Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lịch sử Lào (sau năm 1945)”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 137:
==Thất bại trong việc trung lập (1960-1964)==
Bất chấp sự đàn áp Pathet Lào, chính phủ của Phoui đã không trao cho những người cực hữu quyền lực mà họ muốn, và vào tháng 12/1959, Phoumi Nosavan đã tổ chức cuộc đảo chính quân sự đầu tiên của Lào. Viêng Chăn bị chiếm đóng và Phoui bị bắt, nhưng Phoumi buộc phải rút lui khi Nhà vua, trước sự thúc giục của các đại sứ phương Tây, từ chối bổ nhiệm ông làm Thủ tướng, và đã bổ nhiệm [[Kou Abhay]] làm Thủ tướng. Một thỏa hiệp đã đạt được theo đó một người họ hàng của hoàng gia, Hoàng thân [[Somsanith Vongkotrattana]], trở thành Thủ tướng danh nghĩa trong khi Phoumi vẫn giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và trở thành người có quyền lực thực sự trong chính phủ.
Chính phủ mới đã ngay lập tức bối rối trước cuộc vượt ngục đầy kịch tính của Souphanouvong và các nhà lãnh đạo Pathet Lào khác khỏi nhà tù, ngày 24/5/1960, họ đã giác ngộ binh lính, sĩ quan canh gác trại giam, đồng thời những người đã cùng họ về căn cứ cách mạng. Chính phủ cũng bị phản đối bởi các phần tử quân đội tiếp tục ủng hộ Souvanna Phouma và các chính sách trung lập của ông.
Ngày 9 tháng 8 năm 1960, Đại úy Kong Le tổ chức một cuộc đảo chính chớp nhoáng, yêu cầu Quốc hội họp và phục hồi Souvanna Phouma. Đối mặt với một đám đông giận dữ ủng hộ cuộc đảo chính, Quốc hội chấp thuận và Souvanna Phouma thành lập chính phủ thứ ba của mình. Văn phòng Đánh giá Chương trình đã được Air America sơ tán ngay lập tức. Trong nỗ lực vô hiệu hóa phe đối lập cánh hữu, Souvanna Phouma đề nghị đưa Phoumi Nosavan vào chính phủ mới, nhưng thay vào đó, Phoumi đã xuống phía nam để cùng Boun Oum Na Champasak thành lập một "Ủy ban Cách mạng" chống cộng với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ.
Cuộc đảo chính của Kong đã chia rẽ quân đội, với một số đơn vị đồn trú ủng hộ ông và một số hỗ trợ Phoumi. Tuy nhiên, vì người Mỹ đang chi trả chi phí cho quân đội, các đơn vị của Kong không thể trụ vững được lâu, và không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm kiếm liên minh với Pathet Lào, một động thái mà Souvanna Phouma ủng hộ bằng cách bay đến trụ sở Pathet Lào tại vùng núi Sầm Nưa để đưa ra lời kêu gọi chung với Souphanouvong về sự thống nhất và trung lập của Lào. Đây là một cuộc đảo chính mang tính tuyên truyền lớn đối với Pathet Lào, và dẫn đến một cuộc tiến công mới của Pathet Lào - Việt, vốn đã sớm chiếm hầu hết miền bắc và miền đông của Lào.
Lần đầu tiên Pathet Lào bắt đầu nhận được viện trợ quân sự và tài chính đáng kể của Liên Xô, và các cố vấn Liên Xô đã xuất hiện ở Lào. Đối với Mỹ, đây là một tín hiệu cho một cuộc chiến toàn diện. Viện trợ ồ ạt được gửi đến Phoumi và Boun Oum ở phía nam, và vào tháng 10, họ tiến về phía Viêng Chăn. Số lượng đại biểu cần thiết của Quốc hội đã họp tại [[Savannakhet]] và tuyên bố Souvanna Phouma bị phế truất và thay thế bởi Boun Oum. Vào tháng 12, đội quân cực hữu tiến đến Viêng Chăn và sau ba ngày giao tranh ác liệt, trong đó có khoảng 500 người bị chết, đã chiếm được thành phố. Souvanna Phouma chạy sang Campuchia, trong khi lực lượng của Kong rút lui đến các khu vực Pathet Lào, hiện đã chiếm một phần lớn đất nước.
