Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vũng Tàu”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Dòng 203:
Có lần, sứ giả Châu Đạt Quan theo sứ đoàn [[Trung Hoa]] đi thăm kinh đô [[Angkor]] của [[Chân Lạp]] (nay thuộc [[Campuchia]]), lúc về kể lại rằng: "Rời bến Ôn Châu ở [[Chiết Giang]]... đi ngang [[Biển Đông|Giao Chỉ Dương]] và đến xứ [[Chiêm Thành]]. Ở đấy, nhờ thuận gió, trong vòng 15 ngày ta có thể đến thị trấn Chân Bồ, đó là biên giới xứ Chân Lạp."<ref>{{chú thích sách|tác giả=Châu Đạt Quan|năm xuất bản=1973|địa điểm=Sài Gòn|trang=21–22|tên sách=Chân Lạp phong thổ ký|nhà xuất bản=Kỷ Nguyên Mới}}</ref>
 
Năm 1658, chúa [[Nguyễn Phúc Tần]] đưa 2.000 quân đi chinh phục trấn Chân Bồ. Sau khi thống nhất nước nhà và lập ra [[Nhà Nguyễn|triều Nguyễn]], Hoàng đế [[Gia Long]] đã lậpcử ba "thuyền" (làng) Thắng Nhất, Thắngdẫn Nhị,đầu Thắngmỗi Tamthuyền trênlà bánmột đảoviên Vũngsuất Tàu đểđội trấn giữ, canhvùng phòngbiển vàVũng Tàu, tiễu trừ cướp biển trên đoạn cửa sông Sài Gòn.<ref name=":1">{{Chú thích web|url=http://www.baobariavungtau.com.vn/noi-ay-que-nha/202006/tam-thang-xua-va-nay-noi-tam-thuyen-tran-giu-bien-ai-902353/index.htm|tựa đề=TAM THẮNG - XƯA VÀ NAY: Nơi tam thuyền trấn giữ biên ải|tác giả=Nguyễn Duyên Tâm|ngày=2020-06-22|website=Báo Bà Rịa - Vũng Tàu|ngày truy cập=2021-06-09}}</ref> Sai ljo nạn cướp biển chấm dứt, vua [[Minh Mạng]] cho ba lớp lính giải ngũ và lập ra ba làng Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam.<ref name=":1" /> Ba làng này được gọi chung là Tam Thắng, sau đổi tên thành Phước Thắng thuộc [[phủ (đơn vị hành chính)|phủ]] [[Phước Tuy (tỉnh)|Phước Tuy]]. Trong bộ ''[[Phủ biên tạp lục]]'' (chữ Hán: 撫邊雜錄) năm 1776 của [[Lê Quý Đôn]] có nhắc đến [[bán đảo]] Vũng Tàu: "Đầu địa giới [[Gia Định]] là xứ Vũng Tàu, nơi hải đảo có dân cư."<ref name="first">{{Chú thích web|url=http://vungtau.baria-vungtau.gov.vn/web/guest/thanh-pho-vung-tau/-/brvt/extAssetPublisher/content/178248/thanh-pho-vung-tau-thoi-gian-va-nhung-chang-duong|tên bài=Thành phố Vũng Tàu thời gian và những chặng đường|ngày=2 tháng 1 năm 2013|nhà xuất bản=Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu|ngày truy cập=6 tháng 9 năm 2015}}</ref> Tác phẩm ''[[Đại Nam nhất thống chí]]'' ([[chữ Hán]]: 大南一統志) thời [[nhà Nguyễn]] có ghi chép lại: "... trong có vũng lớn gọi là Vũng Tàu, ngày để che chở cho tàu thuyền đỗ nghỉ. Trên núi có suối nước ngọt, chân núi tụ họp dân chài, thật là chỗ cửa quan xung yếu."<ref name="first" />
 
