Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Trần Nguyên Trác”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
←Đổi hướng đến Trần Minh Tông#Gia đình Thẻ: Trang đổi hướng mới |
Xóa đổi hướng đến trang Trần Minh Tông#Gia đình Thẻ: Xóa đổi hướng |
||
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
#đổi [[Trần Minh Tông#Gia đình]]▼
| tên = Trần Nguyên Trác
| tên gốc = 陳元晫
| tước vị = [[Hoàng tử]] [[Việt Nam]]
| thêm = vietnam
| hình =
| cỡ hình =
| ghi chú hình =
| hoàng tộc = [[Nhà Trần]]
| kiểu hoàng tộc = Triều đại
| tên đầy đủ = Trần Nguyên Trác
| kiểu tên đầy đủ = Tên húy
| phối ngẫu =
| thông tin con cái = ẩn
| con cái =
| miếu hiệu =
| thụy hiệu =
| tước hiệu = Cung Tĩnh đại vương (恭靖大王)
| mẹ = Triều Môn Thứ phi (朝門次妃)
| sinh = [[1319]]
| nơi sinh = [[Thăng Long]]
| mất = [[1370]]
| nơi mất = [[Thăng Long]]
| nơi an táng =
}}
'''Trần Nguyên Trác''' ({{zh|c=陳元晫}}; 1319 – 1370), là một tông thất hoàng gia [[Đại Việt]] thời [[nhà Trần]] trong [[lịch sử Việt Nam]].
== Thân thế ==
Trần Nguyên Trác là Hoàng thứ tử, con trai thứ hai của vua [[Trần Minh Tông]], sinh vào mùa đông tháng 11 (ÂL) năm Kỷ Mùi (1319), sau anh cả Trần Vượng 7 tháng.<ref name="ĐVSKTT 11">[[Ngô Sĩ Liên]] (chủ biên), ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'', ''Bản kỷ'', quyển 6, ''[[:wikisource:zh:大越史記全書/本紀卷之六|Trần kỷ]]''.</ref> Vì [[Hiến Từ Hoàng thái hậu|Lệ Thánh hoàng hậu]] khi đó chưa có con trai, nên cả Trần Vượng và Trần Nguyên Trác đều là con thứ.<ref name="ĐVSKTT 11"/> Mẹ của Trần Nguyên Trác là Triều Môn Thứ phi, không rõ họ tên.<ref>{{Harvnb|Văn hóa Á Châu|p=250}}</ref>{{efn|Bản dịch ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'' của [[Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam|Viện Khoa học xã hội Việt Nam]] lại dịch rằng Thứ phi là con gái của Trần Nguyên Trác, tức vợ của Trần Dụ Tông.<ref>{{chú thích web|url=http://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3096/9732/nga-mu-truoc-tai-djoi-nhan-xu-the-cua-ba-hoang-trieu-tran.html|tiêu đề=Ngả mũ trước tài 'đối nhân xử thế' của Bà hoàng triều Trần|website=Bảo tàng Lịch sử Quốc gia|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210602180847/http://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3096/9732/nga-mu-truoc-tai-djoi-nhan-xu-the-cua-ba-hoang-trieu-tran.html|ngày lưu trữ=2021-06-02|url hỏng=no|ngày=2011-12-20|nhà xuất bản=|ngày truy cập=2021-06-02|ngôn ngữ=Tiếng Việt}}</ref>}}
== Cuộc đời ==
Năm 1328, sau khi Huệ Vũ vương [[Trần Quốc Chẩn]] (cha của Lệ Thánh Hoàng hậu) bị lật đổ, Trần Minh Tông mới lấy [[Trần Hiến Tông|Trần Vượng]] làm Hoàng thái tử, cho ở Đông cung, cũng phong Trần Nguyên Trác tước Cung Tĩnh đại vương. Năm 1329 thì Trần Vượng được Minh Tông nhường ngôi, tức [[Trần Hiến Tông]].<ref name="ĐVSKTT 11"/>
Năm 1338, khi tròn 20 tuổi, Cung Tĩnh vương được phép tham dự triều chính, lên chức Thái úy.<ref name="ĐVSKTT 12">[[Ngô Sĩ Liên]] (chủ biên), ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'', ''Bản kỷ'', quyển 7, ''[[:wikisource:zh:大越史記全書/本紀卷之七|Trần kỷ]]''.</ref>
