người Pháp dễ dàng cô lập và đánh bại các đơn vị đồn trú khác nhau - mặc dù chiến đấu dũng cảm (đặc biệt là ở Ban Keun, Thakhek và Savannakhet), nhưng không thể so sánh được với lực lượng chuyên nghiệp của Pháp. Bản thân Souphanouvong bị thương nặng ở Thakhek, phải nhập viện điều trị một thời gian ở Thái Lan. Sau thất bại của họ, các cuộc giao tranh lẻ tẻ giữa tàn dư CFEO và ALDL tiếp tục cho đến tháng 9.
Đến thời điểm này, phần lớn những người theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn đã bị xử tử, cầm tù hoặc lưu đày. Lực lượng ALDL còn lại giờ đã được phân chia thành hai phần đóng ở biên giới Thái Lan và ở biên giới Việt Nam. Với việc loại bỏ những người theo chủ nghĩa dân tộc này (người Pháp gọi là Lào-Việt), "[[modus vivendi]]" đã được thương lượng giữa người Pháp, những người trung thành với Lào và những người theo chủ nghĩa dân tộc ôn hòa. Bằng cách này, Vua Sisavong Vong và con trai ông, Thái tử Savang Vathana (người không đặc biệt ái mộ Pháp), đã thành lập một chính quyền mới. Một phần của các cuộc thảo luận đã dẫn đến việc người tuyên bố lên ngôi Champasak (Hoàng thân Boun Oum) từ bỏ yêu sách của mình để ủng hộ Sisavong Vong, và do đó mở đường cho một nước Lào thống nhất với một vị vua duy nhất, vương quốc Champasak bị bãi bỏ, và Hoàng thân [[Boun Oum]] Na Champassak được bồi thường với chức danh Tổng thanh tra Vương quốc Lào. Hiệp ước đã được ký bởi Savang Vathana và Cao ủy Pháp ở Lào De Raymond vào ngày 27 tháng 8. Các cuộc bầu cử đã được tổ chức cho chính phủ mới vào ngày 11 tháng 10 năm 1946, kết quả là chính phủ lâm thời của Hoàng thân Kindavong (anh cùng cha khác mẹ của Phetsarat). Chính quyền này được gọi là Chính phủ Hoàng gia Lào (RLG), và cầm quyền bằng hình thức này hay hình thức khác cho đến năm 1975. Các tỉnh của Lào đã bị Thái Lan sáp nhập vào năm 1941 được trao trả cho Lào vào ngày 7 tháng 12 năm 1946.
===Nỗ lực nâng cấp Lào===
Pháp đã thực hiện một nỗ lực muộn để trao cho Lào các thể chế của một nhà nước hiện đại thay cho một nhà nước phong kiến. [[Garde Indigène]] được thay thế bằng [[Vệ binh Quốc gia Lào]], và một lực lượng cảnh sát Lào được thành lập. Các cuộc bầu cử [[Quốc hội Lào|Quốc hội Lập hiến]], trên cơ sở nam giới phổ thông đầu phiếu, được tổ chức vào tháng 12 năm 1946, và hiến pháp mới được công bố vào ngày 11 tháng 5 năm 1947
Quân đội Hoàng gia (hoặc Quốc gia) Lào (RLA) được thành lập bởi một sĩ quan người Pháp vào ngày 23 tháng 3 năm 1949, và Công ước Pháp-Lào ngày 19 tháng 7 năm 1949 đã đưa Lào trở thành một quốc gia độc lập (ít nhất là trên danh nghĩa).
Các bệnh viện và phòng khám mới cũng được thành lập, mặc dù thiếu hụt nghiêm trọng nhân viên có trình độ. Một chương trình khẩn cấp để đào tạo thêm công chức Lào cũng được thiết lập. Một trường trung học phổ thông được mở ở Viêng Chăn, và các trường mới mở ở [[Pakxe]], [[Savannakhet]] và Luang Phrabang. Tháng 8 năm 1947 tổ chức bầu cử Quốc hội và đã có 35 đại biểu được bầu. Một vương thân hoàng gia, Hoàng thân [[Souvannarath]], em trai của Phetsarath, đã trở thành [[Thủ tướng Lào]] với tư cách là người đứng đầu nội các gồm toàn thành viên các gia đình [[Lào Lùm]] có thế lực. Đây vẫn là một đặc điểm của chính trị Lào. Có nhiều đảng phái chính trị lên nằm quyền một thời gian, nhưng một gia đình gồm 20 người thay phiên nhau nắm quyền, thù địch với nhau vì những chức vụ được coi là chiến lợi phẩm.