Từ năm 1775, tàu thuyền của [[Bồ Đào Nha]] và [[Pháp]] ra vào vùng biển Vũng Tàu để buôn bán, trao đổi hàng hóa, và từ đấy người Pháp gọi Vũng Tàu với tên Cap Saint-Jacques (nghĩa là "Mũi đất của Thánh Giacôbê").<ref>{{Chú thích web|url=http://www.baobariavungtau.com.vn/noi-ay-que-nha/202003/dia-danh-vung-tau-qua-cac-thoi-ky-893823/index.htm|tựa đề=Địa danh Vũng Tàu qua các thời kỳ|tác giả=Linh Hương|ngày=2020-03-08|website=Báo Bà Rịa - Vũng Tàu|url hỏng=no|ngày truy cập=2021-06-09}}</ref> Vào cuối đời vua [[Gia Long]] (1820), triều đình nhà Nguyễn đã điều ba đội quân đến đây xây dựng đồn lũy, chống hải tặc, trấn giữ cửa biển, bảo vệ sự bình yên cho vùng biển này.<ref name="first"/>
 
=== Pháp thuộc (1859–1945) ===
[[Tập tin:La Marché du Cap 1909.jpg|nhỏ|220x220px|[[Chợ cũ Vũng Tàu]] (1909)]]
Ngày [[10 tháng 2]] năm [[1859]] tức mồng 8 Tết Kỷ Mùi, quan quân [[nhà Nguyễn]] đã khai hỏa lần đầu tiên những khẩu súng thần công đặt ở pháo đài Phước Thắng, cao 30 m và cách bờ biển Bãi Trước gần 100 m, bắn vào đoàn chiến thuyền của liên quân [[Pháp]]-[[Tây Ban Nha]] do tướng [[Charles Rigault de Genouilly|Rigault de Genouilly]] chỉ huy trên đường vào xâm lược [[Nam Kỳ]], mở đầu cuộc kháng chiến chống quân Pháp ở Nam Kỳ. Trong trận này Thống chế Trần Đồng, Tổng chỉ huy lực lượng thủy lục quân nhà Nguyễn đã tử trận.<ref>{{Chú thích web|url=http://dongnai.vncgarden.com/dhia-chi-dhong-nai/tap-3-lich-su/chuong-4-tu-1861-den-1945/1-thuc-dan-phap-xam-luoc-bien-hoa/1-1-am-muu-xam-luoc-viet-nam-va-tien-trinh-xam-luoc-cua-thuc-dan-phap-tu-dha-nang-den-gia-dhinh|tựa đề=1.1. Âm mưu xâm lược Việt Nam và tiến trình xâm lược của thực dân Pháp từ Đà Nẵng đến Gia Định|website=VNC Garden}}</ref>
 
* Năm [[1876]] Vũng Tàu thuộcđược tiểuxếp khuvào hạt tham biện Bà Rịa, nằm trong khu vực hành chánh (''circonscription administrative'') [[Thành phố Hồ Chí Minh|Sài Gòn]], theo nghị định phân chia hành chính của [[đế quốc thực dân Pháp|thực dân Pháp]].
* Ngày [[1 tháng 5]] năm [[1895]] [[Thống đốc Nam Kỳ]] ra nghị định tách thị xã Cap Saint Jacques ra khỏi tiểu khu Bà Rịa để lập thành phố tự trị (''commune autonome'') Cap Saint Jacques. Đứng đầu đô thị này là đốc lý (résident maire). Đến ngày 20 tháng 1 năm [[1898]], Cap Saint Jacques hợp nhất trở lại với tiểu khu Bà Rịa, đến năm [[1899]] lại tách ra thành hai đơn vị hành chính độc lập. Ngày [[14 tháng 1]] năm [[1899]] thành phố tự trị Cap Saint Jacques thành lập tổng Vũng Tàu gồm 7 xã.
Trong khoảng thời gian từ 1895-1900, chính quyền bảo hộ Pháp đã xây dựng nhiều bến cảng, nhà máy nhiệt điện; đường dây điện tín và khách sạn cao cấp, biến Vũng Tàu thành thành phố cảng, du lịch, nghỉ mát lớn nhất của Nam Bộ và trung tâm đánh bắt hải sản lớn của vùng. Tòa tham biện (l'Inspection) đặt tại đường Boulevard des Landes (nay là đường Quang Trung).<ref>''État de la Cochinchine française en 1896'' (tiếng Pháp). Imprimerie commerciale REY, xuất bản tại Saigon năm 1899. Traveaux Publics, trang 167. Có đề cập đến việc ''Construction d'une inspection de Cap Saint-Jacques''</ref>
 