Năm 1341, Trần Hiến Tông băng hà, Thượng hoàng Minh Tông lấy con út thuộc dòng đích là [[Trần Dụ Châu|Trần Hạo]], khi ấy mới 6 tuổi, lên làm vua, tức [[Trần Dụ Tông]]. Thứ phi cho rằng Nguyên Trác là Hoàng thứ tử đáng lẽ ra phải được lên ngôi vua, nên thành ra căm giận. Thứ phi mua một con [[cá bống]], cho nuốt bùa chú trù yểm ba người con đẻ của Huy Từ thái hậu (tức Lệ Thánh hoàng hậu) là Trần Dụ Tông, [[Trần Nguyên Dục|Cung Túc vương]], [[Thiên Ninh Công chúa|công chúa Thiên Ninh]], rồi thả vào giếng Nghiêm Quang thuộc Bắc cung.<ref name="tienphong">{{chú thích web|url=https://tienphong.vn/am-muu-tru-yem-chan-dong-hau-cung-nha-tran-post752386.tpo|tiêu đề=Âm mưu trù yểm chấn động hậu cung nhà Trần|website=[[Tiền phong (báo)|Tiền phong]]|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20210602180422/https://tienphong.vn/am-muu-tru-yem-chan-dong-hau-cung-nha-tran-post752386.tpo|ngày lưu trữ=2021-06-02|url hỏng=no|ngày=2015-01-18|nhà xuất bản=|ngày truy cập=2021-06-02|ngôn ngữ=Tiếng Việt}}</ref> Sau đó, một người lính canh bắt được con cá và phát hiện ra bùa chú, tâu lên Thượng hoàng. Thượng hoàng lo sợ, ra lệnh bắt hết cung nhân, bà mụ, thị tì ra để tra hỏi. Nhưng Thái hậu sợ có người bị oan, mới cho hỏi lính gác cổng, thì biết được việc này là do Thứ phi làm. Thượng hoàng định cho người tra xét nhưng Thái hậu lại xin tha cho.<ref name="ĐVSKTT 12"/>
Năm 1353, Cung Tĩnh vương Trần Nguyên Trác được thăng [[tướng quốc|Tả tướng quốc]] (Hữu tướng quốc là Cung Định vương [[Trần Nghệ Tông|Trần Phủ]]).<ref name="ĐVSKTT 12"/>
Năm 1357, Thượng hoàng Minh Tông băng, vua Dụ Tông chính thức nắm quyền. Tướng quân [[Trần Tông Hoắc]] đem sự việc cá bống tấu lên vua, khiến Cung Tĩnh vương suýt nữa bị tội. May nhờ Thái hậu tận lực cứu giúp mới được miễn.<ref name="ĐVSKTT 12"/><ref name="tienphong"/>
Năm 1369, Trần Dụ Tông băng, con trai của Cung Túc vương là [[Dương Nhật Lễ|Trần Nhật Lễ]] lên ngôi vua, lấy Trần Nguyên Trác làm [[Tướng quốc|Thượng tướng quốc]], [[Thái tể]]. Nhật Lễ định đổi sang họ Dương, lại cho người sát hại Huy Từ thái hậu, khiến các tông thất thất vọng.<ref name="ĐVSKTT 12"/>
Ngày 20 tháng 9 (ÂL) năm Canh Tuất (1370), Cung Tĩnh vương Nguyên Trác cùng con trai [[Trần Nguyên Tiết]] và hai con của công chúa Thiên Ninh dẫn người vào thành giết Nhật Lễ, nhưng lại để Nhật Lễ trốn thoát. Rạng sáng hôm sau, Nhật Lễ cho người bắt giữ rồi giết hại 18 người chủ mưu, bao gồm cha con Cung Tĩnh vương.<ref name="ĐVSKTT 12"/>
== Nhận xét ==
* [[Ngô Sĩ Liên]]: ''Nhật Lễ tiếm ngôi trời, là người tôn thất nhà Trần lẽ nào lại có thể điềm nhiên ngồi nhìn để cho xã tắc dời sang họ khác? Lúc Nhật Lễ đang có tội giết thái hậu, tiếc rằng các đại thần tôn thất không biết kể tội và giết đi, mà mưu chước vụng về, lại bị nó giết hại. Đáng thương thay.''<ref name="ĐVSKTT 12"/>
== Gia đình ==
* Con trai: [[Trần Nguyên Tiết]] (陳元偰)
== Ghi chú ==
{{Tham khảo|nhóm=lower-alpha}}
== Tham khảo ==
* [[Quốc sử quán (nhà Hậu Lê)|Quốc sử quán]], [[Ngô Sĩ Liên]] (chủ biên), ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]''.
** [[Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam|Viện Khoa học Xã hội Việt Nam]], [[Hoàng Văn Lâu]] (dịch và chú thích), [[Hà Văn Tấn]] (hiệu đính), ''Đại Việt sử ký toàn thư (Tập 2)'', Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998.
* [[Ngô Thì Sĩ]], ''[[Việt sử tiêu án]]''.
** [[Hội Việt Nam Nghiên cứu Liên lạc Văn hóa Á Châu]] (dịch), ''Việt sử tiêu án, Từ Hồng Bàng đến ngoại thuộc nhà Minh'', Văn hóa Á Châu, Sài Gòn, 1960.
== Chú thích ==
{{Tham khảo|2}}
{{thời gian sống|sinh=1319|mất=1370}}
[[Thể loại:Hoàng tử nhà Trần|Nguyên Trác, Trần]]
[[Thể loại:Quan lại nhà Trần]]
[[Thể loại:Vương tước nhà Trần|Nguyên Trác, Trần]]
| |||