===Lào độc lập (1950)===
Năm 1949, khi uy thế của Pháp tại Việt Nam ngày càng giảm xuống và thiện ý tiếp tục của người Lào trở nên quan trọng hơn, các nhượng bộ hơn nữa đã được thực hiện. Các bộ trưởng Lào nắm quyền kiểm soát tất cả các chức năng của chính phủ ngoại trừ các vấn đề đối ngoại và quốc phòng, mặc dù sự phụ thuộc gần như hoàn toàn kinh tế vào viện trợ của Pháp khiến nền độc lập mới này có vẻ bề ngoài hơn là thực tế. Vào tháng 2 năm 1950, Lào chính thức được tuyên bố là một quốc gia độc lập và được [[Hoa Kỳ]] và [[Anh]] công nhận.
Hàng 28 ⟶ 38:
Lào đã nộp đơn xin gia nhập [[Liên hợp quốc]], nhưng đơn xin gia nhập đã bị [[Liên Xô]] phủ quyết. Không có biện pháp nào trong số này che giấu thực tế rằng Pháp vẫn nắm quyền kiểm soát thiết yếu đối với Lào. Các vấn đề đối ngoại, quốc phòng và tài chính trên thực tế vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Pháp, và tài phán chỉ được trao cho các bộ trưởng Lào một cách từ từ. Quan trọng nhất, Quân đội Pháp giữ quyền hoạt động tự do tại Lào, và ra lệnh cho các lực lượng Lào mà không cần tham vấn các bộ trưởng Lào.
Trong khi đó, chính phủ lưu vong Issara Lào đã lên kế hoạch cho một cuộc nổi dậy theo chủ nghĩa dân tộc chống lại người Pháp và những gì được coi là con rối Lào của Pháp ở Viêng Chăn. Trong một thời gian, lực lượng Issara Lào, dưới sự chỉ huy của Souphanouvong, đã có thể hoạt động từ các căn cứ ở Thái Lan, và đạt được một số thành công, đặc biệt là xung quanh Savannakhet. Nhưng vào tháng 11 năm 1947, một cuộc đảo chính quân sự ở Bangkok đã đưa Thống tướng [[Plaek Phibunsongkhram|Phibun]] trở lại nắm quyền. Được sự khuyến khích của Mỹ, ông đã tìm cách khôi phục mối quan hệ của Thái Lan với Pháp, và đóng cửa các căn cứ Issara Lào. Giờ đây, Issara Lào chỉ có thể tiến hành các cuộc hành quân vào Lào từ lãnh thổ do lực lượng
Tháng 1 năm 1949, những người Cộng sản Lào do Kaysone lãnh đạo đã thành lập một lực lượng quân sự mới do Cộng sản Lào kiểm soát tại Việt Nam, trên danh nghĩa là trung thành với chính phủ Lào Issara nhưng trên thực tế do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo. Souphanouvong đứng về phía Cộng sản trong việc lãnh đạo lực lượng mới này, và điều này nhanh chóng dẫn đến sự chia rẽ ở Issara Lào. Vào tháng 7 năm 1949, các nhà lãnh đạo phi cộng sản của Issara Lào tuyên bố giải tán chính phủ lưu vong, và hầu hết các thành viên, do Souvanna Phouma lãnh đạo, trở về Lào theo lệnh ân xá. Chỉ có Phetsarath là còn sống lưu vong, nhưng đến nay ông đã mất đi ảnh hưởng trước đây của mình. Tháng 8 năm 1951, Souvanna Phouma trở thành Thủ tướng, khẳng định vị thế của ông với tư cách là nhà lãnh đạo mới của Lào phi cộng sản.
| |||