Người Pháp cũng xây dựng Vũng Tàu thành tuyến phòng thủ quân sự quy mô kiên cố với 3 trận địa pháo cùng nhiều hầm, hào vững chắc nằm rải rác trên đỉnh và sườn Núi Lớn, Núi Nhỏ. Rải rác trong nội ô và ngoại ô Vũng Tàu là các doanh trại của lính Pháp tại Đông Dương.<ref>{{Chú thích web|url=http://baobariavungtau.com.vn/noi-ay-que-nha/202002/tran-dia-phao-co-cau-da-892801/index.htm|tựa đề=Trận địa pháo cổ Cầu Đá|tác giả=Nguyễn Văn Tâm|ngày=2020-02-23|website=Báo Bà Rịa - Vũng Tàu}}</ref>[[Tập tin:Nha tho Vung tau-Phường 1, tp. Vũng Tàu, Bà Rịa - Vũng Tàu, Việt Nam - panoramio.jpg|nhỏ|Nhà thờ Vũng Tàu]]
Dân số Vũng Tàu cũng tăng lên nhanh chóng, từ 5.690 người năm 1901, trong đó có gần 2.000 người di cư từ miền Bắc vào, sống chủ yếu bằng nghề đánh bắt thủy hải sản lên đến 8.100 vào thập niên 1930.<ref>Gauthier, Julien. ''L'Indochine au travail dans la paix française''. Paris: Eyrolles, 1949. Tr 198</ref>
{| class="wikitable sortable"
Dòng 235:
|}
Sau cuộc [[Cần Vương|chính biến Cần vương]] không thành, người Pháp đã đưa vua [[Thành Thái]] về quản thúc ở đây từ năm 1907 đến 1916, trước khi bị đẩy đi đảo [[Réunion]].
* Ngày [[1 tháng 4]] năm [[1905]] theo nghị định của [[Toàn quyền Đông Dương]], Cap Saint Jacques không còn là thành phố tự trị và trở thành đại lý hành chính thuộc tỉnh [[Bà Rịa (tỉnh)|Bà Rịa]].<ref>{{Chú thích web|url=http://baria-vungtau.gov.vn/sphere/baria/vungtau/page/print.cpx?uuid=5a4453485256894c8bce42b9|tựa đề=Thành phố Vũng Tàu|website=Cổng Thông tin điện tử tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu}}</ref>
*Ngày 5-7-1928, Thống đốc Nam kỳ ra nghị định tách phần đất tổng Vũng Tàu gồm xã Sơn Long, ba xã Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam của Đại lý Cap Saint Jacques và quận Cần Giờ gồm các xã Cần Thạnh, Đồng Hòa, Thạnh An, Tân Thạnh, lập tỉnh '''Cap Saint Jacques'''. Đến năm [[1935]] [[Cap Saint Jacques (tỉnh)|tỉnh Cap Saint Jacques]] lại hạ cấp xuống thành thị xã (''commune''). Năm 1947 tái lập tỉnh với tên Vũng Tàu gồm cả quận Cần Giờ của tỉnh Gia Định nhập vào, nhưng đến năm 1952 lại giải thể tỉnh, hạ thành thị xã.
[[Tập tin:Armed Forces Language School entrance, Vung Tau, January 1970.jpg|nhỏ|Trường Quân cảnh Vũng Tàu năm 1970]]
 
