Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vùng dưới đồi”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thay "Vùng dưới đồi" thành "Vùng hạ đồi". Bổ sung cho đủ 4 vòng điều hòa: 1 vòng dài, 2 vòng ngắn, 1 vòng cực ngắn.
Thẻ: Đã bị lùi lại Soạn thảo trực quan
Không tự tiện đổi tên khi chưa có đồng thuận.
Thẻ: Lùi sửa
Dòng 22:
}}
 
'''Vùng hạdưới đồi''' (''Hypothalamus'') là một cấu trúc thuộc [[não trung gian]], nằm quanh [[não thất ba]] và nằm chính giữa [[hệ viền]] (limbic). Vùng hạdưới đồi có đường liên hệ trực tiếp theo hai hướng.
 
* Hướng đi lên qua nhiều vùng của [[não]], đặc biệt [[vùng đồi thị]] (thalamus) trước và vùng vỏ của hệ limbic
* Hướng đi xuống qua thân não và chủ yếu đi đến cấu trúc lưới của [[não giữa]], [[cầu não]] và [[hành não]].
Vùng hạdưới đồi có nhiều [[nơron]] tập trung thành nhiều nhóm nhân và chia thành ba vùng.
 
•Vùng hạdưới đồi trước gồm những nhóm nhân như nhóm nhân trên thị, nhận cạnh não thất, nhân trước thị.
 
•Vùng hạdưới đồi giữa có nhóm nhân lồi giữa, bụng giữa, lưng giữa,…
 
•Vùng hạdưới đồi sau có nhóm nhân trước vú, trên vú, củ vú,…
 
Các nơron của Vùngvùng hạdưới đồi ngoài chức năng dẫn truyền xung động thần kinh như các nơron của các cấu trúc thần kinh khác, còn có chức năng tổng hợp và bài tiết các hormon. Vùng hạdưới đồi có mối liên hệ mật thiết qua đường [[mạch máu]] và đường [[dây thần kinh|thần kinh]] với [[tuyến yên]]. Các hormon do Vùngvùng hạdưới đồi bài tiết sẽ theo những con đường này đến dự trữ hoặc tác động (kích thích hoặc ức chế) đến chức năng của tuyến yên.
 
== Các hormon của Vùngvùng hạdưới đồi ==
 
Các neuron của Vùngvùng hạdưới đồi mà thân của chúng có thể nằm ở các nhóm nhân khác nhau của Vùngvùng hạdưới đồi và tận cùng của nơron thì khu trú tại vùng lồi giữa có khả năng tổng hợp các hormon giải phóng các hormon ức chế (inhibitory hormone) để kích thích hoặc ức chế hoạt động của các tế bào thùy trước tuyến yên.
Các hormon giải phóng và ức chế sau khi được tổng hợp từ thân neuron, chúng được vận chuyển theo sợi trục xuống tích trữ ở các túi nhỏ trong tận cùng thần kinh nằm ở vùng lồi giữa. Tại đây, hormon khuếch tán vào mạng [[mao mạch]] thứ nhất rồi theo hệ mạch cửa dưới đồi – yên xuống thùy trước tuyến yên.
 
Dòng 51:
=== Hormon giải phóng TSH – TRH ===
 
TRH (''Thyrotrophin Releasing Hormone'') là một hormon có cấu trúc rất đơn giản, cấu tạo chỉ gồm có 3 acid amin: Glu- His- Pro. Hormon là do các tận cùng thần kinh ở vùng lồi giữa bài tiết vào hệ mạch cửa dưới đồi – yên. Thân của những nơron tổng hợp TRH nằm ở nhóm nhân nào hiện nay còn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, khi tiêm kháng thể đặc hiệu đánh dấu người ta thấy TRH có mặt ở nhiều vùng nhân như nhóm nhân lưng giữa, bụng giữa, Vùngvùng hạdưới đồi trước, trước thị, cạnh não thất, trên chéo thị.
 
Hormon có tác dụng kích thích trực tiếp tế bào thùy trước tuyến yên tổng hợp và bài tiết TSH. Tổn thương hệ thống cửa dẫn từ Vùngvùng hạdưới đồi đến tuyến yên làm cho mức bài tiết TSH có thể giảm tới mức bằng không.
 