Tại thời điểm này, bầu không khí chính trị quốc tế thay đổi với sự kết thúc của Chính quyền Eisenhower và lễ nhậm chức của John F. Kennedy. Chính quyền Kennedy có quan điểm rằng lợi ích của Mỹ được phục vụ tốt nhất bằng cách chấm dứt xung đột Lào thông qua việc thực thi các hiệp định Geneva năm 1956, một chính sách mà Kennedy đã đồng ý tại hội nghị thượng đỉnh của ông với Nikita Khrushchev ở Vienna vào tháng 6 năm 1961. Kết quả là hội nghị Geneva được triệu tập lại, nhưng cả người Mỹ và người Liên Xô đều gặp một số khó khăn để "những con rối" của họ đồng ý thỏa hiệp. Phoumi và Boun Oum lo sợ rằng bất kỳ thỏa thuận nào sẽ cướp đi chiến thắng quân sự của họ và đưa Souvanna Phouma thất thế trở lại nắm quyền. Các mối đe dọa nghiêm trọng từ Đại sứ quán Hoa Kỳ và quân đội Thái Lan đã buộc họ phải tuân thủ.
Pathet Lào tin rằng họ đang trên đà chinh phục toàn bộ đất nước, và cuối năm 1961, họ bắt đầu một cuộc tấn công ở tỉnh Luang Namtha, nhanh chóng đánh tan lực lượng Phoumi. Kỷ luật cộng sản được tổ chức và họ đồng ý với một thỏa hiệp mà họ không có niềm tin thực sự. Vào tháng 6, Souvanna Phouma, Souphanouvong và Boun Oum gặp nhau tại Cánh đồng Chum và đồng ý thành lập một chính phủ gồm 11 người trung lập, 4 cánh hữu và 4 Pathet Lào. Boun Oum rút lui khỏi chính trường, Souphanouvong và Phoumi trở thành phó thủ tướng trong chính phủ thứ tư của Souvanna Phouma, nhậm chức vào tháng 6 năm 1962 với sự ủng hộ của tất cả các phe phái.
Ngày 26/6/1962, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam chỉ thị ngừng hoạt động quân sự ở Lào. Trước những diễn biến chính trị mới ở Lào, nhận thấy, nếu Việt Nam tiếp tục hoạt động quân sự sẽ không có lợi về chính trị, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam Lê Trọng Tấn điện chỉ thị cho Quân khu 4 và Quân khu 3 nêu rõ: chủ trương hiện nay, đình chỉ mọi hoạt động quân sự (kể cả tiễu phỉ), nhưng phải cảnh giác đề phòng địch tấn công. Nếu địch đánh ra thì điện thẳng cho Bộ Tổng Tham mưu và Pathet Lào để kịp thời đấu tranh với địch. Cần có biện pháp tích cực vận động Phoumi không hoạt động quân sự, không đánh lấn ra, quân đội giữ nguyên vị trí, thi hành lệnh ngừng bắn của Chính phủ liên hiệp. Đồng thời Cục Tác chiến Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam chuẩn bị kế hoạch rút quân khỏi Lào, lập kế hoạch củng cố lực lượng vũ trang cho Pathet Lào,
Ngày 23/7/1962, Ngoại trưởng 14 nước tham dự Hội nghị Geneva mở rộng ký kết các văn kiện. Trong văn kiện thứ nhất, các nước tham dự hội nghị đã xác nhận lại và phát triển thêm những nguyên tắc căn bản đã được ghi trong Hiệp định Geneva 1954 về Đông Dương, quy định nghĩa vụ phải nghiêm chỉnh tôn trọng nền độc lập, thống nhất, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Lào, cam kết không can thiệp bằng bất cứ cách nào vào công việc nội bộ của Lào, không đề nghị hoặc thúc ép Lào tham gia vào bất cứ liên minh quân sự nào không phù hợp với nền trung lập của Lào. Trong Nghị định thư, các nước nêu ra một số nguyên tắc cơ bản để giải quyết hoà bình vấn đề Lào. Nghị định thư quy định thời hạn rút quân và nhân viên quân sự nước ngoài ra khỏi lãnh thổ Lào, quyền hạn và chức năng của Ủy ban Giám sát và Kiểm soát quốc tế ở Lào cũng như mối quan hệ của cơ quan này với Chính phủ Vương quốc Lào.
Tuy nhiên, ngay cả trước khi chính phủ của Liên hiệp thứ hai nhậm chức, các nhà tài trợ Mỹ đã mất niềm tin vào giá trị của nó. Khi Chiến tranh Việt Nam bắt đầu leo thang, việc sử dụng đường mòn Hồ Chí Minh làm tuyến đường tiếp tế từ miền Bắc Việt Nam cho các lực lượng cộng sản ở miền Nam ngày càng tăng, và Hoa Kỳ cho rằng Việt Nam không có ý định rút quân khỏi Lào khi họ đã hai lần đồng ý thực hiện tại Hiệp định Geneva.