=== Hiệp định Genève ===
[[Tập tin:Australian Centurions Vietnam.jpg|nhỏ|phải|300px|Quân đội [[Úc]] tại Vũng Tàu (1968)]]Sau khi [[Hiệp định Genève, 1954|Hiệp định Genève]] được ký kết, Vũng Tàu đón nhận nhiều người Công giáo [[Cuộc di cư Việt Nam (1954)|di cư]] từ miền Bắc vào Nam (người Bắc 54) với 3 trung tâm định cư.<ref>{{Chú thích web|url=http://chimvie3.free.fr/70/lapchuc_DiCu1954_070.htm|tựa đề=Di cư Việt năm 1954|tác giả=Lạp Chúc Nguyễn Huy|website=Chim Việt cành Nam}}</ref> Những người này xây làng lập ấp ở các khu vực Bến Đá, Rạch Dừa, Phước Thắng, hình thành nên nhiều xứ đạo Công giáo toàn tòng.
 
Với vị trí chiến lược ngay cửa biển sát [[đô thành Sài Gòn]], Vũng Tàu được nhà nước [[Việt Nam Cộng hòa|Việt Nam Cộng Hòa]] củng cố và phát triển để trở thành tuyến phòng sự chiến lược. Chính phủ Sài Gòn tiếp quản các cơ sở quân sự của Pháp và thiết lập nhiều cơ sở huấn luyện lớn như Trường Quân cảnh, Thiếu sinh quân và Quân Y Viện.<ref>Trần Ngọc Thống, Hồ Đắc Huân, Lê Đình Thụy. ''Lược Sử Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa''. San Jose : Hương Quê (2011)</ref><ref>Hồ Đắc Huân. ''Trường Thiếu sinh quân Việt Nam Cộng hòa.''</ref> Trong giai đoạn 1964 - 1972, quân đội Hoàng gia Úc đã huy động tổng cộng 61.000 quân Hải, Lục, Không quân đến phục vụ tại Vũng Tàu. [[Sân bay Vũng Tàu|Phi trường Vũng Tàu]] trở thành một sân bay quân sự quan trọng tại Nam phần.
 
Với ưu đãi về tự nhiên, Vũng Tàu cũng trở thành một thành phố du lịch và nghỉ mát nổi tiếng của Nam phần khi đó. Ngoài nghề đánh bắt, chế biến hải sản và trồng trọt nương rẫy truyền thống, nhiều cơ sở hạ tầng được xây dựng, cửa hàng cửa hiệu, cơ sở dịch vụ, phục vụ cho việc ăn chơi, giải trí của các cố vấn Mỹ và các quan chức chính quyền Sài Gòn được khẩn trương hoàn thiện, khiến cho bộ mặt thành phố ngày một hoa lệ.<ref>{{Chú thích web|url = http://vuottuonglua.org/2015/06/vung-tau-thoi-qlvnch/|tiêu đề = Vũng Tàu Thời QLVNCH|ngày truy cập = 2015-10-08|archive-date = 2015-06-29|archive-url = https://web.archive.org/web/20150629133915/http://vuottuonglua.org/2015/06/vung-tau-thoi-qlvnch/}}</ref> Khu biệt thự Lam Sơn ở gần Bãi Trước và dãy quán bar ở đường Quang Trung, Trưng Trắc là các địa điểm giải trí quen thuộc của những người lính ngoại quốc trong thời kỳ này.
Dòng 252:
Trong thời kỳ này, Vũng Tàu trải qua nhiều biến động hành chánh lớn, như chuyển thành quận thuộc tỉnh Phước Tuy (1956)<ref name=":0">{{Chú thích web|url = http://www.baotangbrvt.org.vn/index.php?Module=Content&Action=view&id=310&Itemid=273#|tiêu đề = Sự thay đổi địa giới hành chính và quân sự của chính quyền Sài Gòn giai đoạn 1955 - 1963 tại Bà Rịa – Vũng Tàu}}</ref>, rồi lại nâng lên thị xã trực thuộc trung ương mang tên gọi Đặc khu Vũng Tàu (năm 1964). Các phân khu thuộc Vũng Tàu lúc đầu mang tên xã (1958), sau đó đổi thành khu phố (1965), rồi chuyển thành phường (năm 1972). Tính đến cuối tháng 4 năm 1975, thị xã Vũng Tàu có tổng cộng 6 phường: Vũng Tàu, Thắng Nhứt, Thắng Nhì, Thắng Tam, Phước Hải và Phước Thắng.
 