Cơ chế tác dụng của hormon tại tế bào tuyến yên là sau khi gắn với receptor thì hoạt hóa men phospholipase của màng tế bào bài tiết TSH để sản xuất ra một lượng lớn phospholipase C. Tiếp theo đó là các sự kiện khác xảy ra như ion Ca++ được vận chuyển vào trong tế bào và tạo thành diacyl glycerol.
Dòng 63:
Nguồn gốc là do các tận cùng thần kinh ở vùng lồi giữa mà thân của chúng chủ yếu nằm ở nhân cạnh não thất bài tiết vào hệ cửa dưới đồi – yên. Nhóm nhân này nhận nhiều mối liên hệ thần kinh từ hệ limbic và cuống não dưới.
 
Tác dụng là kích thích thùy trước tuyến yên tổng hợp và bài tiết ACTH. Vắng mặt CRH, tuyến yên chỉ bài tiết một lượng rất ít ACTH. Trong hầu hết các trường hợp gây bài tiết một lượng lớn ACTH thì các tín hiệu kích thích đều được xuất phát từ các vùng nền não bao gồm Vùngvùng hạdưới đồi rồi tín hiệu đó được chuyển xuống tuyến yên thông qua CRH.
''
 
=== Hormon giải phóng FSH và LH – GnRH ===
Hormon giải phóng FSH và LH – GnRH (Gonadotropin Releasing Hormone) là một polypeptid gồm có 10 acid amin: pGlu –His –Trp –Ser –Tyr – Gly –Leu –Arg –Pro –Gly –NH2
Nguồn gốc được bài tiết từ các tận cùng thần kinh nằm ở vùng lồi giữa, thân của những nơron này khu trú ở nhân cung (arcuate nucei) của Vùngvùng hạdưới đồi. Hormon được bài tiết theo nhịp, cứ 1 – 3 giờ GnRH lại được bài tiết một lần, mỗi lần thời gian bài tiết kéo dài trong vài phút.
Tác dụng là kích thích tế bào thùy trước tuyến yên bài tiết cả FSH và LH. Tuy nhiên, nhịp bài tiết LH liên quan chặt chẽ với nhịp bài tiết của GnRH hơn là FSH. Có lẽ chính vì lý do này mà nhiều khi người ta gọi GnRH là LHRH. Vắng mặt GnRH hoặc nếu đưa GnRH liên tục vào máu đến tuyến yên thì cả FSH và LH đểu không được bài tiết.
 
Dòng 82:
Cũng giống như các hoóc môn khác trong hệ thống nội tiết, các hoóc môn này được điều hòa chủ yếu bằng cơ chế điều hòa ngược mà các tín hiệu điều hòa xuất phát từ các tuyến yên hoặc các tuyến ngoại biên khác. (Hình vẽ)
 
* Cơ chế điều hòa ngược do các [[nội tiết tố|hoóc môn]] tuyến đích ngoại biên điều khiển (tuyến giáp, tuyến vỏ thượng thận, tuyến sinh dục) lên Vùng hạ đồi được gọi là cơ chế điều hòa ngược vòng dài.
* Cơ chế điều hòa ngược do các [[nội tiết tố|hoóc môn]]hormon tuyến đích ngoại biênyên điều khiển (tuyếnGH, giápTSH, tuyếnACTH, vỏFSH, thượng thậnLH, tuyến sinh dụcProlactin) lên Tuyến yên trước được gọi là cơ chế điều hòa ngược vòng ngắn.
* Cơ chế điều hòa ngược do cácchính hormonnồng tuyếnđộ yênhoóc điềumôn khiểncủa (GH,vùng TSH,dưới ACTH,đồi FSH,điều LH, Prolactin) lên Vùng hạ đồikhiển được gọi là cơ chế điều hòa ngược vòng cực ngắn. Cơ chế này mới chỉ tìm thấy ở hai hoóc môn là GnRH và TRH.
* Cơ chế điều hòa ngược do chính nồng độ hoóc môn của Vùng hạ đồi lên Vùng hạ đồi điều khiển được gọi là cơ chế điều hòa ngược vòng cực ngắn. Cơ chế này mới chỉ tìm thấy ở hai hoóc môn là GnRH và TRH.
 
== Chú thích ==