Đối với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tuyến đường Hồ Chí Minh là con đường huyết mạch vận chuyển hàng hóa vào miền nam Việt Nam. Vào cuối năm 1962, việc ngăn chặn điều này cũng trở nên cần thiết đối với Hoa Kỳ. Liên Xô và Việt Nam tiếp tục công khai viện trợ cho Pathet Lào, trong khi Hoa Kỳ tiếp tục trang bị và huấn luyện các lực lượng không thường xuyên người Hmong dưới quyền của Vang Pao ở Cánh đồng Chum. Không có nỗ lực nào để tái hợp nhất các khu vực Pathet Lào với phần còn lại của Lào, và Pathet Lào không giải giáp lực lượng.
Các lực lượng trung lập, do Kong chỉ huy, đã đồng ý chấp nhận viện trợ của Hoa Kỳ, điều này đã gây ra sự chia rẽ trong hàng ngũ trung lập, và một số sẽ gia nhập Pathet Lào. Đến tháng 4 năm 1963, giao tranh lại nổ ra ở Cánh đồng Chum. Vào cuối năm, giao tranh đã lan rộng, Pathet Lào một lần nữa tiến lên, và những người trung lập đang bị loại bỏ như một lực lượng chính trị và quân sự. Vào tháng 4 năm 1964, có một nỗ lực khác nhằm vào một cuộc đảo chính cánh hữu, do tướng Kupasit Athai, tư lệnh Viêng Chăn và một đồng minh của Phoumi. Souvanna Phouma bị bắt trong thời gian ngắn, nhưng khi Hoa Kỳ từ chối ủng hộ cuộc đảo chính, cuộc đảo chính đã sụp đổ, nhưng các bộ trưởng của Pathet Lào đã rời thủ đô và không quay trở lại, kết thúc chính phủ Liên hiệp..
===Xung đột===
Cuộc xung đột được chia thành năm quân khu:
Quân khu I tại Luang Prabang do hoàng gia và cựu Tổng tư lệnh quân đội Hoàng gia Lào, Tướng Oune Rathikul, thống lĩnh. Tư lệnh khu vực là Chuẩn tướng Tiao Sayvong, em cùng cha khác mẹ với nhà vua. Vùng này nằm ở Tây Bắc Lào và bao gồm bốn tỉnh: Phong Saly, Houa Khong, Sayaboury và Luang Prabang.
Quân khu II, vùng Đông Bắc Lào, do Thiếu tướng Vang Pao, anh hùng chiến tranh du kích người Hmông của Lào đảm nhiệm. Nó bao gồm hai tỉnh: Houa Phan (Samneua) và Xieng Khouang. Trụ sở chính ở Long Cheng, phía tây bắc Cánh đồng Chum.
Quân khu III miền Trung Lào đặt trụ sở chính tại Savannakhet và bao gồm hai tỉnh; Khammouane (Thakitek) và Savannakhet. Vùng này được chỉ huy bởi tướng Bounpon và sau đó là Chuẩn tướng Nouphet Dao Heuang, vào tháng 7 năm 1971. Quyền lực thực sự ở vùng này là gia tộc Insixiengmay do Bộ trưởng Leuam Insixiengmay, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục (vợ ông là chị gái của mẹ bouanphan là vợ của Chao Boun oum na champasack).
Quân khu IV, với sở chỉ huy tại Pakse, bao gồm sáu tỉnh Nam Lào: Saravane, Attopeu, Champassak, Sedone, Khong Sedone và Sithandone (Đảo Khong). Nó được thống trị bởi gia đình Nachampassak do Hoàng tử Boun Oum Nachampassak lãnh đạo. Tư lệnh Quân khu IV là Thiếu tướng Phasouk Rassaphak, một thành viên của gia tộc Champassak. Ông đã chỉ huy khu vực này trong gần một thập kỷ rưỡi cho đến khi cuối cùng được thay thế bởi tác giả, Chuẩn tướng Soutchay Vongsavanh, vào tháng 7 năm 1971.
Quân khu V bao gồm các tỉnh Borikhane và Vientiane, tỉnh thủ đô của Lào, có trụ sở chính tại Trại quân đội Chinaimo và do Thiếu tướng Kouprasith Abhay lãnh đạo cho đến khi được Chuẩn tướng Thongligh Chokbeng Boun thay thế vào tháng 7 năm 1971.
==Nội chiến Lào (1953-1975)==
==Tham khảo==
| |||