Những ngày cuối tháng 4 năm 1975, [[Sư đoàn 3, Quân đội nhân dân Việt Nam|Sư đoàn 3]] đã tấn công đánh chiếm thị xã Vũng Tàu và giao tranh ác liệt với các lực lượng Quân lực VNCH đang cố thủ tại các cứ điểm cầu Cỏ May, cầuấp CâyPhước KhếThành và khách sạn Palace.<ref>{{Chú thích web|url=https://baoquankhu7.vn/nhung-gio-phut-cam-tu-vuot-cau-co-may-giai-phong-vung-tau--2011608260-0013012s34010gs|tựa đề=Những giờ phút cảm tử vượt cầu Cỏ May, giải phóng Vũng Tàu|tác giả=Minh Thanh|ngày=2019-04-25|website=Báo Quân khu 7|ngày truy cập=2021-06-09}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.baobariavungtau.com.vn/chinh-tri/201706/dau-an-lich-su-tren-moi-mien-dat-nuoc-tuong-dai-tran-danh-phuoc-thanh-743872/|tựa đề=Tượng đài trận đánh Phước Thành|tác giả=Mai Thắng|ngày=2017-06-21|website=Báo Bà Rịa - Vũng Tàu|ngày truy cập=2021-06-09}}</ref> Cuộc chiến kết thúc lúc 1h trưa sau khi toán sĩ quan cố thủ tại khách sạn Palace ra hàng.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.qdnd.vn/quoc-phong-an-ninh/nghe-thuat-quan-su-vn/tran-danh-cuoi-cung-giai-phong-vung-tau-537700|tựa đề=Trận đánh cuối cùng giải phóng Vũng Tàu|tác giả=Yến Long|ngày=2018-04-29|website=Quân đội nhân dân|ngày truy cập=2021-06-09}}</ref>
 
=== Thời bao cấp ===
Sau [[Sự kiện 30 tháng 4 năm 1975|ngày thống nhất đất nước]], thị xã Vũng Tàu được chuyển thành '''thành phố Vũng Tàu''' trực thuộc [[Cộng hòa Miền Nam Việt Nam]] mới tiếp quản. Ủy ban Quân quản thành phố Vũng Tàu được thành lập ngày 1 tháng 5 năm 1975 do Phạm Văn Hy (Tư Hy), Bí thư Thành ủy làm Chủ tịch.<ref>{{Chú thích web|url=http://baobariavungtau.com.vn/cat-luu-du-lieu-cu/201005/Tom-tat-tieu-su-dong-chi-Pham-Van-Hy-195182/|tựa đề=Tóm tắt tiểu sử đồng chí Phạm Văn Hy|ngày=2010-05-01|website=Báo Bà Rịa - Vũng Tàu|ngày lưu trữ=2021-06-09}}</ref>
 
Tháng 2 năm 1976, tỉnh [[Đồng Nai]] được thành lập trên sở hợp nhất các địa phương lân cận, thành phố lại được chuyển thành [[Thị xã (Việt Nam)|thị xã]] trực thuộc tỉnh này. Đứng đầu chính quyền là Ủy ban Nhân dân Cách mạng thị xã Vũng Tàu.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Vũng_Tàu”